BIEGUNKI U DZIECI

•

Biegunka ostra ( wg. definicji WHO)

•

stan chorobowy utrzymujący się nie dłużej
niż 10 dni, w którym niemowlę karmione
sztucznie oddaje 3 lub więcej stolców
płynnych lub półpłynnych w ciągu 24-godz.
lub 1 tzw. stolec patologiczny tzn.
zawierający krew, śluz, ropę.

•

Biegunkę ostrą można również zdefiniować
jako stan, w którym zwiększa się objętość
stolców u niemowląt

•

U niemowląt karmionych piersią ostrą
biegunką nazywamy stan, w którym
dziecko oddało 6 lub więcej płynnych
stolców w ciągu 24 godz. lub też oddało
jeden płynny stolec z domieszką
składników patologicznych.

•

Jeżeli biegunka ostra przedłuża się
ponad 14 dni stan ten określamy
biegunką przewlekłą

.

Czynniki etiologiczne ostrej biegunki:

1

. bakteryjne

( Salmonella, Shigella, Escherichia coli, Yersinia,

Campylobacter jejuni, gronkowce, )

2. wirusowe
( 40-50% rotawirusy- w okresie jesieni i zimy,

rzadziej adenowirusy i wirusy coxsackie)

3. inne czynniki etiologiczne
- pasożyty ( lamblie, glista ludzka)
- chlamydie ( Chlamydia tracheomatis)
- Kryptosporidia.
4. zatrucia pokarmowe

Diagnostyka różnicowa:

•

nieprawidłowości anatomiczne ( np. wady

przewodu pokarmowego, zespoły poresekcyjne)

•

biegunki polekowe ( antybiotykoterapia !)

•

alergia pokarmowa np. alergia na białka mleka

krowiego, soję

•

nietolerancja pokarmowa ( nietolerancja

dwusacharydów np. laktozy,

•

endokrynopatie np. nadczynność tarczycy

•

nieswoiste zaburzenia jelit ( colitis ulcerosa,

choroba Leśniowskiego-Crohna)

•

zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego

•

zatrucia np. metale, grzyby, substancje używane w

gospodarstwie domowym

•

nowotwory np. rakowiak, guz chromochłonny

40-60% przypadków biegunki ma

nieustaloną etiologię

Przebieg biegunki wirusowej jest

zazwyczaj łagodny, charakteryzuje się:

•

wodnistymi stolcami

•

współwystępowaniem wymiotów

•

nieżytami górnych dróg oddechowych

•

gorączką

•

diagnostyka laboratoryjna opiera się o test

ELISA

•

pojawienie się krwi w stolcu wskazuje na

współistniejące zakażenie bakteryjne

Ostra biegunka pochodzenia bakteryjnego

a także i wirusowego jest chorobą

ograniczoną w czasie i w zasadzie nie

wymaga stosowania chemioterapeutyków.

Najważniejszym powikłaniem ostrej

biegunki jest odwodnienie, którego

nasilenie determinuje zarówno wybór

postępowania leczniczego, jak też ma

wpływ na rokowanie.

Ogólne zasady postępowania:

•

zebranie informacji dotyczących czasu
trwania objawów

•

ocena stopnia odwodnienia

•

obserwacja bilansu płynowego

•

w odwodnieniu lekkim i umiarkowanym
nawadnianie płynami doustnymi (DPN)

•

u niemowląt karmionych piersią

kontynuujemy żywienie naturalne

•

u karmionych sztucznie realimentację

rozpoczyna się po 4 godz. nawadniania

doustnego

•

wskazania do chemioterapii-

antybiotykoterapii są bardzo ograniczone :

biegunka w okresie noworodkowym,
zakażenia uogólnione lub współistniejące

zakażenia z innych układów ( np. biseptol,

furazolidon, metronidazol, colistin)

•

Badania:

-

elektrolity

-

gazometria

-

OB.

-

CRP

-

morfologia z rozmazem

-

GOT GTP

-

mocznik, kreatynina

-

pozostałe w zależności od badania podmiotowego i

przedmiotowego

( kał: rota-adenowirusy, posiew ogólny kału, DPCZ)

Elementy leczenia ostrej biegunki:

•

nawadnianie doustne lub w razie
konieczności nawadnianie pozajelitowe z
pełnym wyrównaniem deficytów:

-wodnych
-zaburzeń elektrolitowych
-zaburzeń gospodarki kwasowo-zasadowej

•

leczenie żywieniowe lub wczesna realimentacji

•

stosowanie probiotyków

•

ograniczenie stosowania leków p/bakteryjnych

•

stosowanie preparatów kaolinowo-
pektynowych

•

przeciwskazania do stosowania leków
hamujących motorykę przewodu
pokarmowego!!!

•

Preparaty do nawadniania doustnego
dostępne w Polsce- DPN:

Gastrolit, Saltoral, Ziołolit, HIPP ORS 200
płyny do nawadniania doustnego należy podawać

małymi porcjami, lekko ochłodzone.

•

Probiotyki dostępne w Polsce:

Lakcid, Lakcid forte, Acidolac,Trilac, Enterol

•

Preparaty adsorbujące-kaolinowo-
pektynowe:

preparat Smecta, Carbo medicinalis,

•

Zupa marchwiowa wg. Moro
( marchwianka) jest właściwą mieszaniną
do nawadniania

- 500g oczyszczonej marchwi gotować w 1 l

wody przez 1-1,5 h; zmiksować i dopełnić
wodą do 1l . Nie słodzić.

Dodać 3 g soli kuchennej ( płaska

łyżeczka).

