36

Promotor 10/08

Bezpieczeństwo

W

YMAGANIA

OGÓLNE

DOTYCZĄCE

PRACOWNIKA

Prace spawalnicze może wykonywać pracownik, który
posiada:
• zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań

do wykonywania prac spawalniczych,

• aktualne uprawnienia spawacza,
• ukończone szkolenie w zakresie BHP i ppoż.,
• odpowiednią odzież, obuwie i środki ochrony indy-

widualnej,

• zezwolenie bezpośredniego przełożonego.

Pracownik musi ponadto znać instrukcję bezpiecz-

nego wykonywania prac, która powinna być dostępna
na stanowisku pracy.

Ś

RODKI

OCHRONY

INDYWIDUALNEJ

SPAWACZA

Spawacz powinien być wyposażony w:
• okulary spawalnicze o odpowiednich szkłach (spa-

wanie gazowe),

• tarczę lub przyłbicę spawalniczą o odpowiednio

dobranych szkłach (spawanie elektryczne),

• ubranie robocze,
• buty robocze,
• nakrycie głowy (czapka lub beret),
• rękawice spawalnicze (skórzane długie),
• fartuch spawalniczy (skórzany),
• getry spawalnicze (skórzane),
• środek ochrony dróg oddechowych (np. odpowied-

nio dobrana półmaska),

• nakolanniki (w razie takiej potrzeby).

W

YMAGANIA

DOTYCZĄCE

SPAWALNI

I

STANOWISK

SPAWALNICZYCH

Spawalnia to odpowiednio przystosowane po-
mieszczenie lub wydzielona część pomieszczenia,
gdzie są zlokalizowane stałe stanowiska spawal-
nicze. Spawalnia powinna być wykonana zgodnie
z obowiązującymi ogólnymi przepisami technicz-
no-budowlanymi, ochrony przeciwpożarowej oraz
bezpieczeństwa i higieny pracy.

Ściany i strop spawalni oraz wnętrza kabiny

spawalniczej powinny być pomalowane farbami ma-
towymi. Ścianki lub parawany kabiny spawalniczej
powinny być wykonane z materiału niepalnego albo
trudno zapalnego, tłumiącego szkodliwe promie-

niowanie optyczne. Powinny one mieć wysokość co
najmniej 2 m, z zachowaniem przy podłodze szcze-
liny wentylacyjnej.

W spawalni powinno przypadać na każdego pra-

cownika najliczniejszej zmiany co najmniej 15 m

3

wolnej objętości pomieszczenia, niezajętej przez
urządzenia oraz sprzęt. Wysokość pomieszczenia
spawalni powinna wynosić co najmniej 3,75 m. Na
każde stanowisko spawalnicze powinny przypadać co
najmniej 2 m

2

wolnej powierzchni podłogi, niezajętej

przez urządzenia i sprzęt. Podłoga w spawalni i na
stanowisku spawalniczym powinna być wykonana
z materiałów niepalnych. Pomieszczenia spawalni
powinny być wyposażone w wentylację zapewniającą
skuteczne usuwanie zanieczyszczeń szkodliwych dla
zdrowia. Stałe stanowisko spawalnicze, na którym
istnieje możliwość emisji szkodliwych pyłów i gazów,
pracodawca powinien wyposażyć w instalację wen-
tylacji stanowiskowej. Stosowanie w spawalni sta-
cjonarnych urządzeń do podgrzewania przedmiotów
przed lub po poddaniu ich procesom spawalniczym
jest dopuszczalne, pod warunkiem że urządzenia te
będą wyposażone w wentylację miejscową. Stałe
stanowisko spawalnicze powinno być wyposażone
w stół spawalniczy i/lub odpowiednie oprzyrządo-
wanie umożliwiające bezpieczne wykonywanie prac
spawalniczych. Zgodnie z obowiązującą normą natę-
żenie oświetlenia na stanowisku spawacza powinno
wynosić min. 300 lx.

Na stałym stanowisku spawalniczym przedmioty

o dużych wymiarach albo o masie ponad 25 kg po-
winny być przemieszczane za pomocą urządzeń do
transportu pionowego lub poziomego. Stanowisko
spawalnicze, na którym są stosowane ręczne palniki
gazowe, powinno być wyposażone w:
• osprzęt umożliwiający bezpieczne odłożenie lub

zawieszenie palnika,

• naczynie z wodą do okresowego lub awaryjnego

schładzania palnika.
Stanowisko spawalnicze, na którym są stosowane

ręczne uchwyty spawalnicze, powinno być wyposażo-
ne w osprzęt umożliwiający bezpieczne odłożenie lub
zawieszenie uchwytu.

