Historia aromaterapii

Aromaterapia – metoda terapii przy pomocy naturalnych olejków eterycznych wprowadzanych do
organizmu poprzez drogi oddechowe (wąchanie, wdychanie, inhalacje) i przez skórę (masaże,
kompresy, kąpiele)
Twórcą określenia aromaterapia był francuski chemik Gatefosse -> badał olejki eteryczne pod kątem
zastosowania ich w kosmetyce

Sposoby pozyskiwania olejków eterycznych

1. Destylacja z parą wodną



łagodny proces umożliwiający pozyskanie olejków za pomocą pary wodnej z całych
roślin lub ich części – np. płatki róż, drewno sandałowe



w ten sposób pozyskiwanych jest większość olejków eterycznych np. różany

2. Ekstrakcja za pomocą rozpuszczalnika organicznego – np. heksanu lub metanol



w przypadku olejków wrażliwych na działanie wysokiej temperatury lub tych, których
wydajność przy destylacji jest niska



rozpuszczalnik uwalnia składniki zapachowe z rośliny lub żywicy



po ekstrakcji rozpuszczalnik musi być wydestylowany



w ten sposób otrzymuje się konkrety i absoluty
- konkret -> otrzymuje się przez ekstrakcję materiału roślinnego na gorąco
rozpuszczalnikiem niepolarnym np. benzen, heksan i oddestylowanie
rozpuszczalnika; konsystencja woskowata -> olejek eteryczny + wosk rośliny
- absolut -> otrzymuje się z schłodzonego konkretu przez ekstrakcję alkoholem
etylowym -> oddestylowanie alkoholu -> ciemna, gęsta ciecz



UWAGA ! jeżeli gotowy produkt zawiera osad -> pozostałości rozpuszczalnika

3. Tłoczenie na zimno



głównie olejki cytrusowe -> olejek cytrynowy, pomarańczowy, grejpfrutowy
mandarynkowy, limetkowy, bergamotowy



wydobycie olejku ze skórek owoców przed lub po oddzieleniu soku



wraz z olejkiem możemy pozyskać dodatkowe substancję



materiał rośliny powinien bezwarunkowo pochodzić z kontrolowanych upraw -> do
olejku mogą przedostać się środki np. owadobójcze

4. Ekstrakcja superkrytyczna z C0

2



nowoczesny proces ekstrakcji w niskich temperaturach (ok. 30°C), gdzie głównym
czynnikiem ekstrahującym jest skompresowany pod wysokim ciśnieniem (do 300 bar)
dwutlenek węgla -> ułatwia penetrowanie ekstrahowanego materiału



jest znacznie bardziej zaawansowane technologicznie od tradycyjnych procesów
ekstrakcji



można uzyskać wyciągi roślinne o najwyższym poziomie czystości i zachowaniu
naturalnych składników aktywnych



stosunkowo niska temperatura procesu nie degraduje składników aktywnych rośliny i
tym samym nie powoduje obniżenia ich jakości zdrowotnej i organoleptycznej



produkt nie zawiera resztek rozpuszczalnika

5. Enfleurage = nawanianie = maceracja tłuszczami



pierwsza ekstrakcja przeprowadzana przy pomocy naturalnych tłuszczów -> potem
druga destylowanym z wina alkoholem etylowym => absolut



bardzo droga metoda -> uniemożliwia to wykorzystanie jej praktyce

Przechowywanie i trwałość olejków eterycznych

1. Czynniki wpływające na trwałość olejków



wysoka temperatura



tlen



światło



jony metali

2. Trwałość



olejki cytrusowe – ok. 1 r.



