1

PRZEDKLASYCZNE

I KLASYCZNE

TEORIE HANDLU

MIĘDZYNARODOWE

GO

Dr MIECZYSŁAW SZOSTAK

Starszy wykładowca w Instytucie

MSG

.

2

Główne zagadnienia:

1. Rozważania wstępne na temat istoty teorii handlu

międzynarodowego.

2. Wymiana międzynarodowa w ujęciu merkantylistów.
3. Teoria przewagi absolutnej A. Smitha: Istota i

założenia modelu, przykład liczbowy i wnioski.

4. Teoria przewag komparatywnych Ricardo: Główna

teza modelu, przykład liczbowy i konkluzje.

5. Teoria przewag komparatywnych w ujęciu

graficznym.

6. Rozwinięcie teorii przewag komparatywnych: Ujęcie

pieniężne i uwzględnienie większej ilości towarów.

7. Przewagi komparatywne według modelu

Dornbuscha-Fischera-Samuelsona.

8. Wyniki weryfikacji teorii przewag komparatywnych.

3

1. Rozważania wstępne na temat
istoty
teorii handlu
międzynarodowego

--- Teoria handlu zagranicznego częścią

międzynarodowych

stosunków gospodarczych (MSG), która poświęcona jest
wyjaśnieniu przyczyn, zakresu i struktury wymiany

handlowej

z zagranicą oraz korzyści z tej wymiany.
-- Teoria ta stara się znaleźć odpowiedzi na poniższe

pytania:

1) Dlaczego różne kraje ze sobą handlują ?
2) Co decyduje o wielkości, kierunkach i strukturze

handlu międzynarodowego?

3) Jaki korzyści czerpią poszczególne kraje z wymiany

handlowej z zagranicą ?

4) Jak kształtują się ceny towarów eksportowanych
i importowanych przez poszczególne kraje ?

4

2. Wymiana międzynarodowa w ujęciu
merkantylistów

• MERKANTYLIZM: Trwający ok. 250 lat kierunek w literaturze i praktyce

ekonomicznej między początkiem XVI i połową XVIII w.

• GŁÓWNI PRZEDSTAWICIELE:

-- T. Mun („Bogactwo Anglii dzięki handlowi zagranicznemu” z 1664 r.);

-- A. de Montchrétien („Traité de l’économie politique” z 1615 r.);

-- B. Mandeville („Bajka o pszczołach: Przywary osobiste korzyścią ogółu” z

1714r.);
-- R. Cantillon („Essay sur la nature du commerce en général” z 1755 r.);
-- J.B. COLBERT (francuski polityk gospodarczy; minister finansów Ludwika

XIV;

twórca polityki KOLBERTYZMU w II połowie XVII wieku);

-- W. Goskowski („Sposób, jakim góry złote i srebrne w przezacnym

Królestwie
Polskim zepsowane naprawić” z 1622 r.);
-- J. Grodwagner („Dyskurs o teraźniejszej cenie pieniądza i niektórych jej

skutkach” z 1632 r.).

• MYŚL PRZEWODNIA merkantylizmu: Skoro podstawą bogactwa

kraju jest ilość posiadanego pieniądza kruszcowego (złota i srebra),

to dla zapewnienia dopływu cennych kruszców z zagranicy należy

osiągać dodatnie saldo wymiany handlowej. Wynika stąd potrzeba

specjalizacji produkcyjnej poszczególnych krajów, bo tylko produkcja

eksportowa i antyimportowa pomnażają bogactwo narodowe.

5

Poglądy merkantylistów (c.d.)

• Za główny cel polityki gospodarczej państwa

merkantyliści uznawali protekcjonizm, tj. ograniczanie

importu przy pomocy wysokich ceł na przywożone z

zagranicy towary, jednocześnie zaś czynne wspieranie

przez rządy poszczególnych krajów własnego eksportu

(w szczególności przy pomocy państwowych subwencji

finansowych i zachęt podatkowych). Dlatego też

merkantyliści byli uznawani za zdecydowanych

zwolenników polityki aktywnego bilansu handlowego.

• Ale handel zagraniczny traktowany był błędnie przez

merkantylistów jako „gra o sumie zerowej” (według

ich opinii - zawsze jedne kraje korzystają, a inne

zawsze tracą). Nie znajduje to jednak potwierdzenia w

praktyce, co świadczy o nietrafności poglądów

merkantylistycznych.

