Rozwój układu

Rozwój układu

nerwowego

nerwowego

Układ nerwowy powstaje z ektodermy

Układ nerwowy powstaje z ektodermy

17 dzień – płytka nerwowa (grubiejąca

17 dzień – płytka nerwowa (grubiejąca

ektoderma pomiędzy węzłem

ektoderma pomiędzy węzłem

pierwotnym węzłem-Hensena a płytką

pierwotnym węzłem-Hensena a płytką

przedstrunową w części grzbietowo-

przedstrunową w części grzbietowo-

przyśrodkowej zarodka)

przyśrodkowej zarodka)

Proces różnicowania komórek

Proces różnicowania komórek

ektodermalnych

ektodermalnych



neuroektoderma

neuroektoderma

–

–

różnicowanie

różnicowanie

indukowane przez wyrostek struny

indukowane przez wyrostek struny

grzbietowowej i mezodermę przystrunową

grzbietowowej i mezodermę przystrunową



ektoderma powierzchniowa

ektoderma powierzchniowa

–

–

powstaje z niej naskórek i niektóre narządy

powstaje z niej naskórek i niektóre narządy

pochodzenia naskórkowego

pochodzenia naskórkowego

1.

1.

Płytka nerwowa

Płytka nerwowa

2.

2.

Rynienka nerwowa

Rynienka nerwowa

–

brzegi płytki unoszą się a część środkowa

brzegi płytki unoszą się a część środkowa

wzdłuż osi zarodka obniża się

wzdłuż osi zarodka obniża się

3.

3.

Cewa nerwowa

Cewa nerwowa

–

około 21 tygodnia

około 21 tygodnia

Rozwój układu nerwowego we

Rozwój układu nerwowego we

wczesnym okresie – 3 stadia:

wczesnym okresie – 3 stadia:

2/3 płytki (cewy) nerwowej

2/3 płytki (cewy) nerwowej

(od 4 somitu w

(od 4 somitu w

kierunku głowowym)

kierunku głowowym)

część głowowa cewy nerwowej

część głowowa cewy nerwowej

mózgowie

mózgowie

1/3 płytki (cewy) nerwowej

1/3 płytki (cewy) nerwowej

część ogonowa cewy nerwowej

część ogonowa cewy nerwowej

rdzeń kręgowy

rdzeń kręgowy

Na

Na

początku cewa nerwowa

początku cewa nerwowa

posiada 2 otwory:

posiada 2 otwory:

otwór nerwowy przedni

otwór nerwowy przedni

–

–

zamknięcie następuje po około 25 dniach

zamknięcie następuje po około 25 dniach

(stadium 18-20 somitów)

(stadium 18-20 somitów)

otwór nerwowy tylny

otwór nerwowy tylny

–

–

zamknięcie

zamknięcie

następuje po około 28 dniach (stadium 15

następuje po około 28 dniach (stadium 15

somitów)

somitów)

Grzebienie nerwowe –

Grzebienie nerwowe –

część komórek, które

część komórek, które

odzdzieliły się z brzegów bocznych fałdów rynienki

odzdzieliły się z brzegów bocznych fałdów rynienki

podczas ich łączenia

podczas ich łączenia

Z grzebieni nerwowych powstają:

Z grzebieni nerwowych powstają:



wszystkie zwoje rdzeniowe

wszystkie zwoje rdzeniowe



większość zwojów czuciowych nerwów

większość zwojów czuciowych nerwów

czaszkowych

czaszkowych



zwoje współczulne i przywspółczulne

zwoje współczulne i przywspółczulne



skupienia komórek chromochłonnych (największe

skupienia komórek chromochłonnych (największe

skupienie – nadnercza)

skupienie – nadnercza)



lemoblasty (komórki Schwanna) w nerwach

lemoblasty (komórki Schwanna) w nerwach

obwodowych

obwodowych



komórki wewnątrztorebkowe otorbionych

komórki wewnątrztorebkowe otorbionych

zakończeń nerwowych czuciowych

zakończeń nerwowych czuciowych



komórki ektomezenchymy

komórki ektomezenchymy

Neuroblasty grzebieni

Neuroblasty grzebieni

nerwowych

nerwowych

1.

1.

Różnicowanie i wędrówka do różnych

Różnicowanie i wędrówka do różnych

okolic zarodka (analogia do komórek

okolic zarodka (analogia do komórek

mezenchymalnych z mezodermy)

mezenchymalnych z mezodermy)

2.

2.

Noszą nazwę komórek

Noszą nazwę komórek

ektomezenchymalnych

ektomezenchymalnych

3.

3.