olejki kwiatowe i drzewne – 2 lat lub więcej -> zależy od rodzaju olejku



olejki ziołowe – 1-3 lata



mieszanki zawierające oleje roślinne - do 6 miesięcy

3. Przechowywanie



bez dostępu światła



temperatura 18-20 C

0

ale lepiej -> MAX:15 ℃ - OPTIMUM: 5-10 ℃



po użyciu butelka powinna być natychmiast zamknięta, a pozostałości olejku należy
przechowywać w mniejszych pojemnikach



po otwarciu butelki z olejkiem powinno się zużyć go jak najszybciej

Szereg olejków od najdelikatniejszych do najsilniejszych i najtrwalszych

cytrusowe → ziołowe → leśne→ kwiatowe→ korzenne→ drzewne

Mechanizm działania olejków

1. nos → receptory węchowe → opuszka węchowa→ nerwy węchowe → mózg
2. nosogardziel → krtań → tchawica → oskrzela → płuca → układ krwionośny
3. naskórek → gruczoły łojowe, mieszki włosowe → skóra właściwa → głębiej leżące tkanki

i narządy



100% skoncentrowane naturalne olejki eteryczne nie mogą być aplikowane
bezpośrednio na skórę -> w kosmetyce wykorzystujemy olejki rozcieńczone



w kosmetyce stosuje się dawki olejków eterycznych działających poprzez zmysł węchu
i na skórę



w głąb tkanek i narządów olejki eteryczne penetrują w dawkach powyżej 2,5 – 3% ich
zawartości w preparacie + skład olejku, baza kosmetyczna, biodostępność np. stan skóry

Zabiegi kosmetyczne z zastosowaniem olejków eterycznych

Masaż



wybrany olejek eteryczny należy rozcieńczyć w olejku bazowym -> oleje roślinne



oleje roślinne

 olej awokado – do cer suchych i wrażliwych; działanie natłuszczające; zawiera

NNKT, witaminę E, fitosterole, fosfolipidy

 olej jojoba – zawiera fitosterole; nie wnika zbyt szybko w skórę -> idealny do

masażu

 olej lniany – do cer suchych i wrażliwych; dodatkowe działanie p/zapalnie;

zawiera witaminę E; może podrażniać

 olej migdałowy – cera sucha i wrażliwa; działa zmiękczająco; zawiera NNKT,

witaminę E, fitosterole, fosfolipidy; nie wnika w skórę zbyt szybko -> dobry do
masażu

 olej z miazgi kakaowej – skóra wrażliwa; działanie nawilżające
 olej z oliwy – skóra sucha, wrażliwa, zwiotczała; działa natłuszczająco

 olej z pestek brzoskwini, moreli, winogron - zawierają NNKT, witaminę E,

fitosterole, fosfolipidy; działają regenerująco

 olej saflorowy – skóra sucha, odwodniona, z łuszczycą, przy wyprysku; może

podrażniać

 olej sezamowy – skóra z trądzikiem różowatym
 olej z wiesiołka – skóra sucha, trądzikowa, przeciwzmarszczkowo



dorośli i dzieci od 14 lat -> 3% (wyjątkowo 5%); nie zaleca się stosowania olejków
eterycznych w tych grupach => kobiety w ciąży i karmiące oraz dzieci; w wyjątkowych
przypadkach po konsultacji z lekarzem, ale tylko niektóre –> kobiety w ciąży i karmiące
do 1,5%; dzieci 3-6 lat -> 1%; dzieci 6 miesięcy – 3 lata -> 0,5%

Kąpiele aromatyczne



6-8 lub 10-15 kropli dla dorosłego i dzieci od 14 lat; tylko po konsultacji z lekarzem - kobiety
w ciąży i karmiące –> 5-7 kropli; dzieci 3-6 lat -> 3-4 krople; dzieci 6 miesięcy – 3 lata -> 1-2
krople



olejek nie rozpuszcza się w wodzie -> należy użyć emulgatora np. miodu (1-2 łyżki), soli z
Morza Martwego (2-4 łyżek) -> mieszamy olejek z emulgatorem i dodajemy do wody w
wannie; emulgatory apteczne -> Mulsifan, LV41 -> dodać 10%

Kompresy, okłady lecznicze, Inhalacje
Rodzaje preparatów kosmetycznych zawierających olejki eteryczne



wody kwiatowe, toniki płyny do kąpieli (żele,olejki), oliwki, szampony, mydła, kremy i żele do
pielęgnacji twarzy, rąk i paznokci, nóg, balsamy, mleczka