6

3. Teoria przewagi absolutnej według
A. Smitha:

Istota modelu

• Twórcą tej teorii Adam SMITH, ojciec ekonomii klasycznej,

autor dzieła: „Badania nad naturą i przyczynami bogactwa

narodów” (1776 r.).

• Podstawowe tezy Smitha: Korzystny jest międzynarodowy

podział pracy z powodu występowania różnic wydajności

pracy robotników z różnych krajów. Stąd celowa specjalizacja

poszczególnych krajów w produkcji tych wyrobów, które są tam

produkowane z największą wydajnością (tzn. taniej niż
w innych krajach).

• O wyborze kierunków specjalizacji decydują absolutne

różnice w kosztach produkcji określonych dóbr, wynikające
z międzynarodowych różnic wydajności pracy. Z kolei przyczyną

zróżnicowania wydajności są różnice w wyposażeniu krajów w

zasoby naturalne i zasoby nabyte.

7

Teoria przewagi absolutnej: Założenia
modelu

• Upraszczające rzeczywistość założenia przyjęte w

koncepcji różnic absolutnych kosztów produkcji

(dostosowane do warunków polskiego handlu zagranicznego):
a) wymianę handlową prowadzą ze sobą tylko 2 kraje:

Polska i Niemcy (co o tyle jest umowne, że w praktyce
NIE zajmują się handlem KRAJE, lecz handlują ze sobą
PRZEDSIĘBIORSTWA z różnych krajów) ;

b) każdy kraj wytwarza tylko te same 2 produkty,
tj. wino i miedź;
c) istnieje tylko jeden czynnik produkcji, tj. praca;
d) koszty produkcji określane są przez nakład pracy
potrzebnej do wytworzenia 1 jednostki towaru;

8

Teoria przewagi absolutnej -

Założenia (c.d.)

e) praca jest całkowicie mobilna w granicach każdego

kraju, lecz zupełny brak jej mobilności w skali
międzynarodowej;

f) jednostkowy nakład pracy nie zmienia się wraz ze

zmianą wielkości produkcji, tzn. brak jest korzyści
skali produkcji;

g) nie występują koszty transportu towarów;
h) na rynkach obu krajów istnieje wolna konkurencja;
i) eksport każdego kraju jest równy jego importowi

(równowaga bilansu wymiany handlowej);

j) w handlu zagranicznym nie ma żadnych barier (ani

celnych, ani pozataryfowych).

9

Teoria przewagi absolutnej – Przykład
liczbowy

Tab. 2.1.: Przykład liczbowy – Teoria różnic kosztów absolutnych

--------------------------------------------------------------------------------------------------

Kraj

Miedź Wino

-----------------------------------------------------------------------------------------
POLSKA

10 ton/1 dzień

5 beczek/1 dzień

NIEMCY

5 ton/1 dzień 10 beczek/1dzień

-----------------------------------------------------------------------------------------

I Etap: GOSPODARKA ZAMKNIĘTA – Wewnętrzne relacje

wymienne:

Polska: 1 tona miedzi=0,5 beczki wina lub 1 beczka wina=2 tony miedzi

1M=0,5W lub

1W=2M

Niemcy: 1 tona miedzi=2 beczki wina lub 1 beczka wina=0,5 tony miedzi

1M=2W

lub

1W=0,5M

Wniosek: Polska produkuje miedź o połowę taniej niż Niemcy, zaś

Niemcy są wydajniejsze (2 razy) w produkcji wina od Polski.

10

Teoria przewagi absolutnej – Przykład
liczbowy (c.d.)

II Etap: GOSPODARKA OTWARTA - Każdy kraj

specjalizuje się tylko w produkcji tego towaru, gdzie

ma wyższą wydajność pracy (niższe koszty w wyrażeniu

absolutnym), tj. Niemcy produkują i częściowo eksportują

wino, a Polska wytwarza i eksportuje wyłącznie miedź.

• Rynkowa relacja wymienna: 1 tona miedzi=1 beczka wina (1M=1W),

co korzystne dla obu partnerów, bo Polska za 1 tonę miedzi otrzymuje

1 beczkę wina (czyli – 2 razy więcej niż poprzednio), a Niemcy za 1tonę

miedzi płacą o połowę taniej (tj. jedną zamiast 2 beczek wina).

• Korzystna każda relacja wymienna w przedziale: 0,5W>1M>2W,

ale gdy 1W=1M korzyści dzielone równo między obu partnerów.

