PRZEKŁADY PISMA

ŚWIĘTEGO.

ICH ZNACZENIE DLA

ROZWOJU JĘZYKA

POLSKIEGO.

POLSKIE PRZEKŁADY

BIBLII



do XVI w. nie było- oprócz
średniowiecznej Biblii królowej Zofii-
tłumaczenia całego Starego
i Nowego Testamentu na język polski,



ok. 1553 roku powstał pierwszy
przekład Nowego Testamentu na język
polski. Sporządził go
Stanisław Murzynowski na podstawie
tekstu greckiego, była to biblia
innowiercza.

BIBLIA LEOPOLITY

(1561)



pierwszy drukowany polski przekład całej
Biblii,



tłumaczony z Wulgaty,



autorem przekładu był ks. Jan Nicz ze Lwowa,



przekład ten uchodzi za niezbyt udany
pod względem językowym:

- pojawia się słownictwo (już wówczas)

przestarzałe, gwarowe, występuje też pewna
zależność od źródeł czeskich,



sobór trydencki nakazał przy tłumaczeniu
Pisma Świętego na języki narodowe trzymać
się ściśle łacińskiego tekstu Wulgaty.

BIBLIA LEOPOLITY

W roku 1561
ukazała się w
oficynie
Szarffenbergerów
katolicki przekład
Pisma Świętego
pod redakcją
księdza Jana
Kasprowicza Nicza
ze Lwowa
( stąd nazwa Biblia
Leopolity).

BIBLIA BRZESKA

(1563)



pierwszy przekład całości Biblii z języków
oryginalnych,



przepięknie wydany przekład protestancki
(kalwini),



przekład obejmował także księgi
deuterokanoniczne- apokryfy znajdujące
się miedzy Starym a Nowym
Testamentem,



jest pierwszą polską Biblią z podaną numeracją
wersetów,



nazwa Biblii pochodzi od miejsca wydania –
Brześć.

BIBLIA BRZESKA

(1563)



inne nazwy Biblii:

- Biblia Radziwiłłowska- od nazwiska fundatora,

- Biblia Pińczowska- od miejsca dokonania

tlumaczenia,



napisana jest piękną XVI-wieczną polszczyzną
o wysokim poziomie artystycznym i
literackim.



język jej jest zwięzły, potoczysty i bogaty
literacko,



przekład kalwiński to wynik pracy zespołowej,



umieszczona na indeksie ksiąg zakazanych
przez kościół katolicki.

BIBLIA BRZESKA

Biblia Brzeska uznana
za jeden z
najpiękniejszych
zabytków języka
polskiego II poł. XVI
w. i za jedno
z arcydzieł
przekładu.

BIBLIA NIEŚWIESKA

(1574)



przekład ariańskiego pastora Szymona
Budnego z języków oryginalnych,



językowo uważana za dużo słabszą od Biblii
Brzeskiej (m.in. zawiera liczne hebraizm i
neologizmy) ,



Budnemu zarzucano sympatie do judaizmu
oraz fałszowanie tekstu (ponieważ usuwał
wszystkie odniesienia do boskości Jezusa,
uważając je za późniejszy
dodatek),



biblia ta jest tłumaczeniem linearnym-
dosłownym, jest to słowo boże pierwszej
szczerości,

BIBLIA NIEŚWIESKA

BIBLIA NIEŚWIESKA-

FRAGMENT

BIBLIA KS. JAKUBA

WUJKA (1599)



za podstawę przekładu służyła Wulgata,



Wujek korzystał z pracy swoich
poprzedników – także przekładów
protestanckich – szczególnie pod
względem językowym,



zachował stare wyrażenia i dawną
terminologię religijną,



język przekładu Wujka cechuje prostota,
a jednocześnie poważny,
wręcz namaszczony styl.

BIBLIA KS. JAKUBA

WUJKA

Biblia ta to Księgi Starego i
Nowego Testamentu

 Wg łacińskiego przekładu
starego, w kościele
powszechnym przyjętego, na
polski język z znowu z pilnością
przełożone,z dokładaniem tekstu
żydowskiego i greckiego,do obrony
wiary świętej i
powszechnej przeciw kacerztwóm
tych czasów .

 wydane w Krakowie w Drukarni
Łazarzowej, Roku Pańskiego,

BIBLIA WUJKA



tekst przekładu oddawał dobrze wiele
odcieni znaczeniowych oryginału,
uwzględnionych także w Wulgacie
przez św. Hieronima,



przykładem tej staranności może być np.
użycie w tłumaczeniu Księgi Rodzaju
słów:

mąż mężyna dla oddania

łacińskiego `vir` `virgo`.



