Wykład 4

Wykład 4

Teoria wymiany

Teoria wymiany

międzynarodowej

międzynarodowej

Koncepcja psychozy lęku

Koncepcja psychozy lęku

przed brakiem towarów

przed brakiem towarów

Pierwszą mało zwartą, dogmatyczną

Pierwszą mało zwartą, dogmatyczną

koncepcją rozwoju handlu

koncepcją rozwoju handlu

międzynarodowego była koncepcja

międzynarodowego była koncepcja

psychozy lęku przed brakiem

psychozy lęku przed brakiem

towarów.

towarów.

Zgodnie z nią starali się handlować

Zgodnie z nią starali się handlować

władcy starożytnego Egiptu, Fenicji,

władcy starożytnego Egiptu, Fenicji,

Grecji oraz starożytnego Rzymu.

Grecji oraz starożytnego Rzymu.

Dążyli oni do uzyskania możliwie jak

Dążyli oni do uzyskania możliwie jak

największej ilości dóbr, starając się

największej ilości dóbr, starając się

jednocześnie oferować w zamian

jednocześnie oferować w zamian

możliwie jak najmniej.

możliwie jak najmniej.

Koncepcja psychozy lęku

Koncepcja psychozy lęku

przed brakiem towarów

przed brakiem towarów

Istotą wymiany było to, aby

Istotą wymiany było to, aby

przez podział pracy, niekiedy

przez podział pracy, niekiedy

noszący znamiona rabunku,

noszący znamiona rabunku,

dysponować towarami

dysponować towarami

umożliwiającymi zaspokojenie

umożliwiającymi zaspokojenie

potrzeb produkcyjnych i

potrzeb produkcyjnych i

konsumpcyjnych.

konsumpcyjnych.

Dogmat słusznej ceny

Dogmat słusznej ceny



Św. Augustyn w epoce poważnych

Św. Augustyn w epoce poważnych

napięć społecznych, w której żył

napięć społecznych, w której żył

(rewolty chłopów w Afryce, Numidii i

(rewolty chłopów w Afryce, Numidii i

Mauretanii) sprecyzował doktrynę

Mauretanii) sprecyzował doktrynę

Kościoła Katolickiego w kwestii

Kościoła Katolickiego w kwestii

własności ziemskiej, niewolnictwa a

własności ziemskiej, niewolnictwa a

tym samym i bogactwa.

tym samym i bogactwa.



W kwestii własności ziemskiej

W kwestii własności ziemskiej

stwierdził, że bogactwo bogatych nie

stwierdził, że bogactwo bogatych nie

jest potępione, podobnie jak ubóstwo

jest potępione, podobnie jak ubóstwo

nie sławi biednych. Św. Augustyn

nie sławi biednych. Św. Augustyn

wskazuje na potrzebę indywidualnego

wskazuje na potrzebę indywidualnego

rozwoju duszy, bogactwa stanowią

rozwoju duszy, bogactwa stanowią

raczej przeszkodę niż pomoc.

raczej przeszkodę niż pomoc.

Dogmat słusznej ceny

Dogmat słusznej ceny



W odniesieniu do problemu niewolnictwa,

W odniesieniu do problemu niewolnictwa,

nie uznaje on innych różnic między ludźmi,

nie uznaje on innych różnic między ludźmi,

jak tylko duchowe. Nie sprzeciwia się

jak tylko duchowe. Nie sprzeciwia się

jednak niewolnictwu, ponieważ nie

jednak niewolnictwu, ponieważ nie

zamierza burzyć instytucji stworzonych

zamierza burzyć instytucji stworzonych

przez człowieka.

przez człowieka.



Św. Augustyn głosi pochwałę rzemiosł, ze

Św. Augustyn głosi pochwałę rzemiosł, ze

względu na fakt, że nie absorbują one

względu na fakt, że nie absorbują one

umysłu człowieka do tego stopnia, by nie

umysłu człowieka do tego stopnia, by nie

mógł skupić się na sprawach wyższych.

mógł skupić się na sprawach wyższych.

Wykazuje, podobnie jak Św. Ambroży

Wykazuje, podobnie jak Św. Ambroży

nieufność do handlu oraz sympatię dla

nieufność do handlu oraz sympatię dla

rolnictwa.

rolnictwa.

Dogmat słusznej ceny

Dogmat słusznej ceny

Św. Tomasz z Akwinu wyraża pogląd na temat

Św. Tomasz z Akwinu wyraża pogląd na temat

handlu, jest autorem dogmatu słusznej ceny.

handlu, jest autorem dogmatu słusznej ceny.

Handel jest raczej przez niego tolerowany niż

Handel jest raczej przez niego tolerowany niż

uznawany, a jego wykonywanie obwarowane

uznawany, a jego wykonywanie obwarowane

jest licznymi przestrogami.

jest licznymi przestrogami.

Handel nie tylko pochłania zdolności

Handel nie tylko pochłania zdolności

intelektualne człowieka, odwodzi od życia

intelektualne człowieka, odwodzi od życia

duchowego, lecz także jego główna sprężyna,

duchowego, lecz także jego główna sprężyna,

tj. zysk opiera się na motywie

tj. zysk opiera się na motywie

antychrześcijańskim.

antychrześcijańskim.

Zysk jest uzasadniony, jeśli dla człowieka nie

Zysk jest uzasadniony, jeśli dla człowieka nie

jest on cele samym w sobie, a jedynie zapłatą

jest on cele samym w sobie, a jedynie zapłatą

za pracę. Tak więc źródłem zysku jest jedynie

za pracę. Tak więc źródłem zysku jest jedynie

praca.

praca.

Cena produktu według Św. Tomasza jest funkcją

Cena produktu według Św. Tomasza jest funkcją

kosztów produkcji, tj. pracy w nim zawartej.

kosztów produkcji, tj. pracy w nim zawartej.

Dogmat słusznej ceny

Dogmat słusznej ceny

Według Św. Tomasz z Akwinu każdy

Według Św. Tomasz z Akwinu każdy

towar ma swoją słuszną cenę,

towar ma swoją słuszną cenę,

powyżej lub poniżej której nie

powyżej lub poniżej której nie

powinien być sprzedawany.

powinien być sprzedawany.

Cena ustalana na towary będące

Cena ustalana na towary będące

przedmiotem obrotu miała

przedmiotem obrotu miała

pokrywać koszty produkcji.

pokrywać koszty produkcji.

Dogmat słusznej ceny

Dogmat słusznej ceny

W miarę postępujących zmian w sferze produkcji

W miarę postępujących zmian w sferze produkcji

i wymiany ewoluował także dogmat słusznej ceny.

i wymiany ewoluował także dogmat słusznej ceny.

Za słuszne uważano ceny, które kształtują się na

Za słuszne uważano ceny, które kształtują się na

rynku. Przykładem takiego podejścia są

rynku. Przykładem takiego podejścia są

rozważania ekonomisty z XIII wieku Ricardusa de

rozważania ekonomisty z XIII wieku Ricardusa de

Medica Villa, który sądził, że różne kraje są

Medica Villa, który sądził, że różne kraje są

nierówno obdarzone przez naturę różnymi

nierówno obdarzone przez naturę różnymi

dobrami, które w związku z tym ceni się mniej

dobrami, które w związku z tym ceni się mniej

lub bardziej. Wobec tego uzasadniony jest rozwój

lub bardziej. Wobec tego uzasadniony jest rozwój

handlu międzynarodowego i kupiec

handlu międzynarodowego i kupiec

zaangażowany w tym procesie nie wyrządza

zaangażowany w tym procesie nie wyrządza

krzywdy żadnemu z konsumentów w różnych

krzywdy żadnemu z konsumentów w różnych

krajach. Wykorzystuje on międzynarodowe

krajach. Wykorzystuje on międzynarodowe

różnice obfitości towarów i dolicza do ich cen

różnice obfitości towarów i dolicza do ich cen

pewien sprawiedliwy zysk.

pewien sprawiedliwy zysk.