Działanie olejków eterycznych na skórę



łagodzą stany zapalne, schorzenia bakteryjne i grzybicze – łojotokowe zapalenie skóry, łupież,
trądzik, grzybice stóp, paznokci i skóry



hamują proces starzenia się skóry – przyspieszają odnawianie komórek, odżywianie tkanek,
usuwanie toksyn, uelastyczniają i wzmacniają skórę, przyspieszają krążenie płynów
ustrojowych oraz odnowę kolagenu i elastyny



wzmacniają ściany naczyń krwionośnych – korzystny wpływ terapii na żylaki



otyłość i otyłość – przyspieszają krążenie płynów ustrojowych i usuwanie toksyn

Pielęgnacja skóry twarzy, szyi i dekoltu

-> stosowane stężenie olejków w kosmetykach 0,2 – 0,5%



sucha – geraniowy, różany, neroli



wrażliwa – cytrynowy, z drzewa różanego, geraniowy, lawendowy, z rumianku rzymskiego,
sandałowy



tłusta – cytrynowy, cyprysowy, z drzewa herbacianego, lawendowy, z rumianku rzymskiego



trądzikowa – cytrynowy, z drzewa różanego, lawendowy, sandałowy



naczyniowa – neroli, różany, z rumianku rzymskiego, sandałowy



zmęczona -> rewitalizacja – cytrynowy, cyprysowy, z drzewa różanego, neroli, różany, z
rumianku rzymskiego, sandałowy, rozmarynowy



dojrzała -> p/zmarszczkowo – cytrynowy, geraniowy, neroli, różany, rozmarynowy,
sandałowy

Pielęgnacja ciała, nóg, stóp

-> stężenie w preparatach 0,5 - 1,5%



cellulit, otyłość – cedrowy, cyprysowy, geraniowy, grejpfrutowy, imbirowy



grzybica – bergamotowy, cedrowy, z drzewa herbacianego, grejpfrutowy



podrażnienie mieszków włosowych – z mięty pieprzowej



obrzęki – cyprysowy, imbirowy, z mięty pieprzowy



żylaki – cyprysowy, geraniowy, grejpfrutowy, imbirowy



potliwość – bergamotowy, cyprysowy, z drzewa herbacianego

Włosy

-> stężenie w preparatach 0,5 - 1,5%



normalne – cytrynowy, geraniowy, lawendowy, rozmarynowy



suche - geraniowy, lawendowy, rozmarynowy, sandałowy



tłuste – bergamotowy, cedrowy, cytrynowy,z drzewa herbacianego, lawendowy,
rozmarynowy



zniszczone – lawendowe, z rumianku rzymskiego, sandałowy



wypadające – cedrowy, cytrynowy, rozmarynowy, z rumianku rzymskiego

Działanie olejków eterycznych stosowanych w gabinecie kosmetycznym

Bergamotowy – antybakteryjnie, dezodorująco, przeciwstresowo
Cedrowy – aseptycznie, lipolityczny, przeciwdepresyjny
Cyprysowy – aseptycznie, reguluje płyny ustrojowe, stymulujący
Cytrynowy – aseptycznie, tonująco, ściągająco, przeciwstresowo
Drzewa herbacianego – antyseptycznie, antygrzybiczo, antywirusowo, oczyszczająco
Drzewa różanego – aseptycznie, regeneruje naskórek, przeciwdepresyjnie
Geraniowy – aseptycznie, reguluje płyny ustrojowe, chroni przed UV
Grejpfrutowy – antybakteryjnie, stymuluje płyny ustrojowe, przeciwstresowo
Imbirowy – afrodyzjak, stymuluje krążenie, rozszerza pory, pobudza
Lawendowy – przeciwzapalnie, łagodzi podrażnia, regeneruje skórę, uspokaja
Mięty pieprzowej – antybakteryjnie, chłodzącą, łagodzi podrażnienia
Neroli – wzmacnia naczynia włosowate, przeciwzmarszczkowo, przeciwstresowo
Rozmarynowy – stymuluje mikrokrążenie, odżywczo, aseptycznie, antyutleniacz
Różany – aseptycznie, łagodzi podrażnienia, stymuluje kolagen III, przeciwzmarszczkowo, chroni
przed UV, uspokaja
Rumianku rzymskiego – przeciwzapalnie, łagodzi podrażnienia, chroni przed UV, uspokajająco
Sandałowy – aseptycznie, łagodzi podrażnienia, wzmacnia naczynia włosowate, przeciwstresowo

