Rola pielęgniarki w

łagodzeniu bólu

pacjenta w

terminalnym

okresie choroby

nowotworowej

DEFINICJA BÓLU

Międzynarodowe Stowarzyszenie Badania

Bólu zaproponowało następującą definicje

„

Ból jest to nieprzyjemne doznanie zmysłowe i

emocjonalne związane z aktualnie występującym

lub potencjalnym uszkodzeniem tkanek albo

opisywane w kategoriach takiego uszkodzenia”

RODZAJE BÓLU

Biorąc pod uwagę trwanie bólu w czasie,

można

wyróżnić:



Ból ostry – trwający nie dłużej niż trzy

miesiące

od jego powstania,



Ból przewlekły – trwający dłużej niż trzy

miesiące i nie ustępujący mimo wygojenia

się tkanek,

RODZAJE BÓLU : cd.

Jeśli za kryterium podziału zostanie przyjęte

miejsce powstania bólu, to można wyróżnić:



Ból receptorowy – który powstaje w wyniku

podrażnienia receptorów bólowych –

nocycepyorów, dzieli się na:

- ból fizjologiczny

- ból kliniczny



Ból niereceptorowy – patologiczny, którego

mechanizm powstania jest inny niż drażnienie

zakończeń nerwowych, dzieli się na:

- ból neuropatyczny

- ból psychogenny

- ból zapalny

RODZAJE BÓLU: cd.

Biorąc pod uwagę miejsce odczuwania bólu

można

wyróżnić:



Ból zlokalizowany – dający się dobrze

umiejscowić w okolicy ciała,



Ból rzutowany – promieniujący lub

odczuwany w innym miejscu niż źródło

powstania,



Ból uogólniony - wszechogarniający,

występujący w wielu miejscach.

BÓL NOWOTWOROWY

Ból nowotworowy jest bólem przewlekłym,

który

jak w soczewce skupia wszystkie

mechanizmy i

skutki bólu przewlekłego.

Ból ten przejmuje całkowitą kontrolę nad

umysłem

człowieka, doprowadzając go do

przygnębienia,

niepokoju i wyczerpania fizycznego,

wynikającego choćby z braku snu.

BÓL NOWOTWOROWY: cd:

Oblicza się, że z powodu tego bólu cierpi około 9

milionów chorych na świecie. Wiadomo, że bardzo

wielu chorych spędza ostatnie tygodnie, miesiące

a nawet lata życia w olbrzymim dyskomforcie,

bólach i cierpieniu. Dzieje się tak, mimo że

dostępne metody leczenia pozwalają uwolnić od

bólu prawie wszystkich ( 80-90% ) chorych.

Warunkiem skutecznego leczenia bólu jest rzetelna

analiza zgłaszanych dolegliwości, znajomość metod

postępowania, ale przede wszystkim całościowe

spojrzenie na problemy chorego.

OCENA NASILENIA BÓLU:

Powszechnie akceptowane jest pogląd, że

ocena bólu przez chorego jest jedynym

użytecznym kryterium pomiaru natężenia bólu.

Do celów praktycznych jak i naukowych konieczne

jest zastosowanie metod pozwalających na

porównywanie nasilenia bólu w różnych

momentach. Chodzi więc o maksymalne

zobiektywizowanie subiektywnego odczucia.

Skonstruowano wiele skal i kwestionariuszy

badania bólu, które są używane w

specjalistycznych ośrodka leczenia bólu.

OCENA NASILENIA BÓLU: cd.

W codziennej praktyce bardzo przydatna jest

skala wizualno – analogowa.

Pacjent zaznacza nasilenie odczuwanego przez

siebie bólu na 100-milimetrowym odcinku.

Początek odcinka odpowiada całkowitemu

brakowi

bólu, koniec – najsilniejszemu możliwemu do

wyobrażenia bólowi. Wynik zapisywany jest w

postaci liczby oznaczającej długość wskazanego

odcinka.

OCENA NASILIENIA BÓLU: cd.