Natomiast gdy 1M=1,25W zyskiwałaby więcej Polska (2,5 raza), a

Niemcy korzystaliby mniej (zyskując 1,6 raza więcej niż w gospodarce

zamkniętej).

11

Teoria przewagi absolutnej A.

Smitha:
Wnioski końcowe z analizy przykładu
liczbowego

1)

Teoria przewagi absolutnej (przedstawiona po raz
pierwszy przez A. Smitha) umożliwia wyjaśnienie
przyczyn specjalizacji międzynarodowej w
szczególności w zakresie handlu surowcami i
artykułami rolnymi.

2) Koncepcja A. Smitha nie pozwala jednak w

zadowalającym stopniu wytłumaczyć ani
przesłanek specjalizacji różnych krajów w
dziedzinie produkcji towarów przemysłowych, ani
źródeł korzyści z wymiany międzynarodowej w
sytuacji, gdy jeden z partnerów wytwarza prawie
wszystkie towary taniej niż drugi.

12

4. Teoria przewag komparatywnych

Ricardo:

Główna teza

• Za twórcę teorii przewag komparatywnych

powszechnie uważany jest D. Ricardo (autor
dzieła z 1817 r.: „Zasady ekonomii politycznej i
opodatkowania”), chociaż faktycznie
prawdziwym jej ojcem był R. Torrens.

• Założenia wyjściowe modelu – takie same jak w

teorii A. Smitha.

• Istotą teorii Torrensa-Ricardo jest twierdzenie,

że handel międzynarodowy może być korzystny
dla obu partnerów także wtedy, gdy jeden z nich
osiąga większą wydajność pracy i wytwarza
większość produktów taniej niż drugi

(co Ricardo udowodnił, analizując przykład Anglii i
Portugalii wytwarzających płótna i wino).

13

Teoria przewag komparatywnych:
Przykład liczbowy

Tab. 2.2.: Przykład liczbowy – Względne różnice kosztów produkcji
-----------------------------------------------------------------------------------------------
Kraj

Miedź Wino

-----------------------------------------------------------------------------------------------
POLSKA

8 ton/1 dzień

4 beczki/1 dzień

NIEMCY

9 ton/1 dzień

18 beczek/1dzień

------------------------------------------------------------------------------------------------

I Etap: GOSPODARKA ZAMKNIĘTA – Wewnętrzne

relacje wymienne:

Polska: 1 tona miedzi=0,5 beczki wina lub 1 beczka wina=2 tony

miedzi
1M=0,5W lub

1W=2M

Niemcy: 1 tona miedzi=2 beczki wina lub 1 beczka wina=0,5 tony

miedzi
1M=2W

lub

1W=0,5M

14

Teoria przewag komparatywnych –
Przejście od etapu gospodarki
zamkniętej do gospodarki otwartej

Wniosek z analizy w warunkach gospodarki zamkniętej: Chociaż

w ujęciu absolutnym Niemcy są bardziej wydajne w
wytwarzaniu obu produktów (tj. wina i miedzi), to wyrażona
w winie cena 1 t miedzi na rynku niemieckim jest
atrakcyjniejsza dla polskiego producenta od ceny krajowej,
zaś dla niemieckiego wytwórcy wina cena tego towaru w
Polsce wyrażona w miedzi jest korzystniejsza od jego ceny na
rynku wewnętrznym.

II Etap: GOSPODARKA OTWARTA - Każdy kraj

specjalizuje się tylko w produkcji tego towaru,
gdzie ma relatywnie wyższą wydajność pracy
(relatywnie niższe koszty), tj. Niemcy produkują i
częściowo eksportują

wino, a Polska wytwarza i eksportuje wyłącznie

miedź.

15

Teoria przewag komparatywnych –
Przykład liczbowy:

Etap gospodareki otwartej

(c.d.)

• Jeśli rynkowa relacja wymienna: 1 tona miedzi=1

beczka wina (1M=1W), to korzystne dla obu partnerów
(podobnie jak w przykładzie dotyczącym absolutnych
różnic kosztów).

• Korzystna każda relacja wymienna w przedziale:

0,5W>1M>2W, ale gdy 1W=1M korzyści dzielone równo
między obu partnerów.