Powstaje z nich :

Powstaje z nich :



skóra głowy

skóra głowy



opony mózgowe

opony mózgowe



elementy kostne i mięśniowe niektórych łuków

elementy kostne i mięśniowe niektórych łuków

skrzelowych

skrzelowych



brodawki zębowe i odontoblasty

brodawki zębowe i odontoblasty

Komorki nablonka cewy

Komorki nablonka cewy

nerwowej

nerwowej

Tworza 3 pecherzyki:

Tworza 3 pecherzyki:

Przodomozgowia

Przodomozgowia

Srodmozgowia

Srodmozgowia

Tylomozgowia

Tylomozgowia

Cewa nerwowa

Cewa nerwowa

Tworzy dwa zgiecia:

Tworzy dwa zgiecia:

Zgiecie szyjne (pomiedzy

Zgiecie szyjne (pomiedzy

tylomozgowiem a rdzeniem kregowym)

tylomozgowiem a rdzeniem kregowym)

Zgiecie glowowe (okolica

Zgiecie glowowe (okolica

srodmozgowia)

srodmozgowia)

Zgiecie mostowe (pomiedzy szyjnym i

Zgiecie mostowe (pomiedzy szyjnym i

glowowym)

glowowym)

W 5 tygodniu po podzialach wyroznic

W 5 tygodniu po podzialach wyroznic

można 5 czesci:

można 5 czesci:

Kresomozgowie

Kresomozgowie

Miedzymozgowie

Miedzymozgowie

Srodmozgowie

Srodmozgowie

Tylomozgowie

Tylomozgowie

Rdzeniomozgowie

Rdzeniomozgowie

Przodomozgowie

Przodomozgowie

Kresomozgowie: przyszle polkule

Kresomozgowie: przyszle polkule

mozgu

mozgu

Miedzymozgowie: pecherzyki

Miedzymozgowie: pecherzyki

oczne ,zawiazek szyszynki ,zawiazek

oczne ,zawiazek szyszynki ,zawiazek

plata tylnego przysadki

plata tylnego przysadki

Srodmozgowie

Srodmozgowie

Nie podlega podzialowi

Nie podlega podzialowi

Tylomozgowie

Tylomozgowie

Tylomozgowie wtorne: most i

Tylomozgowie wtorne: most i

mozdzek

mozdzek

Rdzeniomozgowie:rdzen przedluzony

Rdzeniomozgowie:rdzen przedluzony

Jama tylomozgowia-komora czwarta

Jama tylomozgowia-komora czwarta

Jama miedzymozgowia-komora

Jama miedzymozgowia-komora

trzecia

trzecia

Jamy polkul mozgowych-komory

Jamy polkul mozgowych-komory

boczne

boczne

Ośrodkowy układ nerwowy

Ośrodkowy układ nerwowy

1.

1.

Rdzeń kręgowy

Rdzeń kręgowy

2.

2.

Mózgowie

Mózgowie

RDZEŃ KRĘGOWY

RDZEŃ KRĘGOWY

neuroepithelium= zarodkowy nabłonek

neuroepithelium= zarodkowy nabłonek

nerwowy

nerwowy

warstwa komorowa (wyściółkowa)

warstwa komorowa (wyściółkowa)

warstwa płaszczowa

warstwa płaszczowa

warstwa brzeżna

warstwa brzeżna

Różnicowania ściany cewy

Różnicowania ściany cewy

nerwowej

nerwowej

Rdzeń kręgowy powstaje z 1/3 (części ogonowej) cewy

nerwowej

1.

1.

Neuroepithelium

Neuroepithelium

- zarodkowy nabłonek nerwowy

- zarodkowy nabłonek nerwowy

budujący pierwotnie ścianę cewy

budujący pierwotnie ścianę cewy

–

komórki cylindryczne

komórki cylindryczne

–

jądra na różnych wysokościach (budowa nabłonka

jądra na różnych wysokościach (budowa nabłonka

wielorzędowego)

wielorzędowego)

–

podstawa komórki przylega do błony granicznej

podstawa komórki przylega do błony granicznej

zewnętrznej

zewnętrznej

–

część szczytowa przylega do błony granicznej

część szczytowa przylega do błony granicznej

wewnętrznej

wewnętrznej

2.

2.

Tuż przed zamknięciem cewy – intensywny podział

Tuż przed zamknięciem cewy – intensywny podział

komórek neuroepithelium

komórek neuroepithelium

3.

3.

Powstaje

Powstaje

warstwa komorowa

warstwa komorowa

(powstają z niej komórki

(powstają z niej komórki

nerwowe i makrogleju rdzenia)

nerwowe i makrogleju rdzenia)

4.

4.

Zamknięcie cewy nerwowej

Zamknięcie cewy nerwowej

5.

5.

Podział komórek strefy (warstwy) komorowej i

Podział komórek strefy (warstwy) komorowej i

różnicowanie w neuroblasty= pierwotne komórki nerwowe

różnicowanie w neuroblasty= pierwotne komórki nerwowe

Różnicowania ściany cewy

Różnicowania ściany cewy

nerwowej

nerwowej

6.

6.

Neuroblasty tworzą

Neuroblasty tworzą

warstwę płaszczową

warstwę płaszczową

(przekształca się w

(przekształca się w

istotę szarą rdzenia kręgowego)

istotę szarą rdzenia kręgowego)

–

początkowo owalne i bezwypustkowe

początkowo owalne i bezwypustkowe

–

następnie tworzą 2 wypustki na przeciwległych biegunach

następnie tworzą 2 wypustki na przeciwległych biegunach

(neuroblasty dwubiegunowe)

(neuroblasty dwubiegunowe)

pierwsza wypustka przekształci się w neuryt

pierwsza wypustka przekształci się w neuryt

druga wypustka przekształci się w liczne wypustki

druga wypustka przekształci się w liczne wypustki

dendrytyczne

dendrytyczne

–

ostatecznie powstaje dwubiegunowy neuroblast= przyszły

ostatecznie powstaje dwubiegunowy neuroblast= przyszły

neuron

neuron

7.

7.

