Religia

• Od zarania dziejów grzebano zmarłych z

bronią, ozdobami, przedmiotami codziennego

użytku – jakby miały im się przydać w

przyszłym życiu

.

• Od zarania dziejów człowiek chciał wyjaśnić

takie tajemnice, jak

narodziny

,

śmierć

,

pochodzenie świata widzialnego

,

zjawiska, nad

którymi nie mógł zapanować

(pioruny,

grzmoty, wiatr, dzień/noc, pory roku), szukając

uzasadnienia w

świecie nadrzędnym,

niewidzialnym, wierząc w „coś”.

• Od zarania dziejów człowiek chciał

oswoić

bóstwa, w które wierzył, aby zyskać ich

przychylność – tak powstał

kult

i

modlitwa

• Religia

– zbiór wierzeń przekazywanych ustnie lub

pisemnie co do świata nadprzyrodzonego i

boga/Boga/bogów, którzy są poza zwykłym, widzialnym

światem.
-

Politeiści

wierzą

w

wielu bogów

, choć uznają, że

na początku był jeden główny bóg.
-

Monoteiści

wierzą

w jednego Boga

, który zwraca

się do nich bezpośrednio – są to

religie objawione

.

• Wyznawcy danej religii dokonują określonych aktów,

których według nich oczekuje bóstwo/Bóg – jest to

kult

,

czyli oddawanie czci, sprawowanie jakichś ceremonii,

modlitwa.

• Największymi, najważniejszymi religiami świata są:

hinduizm, buddyzm, judaizm, islam i

hinduizm, buddyzm, judaizm, islam i

chrześcijaństwo.

chrześcijaństwo.

Religie mogą się różnić wewnątrz siebie. Mówimy wtedy

o

wyznaniach

.

Religia

Religie świata

Religie i wyznania w

świecie

Publiczne Gimnazjum Katolickie

im. św. Stanisława Kostki

Poznań

A. D. 2012

Wprowadzenie

Hinduizm

to najbardziej elastyczna i chłonna religia,

łącząca różne sprzeczności. Brak w niej ustalonej

hierarchii lub kanonu zasad moralnych, brak jednolitego

kultu, dogmatów lub założyciela. Wielobóstwo

funkcjonuje obok wiary w jeden Absolut.

Jest jedną z najstarszych religii świata. Powstał ok.

2000 r. przed Chrystusem

w

Indiach

, gdzie nadal

wyznaje go większość mieszkańców.

Jego wyznawców nazywa się

hinduistami

. Religia opiera się na

świętych tekstach. Wyznaje ją

ok. 950 milionów ludzi na całym

świecie, głównie w Indiach (religia

ta nigdy nie dążyła do nawracania

innych ludzi, a dziś nawrócenia są

skutkiem fascynacji np. guru –

mistrzami duchowymi).

Hinduizm na świecie

Symbole

• Om (także Aum) – najświętsza sylaba w

hinduizmie.

Wedy

(święte księgi hinduizmu)

mówią, że była to pierwsza sylaba nowego świata.

Powtarzanie tej sylaby pomaga w harmonijnym

opanowaniu umysłu z najwyższą wibracją

Brahmana

Brahmana

– Najwyższego Absolutu.

• Garuda – mityczny ptak boga

Wisznu

.

Symbole

• Święta Krowa – pierwszy święty

znak hinduizmu; jest symbolem

„

karmicielki – Matki Ziemi

”,

dlatego hindusi (nie czczą, lecz)

chronią krowy, nie jedzą wołowiny;

przejawia się tu

szacunek dla

wszystkich istot żywych

.

• Lotos – święta roślina hinduizmu;

Wedy

głoszą, że z wyrastającego z

pępka śpiącego

Wisznu

kwiatu

lotosu rodzi się

Brahma

– pan

jednego, określonego

wszechświata; po jego

narodzinach

Wisznu

się budzi, by

otoczyć „noworodka” opieką, aż

do momentu zniszczenia go przez

Śiwę

.

Święte pisma

• Są bardzo obszerne. To „oddech” Brahmana

Brahmana

–

(Absolutu). Myśli w nich zawarte interpretują i
dostosowują do aktualnego świata

bramini

,

którzy tworzą najwyższą kastę w społeczeństwie.
Poznanie pism, poszukiwanie Absolutnej Prawdy
jest konieczne, by uwolnić się od cierpienia.
Niewiedza jest przeszkodą w uzyskaniu szczęścia.

• Świętymi pismami hinduizmu są

Wedy

(znaczy

wiedza) i

Upaniszady

(komentarze braminów do

Wed) oraz wiele epopej, zawierających hinduską
mitologię i opisy powstania świata. Spisane są w

sanskrycie

.

Święte pisma

• Są bardzo obszerne. To „oddech”

Brahmana

Brahmana –

(Absolutu). Myśli w nich zawarte interpretują i
dostosowują do aktualnego świata bramini,
którzy tworzą najwyższą kastę w społeczeństwie.
Poznanie pism, poszukiwanie Absolutnej Prawdy
jest konieczne, by uwolnić się od cierpienia.
Niewiedza jest przeszkodą w uzyskaniu szczęścia.