• KONKLUZJA OGÓLNA: Wystarczającą

podstawą handlu międzynarodowego są
względne różnice wydajności i kosztów
produkcji, nawet w sytuacji, gdy jeden z
partnerów produkuje oba rozpatrywane towary
wydajniej i taniej niż drugi.

16

Brak przewag komparatywnych =

Brak podstaw
do prowadzenia międzynarodowej
wymiany handlowej:

Przykład liczbowy

Tablica 2.3: Przykład liczbowy – Brak względnych różnic kosztów

produkcji

-------------------------------------------------------------------------------------------

-------

Kraj

Miedź Wino Relacje wymienne

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
POLSKA

5 ton/1 dzień 10 beczki/1 dzień

1M=2W

NIEMCY

10 ton/1 dzień

20 beczek/1dzień

1M=2W

-------------------------------------------------------------------------------------------------
WNIOSEK: Jeśli między obu analizowanymi krajami nie

występowałyby żadne różnice względne w zakresie kosztów
produkcji, to wewnętrzne relacje wymienne miedzi i wina
byłyby w obu tych krajach identyczne (tj. 1M=2W). Wówczas
nie byłoby żadnych przesłanek skłaniających Polskę do handlu
z Niemcami, zaś Niemcy nie byłyby zaionteresowane wymianą z
Polską.

17

5. Teoria przewag komparatywnych w
ujęciu graficznym

• Teorię przewag komparatywnych Torrensa-Ricardo (podobnie

jak teorię absolutnych różnic kosztów produkcji A. Smitha –

szerzej
w podpunkcie 2.4 podręcznika Budnikowskiego)) można

przedstawić nie tylko w ujęciu zaproponowanym przez klasyków

ekonomii, ale również w ujęciu geometrycznym (tj.

graficznym), wykorzystując poźniejszy dorobek nauk

ekonomicznych, a zwłaszcza krzywą możliwości produkcyjnych.

• Krzywa możliwości produkcyjnych (inaczej zwana

krzywą transformacji)

to linia łącząca punkty będące

kombinacją dwu produktów, jakie dany kraj może wytworzyć

przy pełnym wykorzystaniu posiadanych zasobów czynników

produkcji i przy danej technice produkcji.

• Bezwzględna wartość tangensa kąta nachylenia krzywej

możliwości produkcyjnych do osi poziomej układu
współrzędnych jest równa

krańcowej stopie transformacji

(kosztowi alternatywnemu)

, bo mierzy ilość, o jaką należy

zmniejszyć produkcję jednego towaru (dobra), aby móc

zwiększyć o 1 jednostkę produkcję drugiego towaru
(por. dalej: krzywa o nachyleniu 1/2 na rys. 2.2.a).

18

Teoria przewag komparatywnych w ujęciu
graficznym:
Korzyści Polski

Gosp. zamkn.- punkt A
(na krzywej o nachyleniu
1/2): Polska wytwarza
2 tony miedzi i 3 beczki
wina.
Gospodarka otwarta:
Polska wytwarza 8 ton
miedzi (punkt C), z czego
3 tony na potrzeby
krajowe, a 5 t na eksport.
Importuje 5 beczek wina
(punkt O).
Korzyści Polski z

handlu

obrazuje zaczerniony
trójkąt (CO3).

19

Teoria przewag komparatywnych w ujęciu
graficznym:
Korzyści Niemiec

Gosp. zamkn.- punkt A’:
Niemcy wytwarzają 4 tony
miedzi i 10 beczek wina.
Gospodarka otwarta:
Niemcy produkują 18

beczek

wina (B’), 13 - na potrzeby
krajowe, a 5 beczek na
eksport. Importują 5 ton
miedzi (punkt O’).
Korzyści Niemiec z

handlu

obrazuje zaczerniony
trójkąt (B’O’13).

20

Teoria przewag komparatywnych –
Łączne korzyści

A) Wielkość produkcji miedzi i wina w gospodarce zamkniętej

POLSKA

2 tony miedzi

3 beczki wina

NIEMCY

4 tony miedzi

10 beczek wina

---------------------------------------------------------------------

Łącznie

6 ton miedzi 13 beczek wina

--------------------------------------------------------------------

B) Wielkość produkcji miedzi i wina w gospodarce otwartej

POLSKA

8 ton miedzi

Nie produkuje wina

NIEMCY

Nie produkują miedzi

18 beczek wina

--------------------------------------------------------------------------------

Łącznie

8 ton miedzi 18 beczek wina

--------------------------------------------------------------------------------

OGÓLNE KORZYŚCI z wymiany i specjalizacji

międzynarodowej:

W gospodarce otwartej łączna produkcja miedzi większa o 2

tony, a wina

– większa o 5 beczek w porównaniu z gospodarką zamknietą.

