ROZWÓJ UKŁADU NERWOWEGO
Układ nerwowy powstaje z ektodermy, zaczyna się rozwijać pod koniec 2 tygodnia życia zarodkowego i rozwija się w pierwszych 10 latach życia; kończy rozwój ok. 20 r.ż. (Rys. Woźniak str.68)
Na grzbietowej powierzchni powstaje zgrubienie ektodermy i tw. się płyta nerwowa (lamina neuralis), której brzegi rozrastają się, tworząc wewnątrz bruzdę nerwową (sulcus neuralis), a po ich zrośnięciu tubę (tubus neuralis). Z części doogonowej powst. rdzeń kręgowy, a z głowowej pęcherzyki mózgowe pierwotne:
Przodomózgowie - prosencephalon
Śródmózgowie - mesencephalon
Tyłomózgowie - rhombencephalon
Pojawiają się charakterystyczne zgięcia:
głowowe - pom. pros- i mesencephalon, wypukłością ku górze
szyjne - pom. rdzeniem przedłużonym i kręgowym, wypukłością grzbietowo
mostowe - pom. mostem i śródmózgowiem, wypukłością brzusznie
Z pierwotnych pęcherzyków rozwijają się ostateczne; z przodomózgowia: kresomózgowie (telencephalon) i międzymózgowie (diencephalon), śródmózgowie się nie dzieli, a z tyłomózgowia: tyłomózgowie wtórne lub zamózgowie (metencephalon) i rdzeniomózgowie lub rdzeń przedłużony (myelencephalon s. medulla oblongata). Międzymózgowie ma łączność z okomózgowiem (ophtalmencephalon) utw. z parzystych pęcherzyków wzrokowych, z których powst. błona wew. gałki ocznej (tunica interna bulbi oculi), a z szypuły, na której wiszą pęcherzyki powst. nervus opticus.
Cewa nerwowa skł. się z 3 warstw:
najbardziej wew. - macierz (warstwa rozrodcza) otacza kanał środkowy, z niej ependyma kanału środkowego i komór
środkowa - płaszczowa - w rdzeniu i pniu mózgu tw. istotę szarą
najbardziej obwodowo - brzeżna, z wypustek i kom. glejowych
W środku cewy po jej bokach do poziomu międzymózgowia biegną bruzdy graniczne (sulcus terminalis), dzielące ją na część brzuszną (płytę podstawną) i grzbietową (blaszkę skrzydłową). Część kom. cewy ze str. grzbietowej biegnie ponad nią i tworzy grzebień nerwowy, z niego rozwija się układ nerwowy obwodowy.
Rozwój kory mózgu.
Ściana półkul początkowo ma podobną budowę, jak cewa nerwowa. Dookoła komór znajdują się kom. macierzy (neuroblasty) są tam krwionośne naczynia macierzy, których nie ma w późniejszym wieku, jeśli pozostaną powodują wylewy, mają one tylko śródbłonek, jest ich bardzo dużo i wyglądają, jak jeziora krwi; na zewnątrz półkul jest warstwa brzeżna bez neurocytów, naczynia istoty białej też mogą powodować wylewy do komór, biegną podłużnie i mają heksagonalny układ, u dorosłego są źródłem obrzęku mózgu (stan preagonalny, wygładzenie bruzd, niedotlenienie i nadmiar CO2).
Indukcja neutralna i proliferacja neuroblastów.
Migracja neuroblastów na specyficzne miejsca do warstwy brzeżnej i powst. wybiórczych skupisk neuronów. Obowiązuje tutaj zasada odwróconego starszeństwa- głębsze warstwy kory powstają najwcześniej, a najbardziej powierzchowne są najmłodsze. Najstarsza jest kora płaszcza dawnego (paleopalium) pokrywająca opuszkę węchową, pasmo i guzek węchowy; młodsza jest kora płaszcza starego (archipalium) pokrywająca hipokamp, a najmłodsza kora nowa (neocortex) jest największą częścią kory. Później kora różnicuje się z jednowarstwowej, na kilka warstw, w większości na 6
Tworzenie się siatki połączeń synaptycznych w 8/9 tyg. rozwoju
Śmierć zbędnych neuronów - 40-80%
Wybiórcza eliminacja synaps
Mielinizacja włókien nerwowych, zaczyna się w 11-12 tyg., u noworodka nie jest zakończona. Ma on objawy uszkodzenia dróg piramidowych (fizjologiczne); szybciej w obwodowym ukł. nerwowym.
Po skończonym rozwoju wyróżniamy:
Kresomózgowie - Telencephalon:
- kresomózgowie boczne - telencephalon literale
- kresomózgowie środkowe - telencephalon medium
Międzymózgowie - Diencephalon:
- wzgórzomózgowie - thalamencephalon
- podwzgórze - hypothalamus
- niskowzgórze - subthalamus
Śródmózgowie - Mesencephalon:
- konary mózgu - pedunculi cerebri
- pokrywa śródmózgowia - tectum mesencephali
Tyłomózgowie wtórne - metencephalon
- most - pons
- móżdżek - cerebellum
Rdzeniomózgowie - Myelencephalon
- rdzeń przedłużony - medulla oblongata
- blaszka pokrywy komory czwartej - lamina tectoria ventriculi quatri