SKALA WIZUALNO – ANALOGOWA

(VAS) :

0 100

brak bólu ból najsilniejszy,

jaki możesz

sobie

wyobrazić

OCENA NASILENIA BÓLU: cd.

Wygodniejszą odmianą skali VAS jest skala

numeryczna, gdzie odcinek podzielony jest na

mniejsze , jednocentymetrowe odcinki z

przypisanymi wartościami od 1 do 10. chory

określa lub wskazuje konkretną wartość.

Skala odwołuje się więc do doświadczeń i

wyobraźni chorego, a jednocześnie pozwala na

zapisywanie wyniku w postaci liczby i

porównanie

wyników w czasie kolejnych badań. jest to dobra

metoda mierzenia bólu i oceny leczenia

przeciwbólowego.

OCENA NASILENIA BÓLU: cd.

Jak wykazuje praktyka, bóle umiarkowane,

akceptowane przez chorych, a więc wskazujące na

prawidłowo prowadzone leczenie, mieszczą się w

przedziale VAS 0-30 mm. Bóle o nasileniu VAS

wynoszącym 70-100 traktować trzeba jako bardzo

silne, nie do wytrzymania, wskazuje na poważne

błędy w leczeniu i wymagają natychmiastowej

interwencji.

OBJAWY TOWARZYSZĄCE

BÓLOWI:

Najczęściej dolegliwością bólowym

towarzyszą

objawy obiektywne i tzw. zachowania bólowe:



Podwyższone ciśnienie skurczowe krwi;



Przyspieszony lub zwolniony oddech;



Przyspieszone tętno;



Rozszerzone źrenice;



Miejscowe zaczerwienienie skóry;



Niepokój, lęk, strach;



Pobudzenie lub spowolnienie ruchowe;

OBJAWY TOWARZYSZĄCE

BÓLOWI: cd.



Grymas twarzy, zaciskanie zębów;



Zaciskanie palców u rąk;



Nadmierne pocenie się;



Brak apetytu;



Niemożność zaśnięcia;



Przyjmowanie przymusowej pozycji.

WRAŻLIWOŚĆ NA BÓL:

Każdy człowiek inaczej reaguje na ból, dlatego

zadziałanie tego samego bodźca może powodować

bardziej lub mniej intensywne odczucie bólu.

Zjawisko to jest zależne od indywidualnej

wrażliwości i wytrzymałości na ból. Wrażliwość na

ból związana jest z reakcją organizmu adekwatną

do działającego bodźca wywołującego ból.

Wyróżniamy dwie różne wartości:



próg bólowy



wytrzymałość na ból

WRAŻLIWOŚĆ NA BÓL: cd.

Wrażliwość na ból zależna jest od:



Płci- kobiety są bardziej wytrzymałe na

ból;



Czasu trwania choroby-każda choroba

przewlekła zmniejsza wytrzymałość na

ból;



Temperatury ciała;



Wieku - np. u dzieci mniejsza

wytrzymałość na ból

WRAŻLIWOŚC NA BÓL: cd.

Próg bólowy:

Jest to najmniejsze zauważalne

natężenie bólu, czyli pierwsze odczucie bólu

pojawiające się w następstwie działania bodźca.

Próg bólowy jest wielkością indywidualną,

charakterystyczną dla każdego człowieka. Na

wysokość progu bólowego może wpływać wiele

czynników, które go modyfikują.

WRAŻLIWOŚĆ NA BÓL: cd.

Czynniki wpływające

na próg bólowy:

Podwyższenie progu bólu

Obniżenie progu bólu

sen, odpoczynek

zrozumienie, życzliwość

personelu

odwrócenie uwagi

komfort psychiczny

okazanie współczucia

obecność innych osób

dostarczenie informacji o

chorobie, leczeniu

bezsenność

zmęczenie

strach, złość, gniew

smutek, depresja

zły stan ogólny

nuda

niewygoda

OCENA STANU PACJENTA

CIERPIĄCEGO NA BÓL

W ocenie stanu pacjenta cierpiącego ból

pielęgniarka powinna uwzględnić następujące

informacje, które umożliwiają zaplanowanie

opieki:

1.Kiedy występuje ból i jakie towarzyszą mu

objawy, stanowiące reakcje na występujące

dolegliwości bólowe? Jakie jest znaczenie

tych dolegliwości dla pacjenta?