Rodzaj odwodnienia:

•

Hipotoniczne

Na < 130 mmol/l (1:1) ( 5% glukoza do 0,9%

NaCl)

•

Izotoniczne

> 130 na < 150 (2:1)

•

Hipertoniczne

Na > 150 (3:1)

Objawy kliniczne w zależności od stopnia odwodnienia

Brak

Brak

objawów

objawów

Odwodnienie

Odwodnienie

umiarkowane

umiarkowane

Odwodnienie

Odwodnienie

ciężkie

ciężkie

Stan ogólny

Stan ogólny

Spokojne,

Spokojne,

przytomne

przytomne

Niespokojne,

Niespokojne,

pobudzone

pobudzone

Podsypiające

Podsypiające

lub

lub

nieprzytomne,

nieprzytomne,

wiotkie

wiotkie

Gałki oczne

Gałki oczne

Prawidłowo

Prawidłowo

napięte

napięte

Zapadnięte

Zapadnięte

Bardzo

Bardzo

zapadnięte,

zapadnięte,

podsychające

podsychające

Łzy

Łzy

Obecne

Obecne

Brak

Brak

Brak

Brak

Jama ustna,

Jama ustna,

język

język

Wilgotne

Wilgotne

Sucha

Sucha

Bardzo sucha

Bardzo sucha

Pragnienie

Pragnienie

Pije normalnie

Pije normalnie

Pije łapczywie,

Pije łapczywie,

spragnione

spragnione

Pije słabo

Pije słabo

Skóra

Skóra

Fałd skórny

Fałd skórny

rozprostowuje

rozprostowuje

się szybko

się szybko

Fałd

Fałd

rozprostowuje

rozprostowuje

się powoli

się powoli

Fałd

Fałd

rozprostowuje

rozprostowuje

się bardzo

się bardzo

powoli

powoli

Ubytek masy

Ubytek masy

ciała %

ciała %

< 5

< 5

5 -10

5 -10

> 10

> 10

Niedobór

Niedobór

płynów ml/kg

płynów ml/kg

< 50

< 50

50 - 100

50 - 100

> 100

> 100

•

Wyrównanie kwasicy metabolicznej ( pH, HCO3 –BE)

8,4% Natrium bicarbonicum

8,4% Natrium bicarbonicum(ml) = 0,3 x BE x masa

ciała w kg

podaż 1/2 - 2/3 wyliczonej dawki
i powtórna ocena gazometrii i elektolitów

•

Hypokaliemia K < 3,7 mmol/l

uzupełniamy po uzyskaniu diurezy

1 – 3 mEq /kg mc 15% KCL

1 ml 15% KCL = 2 mEq K

Nawadnianie składa się z dwóch etapów:

-

Uzupełnienie niedoborów

-

Uzupełnianie dokonujących się nadal strat

•

Ogólne zasady dawkowania DPN u dzieci:

-

nie ma cech odwodnienia

10 ml / kg mc. / stolec

-

odwodnienie niewielkie ( do 5%)

50 ml / kg mc. - korekta odwodnienia
10 ml / kg mc. / stolec - uzupełnienie strat

-

odwodnienie umiarkowane ( do 9%)

100 ml / kg mc. – korekta odwodnienia ( przez

4-6 godz)

uzupełnianie strat

•

Saltoral:

-

glukoza 111mmol/l

-

Na+ 90 mmol/l

-

K+ 20 mmol/l

-

Cl- 80 mmol/l

-

HCO3 - 30 mmol/l

-

osmolarność 310 mmol/l

•

Gastrolit:

-

Glukoza 80 mmol/l

-

Na+ 60 mmol/l

-

K+ 20 mmol/l

-

Cl- 50 mmol/l

-

HCO3- 30 mmol/l

-

Osmolarność 240 mmol/l

Podstawowe wskazania do nawadniania

dożylnego:

•

biegunka przebiegająca z ciężkim

odwodnieniem (>10%)

•

wstrząs

•

chory nieprzytomny

•

niedrożność przewodu pokarmowego

•

uporczywe wymioty pomimo

odpowiedniego nawadniania doustnego

•

niepowodzenie nawadniania doustnego

•

Zapotrzebowanie w odniesieniu do masy ciała
wynosi:

- do 10 kg mc.: 100 ml /kg
- 10 -20 kg mc.: 1000 ml + 50 ml na każdy kg

mc. powyżej 10 kg mc.

- > 20 kg mc.: 1500 ml+ 20 ml na każdy kg mc.

powyżej 20 kg mc

Dodatkowo należy uzupełnić ok.100-200 ml płynów

na każdy płynny stolec

•

Postępowanie w odwodnieniu ze
wstrząsem:

szybki dostęp dożylny
5% albuminy lub roztwór Ringera:
20 ml/kg mc/ 30-60 min

dalej jak w odwodnieniu ciężkim

•

Nawadniania dożylne w ciężkim odwodnieniu

- pierwsze 12 godzin:

1 ml/ kg mc. NaHC03( 1;4 z aqua pro in.)
roztwór Ringera 40-60 ml/ kg mc./ 4

godz.

70 ml/kg mc./8 godz. 5% glukoza
+1,5 ml/kg mc. 10%NaCl
+1-2ml/ kgmc. 8,4% NaHCO3
+ 0,5 ml/kg mc. 15% KCL

•

Nawadniania dożylne w ciężkim
odwodnieniu

- druga połowa pierwszej doby:

70 ml/ kg mc./ 12 godz. 5% glukoza
+1,25 ml/ kg mc. 10% Nacl
+0,75 -1,0 ml/kgmc. 15% KCL

•

W razie ciężkiego stanu ogólnego, wysokiej

leukocytozy, gorączki:

- badanie ogólne moczu + posiew
- rtg klatki piersiowej
- nakłucie lędźwiowe
- posiew krwi