Nierówności społeczne a

Nierówności społeczne a

stan zdrowia

stan zdrowia



Nierówność

Nierówność

-

-

jest to fakt istnienia

jest to fakt istnienia

nierównych wynagrodzeń lub możliwości

nierównych wynagrodzeń lub możliwości

dla różnych osób lub grup społecznych

dla różnych osób lub grup społecznych



Stratyfikacja

Stratyfikacja

-

-

jest to wyróżnienie

jest to wyróżnienie

warstw w społeczeństwie według różnych

warstw w społeczeństwie według różnych

kryteriów np. stanu dochodu i posiadania,

kryteriów np. stanu dochodu i posiadania,

funkcji społecznych, wspólnoty

funkcji społecznych, wspólnoty

obowiązków, stylu życia.

obowiązków, stylu życia.

Nierówności społeczne

Nierówności społeczne



Zgodnie z definicją nierówności, nierówności społeczne

Zgodnie z definicją nierówności, nierówności społeczne

można objaśnić w następujący sposób: Struktura społeczna

można objaśnić w następujący sposób: Struktura społeczna

jest wielowymiarowa. Pojecie to w znaczeniu podstawowym

jest wielowymiarowa. Pojecie to w znaczeniu podstawowym

odnosi się do tych wymiarów strukturalnych które łączą się

odnosi się do tych wymiarów strukturalnych które łączą się

z istnieniem systemu przywilejów i upośledzeń a tym

z istnieniem systemu przywilejów i upośledzeń a tym

samym powodują nierówności społeczne. Należą do nich

samym powodują nierówności społeczne. Należą do nich

stratyfikacja i struktura klasowa. Struktura społeczna

stratyfikacja i struktura klasowa. Struktura społeczna

oznacza zatem nierówny układ pozycji dużych grup

oznacza zatem nierówny układ pozycji dużych grup

społecznych i ich przywilejów. Zróżnicowanie przywilejów to

społecznych i ich przywilejów. Zróżnicowanie przywilejów to

nierówności w dostępie do szeroko rozumianych dóbr np.

nierówności w dostępie do szeroko rozumianych dóbr np.

edukacji, ochrony zdrowia. Ten niejednakowy dostęp do

edukacji, ochrony zdrowia. Ten niejednakowy dostęp do

wszelkiego rodzaju dóbr, wyznaczony przynależnością do

wszelkiego rodzaju dóbr, wyznaczony przynależnością do

określonej kategorii społeczno- zawodowej, klasy lub

określonej kategorii społeczno- zawodowej, klasy lub

warstwy nazywamy nierównościami społecznymi

warstwy nazywamy nierównościami społecznymi

Nierówności społeczne w sferz

Nierówności społeczne w sferz

zdrowia.

zdrowia.



Nierówności społeczne zauważa się w sferze zdrowia.

Nierówności społeczne zauważa się w sferze zdrowia.

Mówiąc o roli czynników społecznych w kształtowaniu

Mówiąc o roli czynników społecznych w kształtowaniu

zdrowia mamy na myśli wpływ trzech zasadniczych

zdrowia mamy na myśli wpływ trzech zasadniczych

uwarunkowań odnoszących się do pełnionych ról

uwarunkowań odnoszących się do pełnionych ról

społecznych, związanych z zajmowaniem określonej

społecznych, związanych z zajmowaniem określonej

pozycji w grupach społecznych, zadań jakie nakładają

pozycji w grupach społecznych, zadań jakie nakładają

na nas grupy społeczne do których należymy oraz

na nas grupy społeczne do których należymy oraz

procesów społecznych dokonujących się w mikro i

procesów społecznych dokonujących się w mikro i

makrostrukturze społecznej. Pełnione role, stawiane

makrostrukturze społecznej. Pełnione role, stawiane

przez grupy zadania, konflikty wynikające z różnych

przez grupy zadania, konflikty wynikające z różnych

ról i różnych statusów społecznych mogą działać

ról i różnych statusów społecznych mogą działać

socjopatogennie na stan zdrowia fizycznego i

socjopatogennie na stan zdrowia fizycznego i

psychicznego jednostki.

psychicznego jednostki.

Czynniki społeczne a występowanie

Czynniki społeczne a występowanie

chorób

chorób

1.

1.

Czynniki powodujące nierówności

Czynniki powodujące nierówności

społeczne będące bezpośrednio lub

społeczne będące bezpośrednio lub

pośrednio przyczyna chorób

pośrednio przyczyna chorób

2.

2.

