NIEDOCZYNNOŚĆ

PRZYSADKI MÓZGOWEJ

I. PIERWOTNA

• GUZY PRZYSADKI

• MARTWICA

NIEDOKRWIENNA

• CHOROBY ZAPALNE

• CHOROBY

NACIEKOWE

• IDIOPATYCZNE

• JATROGENNE

II. WTÓRNA

• USZKODZENIE SZYPUŁY

• CHOROBY PODWZGÓRZA

NIEDOCZYNNOŚĆ

PRZYSADKI MÓZGOWEJ

•NIEDOBÓR HORMONÓW TROPOWYCH
(ACTH, TSH, GH)

•MOCZÓWKA PROSTA (NIEDOBÓR ADH)
•ZAPAŚĆ UKŁADU KRĄŻENIA
•ZABURZENIA ŚWIADOMOŚCI
DO ŚPIĄCZKI WŁĄCZNIE

LECZENIE

NIEDOCZYNNOŚCI

PRZYSADKI MÓZGOWEJ

•GLIKORTIKOIDY -BURSZTYNIAN HYDRO-
KORTYZONU
lOOmg i.v. co 6-8h

•L-TYROKSYNA 1,7 g. kg. 24h

•BILANS WODNO-ELEKTROLITOWY

•VASOPRESYNA 100 µU i.v. bolus i wlew 100-200
µU LUB

DDAVP-DESMOPRESYNA

0,05-0,15ml donosowo l-

2x24h

• HORMONY TARCZYCY

• Tyroksyna

• Trójjodotyronina

• Działanie:

• zwiększają podstawową przemiany materii;

• przyspieszają procesy spalania;

• spada stężenie cholesterolu;

• wzrasta napięcie układu współczulnego;

• wpływ na serce (tachykardia, wzrost pojemności

wyrzutowej, zwiększone zużycie tlenu);

• wzrost przesączania kłębuszkowego i diurezy;

• HORMONY TARCZYCY
• Działania niepożądane:
• tachykardia
• zaburzenia rytmu serca
• nasilenie dusznicy bolesnej, RR
• biegunki
• ból głowy

PREPARATY HANDLOWE

TRÓJJODOTYRONINY (T3)

•THYROTARDIN 100 µg do wstrzyknięć

•TRÓJJODOTYRONINA 50
•THYBON

•THYBON forte 20 µg; 100 ) µg;

PREPARATY

HANDLOWE

TYROKSYNY T

4

)

•L-TYROXINE inject (0,5mg)

•THEVIER 50 µg;100 µg

•L-THYROXINE µg25; µg50; µg l00;

• Zastosowanie:
• wole proste
• zapalenie tarczycy
• niedoczynność tarczycy
• nadczynność tarczycy
• nowotwory tarczycy
• Leczenie rozpoczynamy od najmniejszej

dawki

Niedoczynność tarczycy

3-6% populacji w Europie

•niedoczynność wrodzona
-obrzęk śluzakowaty

•niedoczynność nabyta
-po leczeniu operacyjnym
-po leczeniu izotopowym

Objawy ostrej niedoczynności

tarczycy

•bradykardia
•hipotensja
•depresja psychiczna
•śpiączka
•hipotermia
•hipowentylacja
•w osoczu niskie wartości T4<lµg dl,
wysokie wartości TSH nawet lOµu ml
•hiponatermia

Leczenie niedoczynności

tarczycy

•Trójjodotyronina (T

3

)

12,5-25

µg

i.v. wstępnie, do 100 µg /24h

•L-tyroksyna (T

4

)

5OOµg i.v.

•Ogrzanie chorego

•Ustalenie dziennej dawki L-tyroksyny p.o,

• Nadczynność tarczycy
• Choroba Gravesa Basedowa
• Wole guzkowe-choroba Plummera
• Spowodowana przyjmowaniem

przetworów tarczycy

• Spowodowana przyjmowaniem

jodu- jod-Basedow

• W przebiegu zapaleń tarczycy

• Leki przeciwtarczycowe
• Pochodne imidazoli: Tiamazol, Karbimazol
• Działanie:
• hamują syntezę hormonów tarczycy
• blokują układ peroksydaz
• nie wpływają na obwodową konwersję T4 T3
• Terapię zaczynamy od pełnej dawki 30-60

mg/dobę, stopniowo ją redukując.