Doktryna

Doktryna

merkantylistyczna

merkantylistyczna

Wzrost zainteresowania sprawami

Wzrost zainteresowania sprawami

gospodarczymi nastąpił wraz z odkryciem

gospodarczymi nastąpił wraz z odkryciem

Nowego Świata i rozwojem żeglugi.

Nowego Świata i rozwojem żeglugi.

Państwa zaangażowane w podboje

Państwa zaangażowane w podboje

kolonialne czerpały zyski z eksploatacji

kolonialne czerpały zyski z eksploatacji

kopalń złota i rozwoju handlu towarami

kopalń złota i rozwoju handlu towarami

kolonialnymi.

kolonialnymi.

Zaważyło to na wzroście zainteresowania

Zaważyło to na wzroście zainteresowania

zagadnieniami gospodarczymi w okresie

zagadnieniami gospodarczymi w okresie

XVI-XVIII wieku.

XVI-XVIII wieku.

Doktryna

Doktryna

merkantylistyczna

merkantylistyczna

Zainteresowanie sprawami gospodarczymi

Zainteresowanie sprawami gospodarczymi

wraz ze powstałym wówczas układem

wraz ze powstałym wówczas układem

stosunków ekonomicznych wytworzyło

stosunków ekonomicznych wytworzyło

politykę merkantylistyczną, zmierzającą

politykę merkantylistyczną, zmierzającą

do powiększania dochodu społeczeństw

do powiększania dochodu społeczeństw

przez pozyskiwanie kruszcu, handel

przez pozyskiwanie kruszcu, handel

międzynarodowy, protekcję celną i

międzynarodowy, protekcję celną i

industrializację krajów.

industrializację krajów.

Doktryna

Doktryna

merkantylistyczna

merkantylistyczna

Politykę merkantylistyczną prowadziło

Politykę merkantylistyczną prowadziło

wiele państw europejskich:

wiele państw europejskich:

•

w Anglii – królowa Elżbieta i Oliwer

w Anglii – królowa Elżbieta i Oliwer

Cromwell,

Cromwell,

•

we Francji – Ludwik XIV, Sully, Colbert,

we Francji – Ludwik XIV, Sully, Colbert,

•

W Holandii – Jan de Witt,

W Holandii – Jan de Witt,

Mniejsze znaczenie polityka

Mniejsze znaczenie polityka

merkantylistyczna odgrywała w krajach

merkantylistyczna odgrywała w krajach

Półwyspu Iberyjskiego, a także Włoszech.

Półwyspu Iberyjskiego, a także Włoszech.

Doktryna

Doktryna

merkantylistyczna

merkantylistyczna

Główne nurty merkantylizmu:

Główne nurty merkantylizmu:

•

Bulioniści (najbardziej pierwotna

Bulioniści (najbardziej pierwotna

doktryna merkantylistyczna),

doktryna merkantylistyczna),

•

Merkantyliści (kładli nacisk na

Merkantyliści (kładli nacisk na

politykę handlową),

politykę handlową),

•

Statyści (rozwijali badania nad

Statyści (rozwijali badania nad

zamożnością i produkcją w Anglii),

zamożnością i produkcją w Anglii),

•

Kameraliści (kładli nacisk na

Kameraliści (kładli nacisk na

zagadnienia skarbu i ludności,

zagadnienia skarbu i ludności,

głównie w Niemczech).

głównie w Niemczech).

Doktryna

Doktryna

merkantylistyczna

merkantylistyczna

Główne idee merkantylistyczne:

Główne idee merkantylistyczne:

-

Utożsamianie bogactwa z kruszcem i

Utożsamianie bogactwa z kruszcem i

pieniądzem kruszcowym,

pieniądzem kruszcowym,

-

Dodatni bilans handlowy jako środek

Dodatni bilans handlowy jako środek

zdobycia kruszców,

zdobycia kruszców,

-

Industrializacja,

Industrializacja,

-

Interwencjonizm państwowy,

Interwencjonizm państwowy,

-

Autarkia,

Autarkia,

-

Podniesienie jakości pracy,

Podniesienie jakości pracy,

-

Zagadnienia skarbu i ludności.

Zagadnienia skarbu i ludności.

Doktryna

Doktryna

merkantylistyczna

merkantylistyczna

Główne założenia:

Główne założenia:



źródłem bogactwa każdego narodu jest korzystne

źródłem bogactwa każdego narodu jest korzystne

kształtowanie się bilansu handlowego i bilansu

kształtowanie się bilansu handlowego i bilansu

szerzej rozumianej wymiany gospodarczej z

szerzej rozumianej wymiany gospodarczej z

zagranicą;

zagranicą;



celowym jest zwiększanie przez każdy kraj

celowym jest zwiększanie przez każdy kraj

zasobów różnego rodzaju kruszców i (lub)

zasobów różnego rodzaju kruszców i (lub)

pieniądza,;

pieniądza,;



uzasadnione jest także prowadzenie polityki

uzasadnione jest także prowadzenie polityki

ekonomicznej ułatwiającej osiągnięcie tych celów

ekonomicznej ułatwiającej osiągnięcie tych celów

(np. ograniczanie importu za pomocą ceł czy

(np. ograniczanie importu za pomocą ceł czy

kontyngentów ilościowych przywozu, promowanie

kontyngentów ilościowych przywozu, promowanie

eksportu przez udzielanie subsydiów).

eksportu przez udzielanie subsydiów).

Doktryna

Doktryna

merkantylistyczna

merkantylistyczna

Elementy merkantylizmu, które zachowały

Elementy merkantylizmu, które zachowały

swoją aktualność współcześnie:

swoją aktualność współcześnie:

•

Nadwyżka handlowa pozwala pełniej

Nadwyżka handlowa pozwala pełniej

wykorzystać moce produkcyjne w sytuacji

wykorzystać moce produkcyjne w sytuacji

niewystarczającego popytu na rynku

niewystarczającego popytu na rynku

krajowym;

krajowym;

•

Nadwyżka handlowa zainwestowana za

Nadwyżka handlowa zainwestowana za

granicą staje się dodatkowym źródłem

granicą staje się dodatkowym źródłem

przyszłych dochodów z kapitału;

przyszłych dochodów z kapitału;

•

Popieranie eksportu i w rezultacie wzrost

Popieranie eksportu i w rezultacie wzrost

jego udziału w gospodarce sprzyja

jego udziału w gospodarce sprzyja

dostosowaniu krajowych producentów do

dostosowaniu krajowych producentów do

potrzeb rynku międzynarodowego;

potrzeb rynku międzynarodowego;

Doktryna

Doktryna

merkantylistyczna

merkantylistyczna

Elementy merkantylizmu, które

Elementy merkantylizmu, które

zachowały swoją aktualność

zachowały swoją aktualność

współcześnie (c.d.):

współcześnie (c.d.):

•

Nadwyżki w bilansie handlowym

Nadwyżki w bilansie handlowym

umożliwiają gromadzenie rezerw

umożliwiają gromadzenie rezerw

walutowych, co umacnia

walutowych, co umacnia

bezpieczeństwo ekonomiczne kraju;

bezpieczeństwo ekonomiczne kraju;

-

Wyposażenie kraju w zasoby materialne

Wyposażenie kraju w zasoby materialne

nie jest sprawą najważniejsza, bardziej

nie jest sprawą najważniejsza, bardziej

istotne jest wytwarzanie produktów, za

istotne jest wytwarzanie produktów, za

które można kupić niezbędne surowce.

które można kupić niezbędne surowce.

