Działalność jezior

Dwie grupy jezior: endogeniczne i egzogeniczne.

np.

tektoniczne, powstałe w obniżeniach tektonicznych na równinach (np. Górne,

Wiktorii, Ładoga) lub przedgórzu (np. Bałchasz) oraz w rynnowych rozpadlinach i

rowach tektonicznych, np. Bajkał, Kiwu, Rudolfa, Tanganika, Morze Tyberiadzkie

Egzogeniczne:

Jeziora lodowcowe:

moreny dennej, czołowej, rynnowe

Jeziora rzeczne

Jeziora morskie

rynnowe -

wypełniające podłużne, niekiedy na dziesiątki

kilometrów, zagłębienia powstałe w wyniku erozyjnej działalności
rzek płynących często pod ciśnieniem pod lądolodem lub
lodowcem (np. Raduńskie, Jeziorak, Tałty, Bełdany, Nidzkie), a
także wyżłobione przez lód.

morenowe

- powstałe na skutek wypełnienia woda zagłębień na

obszarach zarówno moreny dennej jak i moren czołowych w wyniku
nierównej akumulacji osadów morenowych; maja one rozwiniętą linie
brzegowa oraz dużą powierzchnie, np. Śniardwy, Mamry, niektóre
jeziora Finlandii .

J. Wiktorii

J. Wiktorii

250

J. Bajkał

W najgłębszym miejscu jezioro osiąga 1640 m

Łagowskie

Trześniowskie

pyły i iły

piaski depozycji deltowej

sapropel

torf niski

torf wysoki

FAZA JEZIORNA
Kolejność wypełniania misy jeziornej:

Osady klastyczne (piaski żwiry)

Osady chemiczne (kreda jeziorna)

organogeniczne (sapropel- ciemne

muły, iły jeziorne bogate w sub-
stancje organogeniczne).

FAZA BAGIENNA

Tworzenie się osadów organogenicznych
takich jak torf i namuł.

Warunki geologiczno-inżynierskie na obszarach
występowania torfów
oraz innych osadów bagiennych i jeziornych

Grunty nienośne,

Grunty silnie odkształcalnie,

Na ogół wysoki poziom wód gruntowych,

Woda gruntowa często zanieczyszczona i agresywna wobec
betonu i metali.

Torfy i namuły występują w dolinach rzecznych oraz na

wysoczyźnie

morenowej w zagłębieniach jezior lodowcowych.

Działalność mórz

Działalność niszcząca mórz:

Działalność niszcząca fal morskich

jest selektywna:

Gdy odcinki wybrzeży zbudowane są ze skał miękkich i
spękanych szybko ulegają niszczeniu→ cofanie się brzegu.

Brzegi strome tzw. klifowe są intensywnie atakowane przez
fale morskie.

W miarę cofania się brzegu siła uderzenia fal słabnie i całkowicie

zanika przy pewnej odległości.

Brzegi płaskie , na których rozwinęła się platforma
Akumulacyjna tzw. taras to brzegi dojrzałe – nie występuje tu

praktycznie niszcząca działalność morza.

Działalność akumulacyjna mórz

Środowisko morskie pod względem charakterystycznych zjawisk

egzogenicznych dzielimy:

Strefa litoralna – brzegowa, położona między zasięgiem
przypływu i odpływu: obręb plaż, mierzeji, mielizny,

Strefa sublitoralna – obejmuje szelfy i morza szelfowe-
deponowane są tu osady nerytyczne – materiał okruchowy
pochodzący z lądu oraz utwory rafowe

Strefa batialna –

stoku kontynentalnego

górna część stoku – obszar degradowalny

dolna część stoku – przyrost z lądu osadów (warstwowane osady
klastyczne).

Strefa abyssalna

(głębina oceaniczna) – powstające

tu osady to głównie to głównie muły i iły
głębokomorskie

Strefa osadów litoralnych – obszar ciągłych i szybkich zmian.

- Abrazja brzegu pod wpływem falowania wody,

Rozkruszony materiał jest przenoszony przez fale, jest selekcjonowany

Brzeg się cofa i powstaje płaska powierzchnia tzw. platforma
abrazyjna

przekształca się w platformę akumulacyjną

(ostańce abrazyjne

)

Abrazja brzegowa a Polsce : Międzyzdroje, Trzęsacz, Ustka, Jastrzębia
Góra.

Tempo abrazji brzegowej jest większa gdzie w osadach morenowych
występują przewarstwienia utworów wodonośnych.

Zapobieganie ruchom masowym występującym w strefach wybrzeży
klifowych
stosuje się:
- odwodnienia zboczy,
-mury oporowe, falochrony ścianki szczelne, bloki betonowe,
gabiony.

-średnie tempo abrazji w Polsce:
-Trzęsacz – 1,1 m/rok,
-Jastrzębia Góra 0,9 m/rok