Opcje
Opcja
jest umową zawartą między nabywcą kontraktu
a jego sprzedawcą, dająca nabywcy prawo, lecz
nie stwarzająca zobowiązania, zakupu od
wystawcy (opcja kupna) lub sprzedaży wystawcy
(opcja sprzedaży) określonej ilości instrumentu
bazowego po z góry ustalonej cenie wykonania
(bazowej, rozliczenia) i w ciągu oznaczonego
okresu (opcja amerykańska) lub w umówionym
terminie (opcja europejska).
Rodzaje opcji
• Opcje kupna (call) – dają nabywcy prawo do
zakupu danego instrumentu bazowego, a
wystawcę zobowiązują do jego dostarczenia.
• Opcje sprzedaży (put) – dają nabywcy prawo
do sprzedaży danego instrumentu bazowego,
a wystawcę zobowiązują do jego nabycia.
Rodzaje opcji
• Opcje amerykańskie – mogą być rozliczane
zgodnie z życzeniem nabywcy w dowolnym
momencie od daty jej zakupu do dnia jej
wygaśnięcia.
• Opcje europejskie – mogą być rozliczane tylko
w ściśle oznaczonym terminie przypadającym
w dniu jej wygaśnięcia (data wygaśnięcia
zawsze pokrywa się z datą wykonania).
Pozycje opcyjne
Pozycja
Ryzyko
Zysk
długa opcja kupna (long call) – kupno opcji kupna
zapłacenie premii nieograniczony
długa opcja sprzedaży (long put) – kupno opcji sprzedaży
zapłacenie premii nieograniczony
krótka opcja kupna (short call) – sprzedaż (wystawienie) opcji kupna
nieograniczone
otrzymana premia
krótka opcja sprzedaży (short put) – sprzedaż (wystawienie) opcji sprzedaży nieograniczone
otrzymana premia
Pozycje opcyjne
Zysk
Zysk
Strata
Strata
Opcja call
Opcja put
m
m
Long call
nabywca
Short call
wystawca
Long put
nabywca
Short put
wystawca
Opcja kupna (call) – zyski/straty
y
Pozycja krótka na opcji kupna (short call)
Pozycja długa na opcji kupna (long call)
p
-p
y
m
s
m
s
y = -p
y = s - m - p
y = p
y = m - s + p
Oznaczenia :
y -
zysk ze strategii opcyjnej
m
– cena wykonania opcji
s
– wartość akcji w dniu wygaśnięcia opcji
p - cena opcji kupna (premia)
Opcja sprzedaży (put) – zyski/straty
Pozycja krótka na opcji sprzedaży (short put)
y
Pozycja długa na opcji sprzedaży (long put)
p
m
s
y = -p
y = m - s - p
y = p
y = s - m + p
y
m
s
Oznaczenia :
y -
zysk ze strategii opcyjnej
m
– cena wykonania opcji
s
– wartość akcji w dniu wygaśnięcia opcji
p-
cena opcji sprzedaży (premia)
-p
Rodzaje opcji ze względu na różnicę pomiędzy kursem rynkowym
instrumentu bazowego a kursem wykonania opcji
Kurs rynkowy instrumentu
bazowego
Opcja kupna (call)
Opcja sprzedaży (put)
Wyższy od kursu wykonania (s > m)
W cenie (in the money - ITM)
Poza ceną (out of the money -
OTM)
Równy kursowi wykonania (s = m)
Po cenie (at the money - ATM)
Po cenie (at the money - ATM)
Niższy od kursu wykonania (s < m)
Poza ceną (out of the money -
OTM)
W cenie (in the money - ITM)
Rodzaje opcji ze względu na różnicę pomiędzy kursem rynkowym
instrumentu bazowego a kursem wykonania opcji
Opcja call
Opcja put
s
Zysk
Opcja out-of-the-money
(poza ceną)
Opcja at-the-money (po cenie)
Opcja in-the-money (w cenie)
-p
m
s
Zysk
Opcja out-of-the-money
(poza ceną)
Opcja at-the-money (po cenie)
Opcja in-the-money (w cenie)
-p
m
Opcje na GPW (indeksowe na WIG20)
O
XYZ
k
r
ccc
O
Nazwa instrumentu
–
O
(OPCJA)
XYZ
Nazwa instrumentu bazowego
–
W20
(WIG20)
k
Opcja kupna Opcja sprzedaży
Marzec
C O
Czerwiec
F R
Wrzesień
I U
Grudzień
L X
r
Ostatnia cyfra roku wygaśnięcia – np.
1
(2011),
2
(2012)
ccc
Wartość kursu wykonania opcji – np.
200
(2000 pkt)
np.
OW20F2230
– opcja kupna na indeks WIG20 wygasająca w
czerwcu 2012 r. z kursem wykonania 2300 pkt.