Wypustki neuroblastów tworzą

Wypustki neuroblastów tworzą

strefę brzeżną

strefę brzeżną

(po mielinizacji

(po mielinizacji

utworzy istotę białą rdzenia; z niej pochodzą oligodendrocyty)

utworzy istotę białą rdzenia; z niej pochodzą oligodendrocyty)

8.

8.

Neuroblasty przekształcają się w komórki nerwowe (podlegają

Neuroblasty przekształcają się w komórki nerwowe (podlegają

dalszemu różnicowaniu, brak zdolności do podziału)

dalszemu różnicowaniu, brak zdolności do podziału)

9.

9.

Po zakończeniu tworzenia się neuroblastów, następuje

Po zakończeniu tworzenia się neuroblastów, następuje

różnicowanie komórek glejowych (glioblsaty/spongioblasty),

różnicowanie komórek glejowych (glioblsaty/spongioblasty),

powstają z nich astrocyty włókniste i protoplazmatyczne

powstają z nich astrocyty włókniste i protoplazmatyczne

10.

10.

Komórki mikrogleju – pochodzenie mezenchymalne

Komórki mikrogleju – pochodzenie mezenchymalne

Istota szara rdzenia

Istota szara rdzenia

Intensywny przyrost neuroblastów w

Intensywny przyrost neuroblastów w

strefie płaszczowej powoduje nierównomierny

strefie płaszczowej powoduje nierównomierny

wzrost ściany

wzrost ściany

zgrubienie brzuszne – stanowi blaszkę (płytkę)

zgrubienie brzuszne – stanowi blaszkę (płytkę)

brzuszno-boczną podstawną lub motoryczną;

brzuszno-boczną podstawną lub motoryczną;

zawiera komórki ruchowe

zawiera komórki ruchowe

rogów przednich

rogów przednich

zgrubienie grzbietowe – stanowi blaszkę (płytkę)

zgrubienie grzbietowe – stanowi blaszkę (płytkę)

grzbietowo-boczną lub czuciową;

grzbietowo-boczną lub czuciową; dla okolic

czuciowych tylnych rogów rdzenia

nagromadzenie neuronów pomiędzy blaszką

nagromadzenie neuronów pomiędzy blaszką

podstawną (brzuszno- boczną) a skrzydłową

podstawną (brzuszno- boczną) a skrzydłową

(grzbietowo- boczną) tworzy

(grzbietowo- boczną) tworzy

rogi pośrednie

rogi pośrednie

zawierające neurony układu autonomincznego

zawierające neurony układu autonomincznego

Opony mózgowo-rdzeniowe

Opony mózgowo-rdzeniowe

Pierwotna opona mózgowa

Pierwotna opona mózgowa

– zagęszczone

– zagęszczone

komórki mezenchymalne otaczające cewę

komórki mezenchymalne otaczające cewę

w okolicy czaszkowej → wywodzi się z

w okolicy czaszkowej → wywodzi się z

mezenchymy

mezenchymy

głowowej;

głowowej;

w okolicy rdzeniowej → ze sklerotomów

w okolicy rdzeniowej → ze sklerotomów



warstwa zewnętrzna

warstwa zewnętrzna

→

→

tworzy oponę twardą

tworzy oponę twardą



cienki listek wewnętrzny opony pierwotnej

cienki listek wewnętrzny opony pierwotnej

(pochodzący z grzebienia nerwowego)

(pochodzący z grzebienia nerwowego)

→

→

przekształca się oponę miękką i pajęczynówkę;

przekształca się oponę miękką i pajęczynówkę;

między nimi przestrzeń podpajęczynówkowa

między nimi przestrzeń podpajęczynówkowa

W 12 tygodniu zarodek posiada rdzeń

W 12 tygodniu zarodek posiada rdzeń

kręgowy rozciągający się przez całą dł.

kręgowy rozciągający się przez całą dł.

kanału kręgowego

kanału kręgowego

Nieproporcjonalnie szybki wzrost

Nieproporcjonalnie szybki wzrost

kręgosłupa i opony twardej w stosunku do

kręgosłupa i opony twardej w stosunku do

rdzenia → rdzeń nie wypełnia do końca

rdzenia → rdzeń nie wypełnia do końca

kanału kręgowego

kanału kręgowego

Włókna nerwowe korzeni nerwów

Włókna nerwowe korzeni nerwów

lędźwiowych i krzyżowych tworzą pęczek

lędźwiowych i krzyżowych tworzą pęczek

włókien zwany ogonem końskim

włókien zwany ogonem końskim

Mielinizacja

Mielinizacja



początek procesu – 4 miesiąc okresu płodowego (kontynuowany

początek procesu – 4 miesiąc okresu płodowego (kontynuowany

w życiu pozapłodowym)

w życiu pozapłodowym)



OUN – oligodendrocyt wychodzi z cewy nerwowej i okręca się

OUN – oligodendrocyt wychodzi z cewy nerwowej i okręca się

dookoła aksonu (1 oligodendrocyt – mielinizuje wiele aksonów)

dookoła aksonu (1 oligodendrocyt – mielinizuje wiele aksonów)



nerwy obwodowe – neurolemoblasty (komórki Schwanna)

nerwy obwodowe – neurolemoblasty (komórki Schwanna)

wychodzą z grzebieni nerwowych; zawijają się dookoła aksonu;

wychodzą z grzebieni nerwowych; zawijają się dookoła aksonu;

tworzą osłonkę mielinową i neurolemę (1 komórka Schwanna –

tworzą osłonkę mielinową i neurolemę (1 komórka Schwanna –

mielinizuje jeden akson)

mielinizuje jeden akson)