Teoria kosztów absolutnych

Teoria kosztów absolutnych

Merkantylistyczne ujęcie korzyści z

Merkantylistyczne ujęcie korzyści z

wymiany międzynarodowej było

wymiany międzynarodowej było

przedmiotem krytyki już w drugiej

przedmiotem krytyki już w drugiej

połowie XVII w. głównie przez

połowie XVII w. głównie przez

D. Northa i D. Hume.

D. Northa i D. Hume.

A. Smith podważył tezy o korzyściach

A. Smith podważył tezy o korzyściach

z wymiany w zależności od

z wymiany w zależności od

kształtowania się bilansu handlowego

kształtowania się bilansu handlowego

i bilansu szerzej rozumianej wymiany

i bilansu szerzej rozumianej wymiany

gospodarczej z zagranicą.

gospodarczej z zagranicą.

Teoria kosztów absolutnych

Teoria kosztów absolutnych

W opublikowanym w 1776 r. traktacie

W opublikowanym w 1776 r. traktacie

Badania nad naturą i przyczynami

Badania nad naturą i przyczynami

bogactwa narodów

bogactwa narodów

, A. Smith stwierdził, że

, A. Smith stwierdził, że

jeśli dwa kraje podejmują bez przymusu

jeśli dwa kraje podejmują bez przymusu

wzajemny handel, to oba osiągają korzyści,

wzajemny handel, to oba osiągają korzyści,

gdyby bowiem jeden z krajów nie osiągnął

gdyby bowiem jeden z krajów nie osiągnął

korzyści lub wręcz ponosił straty, zapewne

korzyści lub wręcz ponosił straty, zapewne

nie angażowałby się w rozwój wymiany

nie angażowałby się w rozwój wymiany

międzynarodowej.

międzynarodowej.

Podejście to pozwoliło A. Smithowi na

Podejście to pozwoliło A. Smithowi na

sformułowanie teorii kosztów absolutnych,

sformułowanie teorii kosztów absolutnych,

będącą pierwszą stosunkowo dobrze

będącą pierwszą stosunkowo dobrze

rozwiniętą teorią handlu zagranicznego.

rozwiniętą teorią handlu zagranicznego.

Teoria kosztów absolutnych

Teoria kosztów absolutnych

Zgodnie z

Zgodnie z

teorią kosztów absolutnych

teorią kosztów absolutnych

podstawą rozwoju specjalizacji i

podstawą rozwoju specjalizacji i

zarazem źródłem osiągania korzyści z

zarazem źródłem osiągania korzyści z

handlu międzynarodowego jest

handlu międzynarodowego jest

występowanie między różnymi

występowanie między różnymi

krajami bezwzględnych różnic

krajami bezwzględnych różnic

kosztów wytwarzania, mierzonych

kosztów wytwarzania, mierzonych

nakładami pracy

nakładami pracy

.

.

Teoria kosztów

Teoria kosztów

absolutnych

absolutnych

Główne założenia:

Główne założenia:



Specjalizacja w oparciu o różnice w

Specjalizacja w oparciu o różnice w

kosztach wytwarzania,

kosztach wytwarzania,



Koszty ujęte w sposób absolutny,

Koszty ujęte w sposób absolutny,



Koszty są determinowane nakładami

Koszty są determinowane nakładami

pracy,

pracy,



Różnice w kosztach mogą wynikać z

Różnice w kosztach mogą wynikać z

przyczyn naturalnych lub wtórnych

przyczyn naturalnych lub wtórnych

(wiedza, technologia).

(wiedza, technologia).

Teoria kosztów absolutnych

Teoria kosztów absolutnych

Według A. Smitha jeśli w określonych warunkach

Według A. Smitha jeśli w określonych warunkach

kraj A jest bardziej efektywny (dysponuje

kraj A jest bardziej efektywny (dysponuje

absolutną przewagą) w produkcji towaru x, a

absolutną przewagą) w produkcji towaru x, a

zarazem jest mniej efektywny w niż kraj B (nie

zarazem jest mniej efektywny w niż kraj B (nie

dysponuje nad tym krajem absolutną przewagą)

dysponuje nad tym krajem absolutną przewagą)

w produkcji towaru y, to oba kraje mogą osiągnąć

w produkcji towaru y, to oba kraje mogą osiągnąć

korzyści z rozwoju międzynarodowego podziału

korzyści z rozwoju międzynarodowego podziału

pracy pod warunkiem, że kraj A eksportuje do

pracy pod warunkiem, że kraj A eksportuje do

kraju B całość lub część produkcji towaru x, w

kraju B całość lub część produkcji towaru x, w

przypadku którego dysponuje absolutną

przypadku którego dysponuje absolutną

przewagą, w zamian za import z kraju B całości

przewagą, w zamian za import z kraju B całości

lub części towaru y, w przypadku którego

lub części towaru y, w przypadku którego

absolutną przewagą dysponuje jego partner

absolutną przewagą dysponuje jego partner

handlowy.

handlowy.

Teoria kosztów absolutnych

Teoria kosztów absolutnych

Przykład 1

Przykład 1

Produ

Produ

kt

kt

Kraj A

Kraj A

Kraj B

Kraj B

Razem

Razem

wielkoś

wielkoś

ć

ć

produk

produk

cji

cji

Wielkoś

Wielkoś

ć

ć

produk

produk

cji

cji

Ogóln

Ogóln

y

y

nakła

nakła

d

d

Koszt

Koszt

jednostko

jednostko

wy

wy

Wielkoś

Wielkoś

ć

ć

produk

produk

cji

cji

Ogóln

Ogóln

y

y

nakła

nakła

d

d

Koszt

Koszt

jednostko

jednostko

wy

wy

x

x

60

60

60

60

1

1

60

60

180

180

3

3

120

120

y

y

60

60

120

120

2

2

60

60

540

540

9

9

120

120

Ogółe

Ogółe

m

m

-

-

180

180

-

-

-

-

720

720

-

-

-

-

Teoria kosztów absolutnych

Teoria kosztów absolutnych

Ocena teorii kosztów absolutnych:

Ocena teorii kosztów absolutnych:



pierwsza koncepcja teoretyczna

pierwsza koncepcja teoretyczna

podważająca merkantylistyczne

podważająca merkantylistyczne

wnioski na temat rozwoju

wnioski na temat rozwoju

handlu międzynarodowego;

handlu międzynarodowego;



korzyści z rozwoju handlu

korzyści z rozwoju handlu

międzynarodowego nie zależą od

międzynarodowego nie zależą od

stanu bilansu płatniczego;

stanu bilansu płatniczego;

Teoria kosztów absolutnych

Teoria kosztów absolutnych



rozwój międzynarodowego

rozwój międzynarodowego

podziału pracy zapewnia

podziału pracy zapewnia

osiąganie korzyści wszystkim

osiąganie korzyści wszystkim

uczestniczącym krajom;

uczestniczącym krajom;



przyjęcie założenia wolnego

przyjęcie założenia wolnego

handlu (A. Smith dopuszczał

handlu (A. Smith dopuszczał

stosowanie interwencjonizmu

stosowanie interwencjonizmu

państwowego, np. w odniesieniu

państwowego, np. w odniesieniu

do dziedzin o strategicznym

do dziedzin o strategicznym

znaczeniu);

znaczeniu);

Teoria kosztów absolutnych

Teoria kosztów absolutnych



teoria kosztów absolutnych wyjaśnia

teoria kosztów absolutnych wyjaśnia

handel międzynarodowy surowcami i

handel międzynarodowy surowcami i

produktami rolnymi, wymianę surowców

produktami rolnymi, wymianę surowców

na dobra inwestycyjne, wymianę surowców

na dobra inwestycyjne, wymianę surowców

na przemysłowe produkty konsumpcyjne;

na przemysłowe produkty konsumpcyjne;



teoria kosztów absolutnych ma także

teoria kosztów absolutnych ma także

walory informacyjno-operacyne (politykom

walory informacyjno-operacyne (politykom

gospodarczym);

gospodarczym);



A. Smith nie dał w swej teorii żadnych

A. Smith nie dał w swej teorii żadnych

wskazówek krajom, które produkują

wskazówek krajom, które produkują

wszystkie wyroby (lub większość)

wszystkie wyroby (lub większość)

absolutnie drożej niż ich partnerzy.

absolutnie drożej niż ich partnerzy.

