Jan Dobrogowski

Jan Dobrogowski

Choroby

Choroby

naczyniowe

naczyniowe

mózgu

mózgu

Udar mózgu

Udar mózgu

(insultus cerebri, apoplexia

(insultus cerebri, apoplexia

cerebri)

cerebri)



Nagłe wystąpienie mniej lub bardziej

Nagłe wystąpienie mniej lub bardziej

nasilonych objawów ogniskowego

nasilonych objawów ogniskowego

uszkodzenia mózgu w wyniku

uszkodzenia mózgu w wyniku

zaburzeń krążenia mózgowego

zaburzeń krążenia mózgowego



Może przebiegać z utratą lub bez

Może przebiegać z utratą lub bez

utraty przytomności

utraty przytomności



Podłoże stanowi krwotok mózgowy:

Podłoże stanowi krwotok mózgowy:

zakrzep, zator tętnic mózgowych lub

zakrzep, zator tętnic mózgowych lub

przerwanie naczyń mózgowych

przerwanie naczyń mózgowych

Najczęstszy objaw kliniczny to niedowład połowiczy, który jest

Najczęstszy objaw kliniczny to niedowład połowiczy, który jest

wynikiem niedrożności tętnicy środkowej mózgu po stronie

wynikiem niedrożności tętnicy środkowej mózgu po stronie

przeciwnej do objawów. W obszarze mózgu poniżej zamkniętego

przeciwnej do objawów. W obszarze mózgu poniżej zamkniętego

naczynia rozwija się

naczynia rozwija się

niedokrwienie i zawał, stąd nazwa udaru.

niedokrwienie i zawał, stąd nazwa udaru.

TIA- przejściowe niedokrwienie mózgu

TIA- przejściowe niedokrwienie mózgu

U 1/3 chorych z TIA w ciągu 5 lat dochodzi

U 1/3 chorych z TIA w ciągu 5 lat dochodzi

Do udaru mozgu, większość w przeciągu 18 miesięcy

Do udaru mozgu, większość w przeciągu 18 miesięcy

Objawy

Objawy

kliniczne

kliniczne

TIA

TIA

Krążenie

Krążenie

przednie

przednie

Krążenie tylne

Krążenie tylne

Niedowład

Niedowład

polowiczy

polowiczy

Niedowidzenie

Niedowidzenie

połowicze

połowicze

Kombinacja

Kombinacja

objawów

objawów

Podwójne widzenie

Podwójne widzenie

Dyzartria

Dyzartria

Niedowład

Niedowład

jednostronny lub

jednostronny lub

obustronny

obustronny

Ślepota obuoczna

Ślepota obuoczna

Ataksja

Ataksja

Kombinacja objawów

Kombinacja objawów

Epidemiologia

Epidemiologia



Częstość występowania 200/100 000

Częstość występowania 200/100 000



Zachorowalność

Zachorowalność 550/100 000 ludności

550/100 000 ludności



Śmiertelność: 30% w pierwszym

Śmiertelność: 30% w pierwszym

miesiącu, 40% w ciągu 1 roku

miesiącu, 40% w ciągu 1 roku



Kalectwo: 50% słabe, 15-20%

Kalectwo: 50% słabe, 15-20%

zaburzenia mowy, 10% zaburzenia

zaburzenia mowy, 10% zaburzenia

intelektu.

intelektu.

Patofizjologia udaru

Patofizjologia udaru



80% niedokrwienie mózgu

80% niedokrwienie mózgu



15% wylewy śródmózgowe i

15% wylewy śródmózgowe i

śródzatokowe

śródzatokowe



5% wylew podpajęczynówkowy

5% wylew podpajęczynówkowy

Udar mózgu

Udar mózgu



nadciśnienie tętnicze

nadciśnienie tętnicze



miażdżyca

miażdżyca



sercowopochodne zatory mózgu

sercowopochodne zatory mózgu



choroby ścian naczyń (np. rzs,

choroby ścian naczyń (np. rzs,

toczeń)

toczeń)

Główne przyczyny udarów mózgu:

Główne przyczyny udarów mózgu:

Udar mózgu

Udar mózgu



Najważniejsze czynniki ryzyka:

Najważniejsze czynniki ryzyka:

- nadciśnienie tętnicze

- nadciśnienie tętnicze

- choroby serca

- choroby serca

- cukrzyca

- cukrzyca

- nikotynizm, alkoholizm, uzależnienia

- nikotynizm, alkoholizm, uzależnienia

lekowe

lekowe

- otyłość i dieta

- otyłość i dieta

- hipercholesterolemia

- hipercholesterolemia

- mała aktywność fizyczna

- mała aktywność fizyczna

- wywiad rodzinny

- wywiad rodzinny



- podwyższony hematokryt

- podwyższony hematokryt

- niekorzystne wpływy środowiska

- niekorzystne wpływy środowiska

socjalnego

socjalnego

i trybu życia

i trybu życia

Udar mózgu

Udar mózgu



Zespoły tętnic

Zespoły tętnic

zewnątrzmózgowych

zewnątrzmózgowych

i mózgowych:

i mózgowych:

- zależnie od zajętego naczynia i

- zależnie od zajętego naczynia i

związanych z tym zaburzeń krążenia

związanych z tym zaburzeń krążenia

rozwijają się różne zespoły kliniczne

rozwijają się różne zespoły kliniczne

- ok.. 10-20% zaburzeń krążenia

- ok.. 10-20% zaburzeń krążenia

mózgowego związanych jest z

mózgowego związanych jest z

uszkodzeniem dużych pni

uszkodzeniem dużych pni

zewnątrzmózgowych (tętnica szyjna

zewnątrzmózgowych (tętnica szyjna

i kręgowa)

i kręgowa)

Udar mózgu

Udar mózgu



Niedokrwienny udar mózgu –

Niedokrwienny udar mózgu –

zawał mózgu

zawał mózgu

- mechanizm i dynamika bardzo różne

- mechanizm i dynamika bardzo różne

- niedokrwienie z powodu zwężenia

- niedokrwienie z powodu zwężenia

lub

lub

całkowitego zamknięcia światła

całkowitego zamknięcia światła

naczynia (miażdżyca, zakrzep,

naczynia (miażdżyca, zakrzep,

zator,

zator,

zmiany zapalne)

zmiany zapalne)

Udar mózgu

Udar mózgu



Badanie CT

Badanie CT

Udar mózgu

Udar mózgu



Niedokrwienny udar mózgu pod

Niedokrwienny udar mózgu pod

względem dynamiki dzieli się na:

względem dynamiki dzieli się na:

- przejściowy atak niedokrwienny

- przejściowy atak niedokrwienny

- odwracalny lub mały udar

- odwracalny lub mały udar

- udar postępujący

- udar postępujący

- udar dokonany

- udar dokonany

Udar mózgu

Udar mózgu



Obraz kliniczny:

Obraz kliniczny:

- objawy pojawiają się nagle

- objawy pojawiają się nagle

- niedowłady obustronne lub połowicze

- niedowłady obustronne lub połowicze

- afazja (w zajęciu półkuli dominującej)

- afazja (w zajęciu półkuli dominującej)

- zaburzenia czucia

- zaburzenia czucia

- upośledzenia widzenia lub ślepota

- upośledzenia widzenia lub ślepota

- objawy móżdżkowe

- objawy móżdżkowe

- chwilowa utrata przytomności

- chwilowa utrata przytomności



Objawy występują w różnych

Objawy występują w różnych

kombinacjach

kombinacjach

Udar mózgu

Udar mózgu



Postępowanie w ostrym udarze

Postępowanie w ostrym udarze

niedokrwiennym:

niedokrwiennym:

- wykonanie CT

- wykonanie CT

- tlenoterapia

- tlenoterapia

- obniżenie RR

- obniżenie RR

- leczenie heparyną

- leczenie heparyną

- rozpoczęcie wczesnej rehabilitacji

- rozpoczęcie wczesnej rehabilitacji

i uruchamianie (jeśli nie ma

i uruchamianie (jeśli nie ma

przeciwwskazań)

przeciwwskazań)

- wczesne rozpoczęcie prewencji

- wczesne rozpoczęcie prewencji

wtórnej

wtórnej

Udar mózgu zatorowy

Udar mózgu zatorowy

(Embolia a. cerebri)

(Embolia a. cerebri)



10-15% wszystkich udarów

10-15% wszystkich udarów



Materiał zatorowy:

Materiał zatorowy:

- skrzepliny powstałe w serce (wady

- skrzepliny powstałe w serce (wady

serca, migotanie przedsionków, zawał)

serca, migotanie przedsionków, zawał)