Mózgowie

Mózgowie

5 tydzień

5 tydzień

Podział 1 i 3 pęcherzyka mózgowego

Podział 1 i 3 pęcherzyka mózgowego

pierwotnego, powstaje 5 pęcherzyków

pierwotnego, powstaje 5 pęcherzyków

mózgowych wtórnych

mózgowych wtórnych

Rdzeniomózgowie

Rdzeniomózgowie

między pierwszym nerwem rdzeniowym a
zgięciem mostowym

ściany boczne – obrót dookoła długiej osi płytki
dna

– blaszka brzuszno - boczna

napina się, ma

jedną

warstwę komórek wyściełających,

powiększa się kanał środkowy zwany komorą

czwartą

Rdzeniomózgowie

Rdzeniomózgowie

blaszka grzbietowa – jednowarstwowy nabłonek
ependymalny + kom. opony miękkiej  splot

naczyniówkowy

w 4 miesiącu w okolicy blaszki grzbietowej
powstają otwory boczne Luschki i Magendiego –
przepływ płynu między komorami mózgowymi, a
przestrzenią podpajęczynówkową
blaszka brzuszno – boczna zawiera jądra
ruchowe zebrane w trzech grupach

Tyłomózgowie

Tyłomózgowie

5. tydzień – podział:

– cz. przednia – tyłomózgowie wtórne –

między zagięciem mostowym, a cieśnią
tyłomózgowia

– cz. tylna – rdzeniomózgowie - rdzeń

przedłużony

Móżdżek

Móżdżek

40 – 45 dzień
ze zgrubienia grzbietowych części blaszek
grzbietowo – bocznych
w 12 tygodniu ze zgrubień tyłomózgowia powstaje
poprzeczna płytka móżdżkowa:

- część środkowa  robak  guzki*
- części boczne  półkule móżdżku

 kłaczek*
*guzki + kłaczek = płat kłaczkowo-grudkowy –
pierwotny ośrodek zmysłu równowagi

Móżdżek

Móżdżek

niektóre neuroblasty strefy płaszczowej blaszek
grzbietowo bocznych przemieszczają się do
warstwy brzeżnej  neurony kory móżdżku

inne neuroblasty  jądra móżdżku

neuroblasty blaszek grzbietowo bocznych  jądra

mostu, błędnika i przedsionka, jądra czuciowe n.
trójdzielnego

Śródmózgowie

blaszki brzuszno – boczne zawierają jądra ruchowe

nn. III, IV

– ich neuroblasty dają początek

skupieniom

neuronów pokrywy mózgu

– warstwa brzeżna blaszki tworzy

podstawę konarów mózgu

blaszki grzbietowo – boczne dają początek

wzgórkom górnym i dolnym

jama pęcherzyka tworzy wodociąg mózgu-

połączenie między komorą III i IV

Międzymózgowie

pęcherzyk międzymózgowia, ograniczony:

•

od przodu przez skrzyżowanie nerwów

wzrokowych

•

od tyłu przez ciała suteczkowate i

szyszynkę

ściana pęcherzyka składa się z blaszek:

grzbietowej i grzbietowo – bocznych otaczających

III komorę

blaszka grzbietowa - jeden pokład komórek

ependymalnych + otaczająca mezenchyma = splot

naczyniówkowy komory III

Międzymózgowie

Międzymózgowie

ogonowa część blaszki grzbietowej  szyszynka

płytka sklepienia – nadwzgórze

blaszki grzbietowo – boczne  ściany boczne, dno

międzymózgowia

na ścianie bocznej powstaje rowek dzielący ją na
wzgórze i podwzgórze

w dnie powstają zawiązki oczu (siatkówka), zawiązek
części nerwowej przysadki

Nadwzgórze

Nadwzgórze

powstaje z płytki sklepienia

powstaje z płytki sklepienia

podłużna bruzda oddziela wzgórze od nadwzgórza

podłużna bruzda oddziela wzgórze od nadwzgórza

bruzda podwzgórzowa oddziela wzgórze od

bruzda podwzgórzowa oddziela wzgórze od

podwzgórza

podwzgórza

jądra wzgórza dzielą się na część grzbietową i

jądra wzgórza dzielą się na część grzbietową i

brzuszną

brzuszną

Kresomózgowie

Kresomózgowie

30-32 dzień – początek rozwoju półkul, ich ściana

30-32 dzień – początek rozwoju półkul, ich ściana

składa się z trzech warstw:

składa się z trzech warstw:

•

wyściółkowej

wyściółkowej

•

płaszczowej – strefa rozrodcza, w 3

płaszczowej – strefa rozrodcza, w 3

miesiącu komórki przemieszczają się ku

miesiącu komórki przemieszczają się ku

powierzchni mózgu

powierzchni mózgu





warstwa korowa

warstwa korowa

(kora stara, dawna i nowa)

(kora stara, dawna i nowa)