Analiza społecznego kontekstu chorego, jego

Analiza społecznego kontekstu chorego, jego

sytuacja społeczna w momencie choroby,

sytuacja społeczna w momencie choroby,

wywołująca określone konsekwencje oraz

wywołująca określone konsekwencje oraz

możliwość „walki” z chorobą

możliwość „walki” z chorobą

3.

3.

Definiowanie relacji, czynniki ryzyka a choroba w

Definiowanie relacji, czynniki ryzyka a choroba w

kategoriach koncepcji stresu, strategii

kategoriach koncepcji stresu, strategii

pokonywania stresu

pokonywania stresu

Do czynników powodujących nierówności społeczne

Do czynników powodujących nierówności społeczne

które wpływać mogą na stan zdrowia i

które wpływać mogą na stan zdrowia i

występowanie określonych chorób zaliczyć można:

występowanie określonych chorób zaliczyć można:



Wiek

Wiek



Pleć

Pleć



Wykształcenie

Wykształcenie



Pozycje społeczno – ekonomiczną

Pozycje społeczno – ekonomiczną



Miejsce zamieszkania

Miejsce zamieszkania



Stan cywilny

Stan cywilny



Zawód

Zawód



Środowisko rodzinne

Środowisko rodzinne



Środowisko pracy

Środowisko pracy

Wiek

Wiek



Stratyfikacja społeczeństwa ze względu na wiek

Stratyfikacja społeczeństwa ze względu na wiek

oznacza że wiek jest podstawą przypisywania

oznacza że wiek jest podstawą przypisywania

określonych zadań społecznych i przyznawania

określonych zadań społecznych i przyznawania

różnych poziomów prestiżu i zróżnicowanego

różnych poziomów prestiżu i zróżnicowanego

dostępu do zasobów społecznych. Nierówność w

dostępu do zasobów społecznych. Nierówność w

traktowaniu różnych kategorii wiekowych łączy się z

traktowaniu różnych kategorii wiekowych łączy się z

dyskryminacją ze względu na wiek opierającą się na

dyskryminacją ze względu na wiek opierającą się na

przekonaniu że jedna kategoria wiekowa jest gorsza

przekonaniu że jedna kategoria wiekowa jest gorsza

od innych. Najczęściej osobami dyskryminowanymi

od innych. Najczęściej osobami dyskryminowanymi

są ludzie starsi. Przyczyny nierównego traktowania

są ludzie starsi. Przyczyny nierównego traktowania

ludzi ze względu na wiek wiążą się z teorią

ludzi ze względu na wiek wiążą się z teorią

wyłączania się z aktywności, teoria ta jest obecnie

wyłączania się z aktywności, teoria ta jest obecnie

krytykowana gdyż stan zdrowia osób starszych

krytykowana gdyż stan zdrowia osób starszych

zależy od stopnia aktywności.

zależy od stopnia aktywności.

Zróżnicowanie wiekowe oznacza również różne

Zróżnicowanie wiekowe oznacza również różne

narażenie na czynniki chorobotwórcze i

narażenie na czynniki chorobotwórcze i

specyficzne dla każdej kategorii wiekowej

specyficzne dla każdej kategorii wiekowej

problemy zdrowotne. W zależności od wieku

problemy zdrowotne. W zależności od wieku

różnie jesteśmy przyjmowani przez społeczeństwo

różnie jesteśmy przyjmowani przez społeczeństwo

co odbija się na naszym zdrowiu psychicznym i

co odbija się na naszym zdrowiu psychicznym i

fizycznym.

fizycznym.

Pleć

Pleć



Różnice w sferze zdrowia między kobietami a

Różnice w sferze zdrowia między kobietami a

mężczyznami obok uwarunkowań bilogicznych są

mężczyznami obok uwarunkowań bilogicznych są

wynikiem ryzyka związanego z pełnionymi rolami

wynikiem ryzyka związanego z pełnionymi rolami

i towarzyszącymi im stresami oraz

i towarzyszącymi im stresami oraz

odmiennościami w postawach i zachowaniach

odmiennościami w postawach i zachowaniach

wobec zdrowia, wyrażają się m.in. różną

wobec zdrowia, wyrażają się m.in. różną

percepcją objawów chorobowych, sposobem ich

percepcją objawów chorobowych, sposobem ich

opisywania i reagowania na nie, zróżnicowaną

opisywania i reagowania na nie, zróżnicowaną

częstością korzystania z usług medycznych.

częstością korzystania z usług medycznych.