• Działania niepożądane:
• agranulocytoza, niedokrwistość

plastyczna, neutropenia, eozynofilia,

działanie hepato- i neurotoksyczne,

miopatia, toczeń układowy,

niedoczynność tarczycy

• Podczas leczenia konieczna częsta

kontrola obrazu morfologicznego

krwi oraz hormonów tarczycy

• LEKI PRZECIWTARCZYCOWE
• Tioamidy: Propylotiouracyl,

Metylotiouracyl

• Działanie:
• hamowanie syntezy hormonów

tarczycy;

• blokowanie obwodowej konwersji T4

T3

• Działanie niepożądane:
• agranulocytoza, małopłytkowość,

działanie hepato- i
neurotoksyczne, niedoczynność
tarczycy, cholestaza

• Terapię zaczynamy od pełnej

dawki 300 – 600 mg/dobę

PRZEŁOM TARCZYCOWY

Cechy
- narastanie niepokoju, do pobudzenia ruchowego i
utraty przytomności,
- wzrost ciepłoty ciała w ciągu 1-2 godzin do +40° C,
- narastanie tachyarytmii serca, pochodzenia nad-
komorowego :
a) trzepotanie przedsionków
b) migotanie przedsionków

PRZEŁOM TARCZYCOWY

Śmiertelność 10-20%

Leczenie powinno być:

a. Natychmiastowe
b. Wielokierunkowe

1. Uspokojenie chorego
2. Tlenoterapia
3. Umiarowienie rytmu serca
4. Leczenie specyficzne
5. Hipotermia
6. Steroidoterapia
7. Transfuzja krwi lub plazmy
8. Plazmafereza

Leczenie przełomu

tarczycowego

1. Uspokojenie chorego - dożylne podanie benzodwuzapiny

Diazepamu (Relanium)
Midazolamu (Dormicum)
2. Tlenoterapia: maska tlenowa, cewnik donosowy lub
intubacja
3. Umiarowienie: propranolol

4. Tiamazol 4 x 20 mg i v

Jodek sodu- do 2,0/24h w powolnym wlewie
i.v.
5. Hipotermia: Luminal lub mieszanina lityczna

6.Steroidoterapia - Hydrokortyzon 100-300 mg co 6h i.v.

(ogranicza konwersję T4 do T3)
7. Nawodnienie (3-4 l /24h) i wyrównanie zaburzeń
elektrolitowych
8. Transfuzja wymienna 250-500 ml/24h
Podanie roztworu osocza
Plazmafereza

• Leki hamujące obwodową

konwersję T4 T3

• propylotiouracyl
• glikokortykosteroidy
• propranolol
• preparaty jodu organicznego
• amiodaron

• Inne leki przeciwtarczycowe:
• węglan litu hamuje uwalnianie hormonów

tarczycy

• działania niepożądane: utrata łaknienia,

nudności, wymioty, bóle i zawroty głowy,

senność

• nadchloran potasu
• hamuje wychwyt jodu przez tarczycę
• działania niepożądane: objawy

dyspeptyczne, anemia aplastyczna

• PARATHORMON
• zwiększa stężenie wapnia w surowicy;
• hamuje zwrotne wchłanianie fosforanów

w nerkach, zwiększając ich wydalanie;

• zwiększa aktywność osteoblastów;
• przyspiesza wchłanianie wapnia w

przewodzie pokarmowym;

• stosowany tylko parenteralnie w

tężyczce, niedoczynności przytarczyc;

NIEDOCZYNNOŚĆ

PRZYTARCZYC

•NISKA WARTOŚĆ PARATHORMONU
(Norma 700 ng.l)

•HIPOKALCEMIA (norma 2,12-2,62
mmol.l;
9,5-10,5 mg.dl)

•HIPERFOSFSTEMIA (norma 10,94
mmol.l;
3,0-4,0 mg.dl)

WAPŃ CAŁKOWITY WE

KRWI

NORMA 2,12-2,62 mmol/l; 9,5-10,5 mg/dl

ZJONIZOWANY 45-
50%
ZWIĄZANY Z BIAŁKAMI 45%
ZWIĄZANY Z ANIONAMI 15%

Tężyczka hipokalcemiczna

•Po subtotalnej resekcji gruczołu
tarczycowego (0,7%)

•Po resekcji gruczolaka przytarczyc

•Postać idiopatyczna-wrodzona

Objawy tężyczki

hipókalcemicznej

• zwiększona pobudliwość nerwowo-

mięśniowa
• parestezje
• tężyczka
• drgawki
• hiperwentylacja
• duszność, stridor, kurcz glośni
• hipokalcemia
• hipomagnezemia
• hiperfosfatemia
• niski poziom parathormonu

HIPOKALCEMIA

WARTOŚCI KRYTYCZNE WAPNIA l,90-1,5
mmol/l

7,6-6,0 mg/dl
-PODCIŚNIENIE TĘTNICZE

-ZABURZENIA REPOLARYZACJI KOMÓR

-MIGOTANIE KOMÓR

-EKG-WYDŁUŻENIE ODSTĘPU QT i PR

-BLOK PRZEDSIONKOWO-KOMOROWY

Leczenie tężyczki

• 10% chlorek lub glukonian wapnia 1,0 i.v.
doraźnie aż
do opanowania drgawek i następnie we
wlewie ciągłym
(l,0g 6-8h)