•

brzeżnej

brzeżnej





warstwa drobinowa

warstwa drobinowa

warstwa płaszczowa części podstawnej półkuli

warstwa płaszczowa części podstawnej półkuli





ciało prążkowane

ciało prążkowane

Kresomózgowie

Kresomózgowie

pozostała część półkuli

pozostała część półkuli





płaszcz

płaszcz





kora mózgu

kora mózgu

w okolicy sklepienia płaszcz składa się z jednej

w okolicy sklepienia płaszcz składa się z jednej

warstwy + mezenchyma = splot naczyniówkowy

warstwy + mezenchyma = splot naczyniówkowy

półkule tworzą płat czołowy, następnie

półkule tworzą płat czołowy, następnie

ciemieniowy na końcu – potyliczny i skroniowy,

ciemieniowy na końcu – potyliczny i skroniowy,

przykrywają boczne powierzchnie

przykrywają boczne powierzchnie

międzymózgowia, śródmózgowia i tyłomózgowia

międzymózgowia, śródmózgowia i tyłomózgowia

wtórnego

wtórnego

Spoidła mózgowe

Spoidła mózgowe

***

***

Blaszka graniczna

Blaszka graniczna

.

.

-

początkowo pełni rolę spoidła

początkowo pełni rolę spoidła

-

w 3 miesiącu życia płodowego w jej dolnej części pojawiają

w 3 miesiącu życia płodowego w jej dolnej części pojawiają

się spoidła : przednie i sklepienia

się spoidła : przednie i sklepienia

1.

1.

Spoidło przednie

Spoidło przednie

.

.

-

włókna łączące opuszkę węchową i odpowiednie pola

włókna łączące opuszkę węchową i odpowiednie pola

mózgu jednej półkuli z drugą

mózgu jednej półkuli z drugą

2. Spoidło sklepienia (spoidło hipokampa).

2. Spoidło sklepienia (spoidło hipokampa).

- włókna łączące korę hipokampa z ciałami suteczkowatymi i

- włókna łączące korę hipokampa z ciałami suteczkowatymi i

podwzgórzem

podwzgórzem

Spoidła mózgowe

Spoidła mózgowe

3. Ciało modzelowate.

3. Ciało modzelowate.

-

największe spojenie

największe spojenie

-

łączy pola nowej kory

łączy pola nowej kory

mała wiązka włókien w blaszce granicznej

mała wiązka włókien w blaszce granicznej

↓

↓

wzrost ku przodowi a następnie do tyłu

wzrost ku przodowi a następnie do tyłu

↓

↓

ostatecznie – łukowaty przebieg ponad pokrywą

ostatecznie – łukowaty przebieg ponad pokrywą

międzymózgowia

międzymózgowia

4.Przegroda przezroczysta

4.Przegroda przezroczysta

5.Skrzyżowanie wzrokowe.

5.Skrzyżowanie wzrokowe.

Układ nerwowy obwodowy

Układ nerwowy obwodowy

1)nerwy czaszkowe

1)nerwy czaszkowe

2)nerwy rdzeniowe

2)nerwy rdzeniowe

3)nerwy trzewne

3)nerwy trzewne

4)zwoje nerwów czaszkowych

4)zwoje nerwów czaszkowych

5) zwoje rdzeniowe

5) zwoje rdzeniowe

6)zwoje autonomiczne

6)zwoje autonomiczne

Układ nerwowy obwodowy

Układ nerwowy obwodowy

-

komórki czuciowe somatyczne i trzewne pochodzą z

komórki czuciowe somatyczne i trzewne pochodzą z

komórek nerwowych

komórek nerwowych

-

perykariony komórek czuciowych znajdują się na zewnątrz

perykariony komórek czuciowych znajdują się na zewnątrz

OUN

OUN

-

-

z wyjątkiem

z wyjątkiem

komórek zwoju rdzeniowego ślimaka oraz

komórek zwoju rdzeniowego ślimaka oraz

zwoju przedsionkowego VIII n. czaszkowego, wszystkie

zwoju przedsionkowego VIII n. czaszkowego, wszystkie

komórki początkowe są dwubiegunowe

komórki początkowe są dwubiegunowe

komórki dwubiegunowe

komórki dwubiegunowe

↓

↓

obie wypustki łączą się, tworząc neuron jednowypustkowy

obie wypustki łączą się, tworząc neuron jednowypustkowy

↓

↓

pojedyncza wypustka rozgałęzia się i kończy w zakończeniu

pojedyncza wypustka rozgałęzia się i kończy w zakończeniu

czuciowym, a wypustka dośrodkowa wnika do rdzenia

czuciowym, a wypustka dośrodkowa wnika do rdzenia

kręgowego lub mózgowia

kręgowego lub mózgowia

Obwodowy układ nerwowy

Obwodowy układ nerwowy

Z komórek grzebieni nerwowych powstają:

Z komórek grzebieni nerwowych powstają:

-

zwoje czuciowe nerwów czaszkowych czuciowych (i włókna czuciowe nn.

zwoje czuciowe nerwów czaszkowych czuciowych (i włókna czuciowe nn.

mieszanych)

mieszanych)

-

neurony wielobiegunowe

neurony wielobiegunowe

1)zwojów autonomicznych pnia współczulnego

1)zwojów autonomicznych pnia współczulnego

2)zwojów przykręgowych

2)zwojów przykręgowych

*sercowego

*sercowego

*trzewnego

*trzewnego

*krezkowego

*krezkowego

3)Zwojów przywspółczulnych (zwój podśluzowy Meissnera)

3)Zwojów przywspółczulnych (zwój podśluzowy Meissnera)