2.Jakie objawy i sytuacje powodują nasilenie

lub zmniejszenie odczuwania bólu przez

pacjenta?

OCENA STANU PACJENTA

CIERPIĄCEGO NA BÓL cd.

3. Czy wystąpienie i trwanie bólu stanowi

problem dla pacjenta? Jakie są poprzednie

doświadczenia chorego związane z

odczuwaniem dolegliwości i ich

przezwyciężaniem?

4. Gdzie zlokalizowany jest ból? Jaki jest jego

charakter i typ?

5. Określenie bodźców wywołujących ból, ich

znaczenia i zagrożeń związanych z

występowaniem dolegliwości? W jakim

stopniu dolegliwości utrudniają

funkcjonowanie pacjenta?

LECZENIE BÓLU

Schemat leczenia bólu

wg Światowej Organizacji Zdrowia

Światowym standardem podawania leków

przeciwbólowych i wspomagających w leczeniu

bólów nowotworowych stał się algorytm

opracowany przez Komisję Ekspertów

Światowej

Organizacji Zdrowia opublikowany w 1986

roku.

LECZENIE BÓLU cd.

Leki przeciwbólowe podzielono na 3 grupy,

różniące się w założeniu siłą działania

przeciwbólowego. Grupy te stanowić mają

kolejne

stopnie „ drabiny analgetycznej”

I stopień - leki nieopioidowe : niesteroidowe

leki przeciwzapalne (NLPZ) i paracetamol

II stopień - tzw. słabe opioidy

III stopień – silne opioidy.

LECZENIE BÓLU cd.

Leczenie rozpoczyna się od podawania leków I

stopnia. Gdy leczenie jest nieskuteczne („ból nie

ustępuje lub narasta”), należy podać leki II stopnia

w połączeniu z lekami nieopioidowymi.

Wybrane leki podawane są tak długo, jak długo

możliwe jest opanowanie bólu. Jeżeli ból nie

ustępuje lub narasta, należy zastosować leki III

stopnia – silne opioidy. Leczenie silnymi opioidami

stwarza możliwość praktycznie nieograniczonego

zwiększania dawek.

LECZENIE BÓLU cd.

Leki tej grupy , w przeciwieństwie do leków

nieopioidowych i słabych opioidów, nie powodują

powstania tzw. efektu pułapowego i każde

zwiększenie dawki spowoduje silniejsze działanie

przeciwbólowe. Nie ma więc potrzeby

poszukiwania

kolejnych stopni drabiny analgetycznej.

Na każdym etapie leczenia może być celowe

podawanie leków uzupełniających –

adiuwantowych.

LECZENIE BÓLU cd.

Trójstopniowa drabina analgetyczna wg

WHO

III

jeśli

ból nie ustąpił

słabe opioidy

+ analgetyki

nieopioidowe

Silne opioidy +

analgetyki

nieopioidowe

+/- leki adiuwantowe

lub nasila się

jeśli ból nie

ustąpił

analgetyki

nieopioidowe

+/- leki

adiuwantowe

lub nasila się

+/- leki adiuwantowe

LECZENIE BÓLU cd.

Schemat ten zakłada, że leki różnią się między

sobą siłą analgetyczną. Kojarzenie leków

nieopioidowych z opioidami powoduje ich działanie

synergistyczne, natomiast niecelowe jest łączenie

leków o podobnych mechanizmach działania

(z tego samego stopnia drabiny analgetycznej).

Aby uzyskać wysoką skuteczność leczenia

wymienionymi lekami przeciwbólowymi konieczne

jest przestrzeganie kilku zasad :

LECZENIE BÓLU cd.



Leki należy podawać w stałych odstępach

czasu – „według zegara”. Chodzi o

utrzymanie stałego stężenia terapeutycznego

leku, wyprzedzanie i zapobieganie

nasileniom bólowym. Zasada ta jest

przeciwstawiana sposobowi podawania

leków na żądanie chorego, „w razie bólu”.