Teoria kosztów względnych

Teoria kosztów względnych

Udoskonalenie tzw. klasyczne teorii handlu

Udoskonalenie tzw. klasyczne teorii handlu

międzynarodowego przez sformułowanie

międzynarodowego przez sformułowanie

teorii

teorii

kosztów względnych (nazywanej także teorią

kosztów względnych (nazywanej także teorią

kosztów komparatywnych lub porównawczych)

kosztów komparatywnych lub porównawczych)

nastąpiło na początku XIX w.

nastąpiło na początku XIX w.

W literaturze przedmiotu wskazuje się, że

W literaturze przedmiotu wskazuje się, że

pierwszy dokonał tego D. Ricardo w

pierwszy dokonał tego D. Ricardo w

opublikowanej w 1817 r. pracy

opublikowanej w 1817 r. pracy

Zasady

Zasady

ekonomii politycznej i opodatkowania

ekonomii politycznej i opodatkowania

. Są

. Są

jednak dowody na to, iż pionierem w tym

jednak dowody na to, iż pionierem w tym

względzie był inny angielski ekonomista, R.

względzie był inny angielski ekonomista, R.

Torens. W wydanej w 1808 r. pracy pt.

Torens. W wydanej w 1808 r. pracy pt.

Traktat

Traktat

na temat handlu zagranicznego zbożem

na temat handlu zagranicznego zbożem

zawarł

zawarł

on najważniejsze elementy omawianej teorii.

on najważniejsze elementy omawianej teorii.

Teoria kosztów

Teoria kosztów

względnych

względnych

Główne założenia:

Główne założenia:



Specjalizacja w oparciu o różnice w

Specjalizacja w oparciu o różnice w

kosztach wytwarzania,

kosztach wytwarzania,



Koszty ujęte w sposób względny (w

Koszty ujęte w sposób względny (w

porównaniu z …),

porównaniu z …),



Koszty są determinowane nakładami

Koszty są determinowane nakładami

pracy,

pracy,



Różnice w kosztach mogą wynikać z

Różnice w kosztach mogą wynikać z

przyczyn naturalnych lub wtórnych

przyczyn naturalnych lub wtórnych

(wiedza, technologia).

(wiedza, technologia).

Teoria kosztów względnych

Teoria kosztów względnych

Zgodnie z zasadą kosztów względnych w

Zgodnie z zasadą kosztów względnych w

warunkach dysponowania przez kraj A

warunkach dysponowania przez kraj A

absolutną przewaga nad krajem B obydwu

absolutną przewaga nad krajem B obydwu

towarów, kraj ten specjalizował się w produkcji i

towarów, kraj ten specjalizował się w produkcji i

eksporcie tego towaru, w przypadku którego

eksporcie tego towaru, w przypadku którego

jego przewaga nad krajem B, mierzona

jego przewaga nad krajem B, mierzona

nakładami pracy, jest stosunkowo największa

nakładami pracy, jest stosunkowo największa

lub brak przewagi jest stosunkowo najmniejszy.

lub brak przewagi jest stosunkowo najmniejszy.

Jednocześnie kraj B powinien specjalizować się

Jednocześnie kraj B powinien specjalizować się

w produkcji i eksporcie towaru, w przypadku

w produkcji i eksporcie towaru, w przypadku

którego niekorzystna pozycja tego kraju ujawnia

którego niekorzystna pozycja tego kraju ujawnia

się w stosunkowo najmniejszym stopniu.

się w stosunkowo najmniejszym stopniu.

Teoria kosztów względnych

Teoria kosztów względnych

Zasadę kosztów względnych można także

Zasadę kosztów względnych można także

ująć alternatywnie, tj. zawsze korzystna jest

ująć alternatywnie, tj. zawsze korzystna jest

specjalizacja w tej dziedzinie produkcji, w

specjalizacja w tej dziedzinie produkcji, w

której kraj A ma stosunkową przewagę w

której kraj A ma stosunkową przewagę w

wydajności pracy nad krajem B, natomiast

wydajności pracy nad krajem B, natomiast

niekorzystna jest specjalizacja w tej

niekorzystna jest specjalizacja w tej

dziedzinie, w której dany kraj nie ma

dziedzinie, w której dany kraj nie ma

stosunkowej przewagi nad partnerem

stosunkowej przewagi nad partnerem

handlowym. Traktując kraj B jako pozostałe

handlowym. Traktując kraj B jako pozostałe

kraje świata (otoczenie gospodarcze kraju

kraje świata (otoczenie gospodarcze kraju

A), to klasycznie ujmowaną zasadę kosztów

A), to klasycznie ujmowaną zasadę kosztów

względnych można uogólnić.

względnych można uogólnić.

Teoria kosztów względnych

Teoria kosztów względnych

Przykład 2

Przykład 2

Produ

Produ

kt

kt

Kraj A

Kraj A

Kraj B

Kraj B

Razem

Razem

wielkoś

wielkoś

ć

ć

produk

produk

cji

cji

Wielkoś

Wielkoś

ć

ć

produk

produk

cji

cji

Ogóln

Ogóln

y

y

nakła

nakła

d

d

Koszt

Koszt

jednostko

jednostko

wy

wy

Wielkoś

Wielkoś

ć

ć

produk

produk

cji

cji

Ogóln

Ogóln

y

y

nakła

nakła

d

d

Koszt

Koszt

jednostko

jednostko

wy

wy

x

x

-

-

-

-

-

-

150

150

450

450

3

3

150

150

y

y

90

90

180

180

2

2

30

30

270

270

9

9

120

120

Ogółe

Ogółe

m

m

-

-

180

180

-

-

-

-

720

720

-

-

-

-

Teoria kosztów względnych

Teoria kosztów względnych

Ocena teorii kosztów absolutnych

Ocena teorii kosztów absolutnych



R. Torrens i D. Ricardo nie

R. Torrens i D. Ricardo nie

analizowali czynników, od

analizowali czynników, od

których zależy podział korzyści ze

których zależy podział korzyści ze

specjalizacji i handlu

specjalizacji i handlu

międzynarodowego;

międzynarodowego;

Teoria kosztów względnych

Teoria kosztów względnych



przyjęcie wielu założeń

przyjęcie wielu założeń

upraszczających, z których

upraszczających, z których

większość nie została wyraźnie

większość nie została wyraźnie

przez autorów sformułowana. W

przez autorów sformułowana. W

celu udowodnienia swojej tezy,

celu udowodnienia swojej tezy,

autorzy teorii kosztów

autorzy teorii kosztów

względnych posługują się

względnych posługują się

założeniami, które można

założeniami, które można

podzielić na trzy grupy:

podzielić na trzy grupy:

Teoria kosztów względnych

Teoria kosztów względnych

1.

1.

Uproszczony model świata złożony

Uproszczony model świata złożony

z dwóch krajów wymieniających

z dwóch krajów wymieniających

dwa towary (tzw. model 2 X 2),

dwa towary (tzw. model 2 X 2),

produkowane i wymieniane towary

produkowane i wymieniane towary

są towarami konsumpcyjnymi

są towarami konsumpcyjnymi

(wino i sukno) ponadto nie

(wino i sukno) ponadto nie

uwzględnia się kosztów transportu,

uwzględnia się kosztów transportu,

Teoria kosztów względnych

Teoria kosztów względnych

2.

2.