21

6. Rozwinięcie teorii przewag
komparatywnych: Ujęcie
pieniężne i uwzględnienie większej
ilości towarów

• Rozwinięcie teorii Ricardo poprzez jej

prezentację w

ujęciu pieniężnym polega na wyrażeniu kosztów

produkcji wytwarzanych towarów w walutach

handlujących ze sobą krajów

.

• Wiąże się to przede wszystkim z koniecznością

uwględnienia zróżnicowania wysokości płac (tj. ceny pracy)

i ustalenia kursu walutowego.

• W podanym dalej przykładzie liczbowym dotyczącym

handlu polsko-niemieckiego kurs ten wynosi: 1 EUR=3,50

PLN.

• Zakłada się jednocześnie, że punktem wyjścia analizy nie

jest – jak poprzednio -wydajność pracy, lecz jednostkowy

nakład pracy niezbędny dla wyprodukowania 1 tony miedzi

oraz 1 beczki wina.

• Ponadto przyjmuje się, że koszty pracy=3/4 całkowitej ceny

obu analizowanych towarów.

22

Teoria przewag komparatywnych w
ujęciu pieniężnym – Przykład liczbowy

Dane liczbowe ilustrujące przypadek wzajemnego handlu

Polski i Niemiec:

Różnice względne w zakresie kosztów produkcji w ujęciu

pieniężnym

Wyszczególni

enie

POLSKA

NIEMCY

miedź

wino

miedź

wino

Jednostkowy

nakład pracy

1 godz.

2 godz.

0,9 godz.

0,4

godz.

Płaca za 1

godz.

10 PLN

10 PLN

8 EUR

8 EUR

Koszty pracy

10 PLN

20 PLN

7,20 EUR

3,20

EUR

Całkowite

koszty

produkcji

13,34

PLN

26,68

PLN

9,60 EUR

4,27

EUR

Koszty w PLN 13,34

PLN

26,68

PLN

33,60

PLN

14,95

PLN

Koszty w EUR 3,81 EUR

7,62 EUR

9,60 EUR

4,27

EUR

23

Teoria przewag komparatywnych w ujęciu
pieniężnym:
Wnioski z przykładu liczbowego

• Zarówno wyrażone w PLN, jak też w EUR,

całkowite koszty produkcji (a zatem także cena)

1 tony miedzi są w Polsce znacznie niższe niż w

Niemczych (13,34<33,60 PLN; 3,81<9,60 EUR).

• Natomiast koszty produkcji ( i w ślad za tym –

cena) 1 beczki wina są w Niemczech niższe niż

w Polsce (14,95<26,68 PLN; 4,27<7,62 EUR).

• Powyższe potwierdza wynikającą z teorii

przewag komparatywnych zasadność

specjalizacji Niemiec w produkcji wina, a Polski

– w produkcji miedzi, co leży u podstaw

wymiany handlowej między obu tymi krajami.

24

Teoria przewag komparatywnych w ujęciu
pieniężnym:
Wnioski z przykładu liczbowego (c.d.)

• Analizowany przykład liczbowy pokazuje

wpływ poziomu płac na

kierunki specjalizacji miedzynarodowej i na wymianę handlową

.

Przykładowo, gdyby stawka płacowa za 1 godz. pracy wzrosła w

Niemczech z 8 EUR do 14,24 EUR, zaś w Polsce nie uległaby w tym

samym okresie zmianie, to cena 1 beczki niemieckiego wina osiągnęłaby

taki sam poziom jak w naszym kraju. Wówczas import niemieckiego wina

do Polski stałby się niopłacalny (skłaniając do ponownego podjecia

produkcji krajowej).

• Z analizy przytoczonych danych liczbowych wynika ponadto, że

o opłacalności wymiany handlowej między różnymi krajami i o

kierunkach ich specjalizacji międzynarodowej mogą też

przesądzać zmiany kursu wymiany poszczególnych walut.