Wybór leku dokonywany jest na podstawie

jego skuteczności, tj. według opisanych

stopni drabiny analgetycznej. Lek powinien

być zmieniony na silniejszy, gdy tylko stanie

się nie skuteczny.

LECZENIE BÓLU cd.



Dawki leków powinny być ustalane

indywidualnie dla każdego chorego. Dawką

prawidłową jest taka dawka , która

zapewnia ustanie bólów na właściwy dla

danego leku czas, najczęściej na 4 h dla

preparatów o natychmiastowym uwalnianiu

i 8-12 h dla preparatów o zmodyfikowanym

uwalnianiu.



Droga podania leku nie może przysparzać

choremu dodatkowych trudności.



Należy zwalczać towarzyszącą działaniu

leków bezsenność

LECZENIE BÓLU cd.



Konieczne jest systematyczne

przeciwdziałanie objawom ubocznym leczenia.



Przebieg leczenia musi być uważnie śledzony.

Chodzi o zapewnienie maksimum komfortu

przy minimum objawów ubocznych.



Leki adiuwantowe mogą i powinny być

podawane, zależnie od wskazań, na każdym

etapie leczenia. Wskazania do stosowania

leczenia uzupełniającego mogą wynikać z

charakteru bólów lub (i) konieczności leczenia

innych niż ból objawów występujących u

konkretnych chorych.

LEKI STOSOWANE W

LECZENIU BÓLÓW

NOWOTWOROWYCH

1.Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ):

paracetamol.

2.Opioidy:

kodeina, tramadol, morfina,buprenorfina,fentanyl.

3.Leki adiuwantowe:

trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD),

benzodiazepiny, leki neuroleptyczne,

kortykosteroidy, leki przeciwdrgawkowe, środki

znieczulenia miejscowego.

LEKI:

Niesteroidowe leki

przeciwzapalne

Podstawowym mechanizmem działania

przeciwbólowego tej grupy leków upatrywany

jest

w zahamowaniu aktywności cyklooksygenezy i

powstaniu cyklicznych metabolitów kwasu

arachidonowego-prostaglandyn. Ten mechanizm

działania sprawia, że NLPZ skuteczne są w

leczeniu bólów receptorowych.

LEKI:

Niesteroidowe leki

przeciwzapalne cd.

Uwzględniając rodzaj bólu, który jest leczony i

mechanizm działania leków, można wykazać, że w

wybranych przypadkach skuteczność analgetyczna

NLPZ jest równa skuteczności opioidów lub

pozwala na znaczne (do 70%) zmniejszenie dawek

opioidów.

Poważnym ograniczeniem w stosowaniu NLPZ są

ich niepożądane działania uboczne.

LEKI:

Niesteroidowe leki

przeciwzapalne cd.

- leki z tej grupy uszkadzają błonę śluzową

żołądka

- stwarzają większe ryzyko krwawień

- prowadzą do trwałego upośledzenia funkcji

nerek

Wybór leku z grupy NLPZ musi uwzględniać z

jednej strony jego skuteczność, a z drugiej

ryzyko

wystąpienia działań ubocznych.

LEKI

: Niesteroidowe leki

przeciwzapalne cd.

Paracetamol

Obecnie uważa się, że paracetamol jest

podstawowym lekiem pierwszego stopnia drabiny

analgetycznej WHO. Mechanizmy działania

paracetamolu jako leku przeciwbólowego są

ciągle

nie w pełni wyjaśnione.

W ciągu ostatnich lat paracetamol stał się

pierwszorzędnym lekiem przeciwbólowym

stosowanym w samoleczeniu.

LEKI

: Niesteroidowe leki

przeciwzapalne cd.

Paracetamol cd.

Uzasadnione jest twierdzenie, że w dawkach

terapeutycznych praktycznie pozbawiony jest

działań ubocznych.