-

komórki przyzwojowe (chromochłonne)

komórki przyzwojowe (chromochłonne)

-

melanocyty skóry

melanocyty skóry

Układ nerwowy autonomiczny

Układ nerwowy autonomiczny

(wegetatywny)

(wegetatywny)

1)

1)

układ współczulny z ośrodkami w

układ współczulny z ośrodkami w

odcinku piersiowym i częściowo

odcinku piersiowym i częściowo

lędźwiowym rdzenia kręgowego

lędźwiowym rdzenia kręgowego

(układ piersiowo – lędźwiowy)

(układ piersiowo – lędźwiowy)

2) układ przywspółczulny z ośrodkami

2) układ przywspółczulny z ośrodkami

w pniu mózgu i odcinku krzyżowym

w pniu mózgu i odcinku krzyżowym

rdzenia kręgowego (układ

rdzenia kręgowego (układ

czaszkowo - krzyżowy)

czaszkowo - krzyżowy)

Układ nerwowy współczulny

Układ nerwowy współczulny

5 tydzień rozwoju

5 tydzień rozwoju

↓

↓

komórki grzebieni nerwowych i cewy nerwowej okolicy

komórki grzebieni nerwowych i cewy nerwowej okolicy

piersiowej

piersiowej

↓

↓

boczne okolice rdzenia kręgowego

boczne okolice rdzenia kręgowego

↓

↓

za tętnicą główną grzbietową przekształcają się w neuroblasty

za tętnicą główną grzbietową przekształcają się w neuroblasty

współczulne, a a dalej – w komórki współczulne

współczulne, a a dalej – w komórki współczulne

↓

↓

tworzą 2 łańcuchy zwojów po obu stronach kręgosłupa

tworzą 2 łańcuchy zwojów po obu stronach kręgosłupa

↓

↓

powstaje

powstaje

układ segmentarny

układ segmentarny

, zwoje są połączone włóknami

, zwoje są połączone włóknami

nerwowymi podłużnymi

nerwowymi podłużnymi

↓

↓

zwoje łączące tworzą łańcuchy współczulne boczne

zwoje łączące tworzą łańcuchy współczulne boczne

Układ nerwowy współczulny

Układ nerwowy współczulny

neuroblasty okolicy piersiowej

neuroblasty okolicy piersiowej

↓

↓

wtórnie wędrują w okolicę szyjną i lędźwiowo- krzyżową

wtórnie wędrują w okolicę szyjną i lędźwiowo- krzyżową

↓

↓

łańcuchy współczulne rozciągają się na całej długości zwojów

łańcuchy współczulne rozciągają się na całej długości zwojów

niektóre neurony w okolicy brzusznej tworzą zwoje przedaortalne

niektóre neurony w okolicy brzusznej tworzą zwoje przedaortalne

(trzewny, krezkowy)

(trzewny, krezkowy)

inne wędrują w okolicę serca i płuc, tworząc sploty współczulne dla

inne wędrują w okolicę serca i płuc, tworząc sploty współczulne dla

tych narządów

tych narządów

Po utworzeniu zwojów włókna nerwowe, wywodzące się z pół

Po utworzeniu zwojów włókna nerwowe, wywodzące się z pół

trzewno-ruchowych rdzenia kręgowego, wnikają do zwojów pnia i

trzewno-ruchowych rdzenia kręgowego, wnikają do zwojów pnia i

tworzą

tworzą

synapsy z neuroblastami

synapsy z neuroblastami

, od jednego do trzech zwojów

, od jednego do trzech zwojów

→

→

powstają w ten sposób włókna przedzwojowe z osłonką

powstają w ten sposób włókna przedzwojowe z osłonką

mielinową (

mielinową (

ramiona łączące białe)

ramiona łączące białe)

Układ nerwowy współczulny

Układ nerwowy współczulny

Aksony komórek zwoju współczulnego

Aksony komórek zwoju współczulnego

- bezmielinowe włókna pozazwojowe

- bezmielinowe włókna pozazwojowe

- łączą zwoje współczulne z nerwami

- łączą zwoje współczulne z nerwami

rdzeniowymi (ramiona łączące szare)

rdzeniowymi (ramiona łączące szare)

- pozazwojowe włókna unerwiają

- pozazwojowe włókna unerwiają

mięsień sercowy , płuca , jelita

mięsień sercowy , płuca , jelita

Układ nerwowy

Układ nerwowy

przywspółczulny

przywspółczulny

1)włókna przedzwojowe

1)włókna przedzwojowe

–

z pnia mózgu (nerwy III, V,IX, X)

z pnia mózgu (nerwy III, V,IX, X)

–

z S

z S

1

1

– S

– S

3

3

rdzenia kręgowego

rdzenia kręgowego

2)Komórki zwojowe – z komórek grzebieni i

2)Komórki zwojowe – z komórek grzebieni i

cewy nerwowej

cewy nerwowej

3)neurony pozazwojowe – znajdują się w

3)neurony pozazwojowe – znajdują się w

zwojach albo w splotach, położonych w

zwojach albo w splotach, położonych w

sąsiedztwie lub wewnątrz unerwionych

sąsiedztwie lub wewnątrz unerwionych

narządów ( np. ślinianki , serce, płuca,

narządów ( np. ślinianki , serce, płuca,

jelita)

jelita)

