Ostre zapalenie trzustki

Jest to ostry stan zapalny gruczołu
związany z przedwczesną aktywacją
proenzymów

trzustkowych

i

uszkodzeniem sąsiadujących tkanek i
niekiedy

też

odległych

narządów.

Wyróżnia

się

postać

łagodną,

charakteryzującą

się

minimalną

dysfunkcją narządu oraz postać ciężką,
w

której

występują

powikłania

miejscowe lub niewydolność narządowa.

Ostre zapalenie trzustki

Przyczyny:
• choroby pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych
• alkohol
• idiopatyczne
• jatrogenne – endoskopowa cholangiopankreatografia

wsteczna(ECPW)

• hiperlipidemia (typ I, IV, V)
• nadczynność przytarczyc
• dysfunkcja zwieracza Oddiego
• leki (kortykosteroidy)
• urazy jamy brzusznej
• pooperacyjne

Ostre zapalenie trzustki

Objawy podmiotowe i przedmiotowe:
• ból brzucha
• nudności i wymioty, nieprzynoszące

ulgi

• gorączka
• bolesność w nadbrzuszu
• osłabienie lub brak perystaltyki
• wzmożone napięcie powłok brzucha

Ostre zapalenie trzustki

• wyczuwalny bolesny opór w

nadbrzuszu

• zaburzenia świadomości
• tachykardia
• hipotonia
• żółtaczka
• zmiany skórne
• wysięk w jamie opłucnowej

Ostre zapalenie trzustki

Badania pomocnicze – badania laboratoryjne:
• wzrost aktywności lipazy we krwi
• wzrost aktywności amylazy we krwi i w moczu
• leukocytoza
• wzrost CRP
• biochemiczne wskaźniki uszkodzenia wątroby

(ALAT, ASPAT, ALP, bilirubiny)

• wzrost LDH
• hipoalbuminemia
• hiperglikemia
• hipertrigglicerydemia
• hipokalcemia

Ostre zapalenie trzustki

Badania pomocnicze:
• USG jamy brzusznej
• TK z podaniem środka cieniującego
• RTG klatki piersiowej
• RTG jamy brzusznej
• endoskopowa cholangiopankreatografia

wsteczna

Ostre zapalenie trzustki

Przebieg choroby:
- 60-70% postać łagodna
- 30-40% postać ciężka (2 okresy

zwiększonej śmiertelności:

1) wczesny 7-14 dni od zachorowania
2) późny po 3-4 tygodniach od początku

choroby

Ostre zapalenie trzustki

Rozpoznanie różnicowe:
• perforacja przewodu pokarmowego
• ostre zapalenie wyrostka robaczkowego
• ostre niedokrwienie jelit
• tętniak rozwarstwiający aorty
• ciąża pozamaciczna
• zawał serca (szczególnie ściana tylna)

Ostre zapalenie trzustki

Leczenie - postać łagodna:
• wyrównanie niedoborów płynowych
• wyrównanie zaburzeń elektrolitowych
• leki przeciwbólowe
• zwykle po 3-4 dniach żywienie doustne

Ostre zapalenie trzustki

Leczenie – postać ciężka:
• wyrównanie niedoborów płynowych
• wyrównanie zaburzeń elektrolitowych
• leki przeciwbólowe
• intensywny nadzór
• ew. antybiotykoterapia profilaktyczna
• całkowite żywienie dojelitowe rozpoczęte

w ciągu 48-72 godzin

• ECPW w razie żółciowego OZT

Ostre zapalenie trzustki

• powikłania narządowe:
- płucne – wentylacja zastępcza
- nerkowe – dializa
- DIC – FFP, heparyna, AT
- wstrząs – płyny, leki
- krwawienie z przewodu pokarmowego –

endoskopowe tamowanie

Ostre zapalenie trzustki

Monitorowanie chorego:
- kontrola RR, tętna i bilansu wodnego co 1h
- kontrola gazometrii krwi tętniczej i elektrolitów
co 6h
- badanie przedmiotowe co 12h
- codzienne badania laboratoryjne
- USG lub TK okresowo

Ostre zapalenie trzustki

Powikłania miejscowe:
• ostry zbiornik płynowy w trzustce lub jej

otoczeniu

• torbiel rzekoma
• zakażenie martwicy trzustki i tkanek

około-trzustkowych

• ropień trzustki
• przetoki
• powikłania naczyniowe

Ostre zapalenie trzustki

Powikłania narządowe:
• wstrząs
• ARDS
• ostra niewydolność nerek
• DIC
• sepsa

Przewlekłe zapalenie trzustki

Jest to proces zapalny powodujący
postępujące, nieodwracalne zmiany w
miąższu (zanik, włóknienie) oraz
stopniowy

rozwój

niewydolności

zewnątrzwydzielniczej

i

wewnątrzwydzielniczej trzustki.