• siarczan magnezu

• dalsze leczenie substytucyjne

• Vit. D

3

(25.000-150.000 u-24h)

Przełom hiperkalcemiczny

• wstrząs

• otępienie do śpiączki włącznie
• bezmocz
• wysoki poziom parathormonu w osoczu
• hiperkalcemia
• niskie stężenie fosforanów w osoczu
• niskie stężenie potasu w osoczu
• niskie stężenie magnezu w osoczu
-choroba nowotworowa
-pierwotna nadczynność przytarczyc

HIPERKALCEMIA

-CIĘŻKA-POZIOM WAPNIA powyżej 12

mg/dl

-ZAGROŻENIE ŻYCIA 14-16 mg/dl

-TACHYKARDIA ZATOKOWA

-BLOK SERCA

-EKG SKRÓCENIE ODSTĘPÓW PR i

QT

Przełom hiperkalcemiczny -

leczenie

• Wyprowadzenie ze wstrząsu 0,9% NaCl
wstępnie 1000 ml
i dalej 200-400 ml h, do 10 l/24h
• Forsowna diureza - furosemid 40-60 mg co 4-
6h
• Bifosfonian i.v. w 3000ml 0,9% NaCI przez 3-
7 dni
• Mitramycyna
• Kalcytonina 4-8 j kg s.c. co 6-12h lub 200 j co
6h i.v.
• Azotan galu
• Prednisolon 40-60 mg • 24h i.v.
(w szpiczakach, sarkoidozie, zatruciu vit D)
• Dializa

Ostra niewydolność

nadnerczy

•

Zespół Marchanda-Waterhouse-

Friedrichsena
•Choroba Addisona
•Obustronne usunięcie nadnerczy

Przełom nadnerczowy

• Osłabienie do utraty przytomności włącznie

• Niskie wartości ciśnienia tętniczego krwi
• Brak reakcji układu krążenia na podawane
katecholaminy
• Nudności, wymioty, biegunka
• Hiponatremia
• Hipoglikemia
• Hiperkaliemia
• Niski poziom kortyzolu w osoczu i brak
wzrostu jego
stężenia po stymulacji ACTH

LECZENIE NIEWYDOLNOŚCI

NADNERCZY

1. Glikokortikoidy-Hydrokortizonum
hemisuccinatum
1-2mg•kg m.c. i.v. wstępnie
4-10mg•kg m.c./24h w 3-4
porcjach
2. Nawodnienie-0,9% NaCl i 5% glukoza 1:1
75mg•kg m.c./24h, 1/4 w ciągu 2
pierwszych godzin
3. Wyrównanie kwasicy odpowiednie do niedoborów
4. Mineralokortikoidy-Aldosteron-i.v. Lub i.m..
25mg

• KALCYTONINA

• PRODUKOWANA PRZEZ KOMÓRKI C TARCZYCY

• HAMUJE AKTYWNOŚĆ OSTEOLITYCZNĄ

OSTEOBLASTÓW

• HAMUJE RESORPCJĘ KOŚCI

• HAMUJE UWALNIANIE WAPNIA Z KOŚCI

• OBNIŻA STĘŻENIE WAPNIA WE KRWI

• NASILA WYDALANIE WAPNIA Z MOCZEM

• HAMUJE REABSORPCJĘ WAPNIA W NERKACH

• ZWIĘKSZA NERKOWE WYDALANIE FOSFORANÓW,

MAGNEZU, POTASU, SODU

• WYKAZUJE DZIAŁANIE PRZECIWBÓLOWE

• Wskazania:
• osteoporoza, choroba Pageta,

przerzuty nowotworowe do kości,

hiperkalcemia, nadczynność

przytarczyc, zatrucie witaminą D.

• Działania niepożądane:
• objawy uczuleniowe, uczucie gorąca,

ból w miejscu iniekcji, biegunki;

• WITAMINA D3

• CHOLEKALCYFEROL

• NASILA WCHŁANIANIE JELITOWE WAPNIA I

FOSFORANÓW

• ORAZ ICH WBUDOWYWANIE DO KOŚCI

• WSKAZANIA

• KRZYWICA, OSTEOMALACJA, OSTEOPOROZA

• DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

• OBJAWY DYSPEPTYCZNE

• WZROST STĘŻENIA WAPNIA I FOSFORU W

SUROWICY

• NIEWYDOLNOŚĆ NEREK

• BIFOSFONIANY

• Alendronian, etydronian, klodronian

• hamują proces resorpcji kości, hamując jednocześnie

jej mineralizację

• Wskazania:

• Chorba Pageta, przerzuty nowotworowe do kości,

osteoporoza, wapnienie ekotopowe

• Działanie niepożądane:

• hamują proces mineralizacji kosci, biegunka, wymioty,

hiperfosfatemia, leukopenia, uszkodzenie nerek

• Przeciwwskazania:

• ciąża, mocznica, stany po złamaniach kości