Techniczne warunki produkcji i warunki

Techniczne warunki produkcji i warunki

wyboru konsumenta:

wyboru konsumenta:

- najważniejszym czynnikiem wytwórczym

- najważniejszym czynnikiem wytwórczym

jest praca ludzka, której nakłady

jest praca ludzka, której nakłady

stanowią podstawę kształtowania się

stanowią podstawę kształtowania się

kosztów produkcji i wartości wymiennych

kosztów produkcji i wartości wymiennych

towarów,

towarów,

- istnienie doskonałej podzielności i

- istnienie doskonałej podzielności i

przenośności pracy w danym kraju z

przenośności pracy w danym kraju z

jednej gałęzi produkcji do innych, przy

jednej gałęzi produkcji do innych, przy

jednoczesnym braku tej przenośności w

jednoczesnym braku tej przenośności w

skali międzynarodowej,

skali międzynarodowej,

Teoria kosztów względnych

Teoria kosztów względnych

-

-

koszty produkcji są stałe, brak

koszty produkcji są stałe, brak

możliwości osiągnięcia korzyści skali w

możliwości osiągnięcia korzyści skali w

sferze produkcji i zbytu,

sferze produkcji i zbytu,

- warunki produkcji są stałe, a zatem nie

- warunki produkcji są stałe, a zatem nie

uwzględnia się m. in. możliwości

uwzględnia się m. in. możliwości

przestawiania produkcji z

przestawiania produkcji z

proeksportowej na zastępującą towary

proeksportowej na zastępującą towary

importowane i na odwrót, a także

importowane i na odwrót, a także

kosztów związanych ze zmianą profilu

kosztów związanych ze zmianą profilu

produkcji,

produkcji,

- struktury konsumpcji

- struktury konsumpcji

współpracujących ze sobą krajów są

współpracujących ze sobą krajów są

identyczne i nie zmieniają się,

identyczne i nie zmieniają się,

Teoria kosztów względnych

Teoria kosztów względnych

-

-

występuje zgodność między

występuje zgodność między

racjonalnymi dążeniami i interesami

racjonalnymi dążeniami i interesami

poszczególnych jednostek

poszczególnych jednostek

(producentów i konsumentów) oraz

(producentów i konsumentów) oraz

społeczeństwa jako całości,

społeczeństwa jako całości,

3. Założenia dotyczące systemu

3. Założenia dotyczące systemu

funkcjonowania gospodarki i rynku

funkcjonowania gospodarki i rynku

międzynarodowego. Przyjęcie

międzynarodowego. Przyjęcie

założenia warunków doskonałej

założenia warunków doskonałej

konkurencji na rynkach

konkurencji na rynkach

międzynarodowych.

międzynarodowych.

Sformułowanie klasycznej teorii kosztów

Sformułowanie klasycznej teorii kosztów

względnych zapoczątkowało rozwój

względnych zapoczątkowało rozwój

dwóch zasadniczych kierunków w myśli

dwóch zasadniczych kierunków w myśli

ekonomicznej dotyczącej handlu

ekonomicznej dotyczącej handlu

międzynarodowego.

międzynarodowego.

Pierwszy, określany mianem

Pierwszy, określany mianem

marksistowskiego, wskazuje, że relacje

marksistowskiego, wskazuje, że relacje

wymienne w handlu międzynarodowym są

wymienne w handlu międzynarodowym są

określane przez relacje nakładów pracy, a

określane przez relacje nakładów pracy, a

o kształtowaniu się wartości

o kształtowaniu się wartości

międzynarodowej decydują warunki

międzynarodowej decydują warunki

produkcji.

produkcji.

Drugi, zapoczątkowany przez J. St. Milla

Drugi, zapoczątkowany przez J. St. Milla

polegał on na stopniowym odchodzeniu

polegał on na stopniowym odchodzeniu

od teorii wartości opartej na pracy i

od teorii wartości opartej na pracy i

uwzględnianiu – w określaniu wartości

uwzględnianiu – w określaniu wartości

międzynarodowej - w coraz większym

międzynarodowej - w coraz większym

stopniu czynników rynkowych.

stopniu czynników rynkowych.

Teoria obfitości zasobów

Teoria obfitości zasobów

Założenia teorii obfitosci zasobów:

Założenia teorii obfitosci zasobów:



założenia początkowe,

założenia początkowe,



założenia dotyczące technicznych

założenia dotyczące technicznych

warunków produkcji i warunków

warunków produkcji i warunków

wyboru konsumenta,

wyboru konsumenta,



założenia dotyczące systemu

założenia dotyczące systemu

funkcjonowania gospodarki

funkcjonowania gospodarki

narodowej i rynku

narodowej i rynku

międzynarodowego.

międzynarodowego.

Teoria obfitości zasobów

Teoria obfitości zasobów

Założeniami początkowymi są:

Założeniami początkowymi są:



istnieją dwa rynki, dwa towary i

istnieją dwa rynki, dwa towary i

dwa czynniki wytwórcze (kapitał i

dwa czynniki wytwórcze (kapitał i

praca);

praca);



nie ma kosztów transportu;

nie ma kosztów transportu;



analizowane kraje są różnie

analizowane kraje są różnie

wyposażone w czynniki

wyposażone w czynniki

wytwórcze.

wytwórcze.

Teoria obfitości zasobów

Teoria obfitości zasobów

Założenia dotyczące technicznych warunków

Założenia dotyczące technicznych warunków

produkcji i warunków wyboru konsumenta:

produkcji i warunków wyboru konsumenta:



czynniki wytwórcze są jednorodne

czynniki wytwórcze są jednorodne

(homogeniczne), doskonale podzielne i

(homogeniczne), doskonale podzielne i

porównywalne w skali międzynarodowej;

porównywalne w skali międzynarodowej;



relatywne wyposażenie w czynniki wytwórcze

relatywne wyposażenie w czynniki wytwórcze

się nie zmienia, tzn. funkcje produkcji dla

się nie zmienia, tzn. funkcje produkcji dla

wszystkich towarów są stałe i ściśle

wszystkich towarów są stałe i ściśle

określone;

określone;



poziom kosztów i cen oraz ich relacje

poziom kosztów i cen oraz ich relacje

kształtują się wyłącznie pod wpływem

kształtują się wyłącznie pod wpływem

relatywnego wyposażenia w czynniki

relatywnego wyposażenia w czynniki

wytwórcze;

wytwórcze;

Teoria obfitości zasobów

Teoria obfitości zasobów



niezmienne funkcje produkcji w różnych

niezmienne funkcje produkcji w różnych

krajach zachowują jednakowy kierunek

krajach zachowują jednakowy kierunek

relacji czynników wytwórczych;

relacji czynników wytwórczych;



funkcje produkcji dla wszystkich towarów są

funkcje produkcji dla wszystkich towarów są

jednorodne stopnia pierwszego, co oznacza

jednorodne stopnia pierwszego, co oznacza

brak rosnących lub malejących przychodów;

brak rosnących lub malejących przychodów;



w analizowanych krajach preferencje

w analizowanych krajach preferencje

konsumentów są takie same i nie zmieniają

konsumentów są takie same i nie zmieniają

się w czasie; konsument dysponuje skalą

się w czasie; konsument dysponuje skalą

preferencji, maksymalizuje swoją funkcję

preferencji, maksymalizuje swoją funkcję

użyteczności i ma pełną swobodę wśród

użyteczności i ma pełną swobodę wśród

różnych wariantów.

różnych wariantów.

Teoria obfitości zasobów

Teoria obfitości zasobów

Założenia odnoszące się do systemu

Założenia odnoszące się do systemu

funkcjonowania gospodarki narodowej

funkcjonowania gospodarki narodowej

i rynku międzynarodowego:

i rynku międzynarodowego:



działanie rynków narodowych

działanie rynków narodowych

współpracujących ze sobą krajów wg

współpracujących ze sobą krajów wg

schematu wolnej konkurencji, przy

schematu wolnej konkurencji, przy

pełnym wykorzystaniu czynników

pełnym wykorzystaniu czynników

wytwórczych;

wytwórczych;



istnienie doskonałej konkurencji w

istnienie doskonałej konkurencji w

skali międzynarodowej, tj. brak

skali międzynarodowej, tj. brak

jakichkolwiek przeszkód dla

jakichkolwiek przeszkód dla

międzynarodowych przepływów

międzynarodowych przepływów

towarów.

towarów.