Stanowisko spawalnicze do spawalnia łukowego

elektrodami otulonymi powinno być wyposażone
w pojemnik na resztki (ogarki) elektrod. W spawalni

Ryszard Bryła

Wykładowca,

szkoleniowiec,

autor publikacji

z zakresu BHP

Organizacja

stanowiska pracy spawacza

www.promotor.elamed.pl

37

Bezpieczeństwo

i na stanowisku spawalniczym nie powinny być
przechowywane materiały łatwo palne. Stanowi-
ska, na których są wykonywane prace spawalnicze
powodujące rozprysk iskier, żużla lub gorących czą-
stek stałych, powinny być zabezpieczone przed
możliwością wywołania pożaru w strefie rozprysku,
z uwzględnieniem przestrzeni poniżej stanowiska
spawalniczego. Rozmieszczenie wyposażenia oraz ob-
rabianych przedmiotów powinno umożliwiać szybkie
i bezpieczne opuszczenie stanowiska spawalniczego
przez pracowników.

Zasilanie stanowiska spawalniczego w gazy może

następować z generatorów gazów, przenośnych wy-
twornic acetylenu, butli, baterii bądź wiązek butli czy
rurociągów gazowych. Na stałym stanowisku spawal-
niczym niedopuszczalne jest stosowanie przenośnych
wytwornic acetylenu. Butle do gazów stosowanych
w spawalnictwie powinny odpowiadać w zakresie
budowy, stanu technicznego, barwy, zezwoleń na
eksploatację, składowania i transportu wymaganiom
określonym w odrębnych przepisach oraz Polskich
Normach. W spawalni mającej nie więcej niż 10
stanowisk spawalniczych, na których są stosowane
gazy palne, dopuszcza się indywidualne wyposa-
żenie każdego stanowiska w butle niezbędne dla
prowadzenia procesu technologicznego oraz w jedną
zapasową butlę każdego rodzaju gazu stosowanego
na tym stanowisku. Butle zapasowe powinny być
przechowywane w wyodrębnionych pomieszczeniach
wykonanych z materiałów niepalnych bądź w wydzie-
lonych miejscach spawalni, wyraźnie oznakowanych
i zabezpieczonych. W spawalni mającej ponad 10 sta-
nowisk spawalniczych, na których są stosowane gazy
palne, zaopatrzenie w te gazy powinno odbywać się
z instalacji centralnego zasilania.

W każdym przypadku zasilania urządzenia spawalni-

czego gazem pobieranym ze źródła, w którym ciśnienie
gazu jest zmienne lub większe niż znamionowe ciśnie-
nie zasilania odbiornika, w punkcie poboru należy

stosować reduktor ciśnienia. Węże do gazów powinny
być stosowane zgodnie z ich przeznaczeniem, rodza-
jem gazu i ciśnieniem znamionowym. W przypadku
mieszanek gazowych należy stosować wąż odpowiedni
do gazu dominującego w mieszance.

Minimalna długość węży spawalniczych powinna

wynosić co najmniej 5 m, a maksymalna, mierzona
od punktu pomiaru ciśnienia do punktu odbioru gazu
(palnika), nie powinna przekraczać 20 m. W razie
potrzeby zastosowania dłuższych węży ciśnienie za-
silania powinno być skorygowane o spadki ciśnienia
występujące w wężu.

Dopuszczalne jest przedłużanie węży, pod warun-

kiem zastosowania znormalizowanych dwuzłączek
metalowych o średnicy zgodnej ze średnicą znamio-
nową węża. Minimalna długość każdego z łączonych
odcinków węży powinna wynosić co najmniej 4 m.

Szczelność i wytrzymałość eksploatowanych węży

powinny być kontrolowane w okresach ustalonych
stosownie do warunków eksploatacji, lecz nie rzadziej
niż raz na kwartał.

W przypadku zasilania urządzenia spawalniczego

gazem palnym pobieranym z baterii butli, z wiązki butli,
z generatora gazu albo z rurociągu w każdym punkcie
poboru gazu powinien być stosowany bezpiecznik.

Ruchome stanowisko spawalnicze to stanowisko

pracy przeznaczone do okresowego prowadzenia
prac spawalniczych, którego instalacje i wyposażenie
techniczne są doraźnie kompletowane, tylko na czas
wykonywania danej pracy. Należy pamiętać o tym, by
chronić takie stanowisko przed opadami atmosferycz-
nymi, a jego otoczenie przed promieniowaniem łuku
elektrycznego lub płomieniem.

W

YMAGANIA

DOTYCZĄCE

PRAC

SPAWALNICZYCH

Przy użytkowaniu elektrycznych urządzeń spawalni-
czych i osprzętu należy w szczególności przestrzegać
następujących wymagań bezpieczeństwa:

Należy pamiętać o tym,
żeby chronić stanowi-
sko spawacza przed opa-
dami atmosferycznymi,
a jego otoczenie przed
promieniowaniem łuku
elektrycznego albo pło-
mieniem.

fot. Shutters

tock

38

Promotor 10/08

Bezpieczeństwo

• prace związane z instalowaniem, demontażem,

naprawami i przeglądami elektrycznych urządzeń
spawalniczych powinni wykonywać pracownicy
mający uprawnienia określone w odrębnych
przepisach,