Gruczoł nadnerczowy

Gruczoł nadnerczowy

- część korowa – powstaje z z mezodermy

- część korowa – powstaje z z mezodermy

- część rdzeniowa – powstaje z ektodermy

- część rdzeniowa – powstaje z ektodermy

5 tydzień

5 tydzień

↓

↓

indukcyjne działanie przewodu śródnercza

indukcyjne działanie przewodu śródnercza

↓

↓

intensywne działanie nabłonka mezotelialnego

intensywne działanie nabłonka mezotelialnego

↓

↓

nabłonek wnika do otaczającej go mezenchymy

nabłonek wnika do otaczającej go mezenchymy

↓

↓

powstaje

powstaje

kora pierwotna

kora pierwotna

(płodowa) nadnercza (zbudowana z

(płodowa) nadnercza (zbudowana z

dużych komórek kwasochłonnych)

dużych komórek kwasochłonnych)

Gruczoł nadnerczowy

Gruczoł nadnerczowy

koniec 12 tygodnia

koniec 12 tygodnia

↓

↓

kolejna fala komórek mezotelialnych wnika do

kolejna fala komórek mezotelialnych wnika do

mezenchymy

mezenchymy

↓

↓

otaczają kwasochłonną warstwę kory pierwotnej

otaczają kwasochłonną warstwę kory pierwotnej

↓

↓

powstaje

powstaje

kora ostateczna

kora ostateczna

-komórki mniejsze, zasadochłonne

-komórki mniejsze, zasadochłonne

-powstaje z nich warstwa kłębkowatai pasmowata

-powstaje z nich warstwa kłębkowatai pasmowata

kory nadnerczy

kory nadnerczy

Gruczoł nadnerczowy

Gruczoł nadnerczowy

ok..45 dnia pojawia się zawiązek części rdzennej gruczołu

ok..45 dnia pojawia się zawiązek części rdzennej gruczołu

nadnerczowego

nadnerczowego

kom. pochodzące ze zwoju współczulnego (sympatogonia)

kom. pochodzące ze zwoju współczulnego (sympatogonia)

↓

↓

grupowanie w pobliżu powstającego zawiązka

grupowanie w pobliżu powstającego zawiązka

mezodermalnego

mezodermalnego

↓

↓

po utworzeniu kory płodowej wnikają do części środkowej kory

po utworzeniu kory płodowej wnikają do części środkowej kory

↓

↓

powstają się sznury i skupienia komórek (barwią się one

powstają się sznury i skupienia komórek (barwią się one

solami chromu (kom. chromochłonne rdzenia nadnerczy)

solami chromu (kom. chromochłonne rdzenia nadnerczy)

Gruczoł nadnerczowy

Gruczoł nadnerczowy

Nadnercza płodu

Nadnercza płodu

-po 5 miesiącu - różnicowanie kory zależne od ACTH wydz. przez przysadkę płodu

-po 5 miesiącu - różnicowanie kory zależne od ACTH wydz. przez przysadkę płodu

-10-20 razy większe niż w organizmie dojrzałym

-10-20 razy większe niż w organizmie dojrzałym

Po urodzeniu - gwałtowne zmniejszenie objętości nadnerczy,

Po urodzeniu - gwałtowne zmniejszenie objętości nadnerczy,

dotyczy przede wszystkim kory nadnerczy.

dotyczy przede wszystkim kory nadnerczy.

U noworodka

U noworodka

-

nadnercza 1/3 wielkości nerek

nadnercza 1/3 wielkości nerek

- część rdzenna

- część rdzenna

-słabo zróżnicowana

-słabo zróżnicowana

- nie wydziela hormonów

- nie wydziela hormonów

Pod koniec 1 roku życia pozapłodowego kora płodowa ulega szybkiemu i

Pod koniec 1 roku życia pozapłodowego kora płodowa ulega szybkiemu i

znacznemu zanikowi (wyj. część zewnętrzna - powstanie z niej warstwa

znacznemu zanikowi (wyj. część zewnętrzna - powstanie z niej warstwa

siatkowata kory).

siatkowata kory).

Proces ostatecznego różnicowania się warstw kory nadnerczy trwa aż do okresu

Proces ostatecznego różnicowania się warstw kory nadnerczy trwa aż do okresu

pokwitania.

pokwitania.

Wady wrodzone OUN

Wady wrodzone OUN

Powstawanie:

Powstawanie:

Okres zarodkowy

Okres zarodkowy

Różnicowanie narządów

Różnicowanie narządów

Okres płodowy (rzadziej ,co jest

Okres płodowy (rzadziej ,co jest

wynikiem różnicą w tempie

wynikiem różnicą w tempie

dojrzewania struktur OUN)

dojrzewania struktur OUN)

*pierwotną przyczyna powstawania

*pierwotną przyczyna powstawania

wad rozwojowych jest zaburzenie

wad rozwojowych jest zaburzenie

kostnienia kości czaszki

kostnienia kości czaszki

Podział wad OUN na grupy

Podział wad OUN na grupy

Wady wrodzone mózgu (np. Brak

Wady wrodzone mózgu (np. Brak

mózgowia)

mózgowia)

Brak zakrętów kory mózgu (np.

Brak zakrętów kory mózgu (np.