Teoria obfitości zasobów

Teoria obfitości zasobów

Zgodnie z twierdzeniem o obfitości

Zgodnie z twierdzeniem o obfitości

zasobów każdy kraj powinien

zasobów każdy kraj powinien

eksportować towary, których

eksportować towary, których

wewnętrzna produkcja wymaga bardziej

wewnętrzna produkcja wymaga bardziej

intensywnego zastosowania relatywnie

intensywnego zastosowania relatywnie

obfitszego i przez to tańszego czynnika

obfitszego i przez to tańszego czynnika

wytwórczego, a jednocześnie

wytwórczego, a jednocześnie

importować towary wymagające bardziej

importować towary wymagające bardziej

intensywnego zastosowania relatywnie

intensywnego zastosowania relatywnie

mniej obfitego i w związku z tym

mniej obfitego i w związku z tym

droższego czynnika wytwórczego.

droższego czynnika wytwórczego.

Teoria obfitości zasobów

Teoria obfitości zasobów



Kraj wyposażony relatywnie obficie w kapitał

Kraj wyposażony relatywnie obficie w kapitał

powinien eksportować towary

powinien eksportować towary

kapitałochłonne, natomiast kraj relatywnie

kapitałochłonne, natomiast kraj relatywnie

bardziej obfity w pracę – towary

bardziej obfity w pracę – towary

pracochłonne.

pracochłonne.



Uzasadnienie tej tezy: bezpośrednią

Uzasadnienie tej tezy: bezpośrednią

konsekwencją zróżnicowania krajów-

konsekwencją zróżnicowania krajów-

partnerów pod względem obfitości zasobów

partnerów pod względem obfitości zasobów

kapitału i pracy są różnice kosztów

kapitału i pracy są różnice kosztów

zastosowania tych czynników, a więc różnice

zastosowania tych czynników, a więc różnice

produkcji i cen towarów pracochłonnych oraz

produkcji i cen towarów pracochłonnych oraz

towarów kapitałochłonnych. Istnieją wtedy

towarów kapitałochłonnych. Istnieją wtedy

przesłanki rozwoju handlu

przesłanki rozwoju handlu

międzynarodowego. Chodzi więc o

międzynarodowego. Chodzi więc o

występowanie między krajami relatywnych

występowanie między krajami relatywnych

różnic cen czynników wytwórczych i towarów.

różnic cen czynników wytwórczych i towarów.

Teoria obfitości zasobów

Teoria obfitości zasobów

Twierdzenie dotyczące wyrównywania się

Twierdzenie dotyczące wyrównywania się

cen czynników wytwórczych

cen czynników wytwórczych

Handel przenosi za pośrednictwem

Handel przenosi za pośrednictwem

towarów zasoby relatywnie obfite w danym

towarów zasoby relatywnie obfite w danym

kraju (regionie) do kraju (regionu), w

kraju (regionie) do kraju (regionu), w

którym ich ilość jest ograniczona. Zgodnie

którym ich ilość jest ograniczona. Zgodnie

z zasadą wyrównywania się cen czynników

z zasadą wyrównywania się cen czynników

wytwórczych, handel międzynarodowy

wytwórczych, handel międzynarodowy

prowadzi do względnego i absolutnego

prowadzi do względnego i absolutnego

wyrównywania się między krajami

wyrównywania się między krajami

przychodów z tytułu zastosowania

przychodów z tytułu zastosowania

jednorodnych czynników.

jednorodnych czynników.

Teoria obfitości zasobów

Teoria obfitości zasobów

Twierdzenie Stoplera-Samuelsona

Twierdzenie Stoplera-Samuelsona

Według twierdzenia Stoplera-

Według twierdzenia Stoplera-

Samuelsona istnieje ścisły związek

Samuelsona istnieje ścisły związek

między zmianami cen towarów a

między zmianami cen towarów a

zmianami cen czynników wytwórczych,

zmianami cen czynników wytwórczych,

tzn. mamy do czynienia z

tzn. mamy do czynienia z

jednoznacznie określonymi

jednoznacznie określonymi

konsekwencjami zmian cen towarów

konsekwencjami zmian cen towarów

dla kształtowania się cen czynników

dla kształtowania się cen czynników

wytwórczych, stąd także dochodów ich

wytwórczych, stąd także dochodów ich

właścicieli.

właścicieli.

Teoria obfitości zasobów

Teoria obfitości zasobów

Twierdzenie Rybczyńskiego

Twierdzenie Rybczyńskiego

Zgodnie z tym twierdzeniem wzrost

Zgodnie z tym twierdzeniem wzrost

zasobów jednego czynnika wytwórczego

zasobów jednego czynnika wytwórczego

powoduje w warunkach stałych cen

powoduje w warunkach stałych cen

relatywnych absolutny przyrost produkcji

relatywnych absolutny przyrost produkcji

towaru wymagającego bardziej

towaru wymagającego bardziej

intensywnego nakładu tego właśnie

intensywnego nakładu tego właśnie

czynnika, a zarazem absolutny spadek

czynnika, a zarazem absolutny spadek

produkcji towaru wymagającego bardziej

produkcji towaru wymagającego bardziej

intensywnego nakładu czynnika, którego

intensywnego nakładu czynnika, którego

zasoby nie ulegają zmianie.

zasoby nie ulegają zmianie.

Teoria obfitości zasobów

Teoria obfitości zasobów

Ocena teorii obfitości zasobów

Ocena teorii obfitości zasobów



stanowi podstawową koncepcję

stanowi podstawową koncepcję

wyjaśniającą kształtowanie się

wyjaśniającą kształtowanie się

rozmiarów i struktury handlu

rozmiarów i struktury handlu

międzynarodowego;

międzynarodowego;



twierdzenie o obfitości zasobów oraz

twierdzenie o obfitości zasobów oraz

twierdzenie dotyczące wyrównywania

twierdzenie dotyczące wyrównywania

się cen czynników wytwórczych

się cen czynników wytwórczych

precyzyjnie wskazują na warunki,

precyzyjnie wskazują na warunki,

których spełnienie gwarantowałoby

których spełnienie gwarantowałoby

optymalizację międzynarodowego

optymalizację międzynarodowego

podziału pracy;

podziału pracy;

Teoria obfitości zasobów

Teoria obfitości zasobów



teoria obfitości zasobów jest

teoria obfitości zasobów jest

traktowana w literaturze przedmiotu

traktowana w literaturze przedmiotu

jako “nowoczesna wersja teorii

jako “nowoczesna wersja teorii

kosztów komparatywnych”;

kosztów komparatywnych”;



mankamentem jest rygorystyczny

mankamentem jest rygorystyczny

charakter założeń twierdzenia

charakter założeń twierdzenia

wyrównywania się cen czynników

wyrównywania się cen czynników

wytwórczych (sześć głównych

wytwórczych (sześć głównych

przejawów nieadekwatności założeń

przejawów nieadekwatności założeń

tego twierdzenia do współczesnej

tego twierdzenia do współczesnej

rzeczywistości J. Meade’a);

rzeczywistości J. Meade’a);

Teoria obfitości zasobów

Teoria obfitości zasobów



doceniając jednak walory teorii

doceniając jednak walory teorii

obfitości zasobów, podejmowano

obfitości zasobów, podejmowano

liczne próby analiz empirycznych,

liczne próby analiz empirycznych,

np.

np.

K. Arrow, H. Chenery, R.

K. Arrow, H. Chenery, R.

Solow i inni

Solow i inni

.

.