Do czynników warunkujących nierówności w

Do czynników warunkujących nierówności w

stanie zdrowia między kobietami a mężczyznami

stanie zdrowia między kobietami a mężczyznami

zalicza się:

zalicza się:



Czynniki biologiczne

Czynniki biologiczne



Ryzyko nabycia określonych chorób w wyniku

Ryzyko nabycia określonych chorób w wyniku

pełnionych ról społecznych, stylu życia

pełnionych ról społecznych, stylu życia



Psychospołeczne aspekty percepcji objawów

Psychospołeczne aspekty percepcji objawów

chorobowych i szukania pomocy medycznej

chorobowych i szukania pomocy medycznej



Sposób prezentowania objawów chorobowych,

Sposób prezentowania objawów chorobowych,

zachowania w chorobie

zachowania w chorobie



Korzystanie z opieki zdrowotnej

Korzystanie z opieki zdrowotnej

Wykształcenie

Wykształcenie



Wykształcenie jest dobrem powszechnie

Wykształcenie jest dobrem powszechnie

pożądanym. Jego rozdział w społeczeństwie

pożądanym. Jego rozdział w społeczeństwie

wyznacza nierówności społeczne. Wykształcenie

wyznacza nierówności społeczne. Wykształcenie

jest zmienną w dużej mierze przesądzającą o

jest zmienną w dużej mierze przesądzającą o

pozycji w strukturze społecznej oraz

pozycji w strukturze społecznej oraz

najważniejszym pojedynczym czynnikiem

najważniejszym pojedynczym czynnikiem

kształtującym postawy i zachowania wobec

kształtującym postawy i zachowania wobec

zdrowia i choroby. Wykształcenie umożliwia

zdrowia i choroby. Wykształcenie umożliwia

dokonanie prozdrowotnych wyborów i

dokonanie prozdrowotnych wyborów i

umiejętności rozwiązywania problemów

umiejętności rozwiązywania problemów

życiowych. Badania wykazują że jednostki z

życiowych. Badania wykazują że jednostki z

wyższym wykształceniem wykazują się bardziej

wyższym wykształceniem wykazują się bardziej

prozdrowotnym stylem życia m.in.

prozdrowotnym stylem życia m.in.



Odżywiają się w bardziej racjonalny sposób

Odżywiają się w bardziej racjonalny sposób



Zdają sobie sprawę ze znaczenia czynnej

Zdają sobie sprawę ze znaczenia czynnej

rekreacji i sportu

rekreacji i sportu



Przejawiają większa aktywność w poszukiwaniu

Przejawiają większa aktywność w poszukiwaniu

opieki medycznej

opieki medycznej

Jednostki z niższym wykształceniem postrzegają

Jednostki z niższym wykształceniem postrzegają

swój organizm jako coś co ma ograniczoną w

swój organizm jako coś co ma ograniczoną w

czasie użyteczność a więc podlega zużyciu i nie

czasie użyteczność a więc podlega zużyciu i nie

jest warte naprawy.

jest warte naprawy.

Pozycja społeczno- ekonomiczna

Pozycja społeczno- ekonomiczna



Pozycja społeczno-ekonomiczna jest jednym z

Pozycja społeczno-ekonomiczna jest jednym z

najważniejszych determinantów stanu zdrowia i

najważniejszych determinantów stanu zdrowia i

długości życia. Jak wykazują badania zależność ta

długości życia. Jak wykazują badania zależność ta

istnieje dla większości chorób i utrzymuje się

istnieje dla większości chorób i utrzymuje się

przez całe życie, choć z różnymi natężeniami.

przez całe życie, choć z różnymi natężeniami.

Przynależność do klasy społecznej wyznaczają

Przynależność do klasy społecznej wyznaczają

zazwyczaj trzy elementy dzielące się według

zazwyczaj trzy elementy dzielące się według

następującego schematu:

następującego schematu:

Pozycja społeczno-ekonomiczna

Pozycja społeczno-ekonomiczna

Wykształcenie

Wykształcenie

Dochód

Dochód

Zawód

Zawód

Postrzeganie

Postrzeganie

zdrowia

zdrowia

Świadomość

Świadomość

zagrożeń

zagrożeń

zdrowotnych

zdrowotnych

Poziom edukacji

Poziom edukacji

zdrowotnej

zdrowotnej

Warunki

Warunki

mieszkaniowe

mieszkaniowe

Warunki życiowe

Warunki życiowe

Prestiż

Prestiż

Możliwość

Możliwość

kontrolowania

kontrolowania

sytuacji

sytuacji

Udział w decyzjach

Udział w decyzjach

Miejsce zamieszkania

Miejsce zamieszkania



Omawiając zagadnienie różnic w zdrowiu

Omawiając zagadnienie różnic w zdrowiu

jednostek w zależności od miejsca zamieszkania

jednostek w zależności od miejsca zamieszkania

bierze się pod uwagę wpływ na zdrowie takich

bierze się pod uwagę wpływ na zdrowie takich

zmiennych jak struktura społeczno- zdrowotna,

zmiennych jak struktura społeczno- zdrowotna,

poziom wykształcenia, charakter pracy, warunki

poziom wykształcenia, charakter pracy, warunki

mieszkaniowe i dostęp do instytucji służby

mieszkaniowe i dostęp do instytucji służby

zdrowia. Na wsi obserwuje się szereg

zdrowia. Na wsi obserwuje się szereg

niekorzystnych dla zdrowia zjawisk społecznych.

niekorzystnych dla zdrowia zjawisk społecznych.