Gdyby

bowiem kurs EUR w stosunku do PLN podniósł się z 3,50 PLN =1 EUR

do poziomu 6,50 PLN=1 EUR, to cena 1 beczki wina produkowanego w

Polsce obniżyłaby się z 7,62 EUR do 4,10 EUR i byłaby niższa niż w

Niemczech (4,27 EUR). W tej sytuacji import niemieckiego wina do

Polski przestałby się opłacać. Powinno to skłaniać do ponownego

podjęcia produkcji własnego wina w naszym kraju, wywołując negatywne

konsekwencje dla wzajemnego handlu polsko-niemieckiego.

25

Rozwinięcie teorii przewag
komparatywnych
w warunkach większej ilości towarów -
Przykład

• Przykład liczbowy dotyczący handlu między Polską i Niemcami

(nakład pracy w godz. na 1 jednostkę produkcji)
Kraje

miedź wino

truskawki szparagi jogurt

--------------------------------------------------------------------------------------------------
Polska

1

2

4

6

1,2

Niemcy

0,9 0,4 2 1,25 1,0

-------------------------------------------------------------------------------

• Łańcuch przewag względnych, tj. uszeregowane relacje

nakładu pracy (R) niezbędnego do wyprodukowania 1 jednostki

wybranych towarów
w Polsce i w Niemczech

------------------------------------------------------------------------------------------------

-----
Towary

.....

miedź jogurt truskawki

szparagi wino ......

Relacja (R) R<1,11 1,11

1,2

2

4,8 5 R>5

----------------------------------------------------------------------------------------------------

26

Rozwinięcie teorii przewag
komparatywnych
w warunkach większej ilości towarów:
Wnioski

• Polska będzie eksportować do Niemiec takie towary, w

przypadku których relacje nakładu pracy (R) niezbędnego do

wyprodukowania 1 jednostki tych towarów w każdym z obu

rozpatrywanych krajów będą mniejsze (lub równe) w

porównaniu z relacjami występującymi w przypadku produkcji

miedzi.

• Natomiast dla Niemiec opłacalny będzie eksport tych

towarów, dla których R są równe lub większe niż w przypadku

wina.

• Co się tyczy towarów o relacjach w przedziale: 1,11>R<5, to jeśli

wzrośnie niemiecki popyt na jagurt, wtedy Polska powinna zwiększyć

produkcję i rozpocząć eksport tego towaru. Z kolei przy dodatkowym

popycie na szparagi ze strony Polski, eksporterem tego produktu

będą Niemcy. Wreszcie przy utrzymaniu się relacji nakładu pracy, tj.

R=2, w charakterze eksportera truskawek mogą wystąpić zarówno

Niemcy, jak też Polska.

27

7. Przewagi komparatywne według
modelu
Dornbuscha-Fischera-Samuelsona
(z 1977 r.)

• Założenia: Handlują ze sobą dwa kraje (Polska i Niemcy), każdy z

nich produkuje długą listę towarów (nieskończenie wiele), a koszty
produkcji zależą tylko od jednostkowego nakładu pracy.

• Uporządkowanie dóbr wytwarzanych w obu krajach według

jednostkowego nakładu pracy w ujęciu pieniężnym, zgodnie z
formułą:

L

(d

i

)=

L

N

(d

i

)/

L

P

(d

i

),

gdzie:
L

N

(d

i

) – nakład pracy potrzebny do wytworzenia jednostki dobra d

i

w Niemczech,
L

P

(d

i

) – nakład pracy potrzebny do wytworzenia jednostki tego

samego

dobra w Polsce.
• Następnie wszystkie dobra uporządkowane z punktu widzenia

Polski, począwszy od najmniej pracochłonnych

L

P

(d

i

)/L

N

(d

i

) po

najbardziej pracochłonne L

P

(d

i

)/L

N

(d

i

).

28

Przewagi komparatywne według

modelu
Dornbuscha-Fischera-Samuelsona
(c.d.)

•

W powyższych warunkach o specjalizacji produkcyjnej i

szansach eksportu Polski i Niemiec decydować będą dwa

czynniki:
a) relacja płac w obu krajach: W

P

/W

N,

b) kurs wymienny walut tych krajów: K

W

.

•

Polska będzie eksportować te towary, w przypadku których

spełniona będzie jedna z 2 poniższych nierówności:

L

N

(d

i

)/L

P

(d

i

) >

W

P

pomnożone przez

K

W

/W

N

;

L

P

(d

i

)/L

N

(d

i

) <

W

N

/K

W

pomnożone przez W

P

.