Podkreślić należy, że paracetamol może być

toksyczny w przypadku znacznego przekroczenia

dawek terapeutycznych lub w bardzo

szczególnych

przypadkach zaburzeń metabolizmu leku.

LEKI:

Opioidy

Opioidy wywierają silne działanie

przeciwbólowe

przez wiązanie się z receptorami opioidowymi.

Biorąc pod uwagę aktywność w stosunku do

poszczególnych receptorów, leki opioidowe

można

zakwalifikować do jednej z trzech grup:



Czysty agonista (kodeina, tramadol, morfina,

fentanyl),



Częściowy agonista (buprenorfina),



Lek o działaniu mieszanym, agonistyczno-

antagonistycznym (pentazocyna).

LEKI:

Opioidy cd.

W zwalczaniu bólu nowotworowego, czyli leczeniu

długoterminowym zastosowanie znalazły opioidy o

„

czystym” działaniu agonistycznym. Celowość

stosowania opioidów w leczeniu bólów

nowotworowych nie podlega obecnie dyskusji.

Nowe kierunki badań i rozwiązania terapeutyczne

wprowadziły kliniczne potwierdzenie skuteczności

skojarzenia opioidów z trójpierścieniowymi lekami

przeciwdepresyjnymi, ketaminą, ogólnie

podawanymi środkami do znieczulenia

miejscowego i blokerami kanału wapniowego.

LEKI:

Opioidy cd.

Kodeina:

Jest metylową pochodną morfiny, która łatwo

wchłania się z przewodu pokarmowego i jest

metalizowana w wątrobie. Po podaniu doustnym

lek ten osiąga maksymalne stężenie po 45 min, a

okres jego półtrwania wynosi 3-4 h. Z taką więc

częstotliwością powinna być podawana kodeina

leczeniu bólu nowotworowego. Dawka dobowa

leku nie powinna przekraczać 500 mg na dobę.

LEKI:

Opioidy cd.

Kodeina cd.

Leczenie rozpoczyna się od dawek 30 mg, które

zwykle łączy się z 500 mg paracetamolu. W razie

potrzeby kolejne dawki zwiększa się o 10 mg

kodeiny. Kodeina daje objawy niepożądane, do

których należą: nudności, wymioty, bóle

nadbrzusza i stany skurczowe dróg żółciowych.

Zaparcia występują u wszystkich chorych

leczonych kodeiną i powinny być zwalczane od

samego początku.

LEKI:

Opioidy cd.

Tramadol:

Jest samodzielnym lekiem opioidowym. W

zależności od formy preparatu, uzyskuje

maksymalne stężenie w surowicy po 1,1-1,9 h i

okres jego półtrwania wynosi 4,5 h. w leczeniu

bólów nowotworowych należy go podawać co 4 h.

maksymalna dawka dobowa z reguły nie powinna

przekraczać 600 mg ( 6 razy 100 mg).

LEKI:

Opioidy cd.

Tramadol cd.

W Polsce dostępny jest w postaci tabletek, kropli,

czopków i roztworów do wstrzyknięć, a także w

postaci tabletek o przedłużonym, kontrolowanym

uwalnianiu (czas działania 12h, dawki 100, 150,

200 mg). Objawy uboczne występujące na

początku leczenia tramadolem mogą być

dokuczliwe, ale zazwyczaj ustępują samoistnie po

2-3 dniach. Są to poty, nudności i wymioty,

czasami lekkie splątanie.

LEKI:

Opioidy cd.

Morfina:

Pozostaje nadal podstawowym przedstawicielem

grupy „silnych opioidów”, a jej zastosowanie

pozwala na zniesienie bólu u 80-90% chorych z

bólami nowotworowymi. W pozostałych 10-20%

przypadków może być również stosowana jako lek

dodatkowy-wspomagający.

Zgodnie z wytycznymi WHO morfina powinna

być

stosowana wtedy, gdy leczenie lekiem z grupy

słabych opioidów przestaje być skuteczne.

LEKI:

Opioidy cd.

Morfina: cd.