Podkreśla się też znaczenie wpływu środowiska na

Podkreśla się też znaczenie wpływu środowiska na

stan zdrowia ( szczególnie nie korzystne warunki

stan zdrowia ( szczególnie nie korzystne warunki

środowiskowe dla mieszkańców dużych

środowiskowe dla mieszkańców dużych

aglomeracji)

aglomeracji)

Stan cywilny

Stan cywilny



Prowadzone badania dowodzą że osoby pozostające

Prowadzone badania dowodzą że osoby pozostające

w związkach małżeńskich charakteryzuje dużo

w związkach małżeńskich charakteryzuje dużo

mniejsze prawdopodobieństwo śmierci niż osoby

mniejsze prawdopodobieństwo śmierci niż osoby

niezamężne o czym świadczy fakt że utrata

niezamężne o czym świadczy fakt że utrata

współmałżonka znacznie silniej negatywnie

współmałżonka znacznie silniej negatywnie

oddziałuje na stan zdrowia mężczyzn niż kobiet.

oddziałuje na stan zdrowia mężczyzn niż kobiet.

Wymienia się następujące przyczyny tego zjawiska:

Wymienia się następujące przyczyny tego zjawiska:



Jednostki pozostające w związku małżeńskim są

Jednostki pozostające w związku małżeńskim są

znacznie mniej narażone na izolacje społeczną

znacznie mniej narażone na izolacje społeczną



Rodzinie przypisuje się funkcje podstawowego

Rodzinie przypisuje się funkcje podstawowego

źródła podtrzymania emocjonalnego

źródła podtrzymania emocjonalnego



Rodzina sprzyja prowadzeniu prozdrowotnego stylu

Rodzina sprzyja prowadzeniu prozdrowotnego stylu

życia lub go wymusza

życia lub go wymusza

Zawód

Zawód



Zawód i pozycja zawodowa

Zawód i pozycja zawodowa

mówią w

mówią w

wydatkowaniu energii fizycznej i rodzajach ryzyka

wydatkowaniu energii fizycznej i rodzajach ryzyka

związanego z wykonywaniem określonej pracy

związanego z wykonywaniem określonej pracy

(szkodliwość , stres itp..) Czynniki takie jak

(szkodliwość , stres itp..) Czynniki takie jak

prestiż, możliwość kontrolowania sytuacji i udział

prestiż, możliwość kontrolowania sytuacji i udział

w decyzjach działają na psychiczny i fizyczny stan

w decyzjach działają na psychiczny i fizyczny stan

zdrowia. Wykonywany zawód łączy się też z

zdrowia. Wykonywany zawód łączy się też z

dochodami a to z kolei z pozycją społeczno-

dochodami a to z kolei z pozycją społeczno-

ekonomiczną co pociąga za sobą szereg przyczyn

ekonomiczną co pociąga za sobą szereg przyczyn

odpowiadających za zdrowie jednostki.

odpowiadających za zdrowie jednostki.

Środowisko pracy

Środowisko pracy



Środowisko pracy czyli warunki w których praca się

Środowisko pracy czyli warunki w których praca się

odbywa również mają wpływ na zdrowie łączy się to

odbywa również mają wpływ na zdrowie łączy się to

też z wykształceniem gdyż im wyższe wykształcenie

też z wykształceniem gdyż im wyższe wykształcenie

tym leprze warunki pracy i jej środowisko

tym leprze warunki pracy i jej środowisko

Środowisko rodzinne

Środowisko rodzinne



Środowisko rodzinne ma istotny wpływ na zdrowie

Środowisko rodzinne ma istotny wpływ na zdrowie

gdyż rodzina przez fakt swojego istnienia narzuca

gdyż rodzina przez fakt swojego istnienia narzuca

pewne normy utrzymywane do prawidłowego jej

pewne normy utrzymywane do prawidłowego jej

funkcjonowania co w rezultacie daje odpowiednie

funkcjonowania co w rezultacie daje odpowiednie

warunki do utrzymania prawidłowego stanu

warunki do utrzymania prawidłowego stanu

zdrowia.

zdrowia.