Ks. Jakub Wujek był narażony na krytykę
z powodu używania neologizmów.

BIBLIA WUJKA

Najsłynniejszy przekład biblii
na język polski, czyli Biblia
Wujka
jest w rzeczywistości
„Biblią niby Wujka”, ponieważ
jezuiccy cenzorzy dokonali
bardzo daleko idących zmian w
tekście.

 przekład stosowany
do1960roku
( aż do ukazania się Biblii
Tysiąclecia)

BIBLIA GDAŃSKA

(1632)



przekład zlecony przez zbory luterańskie
Danielowi Mikołajewskiemu,



tłumaczona w latach 1604-1632 z języków
oryginalnych,



obejmuje także księgi deuterokanoniczne
(zwane przez protestantów apokryfami
Starego Testamentu),



niezwykle wierny językowi oryginałów ,



jest chyba najlepszą polskojęzyczną
ilustracją zastosowania w tłumaczeniu
Biblii podejścia filologicznego ,

BIBLIA GDAŃSKA

(1632)



przekład ten był nacechowany w pewnym
stopniu wpływem Biblii Wujka,



wydanie oryginalne zawierało również
przekład apokryfów, pieśni, objaśnienia,
wykładnię wiary chrześcijańskiej,



Biblia Gdańska pozostawała głównym
przekładem używanym przez polskich
ewangelików i
ewangelicznych chrześcijan do roku 1975,
to jest do wydania Biblii
Warszawskiej.

BIBLIA GDAŃSKA



BibliaGdańska to
księgi Starego i
Nowego przymierza
z żydowskiego i
greckiego języka
na poslki
pilnie i wiernie
przetłumaczony
w Gdańsku.

PRZEKŁAD PSAŁTERZA
WALENTEGO WRÓBLA
(1539)



sporządzony dla Katarzyny Górkowej z
Szamotuł,



krążył początkowo w odpisach
rękopiśmiennych,



wydany pośmiertnie przez A. Glabera pt.
„Żołtarz Dawidów” na rzecz polską wyłożoną,



pierwszy polski przekład nowożytny,



pisany prozą na podstawie wulgaty,



zachowuje układ i rytmikę wersetów biblijnych,



odznacza się dbałością o polską składnię ,
realność przedstawianych sytuacji.

PSAŁTERZ JANA
KOCHANOWSKIEGO
(1579)



dzieło ukazało się w czarnoleskim okresie
życia poety,



psałterz nie jest dokładnym tłumaczeniem
Psałterza w Starym Testamencie,
ale jego parafrazą, dostosowaną do
polskiej obyczajowości i warunków,



język zastosowany przez Kochanowskiego
sprawia, że ma ono charakter bardzo polski,



to zbiór liryków religijnych, filozoficznych
i patriotycznych utrzymanych w
duchu renesansowego humanizmu.

PSAŁTERZ JANA
KOCHANOWSKIEGO

MARCIN

CZECHOWIC (1577)



tłumaczenie Czechowica powstało także
pod prolektoriatem Mikołaja
Radziwiłła Czarnego,



Nowy Testament wydany został w 1577r.
w Rakowie,



tłumaczenie ariańskie,



Nowy Testament był bardzo poczytny
i wielokrotnie był
wznawiany,



potem jednak uznano go za
niebezpieczny i spalono.

BIBLIOGRAFIA



Klemensiewicz Zenon, Historia języka polskiego t. II, Wrocław,
Warszawa, PWN, 1980, ISBN 8301009969, s.222



Walczak Bogdan, Zarys dziejów języka polskiego, Wrocław,
Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego,1999, ISBN
8322918674



Dąbrowska Anna, Język polski, Wrocław, Wydawnictwo
Dolnośląskie, ISBN 83-7384-063-X, s. 185-192



Literatura polska, t.I: A-M, Warszawa, PWN, ISBN 83-01-05368-
2, s. 72-73



Michałowska Teresa, Słownik literatury staropolskiej <
średniowiecze, renesans, barok> , Wrocław, Warszawa, Kraków,
Ossolineum,1990, ISBN 83-04-04426-9, s. 108-112



Encyklopedia języka polskiego pod red. Urbańczyka, Wrocław-
Warszawa- Kraków, Ossolineum, 1991, ISBN 83-04-029-94-4, s.
31