Teoria obfitości zasobów

Teoria obfitości zasobów

Paradoks Leontiefa: udział Stanów

Paradoks Leontiefa: udział Stanów

Zjednoczonych w

Zjednoczonych w

międzynarodowym podziale pracy

międzynarodowym podziale pracy

opiera się raczej na eksportowej

opiera się raczej na eksportowej

specjalizacji w dziedzinach, w

specjalizacji w dziedzinach, w

których procesy wytwórcze

których procesy wytwórcze

wymagają relatywnie większych

wymagają relatywnie większych

nakładów pracy, oraz w imporcie

nakładów pracy, oraz w imporcie

towarów, których produkcja

towarów, których produkcja

wymaga relatywnie więcej kapitału.

wymaga relatywnie więcej kapitału.

Teorie neoczynnikowe

Teorie neoczynnikowe

Teoria trójczynnikowa

Teoria trójczynnikowa

(

(

J. Vanek)

J. Vanek)

W oparciu o teorię kosztów

W oparciu o teorię kosztów

względnych w teorii tej

względnych w teorii tej

dodatkowo uwzględniono oprócz

dodatkowo uwzględniono oprócz

pracy i kapitału także zasoby

pracy i kapitału także zasoby

naturalne jako niezależny

naturalne jako niezależny

czynnik wytwórczy.

czynnik wytwórczy.

Teorie neoczynnikowe

Teorie neoczynnikowe

Teoria wewnętrznej złożoności czynników pracy i

Teoria wewnętrznej złożoności czynników pracy i

kapitału

kapitału

Autorzy tej teorii (D. Keesing, P. B. Kenen, H.

Autorzy tej teorii (D. Keesing, P. B. Kenen, H.

B. Lary, G. C. Hufbauer) wskazali na

B. Lary, G. C. Hufbauer) wskazali na

niejednorodność czynników pracy i kapitału.

niejednorodność czynników pracy i kapitału.

Zaproponowali m. in. dezagregację tych

Zaproponowali m. in. dezagregację tych

czynników. Wyodrębnili zatem pracę prostą i

czynników. Wyodrębnili zatem pracę prostą i

złożoną oraz kapitał rzeczowy i kapitał ludzki.

złożoną oraz kapitał rzeczowy i kapitał ludzki.

Uzasadniając potrzebę wyodrębnienia kapitału

Uzasadniając potrzebę wyodrębnienia kapitału

ludzkiego, stanowiącego w istocie pracę

ludzkiego, stanowiącego w istocie pracę

złożoną, stwierdzają, że dysponowanie

złożoną, stwierdzają, że dysponowanie

nagromadzonym w społeczeństwie zasobem

nagromadzonym w społeczeństwie zasobem

wiedzy i umiejętności wymagało dokonania w

wiedzy i umiejętności wymagało dokonania w

okresach poprzednich “inwestycji w

okresach poprzednich “inwestycji w

człowieka”.

człowieka”.

Teorie neoczynnikowe

Teorie neoczynnikowe

Teoria wieloczynnikowa

Teoria wieloczynnikowa

Teoria wieloczynnikowa stanowi

Teoria wieloczynnikowa stanowi

syntezę dwu poprzednich. Zgodnie z

syntezę dwu poprzednich. Zgodnie z

poglądami zwolenników tej teorii (G.

poglądami zwolenników tej teorii (G.

C. Haufbauer, R. E. Baldwin, E. A.

C. Haufbauer, R. E. Baldwin, E. A.

Leamer) podstawową przesłanką

Leamer) podstawową przesłanką

rozwoju specjalizacji i handlu

rozwoju specjalizacji i handlu

międzynarodowego są relatywne

międzynarodowego są relatywne

różnice między poszczególnymi

różnice między poszczególnymi

krajami w zakresie wyposażenia w

krajami w zakresie wyposażenia w

zasoby naturalne, kapitał rzeczowy,

zasoby naturalne, kapitał rzeczowy,

pracę prostą i kapitał ludzki.

pracę prostą i kapitał ludzki.

Teorie neotechnologiczne

Teorie neotechnologiczne

Teoria luki technologicznej

Teoria luki technologicznej

Według

Według

teorii luki technologicznej

teorii luki technologicznej

(M. Posner) o kierunkach i

(M. Posner) o kierunkach i

strukturze handlu

strukturze handlu

międzynarodowego decydują

międzynarodowego decydują

opóźnienia poszczególnych krajów

opóźnienia poszczególnych krajów

w tworzeniu i (lub) opanowywaniu

w tworzeniu i (lub) opanowywaniu

technik produkcji nowoczesnych

technik produkcji nowoczesnych

wyrobów oraz w wykorzystywaniu

wyrobów oraz w wykorzystywaniu

osiągnięć postępu technicznego.

osiągnięć postępu technicznego.

Teorie neotechnologiczne

Teorie neotechnologiczne



Kraje, w których przedsiębiorstwa, branże i

Kraje, w których przedsiębiorstwa, branże i

gałęzie gospodarki odznaczają się dużą

gałęzie gospodarki odznaczają się dużą

innowacyjnością i które tym samym mogą

innowacyjnością i które tym samym mogą

sprostać wymaganiom nieustannego

sprostać wymaganiom nieustannego

wyścigu technicznego w świecie, mają

wyścigu technicznego w świecie, mają

łatwiejszy dostęp do zagranicznych rynków

łatwiejszy dostęp do zagranicznych rynków

zbytu (w rezultacie stałej lub czasowej

zbytu (w rezultacie stałej lub czasowej

przewagi technologicznej).

przewagi technologicznej).



Z kolei kraje o mniejszej zdolności

Z kolei kraje o mniejszej zdolności

innowacyjnej muszą konkurować w

innowacyjnej muszą konkurować w

eksporcie innych wyrobów i usług oraz

eksporcie innych wyrobów i usług oraz

dążyć do zdobycia zagranicznych rynków

dążyć do zdobycia zagranicznych rynków

zbytu innymi sposobami (głównie przez

zbytu innymi sposobami (głównie przez

konkurencję cenową).

konkurencję cenową).

Teorie neotechnologiczne

Teorie neotechnologiczne

Kraje innowacyjne mają łatwiejszy dostęp do

Kraje innowacyjne mają łatwiejszy dostęp do

rynków zagranicznych z uwagi na zajmowaną

rynków zagranicznych z uwagi na zajmowaną

quasi monopolistyczną pozycję. Osiągana

quasi monopolistyczną pozycję. Osiągana

dzięki temu “renta” technologiczna pozwala

dzięki temu “renta” technologiczna pozwala

im szybko zwiększać eksport. W miarę

im szybko zwiększać eksport. W miarę

upływu czasu partnerzy zagraniczni uczą się

upływu czasu partnerzy zagraniczni uczą się

nowej technologii i przejmują produkcję

nowej technologii i przejmują produkcję

wytwarzanych na jej podstawie towarów.

wytwarzanych na jej podstawie towarów.

Osiągają już jednak mniejsze korzyści niż

Osiągają już jednak mniejsze korzyści niż

kraj innowator, ponieważ naśladowców jest

kraj innowator, ponieważ naśladowców jest

zwykle wielu, a z czasem upowszechniania

zwykle wielu, a z czasem upowszechniania

się nowej technologii konkurencja między

się nowej technologii konkurencja między

producentami nabiera charakteru cenowego,

producentami nabiera charakteru cenowego,

tym bardziej, że popyt w fazie imitacji rośnie

tym bardziej, że popyt w fazie imitacji rośnie

już wolniej niż w okresie wprowadzania

już wolniej niż w okresie wprowadzania

innowacji. Towar bowiem przestaje być

innowacji. Towar bowiem przestaje być

nowością.

nowością.

Teorie neotechnologiczne

Teorie neotechnologiczne

Teoria cyklu życia produktu

Teoria cyklu życia produktu

Podstawy tej teorii sformułował J. A.

Podstawy tej teorii sformułował J. A.