• połączenie kilku spawalniczych źródeł energii nie

powinno powodować przekroczenia, w stanie bez
obciążenia, dopuszczalnego napięcia między ob-
wodami wyjściowymi połączonych źródeł energii,

• przewody spawalnicze łączące przedmiot spa-

wany ze źródłem energii powinny być połączone
bezpośrednio z tym przedmiotem lub oprzyrzą-
dowaniem jak najbliżej miejsca spawania.
Podczas spawania gazowego:

• poziom cieczy w bezpieczniku wodnym powinien

być sprawdzany każdorazowo przed rozpoczę-
ciem pracy i po każdym cofnięciu się płomienia
do palnika, a w ruchu ciągłym co najmniej raz na
zmianę,

• niedopuszczalne jest dokonywanie jakichkolwiek

zmian w określonych przez producenta usta-
wieniach układów regulacji ciśnienia i zaworów
bezpieczeństwa.
Przy użytkowaniu butli z gazami należy w szcze-

gólności przestrzegać następujących wymagań
bezpieczeństwa:
• transport i magazynowanie butli powinno odby-

wać się zgodnie z zasadami określonymi w od-
rębnych przepisach,

• ręczne przetaczanie butli jest dopuszczalne tylko

w obrębie stanowiska spawalniczego,

• butle powinny być ustawiane w pozycji pionowej

lub zbliżonej do pionowej, zaworem do góry,
i zabezpieczone przed przewróceniem się,

• butle powinny być chronione przed nagrzaniem

do temperatury przekraczającej 35°C oraz przed
bezpośrednim oddziaływaniem płomienia, iskier
i gorących cząstek stałych,

• zawory butli z pokrętłami powinny być otwierane

bez użycia narzędzi, do otwierania i zamykania
zaworu butli bez pokrętła powinien być stosowany
odpowiedni klucz,

• naprawy butli, w tym naprawa zaworów, powinny

być wykonywane przez osoby posiadające upraw-
nienia określone w odrębnych przepisach,

• odległość butli od otwartego ognia musi wynosić

co najmniej 10 m, a odległość butli od płomienia
agregatu spawalniczego nie powinna być mniej-
sza niż 1 m,

• nie wolno w odległości mniejszej niż 10 m od

składu butli przechowywać materiałów łatwo
palnych.
Podczas wykonywania prac spawalniczych nie-

dopuszczalne jest zawieszanie przewodów i węży
spawalniczych na ramionach lub kolanach oraz
prowadzenie ich bezpośrednio przy innych czę-
ściach ciała. Prace spawalnicze na zbiornikach oraz

rurociągach po środkach chemicznych i innych,
stwarzających zagrożenie dla życia lub zdrowia
ludzi, a także środowiska, mogą być podjęte
wyłącznie po dokładnym oczyszczeniu zbiorników
i rurociągów z tych środków.

Przed przystąpieniem do prac spawalniczych

stwarzających zagrożenie pożarowe lub wybuchowe
osoba zlecająca zadanie powinna:
• doprowadzić do komisyjnej oceny zagrożenia

pożarowego w danym pomieszczeniu oraz okre-
ślić niezbędne wymagania przeciwpożarowe
mające na celu niedopuszczenie do powstania
i rozprzestrzeniania się pożaru albo wybuchu,
z czego należy sporządzić protokół,

• wydać pisemne zezwolenie na przeprowadzenie

prac spawalniczych,

• zlecić kontrolę w rejonie spawania oraz w po-

mieszczeniach sąsiednich po zakończeniu prac
i polecić, by jej wyniki zostały wpisane do książki
kontroli prac spawalniczych.

W

YBRANE

AKTY

PRAWNE

DOTYCZĄCE

TEMATU

•

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 27 kwiet-
nia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny
pracy przy pracach spawalniczych (Dz.U. z 2000 r.
nr 40, poz. 470),

•

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjal-
nej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
(Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.),

•

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej
z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajów prac,
które powinny być wykonywane przez co najmniej
dwie osoby (Dz.U. z 1996 r. nr 62, poz. 288).

•

Rozporządzenie MSWiA z 21 kwietnia 2006 r.
w sprawie ochrony przeciwpożarowej budyn-
ków, innych obiektów budowlanych i terenów
(Dz.U. nr 80/2006, poz. 563),

•

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Spo-
łecznej z 14 marca 2000 r. w sprawie bezpie-
czeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach
transportowych (Dz.U. z 2000 r. nr 26, poz. 313
ze zm.),

•

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 17 wrze-
śnia 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny
pracy przy urządzeniach i instalacjach energe-
tycznych (Dz.U. z 1999 r. nr 80, poz. 912 ze
zm.),

•

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 6 lute-
go 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny
pracy podczas wykonywania robót budowlanych
(Dz.U. z 2003 r. nr 47, poz. 401 ze zm.),

•

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 20 kwietnia
2005 r. w sprawie badań i pomiarów czynników
szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy
(Dz.U. z 2005 r. nr 73, poz. 645 ze zm.).

‰