Można przyjąć, że nie istnieje pojęcie

standardowej dawki morfiny. Za prawidłową

należy uznać taką dawkę, która powoduje

zniesienie bólu na czas właściwy dla

zastosowanego preparatu morfiny (np. dla

doustnie podanych preparatów o szybkim

uwalnianiu i 12h dla preparatów o

kontrolowanym,

przedłużonym uwalnianiu substancji czynnej).

LEKI:

Opioidy cd.

Morfina: cd

Powyższe stwierdzenie oznacza, iż dawka leku

dobierana jest indywidualnie dla każdego

chorego.

Zazwyczaj u chorych, którzy uprzednio otrzymali

opioidy, ustalenie dawki rozpoczyna się od

podania

doustnie 10 mg morfiny o szybkim uwalnianiu.

Dawkę taką powtarza się co 4 h.

LEKI:

Opioidy cd.

Morfina: cd.

Morfina o przedłużonym, kontrolowanym

uwalnianiu dostępna jest w Polsce w postaci kilku

preparatów. Wszystkie te preparaty można uważać

za równoważne pod względem czasu działania i

skuteczności, z tym że preparaty mające postać

tabletek muszą być połykane w całości. tabletek

nie wolno dzielić na części, gdyż niszczy to

strukturę leku i zmienia szybkość wchłaniania

oraz

czas działania morfiny.

LEKI:

Opioidy cd.

Morfina: cd.

Preparaty w postaci mikrogranulek

zamkniętych

w kapsułkach mogą być podawane w postaci

rozdrobnionej. Mikrogranulki można wysypać

kapsułki i podawać porcjami po zmieszaniu z

pokarmem lub płynami.

LEKI:

Opioidy cd.

Morfina- drogi podawania leku.

W leczeniu bólów spowodowanych

zaawansowaną chorobą nowotworową zawsze,

kiedy to możliwe, należy wybierać doustną

podawania morfiny. Jest to sposób naturalny i

chętnie akceptowany przez chorych, gdyż nie

wymaga pomocy ze strony osób trzecich i nie

jest

związany z żadnymi dodatkowymi kłopotami

technicznymi.

LEKI:

Opioidy cd.

Morfina- drogi podawania leku

Wybór innej niż doustna drogi podawania morfiny

może wynikać przede wszystkim z występowania

zaburzeń połykania zaburzeń połykania, przetok

przewodu pokarmowego oraz uporczywych i

trudnych do wyeliminowania wymiotów

Leczenie morfiną zawsze związane jest z

powodowaniem zaparć, nudności lub wymiotów.

Regułą powinna być profilaktyka zaparć (dieta,

stosowanie metoklopramidu oraz leków

przeczyszczających).

LEKI:

Opioidy cd.

Buprenorfina

Częściowy agonista, dostępny w postaci

tabletek

podjęzykowych po 0,2 mg i 0,4 mg. Wygodna

forma podawania i stosunkowo długi (8h) czas

działania, które mogą być wykorzystane w

leczeniu

bólów o średnim nasileniu. W dawkach 3-5 mg

dobę powoduje efekt pułapowy.

LEKI:

Opioidy cd.

Fentanyl

Czysty agonista, 70-100 razy silniejszy od morfiny.

Preparat Durogesis ma postać plastra

zawierającego zbiornik leku oddzielony od skóry

błoną o stałej szybkości przenikania. Zwiększenie

szybkości uwalniania leku możliwe jest dzięki

zwiększaniu rozmiarów plastra, czyli zwiększaniu

powierzchni przylegającej do skóry.

LEKI:

Opioidy cd.

Fentanyl cd

Dla celów praktycznych można przyjąć, że

stężenie terapeutyczne fentanylu uzyskiwane jest

w czasie 12h od chwili naklejenia pierwszego

plastra. Stałe stężenie w surowicy osiąga fentanyl

po upływie 36-48h, a do tego czasu chory powinien

mieć możliwość przyjmowania dowolnej liczby

dodatkowych dawek morfiny o natychmiastowym

uwalnianiu.

LEKI:

Opioidy cd.