- oderwanie blaszki miażdżycowej lub

- oderwanie blaszki miażdżycowej lub

skrzepliny z dużych naczyń

skrzepliny z dużych naczyń

Udar mózgu zatorowy

Udar mózgu zatorowy

(Embolia a. cerebri)

(Embolia a. cerebri)



Obraz kliniczny:

Obraz kliniczny:

- początek nagły

- początek nagły

- utrata przytomności (50%)

- utrata przytomności (50%)

- objawy ogniskowe zależą od

- objawy ogniskowe zależą od

umiejscowienia

umiejscowienia



Rozpoznanie:

Rozpoznanie:

- opiera się na obecności źródła zatoru

- opiera się na obecności źródła zatoru



Postępowanie:

Postępowanie:

- podobne jak w przypadku zakrzepów

- podobne jak w przypadku zakrzepów

z uwzględnieniem przyczyny zatoru

z uwzględnieniem przyczyny zatoru

Krwotok mózgowy

Krwotok mózgowy

(śródmózgowy)

(śródmózgowy)

Haemorrhagia cerebri

Haemorrhagia cerebri



Krwotoczna postać udaru, polega

Krwotoczna postać udaru, polega

na

na

nagłym wylewie krwi z

nagłym wylewie krwi z

pękniętego

pękniętego

naczynia, który

naczynia, który

niszczy utkanie

niszczy utkanie

mózgu

mózgu



Najczęstszą przyczyną jest

Najczęstszą przyczyną jest

nadciśnienie

nadciśnienie

tętnicze

tętnicze



15-20% wszystkich udarów

15-20% wszystkich udarów

Krwotok mózgowy

Krwotok mózgowy

(śródmózgowy)

(śródmózgowy)

Haemorrhagia cerebri

Haemorrhagia cerebri



Objawy kliniczne:

Objawy kliniczne:

- początek nagły, najczęściej w dzień podczas

- początek nagły, najczęściej w dzień podczas

emocji

emocji

lub wysiłku

lub wysiłku

- silny ból głowy oraz objawy ogniskowe

- silny ból głowy oraz objawy ogniskowe

- utrata przytomności, wymioty, drgawki

- utrata przytomności, wymioty, drgawki

- przeważnie porażenie połowicze

- przeważnie porażenie połowicze

- po stronie porażenia „objaw fajki”, opadanie

- po stronie porażenia „objaw fajki”, opadanie

kończyn, objawy Babińskiego i Baniewicza

kończyn, objawy Babińskiego i Baniewicza

- gałki oczne zwrócone w stronę ogniska

- gałki oczne zwrócone w stronę ogniska

chorobowego

chorobowego

- niekiedy drgawki, stan odmóżdżeniowy

- niekiedy drgawki, stan odmóżdżeniowy

Krwotok mózgowy

Krwotok mózgowy

(śródmózgowy)

(śródmózgowy)

Haemorrhagia cerebri

Haemorrhagia cerebri



Małe płatowe udary krwotoczne

Małe płatowe udary krwotoczne

-

-

dominują silne bóle głowy, wymioty, lekkie

dominują silne bóle głowy, wymioty, lekkie

zaburzenia świadomości

zaburzenia świadomości

- potyliczny z bólem oka po stronie

- potyliczny z bólem oka po stronie

krwotoku

krwotoku

i niedowidzeniem połowiczym

i niedowidzeniem połowiczym

- skroniowy z bólem ucha i niedowidzeniem

- skroniowy z bólem ucha i niedowidzeniem

kwadrantowym

kwadrantowym

- czołowy z bólem czoła i niedowładem

- czołowy z bólem czoła i niedowładem

kończyny górnej

kończyny górnej

- ciemieniowy z bólem okolicy ciemieniowo-

- ciemieniowy z bólem okolicy ciemieniowo-

skroniowej i przeciwstronnymi

skroniowej i przeciwstronnymi

zaburzeniami czucia

zaburzeniami czucia

Krwotok mózgowy (śródmózgowy)

Krwotok mózgowy (śródmózgowy)

Haemorrhagia cerebri

Haemorrhagia cerebri



Rozpoznanie:

Rozpoznanie:

- rozstrzyga wynik CT

- rozstrzyga wynik CT



Postępowanie:

Postępowanie:

- jak w udarze niedokrwiennym bez leków

- jak w udarze niedokrwiennym bez leków

przeciwzakrzepowych

przeciwzakrzepowych

- leki przeciwobrzękowe

- leki przeciwobrzękowe

- należy rozważyć leczenie operacyjne

- należy rozważyć leczenie operacyjne

- jeżeli chory przeżyje ostry okres,

- jeżeli chory przeżyje ostry okres,

rehabilitacja

rehabilitacja

winna być podjęta

winna być podjęta

wcześnie

wcześnie



Rokowanie:

Rokowanie:

- śmiertelność sięga 50%, wśród pozostałych

- śmiertelność sięga 50%, wśród pozostałych

połowa ma ciężkie ubytki ruchowe

połowa ma ciężkie ubytki ruchowe

Krwotok

Krwotok

podpajęczynówkowy

podpajęczynówkowy

Haemorrhagia

Haemorrhagia

subarachnoidalis

subarachnoidalis



Nagłe krwawienie do zewnętrznych

Nagłe krwawienie do zewnętrznych

przestrzeni płynowych tj. między

przestrzeni płynowych tj. między

oponą podpajęczynówkową a twardą

oponą podpajęczynówkową a twardą



Występuje często (6-16 przypadków

Występuje często (6-16 przypadków

na 100 000 rocznie)

na 100 000 rocznie)



Duża śmiertelność, właściwa

Duża śmiertelność, właściwa

diagnoza i postępowanie znacznie

diagnoza i postępowanie znacznie

poprawia rokowanie

poprawia rokowanie

Krwotok

Krwotok

podpajęczynówkowy

podpajęczynówkowy

Haemorrhagia

Haemorrhagia

subarachnoidalis

subarachnoidalis



Objawy kliniczne:

Objawy kliniczne:

- nagły, silny ból głowy umiejscowiony w

- nagły, silny ból głowy umiejscowiony w

potylicy i w karku

potylicy i w karku

- wymioty

- wymioty

- utrata przytomności, napad drgawek

- utrata przytomności, napad drgawek

- chory może odzyskać przytomność po

- chory może odzyskać przytomność po

krótkim czasie

krótkim czasie

- objawy oponowe

- objawy oponowe

- objawy ogniskowe (niedowład połowiczy)

- objawy ogniskowe (niedowład połowiczy)

- czasem zaburzenia psychiczne

- czasem zaburzenia psychiczne

Krwotok podpajęczynówkowy

Krwotok podpajęczynówkowy

Haemorrhagia subarachnoidalis

Haemorrhagia subarachnoidalis



Rozpoznanie:

Rozpoznanie:

- podstawę stanowi CT (do 3 dni)

- podstawę stanowi CT (do 3 dni)

- nakłucie lędźwiowe

- nakłucie lędźwiowe

- angio-MRI przed planowanym zabiegiem

- angio-MRI przed planowanym zabiegiem

operacyjnym

operacyjnym



Postępowanie:

Postępowanie:

- leczenie operacyjne (zaklipsowanie,

- leczenie operacyjne (zaklipsowanie,

embolizacja najczęściej tętniaka)

embolizacja najczęściej tętniaka)

- zachowawcze (objawowe)

- zachowawcze (objawowe)

- obowiązuje reżim łóżkowy przez 6

- obowiązuje reżim łóżkowy przez 6

tygodni,

tygodni,

następnie rehabilitacja

następnie rehabilitacja



Rokowanie:

Rokowanie:

- poważne, wśród nie leczonych

- poważne, wśród nie leczonych

operacyjnie

operacyjnie

50% umiera w ciągu miesiąca

50% umiera w ciągu miesiąca

Tętniak mózgu

Tętniak mózgu

Rehabilitacja

Rehabilitacja



Pozycje ćwiczeniowe nie mogą

Pozycje ćwiczeniowe nie mogą

dodatkowo obciążać

dodatkowo obciążać

nieprawidłowo ułożonych stawów

nieprawidłowo ułożonych stawów



Przy obłożnie chorych lub

Przy obłożnie chorych lub

konieczności używania wózka

konieczności używania wózka

inwalidzkiego zwracać uwagę na

inwalidzkiego zwracać uwagę na

czynności oddechowe i

czynności oddechowe i

profilaktykę odleżyn

profilaktykę odleżyn

Zabiegi

Zabiegi

fizjoterapeutyczne

fizjoterapeutyczne



Zabiegi obniżające napięcie

Zabiegi obniżające napięcie

mięśniowe:

mięśniowe:

- uruchomienie tułowia

- uruchomienie tułowia

- ułożenie hamujące odruchy

- ułożenie hamujące odruchy

- hendling hamujący odruchy

- hendling hamujący odruchy

- stosowanie szyn do leżenia oraz

- stosowanie szyn do leżenia oraz

innego sprzętu ortopedycznego

innego sprzętu ortopedycznego

- ćwiczenia w pozycjach hamujących

- ćwiczenia w pozycjach hamujących

spastyczność

spastyczność

- wibracje przez delikatne uderzenia

- wibracje przez delikatne uderzenia

- rower elektryczny

- rower elektryczny

Zabiegi

Zabiegi

fizjoterapeutyczne

fizjoterapeutyczne



Zabiegi obniżające napięcie

Zabiegi obniżające napięcie

mięśniowe c.d.:

mięśniowe c.d.:

- rower elektryczny

- rower elektryczny

- długotrwałe stosowanie lodu w

- długotrwałe stosowanie lodu w

formie kąpieli (chusty lodowe)

formie kąpieli (chusty lodowe)

- (UGUL)

- (UGUL)

ułożenia rozciągające

ułożenia rozciągające

uruchomienie tułowia przez

uruchomienie tułowia przez

mobilne

mobilne

ułożenie kręgosłupa

ułożenie kręgosłupa

Uaktywnienie

Uaktywnienie

niespastycznych

niespastycznych

agonistycznych mięśni

agonistycznych mięśni



Lokalne, krótkotrwałe stosowanie lodu

Lokalne, krótkotrwałe stosowanie lodu



Opukiwania i ugniatanie

Opukiwania i ugniatanie



Dozowane rozciąganie wraz z

Dozowane rozciąganie wraz z

dozowanym oporem dla wykorzystania

dozowanym oporem dla wykorzystania

wzajemnego hamowania

wzajemnego hamowania



Intensywne głaskanie dłonią lub

Intensywne głaskanie dłonią lub

szczotką w kierunku skurczu

szczotką w kierunku skurczu

Zabiegi hamujące

Zabiegi hamujące

odruchy

odruchy



Rozruszanie hamujące odruchy

Rozruszanie hamujące odruchy



Ułożenie hamujące odruchy

Ułożenie hamujące odruchy



Pozycje hamujące odruchy

Pozycje hamujące odruchy



Hamowanie patologicznych odruchów

Hamowanie patologicznych odruchów

oraz reakcji towarzyszących

oraz reakcji towarzyszących

Osiągnięcie

Osiągnięcie

czynnościowej

czynnościowej

ruchomości stawów

ruchomości stawów



Rozruszanie wg wzorców PNF

Rozruszanie wg wzorców PNF



Przerywane stosowanie opatrunku

Przerywane stosowanie opatrunku

gipsowego

gipsowego



Rozciąganie mięśni i ułożenia

Rozciąganie mięśni i ułożenia

rozciągające

rozciągające



Terapia manualna

Terapia manualna



Zaopatrzenie w ortezy

Zaopatrzenie w ortezy



Wysokie obuwie, szyny, wkładki

Wysokie obuwie, szyny, wkładki

ortopedyczne

ortopedyczne

Czynnościowa

Czynnościowa

aktywność mięśni

aktywność mięśni



Stymulowanie mięśni zdrowych

Stymulowanie mięśni zdrowych

bodźcami ekstero i

bodźcami ekstero i

prioprioceptywnymi

prioprioceptywnymi



Ćwiczenia metodą Voity

Ćwiczenia metodą Voity

Metoda PNF (

Metoda PNF (

Proprioceptive

Proprioceptive

Neuromuscular Facilitation

Neuromuscular Facilitation

)

)

jest procesem odtwarzania

jest procesem odtwarzania

utraconej funkcji, nauczania ruchu

utraconej funkcji, nauczania ruchu

przy wykorzystaniu receptorów

przy wykorzystaniu receptorów

znajdujących się w mięśniach,

znajdujących się w mięśniach,

narządach wewnętrznych,

narządach wewnętrznych,

naczyniach krwionośnych, stawach.

naczyniach krwionośnych, stawach.

Dziękuję za uwagę

Dziękuję za uwagę