Przewlekłe zapalenie trzustki

Przyczyny (TIGAR-O):
- toksyczno-metaboliczne (T)
- idiopatyczne (I)
- genetyczne (G)
- autoimmunologiczne (A)
- nawracające (recurrent – R)
- zaporowe (obstructive - O)

Przewlekłe zapalenie trzustki

Objawy:
- bóle brzucha
- objawy niewydolności zewnątrz- i

wewnątrz-wydzielniczej

Przewlekłe zapalenie trzustki

Badania dodatkowe:
• badania laboratoryjne
• badania obrazowe
• badanie morfologiczne
• badania czynnościowe

Przewlekłe zapalenie trzustki

Leczenie:
• zwalczanie bólu
• uzupełnianie

niedoborów

enzymów

trzustkowych

• wyrównywanie zaburzeń węglowodanowych
• zapobieganie niedożywieniu
• leczenie powikłań

Przewlekłe zapalenie trzustki

Powikłania:
• torbiele rzekome trzustki
• zwężenie

lub

niedrożność

przewodu

żółciowego wspólnego

• wodobrzusze trzustkowe
• zakrzepica żyły śledzionowej
• tętniaki rzekome naczyń zlokalizowanych w

sąsiedztwie trzustki

• rak trzustki

Kamica pęcherzyka żółciowego

Czynniki ryzyka:
• czynniki genetyczne
• płeć żeńska
• podeszły wiek
• przyjmowanie estrogenów
• cukrzyca
• otyłość

Kamica pęcherzyka żółciowego

Objawy podmiotowe:
- napadowy ostry ból brzucha
- nudności i wymioty
- zgaga, dyskomfort w nadbrzuszu po tłustym

pokarmie, wzdęcie brzucha

Kamica pęcherzyka żółciowego

Objawy przedmiotowe:
- bolesność palpacyjna w podżebrzu prawym
- objaw Chełmońskiego
- wyczuwalny powiększony i tkliwy pęcherzyk
żółciowy
- niekiedy objawy ograniczonego zapalenia
otrzewnej

Kamica pęcherzyka żółciowego

Badania pomocnicze:
• badania laboratoryjne
• USG jamy brzusznej
• RTG jamy brzusznej

Kamica pęcherzyka żółciowego

Rozpoznanie różnicowe:
• świeży zawał serca
• tętniak rozwarstwiający aorty brzusznej
• zapalenie opłucnej
• zapalenie osierdzia
• perforacja wrzodu żołądka lub dwunastnicy
• ostre i przewlekłe zapalenie trzustki
• ostre zapalenie wyrostka robaczkowego

Kamica pęcherzyka żółciowego

Leczenie:
- farmakologiczne:
leki p/bólowe i rozkurczowe, doustne leki

rozpuszczające kamienie żółciowe

- operacyjne:
cholecystektomia laparoskopowa lub

klasyczna

Kamica pęcherzyka żółciowego

Powikłania:
• ostre i przewlekłe zapalenie pęcherzyka

żółciowego

• ostre zapalenie trzustki
• ropień wątroby
• zgorzel pęcherzyka z perforacją i żółciowym

zapaleniem otrzewnej

• przetoka żółciowo – jelitowa
• niedrożność jelit
• kamica przewodowa

Ból brzucha

Ostry:
1. choroby żołądka i jelit:
perforacja wrzodu trawiennego, perforacja

jelit, zapalenie wyrostka robaczkowego,

niedrożność jelit, ostre zapalenie żołądka lub

jelit, zapalenie uchyłków jelita grubego
2. choroby wątroby, trzustki i śledziony:
OZT, zapalenie pęcherzyka żółciowego, kolka

żółciowa,

zapalenie

dróg

żółciowych,

zakrzepica zył wątrobowych i niewydolność

serca, pęknięcie śledziony

Ból brzucha

3. choroby układu moczowo-płciowego:
kamica moczowa, odmiedniczkowe zapalenie
nerek, zapalenie pęcherza moczowego, ciąża
pozamaciczna, skręt lub torbiel przydatków,
zapalenie przydatków
4. choroby metaboliczne:
ketonowa kwasica cukrzycowa, porfiria, mocznica
5. choroby alergiczne:
nadwrażliwość pokarmowa, obrzęk naczynio-
ruchowy

Ból brzucha

6. zatrucie toksynami (rtęć, ołów)
7. choroby naczyń:
zator krezki, zakrzepica żył trzewnych,

rozwarstwienie aorty
8. choroby narządów klatki piersiowej:
zawał serca, zapalenie mięśnia sercowego i

osierdzia, zapalenie płuc i opłucnej, zator

tętnicy płucnej
9. choroby układu krwiotwórczego:
plamica Schönleina-Henocha

Ból brzucha

10. choroby układu
wewnątrzwydzielniczego:
niedoczynność przytarczyc, rak rdzeniasty
tarczycy,

przewlekła

niewydolność

nadnerczy,

nadczynność

tarczycy,

enteropatia

cukrzycowa,

przełom

nadnerczowy, przełom hiperkalcemiczny