• Świętymi pismami hinduizmu są Wedy (znaczy

wiedza) i Upaniszady (komentarze braminów do
Wed) oraz wiele epopej, zawierających hinduską
mitologię i opisy powstania świata. Spisane są w

sanskrycie

.

Nauczyciel

Zadaniem nauczyciela jest prowadzenie wiernych

do

poznania

i

zrozumienia

świętych pism.

Bramini

–

znający je i sprawujący kult – stali się

uprzywilejowaną klasą społeczną. Są wybrani do tej

roli od powstania wszechświata, dlatego przypisuje

się im szczególne zdolności, np. przepowiadanie

przyszłości, co sprzyja powstawaniu horoskopów,

wróżb z gwiazd, itd.

Nauczyciel

• Guru

jest przewodnikiem

duchowym i nauczycielem,

czasem czczony jako wcielone

bóstwo. Prowadzi z ciemności

do światła. Prawdziwy guru ma

wpływ na swego ucznia, ale

nie wykorzystuje przewagi

i władzy nad nim. Zerwanie

kontaktu z guru jest szkodliwe,

a wręcz zakazane.

Guru uczy np. medytacji.

ABC wiary

• Najwyższa Świadomość, Absolut to Brahman

Brahman

.

Ma on swoje awatary – wcielenia, sam jest
bezosobowy.

• Wisznu

– najpopularniejsze

bóstwo, odpowiada za prawa
natury i podtrzymywanie świata.
Ma swoje awatary,
np.

Rama,

Budda, Kriszna

.

ABC wiary

• Śiwa

– bóg niszczycielski,

którego zadaniem jest niszczyć
wszystko, by mogło się odrodzić
w kolejnym wcieleniu.

• Brahma

– bóg, którego

najmniej otacza się czcią, na
skutek zemsty żony; stworzył
świat;
ma cztery twarze i pary ramion
– może wszędzie widzieć i
działać.

ABC wiary

• Podstawą myśli religijnej jest wyjaśnienie procesu

powstawania świata. Najwyższy

Najwyższy

(Brahman

Brahman

) od

niechcenia, jednym westchnieniem, może z nudy lub z

przypływu mocy stwórczej dokonał stworzenia wielu

współistniejących wszechświatów.

Brahman

Brahman

– tworzy wraz ze swoimi

wcieleniami (awatarami):

Brahmą

,

Wisznu

i

Śiwą

– Trimurti, jakby boską

trójcę.

• Każdy wszechświat ma swojego

Brahmę

,

a jest ich tylu, ile mieści się w dużym palcu

Wisznu

, którego Brahman

Brahman

wybrał na pana

wszystkich wszechświatów. Opiekuje się

nimi, bo z jego pępka rodzą się kolejni panowie

wszechświatów.

• Wiara w istnienie we wszechświecie rozproszonych

pierwiastków boskich – cząstek Brahmana

Brahmana

– powoduje

szacunek do życia i wszystkiego, co nas otacza.

ABC wiary

• Hinduizm opiera się na pojęciu Dharmy

Dharmy

–

–

drogi

drogi

życia i myślenia

życia i myślenia

. Jej podstawą jest

karma-marga

,

czyli

droga uczynków

, dzięki której przez ofiarę i

przemianę moralną można zapewnić sobie

szczęście, zdrowie oraz dobry byt po śmierci.

• Droga poznania

(czytanie świętych pism) jest

obowiązkowe.

Droga uczynków

i

droga poznania

prowadzą dopiero do uwolnienia od cierpienia,

którego powodem jest niewiedza i cykl

samsary

,

czyli odradzanie się duszy w różnych formach –

reinkarnacja

.

• Cykl

samsary

można przerwać wyzbywając się

„ja” i „moje”, osiągając w kolejnym wcieleniu coraz

lepszą pozycję społeczną, aż do osiągnięcia stanu

nirwany

. Jest to prawo

karmy

, wedle którego życie

jest tylko ogniwem w cyklu

reinkarnacji

.

ABC wiary

• Hinduizm opiera się na pojęciu Dharmy –

Dharmy –

drogi

drogi

życia i myślenia

życia i myślenia

.

.

Jej podstawą jest karma-marga,

czyli

droga uczynków

, dzięki której przez ofiarę i

przemianę moralną można zapewnić sobie

szczęście, zdrowie oraz dobry byt po śmierci.

• Droga poznania

(czytanie świętych pism) jest

obowiązkowe.

Droga uczynków

i

droga poznania

prowadzą dopiero do uwolnienia od cierpienia,

którego powodem jest niewiedza i cykl

samsary

,

czyli odradzanie się duszy w różnych formach –

reinkarnacja

.

• Cykl

samsary

można przerwać wyzbywając się

„ja” i „moje”, osiągając w kolejnym wcieleniu coraz

lepszą pozycję społeczną, aż do osiągnięcia stanu

nirwany. Jest to prawo karmy, wedle którego życie

jest tylko ogniwem w cyklu

reinkarnacji

.