Leki opioidowe, które nie powinny być

stosowane w leczeniu bólu przewlekłego:



Petidyna

Lek ten może ulegać kumulacji, szczególnie

u osób z upośledzoną funkcją nerek, i

wywołać objawy pobudzenia ośrodkowego

układu nerwowego w postaci dysforii, drżeń

mięśniowych i drgawek.



Pentazocyna

Lek ten ma krótkotrwałe działanie i znaczne

prawdopodobieństwo wywołania

nieprzyjemnych objawów

psychomimetycznych.

LEKI ADIUWANTOWE

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne

(TLPD):

Działanie TLPD związane jest przede wszystkim z

ich wpływem leków na funkcję monoamin

(serotoniny i noradrenaliny). Aminy te należą do

podstawowych modulatorów w układzie nocycepcji

na poziomie rogów tylnych rdzenia kręgowego oraz

w zstępującym układzie kontroli bólu.

LEKI ADIUWANTOWE cd.

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne:

Większość niepożądanych działań ubocznych

TLPD wiąże się z ich wpływem na autonomiczny

układ nerwowy, a zwłaszcza działaniem

cholinolitycznym i noradrenergicznym.

Efekt analgetyczny uzyskiwany jest po kilku

dniach regularnego stosowania TLPD. Chory

powinien być o tym dokładnie poinformowany,

jak

również o tym, które komponenty bólu powinny

ustąpić.

LEKI ADIUWANTOWE cd.

Benzodiazepiny

Leki te znajdują zastosowanie u chorych ze

wzmożonym napięciem mięśniowym i reakcją

lękową oraz u chorych cierpiących na

bezsenność.

Diazepam podawany jest w dawkach

powtarzalnych, rozpoczynając od 2 mg u osób

powyżej 70 roku życia i 5 mg u osób młodszych,

aż

do osiągnięcia zamierzonego efektu.

LEKI ADIUWANTOWE cd.

Leki neuroleptyczne:

Haloperidol znajduje szerokie zastosowanie jako

lek przeciwpsychotyczny, przeciwlękowy i

przeciwwymiotny. Podawany jest w dawkach od 1

do 5 mg, niekiedy są potrzebne większe dawki

5-20 mg.

Chlorpromazyna jest stosowana w profilaktyce i

leczeniu wymiotów spowodowanych morfiną oraz

u pacjentów z reakcją lękową.

LEKI ADIUWANTOWE cd.

Kortykosteroidy

Wykorzystywane jest ich działanie poprawiające

nastrój i apetyt oraz działanie przeciwzapalne i

przeciwwymiotne. Są lekami z wyboru zarówno w

leczeniu bólów spowodowanych wzmożonym

ciśnieniem śródczaszkowym jak i bólów

związanych

z uciskiem rdzenia kręgowego.

LEKI ADIUWANTOWE cd.

Kortykosteroidy cd

Kortykosteroidy znajdują też zastosowanie w

leczeniu rozsianych bólów kostnych. Najczęściej

stosowanym lekiem z tej grupy jest deksametazon.

Podaje się go w szerokim zakresie dawek:

od 2- 4 mg w celu poprawienia apetytu i nastroju

do 16-24 mg w zwalczaniu ciasnoty śródczaszkowej

i ucisku rdzenia.

LEKI ADIUWANTOWE cd.

Leki przeciwdrgawkowe:

Znajdują zastosowanie w leczeniu bólów

neuropatycznych, szczególnie wtedy, gdy

bólom

towarzyszą samoistne napady bólowe.

Podstawowym lekiem z tej grupy jest

karbamazepina podawana w dawkach

200-800mg na dobę.

LEKI ADIUWANTOWE cd.

Środki do znieczulenia miejscowego:

Jeśli są podawane ogólnie, mogą być skuteczne

w leczeniu bólów neuropatycznych. W

przypadku

bólów pochodzenia nowotworowego

skuteczność

tych leków okazała się mniejsza, co może

zależeć

od równocześnie stosowanej terapii.