Podstawowe zasady bezpiecznego stosowania olejków eterycznych.



olejki eteryczne należy przechowywać w oryginalnych pudełkach, z dala od źródeł światła,
najlepiej w chłodnym miejscu.



nie wolno stosować nie rozcieńczonych olejków eterycznych na skórę (wyjątek stanowi olejek
z drzewa herbacianego i lawendowy); przed użyciem należy rozcieńczyć olejek z olejem
bazowym (np. słonecznikowy, oliwa z oliwek, z pestek winogron) – 3-5 kropli na 1 łyżkę na
oleju bazowego



nie należy stosować większych dawek olejków niż jest to wskazane



należy stosować wyłącznie olejk firm (np. Avicenna Oil, Kej, Pollena-Aroma, Dr Beta, Herba-
pol, Hasco-Lek, ETJA), które posiadają atest PZH, są naturalne i mogą być stosowane na skórę
(zostały przebadany dermatologicznie); olejki dostępne w sprzedaży mogą mieć zróżnicowa-
ne ceny, znacznie tańsze nie są w 100% naturalne, tylko np. zapachowe i nie przeznaczone do
kontaktu ze skórą



nie łączymy kąpieli aromaterapeutycznych z myciem ciała w płynach pianotwórczych.



należy zachować ostrożność u osób mających skłonności do alergii

o

przed użyciem należy przeprowadzić test uczuleniowy - kroplę olejku rozpuszczamy
w łyżeczce oliwy i wcieramy się miejsca mało widoczne np. za uchem lub ma zgięciu
łokcia

o

jeśli po 12 godzinach nie wystąpi reakcja alergiczne (wysypka, swędzenie albo
zaczerwienie), można wówczas stosować dany olejek



nie należy stosować olejków eterycznych doustnie (wyjątek stanowią zalecenia i kontrola
specjalisty). Nie powinno się stosować wewnętrznie absoluty, gdyż przy ich produkcji
używane są rozpuszczalniki.



nie zaleca się stosowania olejków eterycznych u kobiet w ciąży → szczególnie należy unikać
olejków: goździkowy, jaśminowy, majerankowy, bazyliowy, cedrowy, jałowcowy,
muszkatołowy, szałwiowy, miętowy, hyzopowy, tymiankowy, rozmarynowy, tatarkowy;
stosowanie olejków najlepiej skonsultować z lekarzem



nie zaleca się stosowania olejków u kobiet karmiących ani u małych dzieci.



nigdy nie wykonujemy masażu aromaterapeutycznego osobom ze zmianami zapalnym np.
przy ranach i zakażeniach, przy żylakach podudzia i zakrzepicy, w przypadku chorób
zakaźnych itp.



niektórych olejków (działanie fototoksyczne) nie wolno stosować na skórę bezpośrednio
przed lub w czasie opalania (łącznie z solarium)

o

należą do nich olejki cytrusowe: bergamotowy, pomarańczowy, mandarynkowy,
grejpfrutowy, cytrynowy oraz arcydzięgiel

o

po zaaplikowaniu ich na skórę nie należy opalać się przez minimum 6 godzin. W
przeciwnym wypadku mogą wystąpić podrażnienia, przebarwienia



olejku geraniowego nie powinno się stosować korzystając z pigułek antykoncepcyjnych, a
tymiankowego przy nadciśnieniu



osoby cierpiące na epilepsje powinny unikać następujących olejków: hyzop, koper, rozmaryn



nie powinno się stosować przez dłuższy czas tego samego olejku



olejki mogą oddziaływać nie niektóre tworzywa sztuczne



nie zaleca się łączyć ze sobą więcej jak 5 olejków eterycznych