ABC wiary

Brahma

– stwórca świata – dał podział

społeczeństwa na

cztery kasty

:

1. Kasta:

braminów

-zgłębiający święte

teksty, szczyt społeczeństwa, pochodzą

od ust Brahmy,
2. Kasta:

szlachetnie urodzeni

wojownicy

-od rąk Brahmy,

3. Kasta:

kupcy-bankierzy

-od ud

Brahmy,
4. Kasta:

niewolnicy innych kast

-ze stóp

Brahmy.
Ludzie spoza kast są

nieczyści

(

pariasi-nietykalni

).

Niesprawiedliwy system kastowy został

zniesiony w Indiach w 1947 roku przez

Mahatmę Ghandiego, choć w niektórych

regionach funkcjonuje do dziś.

Kult

• Bhakti to osobista miłość do bóstwa. Wyraża się

przez uznawanie boga, głoszenie jego chwały,

śpiew hymnów, poznawanie go z świętych pism lub

z nauczania guru.

• Hinduska świątynia to

mandir

. Odprawia się w niej

rytualne nabożeństwa –

pudża

.

Kult

• W domowych ołtarzykach

również składa się cześć bogom,

składa się

ofiary

(owoce, kwiaty,

specjalne, święte produkty, np.

ghi-masło), wszyscy domownicy

odmawiają

modlitwy

, paląc laski

kadzidła na cześć bóstwa,

opiekującego się rodziną.

Kult

• Podczas modlitw pali się kadzidło, które ma oczyścić

powietrze.

Pudża

jest modlitwą raczej błagalną, niż

dziękczynną – ma wyjednać przychylność bóstwa.

• Miłe bogom są rytualne

oczyszczenia

, np.

obmycia

w Gangesie

.

Kult

• Ważne jest powtarzanie

modlitw – mantr

– które są

kombinajcą sylaby Om

Om

. Otrzymuje się je osobiście od

guru i pozwala zbliżyć się do pierwotnej, boskiej

wibracji. Pomocna w

modlitwie jest

mala

–

rodzaj sznuru

modlitewnego.

Święta

Nie ma stałych terminów świąt. Są jednak święta wspólne:

-

Diwali

– Święto Światła na cześć Lakszmi-żony

Wisznu

,

symbolizujące zwycięstwo nad złem, nazywane też świętem

Nowego Początku. W czasie tego święta oświetla się domy i

brzegi rzek tysiącami lampek oliwnych. Wszyscy tworzą

jedną wielką iluminację.
-

Holi

– Święto Wiosny obchodzone w atmosferze radości, w

czasie którego ludzie obsypują się kolorowym

proszkiem i polewają wodą.
-

Pierwszy Ryż

– rodzinne święto z racji

otrzymania przez niemowlę około trzeciego

miesiąca życia pierwszego stałego pokarmu.

Świętuje rodzina, bliscy i sąsiedzi. Święto jest

prośbą o pomyślność dziecka.
-

Urodziny

Kryszny

– obowiązuje wtedy post,

a na końcu dnia jest uczta, w czasie której

wspomina się podania z

Wed

o narodzinach

tego boga.
- także uroczystości rodzinne (np. ślub).

Pielgrzymki

•Pielgrzymuje się do wielu miejsc związanych ze świętą

rzeką

Gangesem

.

•Najsłynniejsza pielgrzymka

Kumb Mela

odbywa się co

12 lat do ustalonego miejsca nad

Gangesem

.

Kulminacją jest rytualna

kąpiel

w rzece.

Pielgrzymki

W Pushkar jest jedyna

świątynia

Brahmy

, który

tam chciał dokonać aktu

samozniszczenia, w którym

miała mu towarzyszyć żona.

Ta się jednak spóźniła, a

Brahma

zmienił plany i

poślubił inną kobietę.

Spóźniona żona w akcie

zemsty rzuciła przekleństwo

na

Brahmę

– miał być

czczony tylko w tym jednym

miejscu, w jednej świątyni.
Puri – święte miasto

hinduizmu, w którym na

pamiątkę podróży Kriszny

odbywa się festiwal wozów.

Inne ważne

miejsca:

Tadż Mahal w

Agrze,

forty Radżastanu,

Kadżuraho.

Zadanie domowe

Odpowiedz pisemnie w zeszycie pełnymi

zdaniami na pytania:

• Jak nazywa się hinduska idea

cyklicznego istnienia w różnych
wcieleniach, w wędrówce ku wyzwoleniu
z cielesności?

• Jak nazywają się święte księgi

hinduizmu?

• Jak nazywają się bóstwa w hinduizmie?

Bibliografia

• Encyklopedia szkolna. Religie świata,

red. C. Naudin, M.-L. Cuq, wyd. Delta W-

Z.

• M. Kuźmińska, Wielkie religie świata,

wyd. Egmont, Warszawa 2007.

• Religie świata, red. H. Tinq, wyd.

Larousse, Wrocław 2007.

• Ilustracje, mapy i wykresy pochodzą z:

www.wikipedia.pl

,

www.ekai.pl

,

www.opoka.org.pl

i inne.