Schumpeter, ale w sposób całościowy

Schumpeter, ale w sposób całościowy

przedstawił ja R. Vernon. Według

przedstawił ja R. Vernon. Według

teorii

teorii

cyklu życia produktu

cyklu życia produktu

każdy produkt (gałąź)

każdy produkt (gałąź)

przechodzi przez różne etapy rozwoju, przy

przechodzi przez różne etapy rozwoju, przy

czym fazy “życia” różnych produktów nie

czym fazy “życia” różnych produktów nie

muszą się na siebie nakładać. Oznacza to, w

muszą się na siebie nakładać. Oznacza to, w

każdej gospodarce występują gałęzie nowe

każdej gospodarce występują gałęzie nowe

(wiodące technologicznie), gałęzie

(wiodące technologicznie), gałęzie

wzrostowe, przechodzące przez okres

wzrostowe, przechodzące przez okres

ekspansji oraz gałęzie dojrzałe (schyłkowe),

ekspansji oraz gałęzie dojrzałe (schyłkowe),

należące do poprzedniej fali innowacyjnej.

należące do poprzedniej fali innowacyjnej.

Teorie neotechnologiczne

Teorie neotechnologiczne

Przebieg handlu międzynarodowego

Przebieg handlu międzynarodowego

związanego z cyklem życia produktu jest

związanego z cyklem życia produktu jest

następujący:

następujący:



we wczesnych fazach życia produktu (w fazie

we wczesnych fazach życia produktu (w fazie

innowacyjnej i dojrzewania), zarówno

innowacyjnej i dojrzewania), zarówno

produkcja, jak i konsumpcja na rynku

produkcja, jak i konsumpcja na rynku

wewnętrznym silnie wzrastają. Wysoka

wewnętrznym silnie wzrastają. Wysoka

dynamika wzrostu produkcji pozwala na

dynamika wzrostu produkcji pozwala na

uruchomienie eksportu.

uruchomienie eksportu.



w fazie standaryzacji produkcja zaczyna

w fazie standaryzacji produkcja zaczyna

spadać. Popyt kraju innowatora w tej fazie w

spadać. Popyt kraju innowatora w tej fazie w

coraz mniejszym stopniu jest zaspakajany

coraz mniejszym stopniu jest zaspakajany

przez produkcję krajową, a w coraz większym

przez produkcję krajową, a w coraz większym

stopniu przez import z kraju imitatora.

stopniu przez import z kraju imitatora.

Wielkość importu zależy od rozmiarów

Wielkość importu zależy od rozmiarów

popytu, który staje się coraz bardziej wrażliwy

popytu, który staje się coraz bardziej wrażliwy

na ceny.

na ceny.

Teorie neotechnologiczne

Teorie neotechnologiczne

Teoria korzyści ze skali produkcji i zbytu

Teoria korzyści ze skali produkcji i zbytu



Korzyści skali produkcji i zbytu występują

Korzyści skali produkcji i zbytu występują

wtedy, gdy rozmiary produkcji i zbytu rosną

wtedy, gdy rozmiary produkcji i zbytu rosną

szybciej niż nakłady czynników wytwórczych.

szybciej niż nakłady czynników wytwórczych.



Ze statycznymi korzyściami mamy do

Ze statycznymi korzyściami mamy do

czynienia wtedy, gdy wskutek specjalizacji

czynienia wtedy, gdy wskutek specjalizacji

zwiększają się serie produkcyjne i serie

zwiększają się serie produkcyjne i serie

sprzedaży, co prowadzi do obniżenia

sprzedaży, co prowadzi do obniżenia

jednostkowych kosztów wytwarzania dzięki

jednostkowych kosztów wytwarzania dzięki

zmniejszeniu częstotliwości przestawiania

zmniejszeniu częstotliwości przestawiania

aparatu produkcyjnego, wzrostowi

aparatu produkcyjnego, wzrostowi

wydajności pracy, rozłożeniu kosztów stałych

wydajności pracy, rozłożeniu kosztów stałych

na większą liczbę jednostek, a także dzięki

na większą liczbę jednostek, a także dzięki

dokonywaniu usprawnień w stosowanych

dokonywaniu usprawnień w stosowanych

technikach produkcji.

technikach produkcji.

Teorie neotechnologiczne

Teorie neotechnologiczne



Dynamiczne korzyści skali

Dynamiczne korzyści skali

produkcji i zbytu mają miejsce,

produkcji i zbytu mają miejsce,

gdy występują bardziej radykalne

gdy występują bardziej radykalne

zmiany techniki produkcji, np.

zmiany techniki produkcji, np.

poprawa technologii wytwarzania,

poprawa technologii wytwarzania,

zwiększenie zdolności

zwiększenie zdolności

produkcyjnych urządzeń

produkcyjnych urządzeń

wytwórczych, wzrost ich

wytwórczych, wzrost ich

sprawności itp.

sprawności itp.

Teorie popytowo-podażowe

Teorie popytowo-podażowe

Teoria podobieństwa preferencji

Teoria podobieństwa preferencji

Według S. B. Lindera kraj eksportuje

Według S. B. Lindera kraj eksportuje

towary, na który istnieje “reprezentatywny

towary, na który istnieje “reprezentatywny

popyt”. Produkcja eksportowa jest przy

popyt”. Produkcja eksportowa jest przy

tym naturalnym rozszerzeniem produkcji

tym naturalnym rozszerzeniem produkcji

na rynek wewnętrzny. Eksport pojawia się

na rynek wewnętrzny. Eksport pojawia się

wtedy, gdy preferencje rynku krajowego i

wtedy, gdy preferencje rynku krajowego i

zagranicznego są zbliżone. Podstawową

zagranicznego są zbliżone. Podstawową

tezą tej teorii jest:

tezą tej teorii jest:

intensywność handlu

intensywność handlu

międzynarodowego towarami

międzynarodowego towarami

przemysłowymi jest tym większa, im

przemysłowymi jest tym większa, im

bardziej zbliżone są struktury popytu

bardziej zbliżone są struktury popytu

krajów – partnerów

krajów – partnerów

.

.

Teorie popytowo-podażowe

Teorie popytowo-podażowe

Teoria zróżnicowania produktów

Teoria zróżnicowania produktów

Według P. S. Armingtona rozmiary i

Według P. S. Armingtona rozmiary i

struktura międzynarodowych

struktura międzynarodowych

obrotów handlowych są pochodną

obrotów handlowych są pochodną

dywersyfikacji produktów

dywersyfikacji produktów

przemysłowych. Sprawia to, że

przemysłowych. Sprawia to, że

produkty postrzegane są jako różne

produkty postrzegane są jako różne

ze względu na kraj pochodzenia,

ze względu na kraj pochodzenia,

walory estetyczne, użytkowe,

walory estetyczne, użytkowe,

jakościowe, zdrowotne itd.

jakościowe, zdrowotne itd.

Teorie popytowo-podażowe

Teorie popytowo-podażowe

Teoria handlu wewnątrzgałęziowego

Teoria handlu wewnątrzgałęziowego

Teoria ta kładzie nacisk na zachodzące

Teoria ta kładzie nacisk na zachodzące

współcześnie procesy internacjonalizacji

współcześnie procesy internacjonalizacji

produkcji, szczególnie intensywne w

produkcji, szczególnie intensywne w

krajach rozwiniętych. Kooperacja

krajach rozwiniętych. Kooperacja

wewnątrzgałęziowa umożliwia osiąganie

wewnątrzgałęziowa umożliwia osiąganie

korzyści skali. Z uwagi na fakt, że liczba

korzyści skali. Z uwagi na fakt, że liczba

wytwarzanych produktów jest wielka i

wytwarzanych produktów jest wielka i

stale rośnie, możliwości wzajemnie

stale rośnie, możliwości wzajemnie

korzystnej współpracy stają się

korzystnej współpracy stają się

praktycznie nieograniczone.

praktycznie nieograniczone.