•

Wykorzystując pierwszą z dwu przytoczonych nierówności do

anlizy przykładu dotyczącego truskawek, można stwierdzić, że

Polska będzie eksportowała ten towar, gdyż nierówność ta

będzie spełniona:

2/4 > 1000 PLN pomnożone przez 0,2857 EUR/PLN

1000 EUR

tzn. 1/2>0,2857.

•

Podobnie można dowieść, że Niemcy będą eksportować

szparagi.

29

Przewagi komparatywne według
modelu D-F-S: Ujęcie graficzne

• Na osi poziomej dobra

(d) produkowane w
Polsce
i w Niemczech.

• Na osi pionowej relacje

płac w obu krajach
ważone kursem PLN
wobec EUR.

• Skoro ilość towarów

eksportowanych przez
Polskę do Niemiec
wzrasta wraz ze
spadkiem relacji płac w
obu krajach, to
zależność tę można
zilustrować za pomocą
krzywej opadającej
L(d

i

).

W

P

30

Przewagi komparatywne według

modelu D-F-S:

Komentarz do ujęcia graficznego

• Krzywa L(d

i

) określa stronę podaży towarów, bo

odzwierciedla warunki produkcji istniejące w obu
analizowanych krajach.

• Zdaniem autorów modelu, z kolei relacje płacowe między

rozpatrywanymi krajami uzależnione są od popytu
rynkowego na wytwarzane przez nie dobra. Wynika stąd,
że poziom płac w Polsce względem płac niemieckich jest
wprost proporcjonalny do ilości produkowanych w
naszym kraju dóbr, na które istnieje popyt w Niemczech.

• Zwiększenie liczby takich dóbr pociaga za sobą wzrost

popytu na pracę potrzebną w Polsce na ich wytworzenie.
W efekcie tego następuje podwyższenie polsko-
niemieckich relacji płacowych. Ilustruje to wzrastająca
krzywa popytu D.

31

Przewagi komparatywne według

modelu D-F-S:

Komentarz do ujęcia graficznego

(c.d.)

• Punkt równowagi O znajduje się w punkcie przecięcia

krzywej podaży L(d

i

) z krzywą popytu D. Wyznacza on

produkt graniczny d

g

, który oddziela towary produkowane i

wytwarzane przez Polskę (po lewej stronie) od dóbr

wytwarzanych i eksportowanych przez Niemcy (na prawo

od produktu granicznego).

• Struktura wzajemnej wymiany towarowej powstała w

punkcie równowagi prowadzi do wyrównania się relacji

płacowych istniejących między obu handlujacymi ze sobą

krajami.

• Model Dornbuscha-Fischera-Samuelsona nie tylko pozwala

na właściwe pokazanie wspólzalności, jakie występują

między strukturą towarową handlu zagranicznego i

relacjami płac w krajach partnerskich, lecz może też być

wykorzystany do dalszego rozwijania teorii przewag

komparatywnych w drodze uwzględnienia kosztów

transportu, zmian technologii i innych warunków

ekonomicznych.

32

8. Wyniki weryfikacja teorii przewag
komparatywnych

• Próba praktycznej weryfikacji teorii przewag

komparatywnych przez brytyjskiego ekonomistę G.D.A.

MacDougalla (w 1951 r.)
na przykładzie handlu między USA i W. Brytanią:
a) dane dla 25 grup produktów za 1937 r.;
b) płace i wydajność pracy w USA 2-krotnie wyższe

(bezwzględna przewaga) niż w Wlk Brytanii.

• MacDougall

przyjął w swych badaniach założenie, że

USA mają przewagę komparatywną tam, gdzie wydajność

ponad 2 razy wyższa niż w Wielkiej Brytanii (tj. wyższa od

relacji płac/kosztów).

• WNIOSKI z badań MacDougalla : Analiza potwierdziła,

że w 5 grupach towarów (wyr. stalowe, samochody,

maszyny, opak. szkl. i papier) wydajność w USA była wyższa

ponad 2 razy (tzn. od 3,6 do 2,2 raza). Stąd też wartość

eksportu tych towarów z USA na brytyjski rynek była

wyższa od wysokości wywozu Wlk Bryt. do USA (od 5 do

1,5 raza) – por. tab. 2.7 w podręczniku A. Budnikowskiego.

• Podobne wnioski potwierdzające teorię przewag

komparatywnych wypływają z badań R.M. Sterna i B.

Balassy.