INNE MOŻLIWOŚCI

ŁAGODZENIA BÓLU:

Poza stosowaniem leków przeciwbólowych

wykorzystuje się inne możliwości łagodzenia

cierpienia. Pielęgniarka, znając czynniki

wpływające na próg bólowy, może

przyczynić się

do złagodzenia cierpienia pacjenta przez:



Uważne i życzliwe wysłuchanie jego

skarg, podtrzymanie na duchu ,

zmniejszenie trapiących go obaw;



Zapewnienie komfortu psychicznego, np.

przez właściwe informowanie , ułatwienie

kontaktu z bliskimi;

INNE MOŻLIWOŚCI

ŁAGODZENIA BÓLU:



Dobór właściwej pozycji w łóżku, podpieranie

bolesnych miejsc;



Stosowanie różnorodnych udogodnień, np.

wkładek z owczej skóry, materacy

przeciwodleżynowych;



Wykonywanie czynności pielęgnacyjnych

sprawnie, po podaniu leków przeciwbólowych,

np. przez dwie pielęgniarki;



Zapewnienie dobrego wypoczynku w ciszy i

spokoju;

INNE MOŻLIWOŚCI

ŁAGODZENIA BÓLU:



Właściwe pielęgnowanie jamy ustnej-

podawanie kawałków lodu do ssania, płukanie

ciepłym płynem gardła, smarowanie

pękających warg i dziąseł;



Stosowanie zimnych okładów np. przy bólu

głowy lub ciepłych kąpieli pomagających

odprężyć się i złagodzić napięcie;



Wypełnienie czasu wolnego, umożliwienie

twórczej aktywności, np. stosowanie terapii

zajęciowej, słuchanie radia.

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34
Slide 35
Slide 36
Slide 37
Slide 38
Slide 39
Slide 40
Slide 41
Slide 42
Slide 43
Slide 44
Slide 45
Slide 46
Slide 47
Slide 48
Slide 49
Slide 50
Slide 51
Slide 52
Slide 53
Slide 54
Slide 55
Slide 56
Slide 57
Slide 58
Slide 59
Slide 60
Slide 61
Slide 62
Slide 63

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Zmieniająca się rola pielęgniarki w opiece nad pacjentem cierpiącym ostry ból dla sudentów
Rola pielęgniarki w opiece nad pacjentem z zapaleniem płuc
Rola pielęgniarki w opiece nad pacjentem po urazie mózgowo czaszkowym
Rola pielęgniarki w zwalczaniu bólu pooperacyjnego
ROLA PIELEGNIARKI W EDUKACJI PACJENTOW ZPRZEWLEKLA CHOROBA
Rola persolnelu pielęgniarskiego w procesie leczenia pacjentów uzależnionych od substancji psychoakt
Edukacyjna rola pielęgniarki wobec pacjenta z żylakami kończyn
Wspomaganie ukladu oddechowego. Rola pielegniarki, MEDYCZNE -materiały z kursów, PACJENT WENTYLOWANY
Rola i zadania pielęgniarki w opiece nad pacjentem z niewydolnością oddechową
Rola edukacyjna i terapeutyczna personelu pielęgniarskiego w procesie leczenia pacjentów uzależni pp
Rola pielęgniarki w farmakoterapii pacjentów geriatrycznych
Rola pielęgniarki w opiece nad chorym okulistycznie na przykładzie problemów pacjentów z jaskrę, prz
ROLA PIELEGNIARKI W EDUKACJI PACJENTOW Z PRZEWLEKLA CHOROBA
art Jak żyć z przewlekłą chorobą reumatyczną Rola pielęgniarki w eduacji pacjentów , 2008
epidemiologia, czynniki ryzyka rola pielegniarki rak piersi szkola, nauczyciel
ROLA PIELĘGNIARKI W POSTEPOWANIU Z CHORYM WE WSTRZĄSIE W WARUNKACH SZPITALNYCH, pielęgniarstwo proce
rola pielegniarki w opiece
Diagnostyka gruczołów wydzielania wewnętrznego – rola pielęgniarki w

więcej podobnych podstron

Rola pielęgniarki w łagodzeniu bólu pacjenta w terminalnym(2)

Document Outline