Niedorozwój ciała modzelowatego)

Niedorozwój ciała modzelowatego)

Wady wrodzone rdzenia kręgowego

Wady wrodzone rdzenia kręgowego

(np. Przepuklina oponowo – rdzeniowa)

(np. Przepuklina oponowo – rdzeniowa)

Wady wrodzone mózgu

Wady wrodzone mózgu

(przepukliny)

(przepukliny)

Przepuklina oponowa (meningocele) jest to

Przepuklina oponowa (meningocele) jest to

uwypuklenie opon mózgowia przez

uwypuklenie opon mózgowia przez

potencjalny otwór w łusce kości potylicznej

potencjalny otwór w łusce kości potylicznej

Przepuklina oponowa

Przepuklina oponowa

mózgowa(meningoencephalocele) polega

mózgowa(meningoencephalocele) polega

na uwypukleniu się też tkanki mózgowej

na uwypukleniu się też tkanki mózgowej

Przepuklina oponowa mózgowa z

Przepuklina oponowa mózgowa z

wodogłowiem(meningohydroencephalocele

wodogłowiem(meningohydroencephalocele

) uwypupkla się także część jamy komory

) uwypupkla się także część jamy komory

mózgu

mózgu

*częstośc występowania przepuklin w

*częstośc występowania przepuklin w

populacji polskiej to 0,14/1000 urodzeń

populacji polskiej to 0,14/1000 urodzeń

Brak mózgowia

Brak mózgowia

(anencephalia)

(anencephalia)

Wada polegająca na braku mózgu lub

Wada polegająca na braku mózgu lub

większości jego struktur

większości jego struktur

Wada letalna – śmierć najczęściej

Wada letalna – śmierć najczęściej

zaraz po urodzeniu

zaraz po urodzeniu

Spowodowana niezamknięciem się

Spowodowana niezamknięciem się

cewy nerwowej w jej przednim odcinku

cewy nerwowej w jej przednim odcinku

*Częstość występowania w populacji

*Częstość występowania w populacji

polskiej wynosi 0,75 na 1000 urodzeń

polskiej wynosi 0,75 na 1000 urodzeń

Wodogłowie (hydrocephalia)

Wodogłowie (hydrocephalia)

Polega na nagromadzeniu się

Polega na nagromadzeniu się

nadmiernej ilości płynu mózgowo

nadmiernej ilości płynu mózgowo

rdzeniowego w obrębie komór

rdzeniowego w obrębie komór

mózgowia

mózgowia

Za przyczynę uważa się niedrożność

Za przyczynę uważa się niedrożność

wodociągu Sylwiusza

wodociągu Sylwiusza

*Częstość występowania wodogłowia

*Częstość występowania wodogłowia

waha się w granicach od 1 na 1000 do

waha się w granicach od 1 na 1000 do

1 na 500 urodzeń.

1 na 500 urodzeń.

Brak zakrętów kory mózgowej

Brak zakrętów kory mózgowej

Są to zaburzenia migracji neuronów i

Są to zaburzenia migracji neuronów i

powiązane są z upośledzeniem

powiązane są z upośledzeniem

umysłowym

umysłowym

Najważniejszym takim zaburzeniem jest

Najważniejszym takim zaburzeniem jest

niedorozwój/brak Ciała modzelowatego

niedorozwój/brak Ciała modzelowatego

-

Objawia się jedynie po urodzeniu

Objawia się jedynie po urodzeniu

-

Jest przyczyną wielu zespołów

Jest przyczyną wielu zespołów

genetycznych

genetycznych

Wady wrodzone rdzenia

Wady wrodzone rdzenia

kręgowego

kręgowego

1)

1)

Rozszczep kręgosłupa (spina bifida)

Rozszczep kręgosłupa (spina bifida)

2)

2)

Przepuklina oponowa (meningocoele)

Przepuklina oponowa (meningocoele)

3)

3)

Przepuklina oponowo-rdzeniowa

Przepuklina oponowo-rdzeniowa

(meningomyelocoele)

(meningomyelocoele)

4)

4)

Przepuklina rdzeniowa (myelocoele)-

Przepuklina rdzeniowa (myelocoele)-

5)

5)

Wodordzenie (hydromyelia)

Wodordzenie (hydromyelia)

6)

6)

Rozdwojenie rdzenia (diastematomyelia,

Rozdwojenie rdzenia (diastematomyelia,

diplomyelia)

diplomyelia)

7)

7)

Jamnistość rdzenia (syringomyelia)

Jamnistość rdzenia (syringomyelia)

Czynniki środowiskowe

Czynniki środowiskowe

(teratogenne) powodujące

(teratogenne) powodujące

wadu OUN

wadu OUN

Niedobory: Vit A , ryboflawiny , kwasu foliowego ,

Niedobory: Vit A , ryboflawiny , kwasu foliowego ,

kwasu pantotenowego , Vit E , amidu kw.

kwasu pantotenowego , Vit E , amidu kw.

Nikotynowego

Nikotynowego

Głodzenie matki

Głodzenie matki

Hiperwitaminoza A

Hiperwitaminoza A

Błękit tryptofanu

Błękit tryptofanu

Hipoksja

Hipoksja

Promieniowanie X

Promieniowanie X

Przeciwciała

Przeciwciała

Różne choroby przebyte przez matkę w okresie

Różne choroby przebyte przez matkę w okresie

ciąży (np. Toksoplazmoza , Wirus grypy azjatyckiej i

ciąży (np. Toksoplazmoza , Wirus grypy azjatyckiej i

inne)

inne)