Opcje na GPW (indeksowe na WIG20)
Typ opcji
Opcje kupna i opcje sprzedaży
Seria opcji
Wszystkie opcje tej samej klasy (na ten sam instrument bazowy określone tym samym standardem) i
tego samego typu o tym samym dniu wygaśnięcia i tym samym kursie wykonania.
Styl wykonania
opcji
Europejski - opcje mogą być wykonane tylko w dniu wygaśnięcia
Instrument
bazowy
Indeks WIG20
Mnożnik
10 zł za punkt indeksowy
Jednostka
notowania
Punkty indeksowe
Miesiące
wygaśnięcia
cztery najbliższe miesiące z cyklu marzec, czerwiec, wrzesień, grudzień.
Dzień wygaśnięcia Trzeci piątek miesiąca wygaśnięcia danej serii. Jeżeli w tym dniu zgodnie z kalendarzem giełdy nie
odbywa się sesja dniem wygaśnięcia jest ostatni dzień sesyjny przypadający przed trzecim piątkiem
miesiąca wygaśnięcia. Jest to jednocześnie ostatni dzień obrotu.
Pierwszy dzień
obrotu
W przypadku pierwszych serii opcji w danej klasie - określany jest przez Giełdę.
Dla serii opcji z nowym dniem wygaśnięcia w danej klasie - pierwszy dzień sesyjny po dniu wygaśnięcia
serii poprzedniej.
Dla kolejnych serii opcji, których dzień wygaśnięcia jest tożsamy z dniem wygaśnięcia serii
pozostających w obrocie zgodnie z zasadami wprowadzania nowych serii opcji.
Kurs rozliczeniowy Kurs rozliczeniowy jest określony w dniu wygaśnięcia opcji jako średnia arytmetyczna ze wszystkich
wartości indeksu WIG20 w czasie ostatniej godziny notowań ciągłych oraz wartości tego indeksu
ustalonej na zamknięcie sesji giełdowej, po odrzuceniu 5 najwyższych i 5 najniższych z tych wartości
Opcje na GPW (indeksowe na WIG20)
Kwota rozliczenia Dla opcji kupna kwota rozliczenia wyznaczana jest według wzoru:
y = max{[s- m];0}
Dla opcji sprzedaży kwota rozliczenia wyznaczana jest według wzoru:
y = max{[m - s];0}
gdzie: y - kwota rozliczenia określana w dniu wykonania, s - cena rozliczeniowa określana w
dniu wykonania, m - cena wykonania.
Zasady
wykonania opcji
Wykonanie następuje automatycznie w dniu wygaśnięcia jeżeli:
- dla opcji kupna: s > m,
- dla opcji sprzedaży: m > s.
Właściciel opcji (nabywca) ma prawo rezygnacji z wykonania opcji.
Dzień rozliczenia Następny dzień roboczy po dniu ustalenia kursu rozliczeniowego (dniu wygaśnięcia)
Sposób
rozliczenia
Pieniężne w złotych polskich.
Zasady ustalania kursu wykonania
Kurs
wykonania
Różnice pomiędzy kursami wykonania poszczególnych serii opcji mogą
wynosić:
1. Dla opcji z najbliższym terminem wygaśnięcia:
•
10pkt – gdy WIG20 mieści się w przedziale od 25 pkt do 470 pkt.
•
20 pkt – gdy WIG20 mieści się w przedziale od 480 pkt do 980 pkt.
•
50 pkt – gdy WIG20 osiąga 1000 pkt i więcej
2. Dla opcji o kolejnych terminach wygaśnięcia:
•
20pkt – gdy WIG20 mieści się w przedziale od 25 pkt do 460 pkt.
•
40 pkt – gdy WIG20 mieści się w przedziale od 480 pkt do 960 pkt.
•
100 pkt – gdy WIG20 osiąga 1000 pkt i więcej
Zasady ustalania kursu wykonania
Kurs
wykonania
W pierwszym dniu sesyjnym po dniu wygaśnięcia poprzednich serii,
wprowadza się do obrotu następujące serie opcji wygasające w nowym
terminie wygaśnięcia:
a. jedną serię z kursem wykonania najbardziej zbliżonym do wartości
zamknięcia instrumentu bazowego z poprzedniej sesji. W przypadku gdy
wartość zamknięcia instrumentu bazowego z poprzedniej sesji stanowi
średnią arytmetyczną dwóch najbliższych kursów wykonania, za kurs
wykonania tej serii przyjmuje się wyższy z kursów,
b. cztery serie z kursem wykonania wyższym od kursu wykonania określonego
w lit. a),
c. cztery serie z kursem wykonania niższym od kursu wykonania określonego
w lit. a).
d. serie opcji wygasające w najbliższym terminie wygaśnięcia, z takimi
kursami wykonania, aby różnice pomiędzy wszystkimi kursami wykonania
dla tego terminu były zgodne z zasadami określonymi w tabeli
Zasady ustalania kursu wykonania
Kurs
wykonania
Do obrotu giełdowego wprowadzane są także serie opcji w takich terminach
oraz z takimi kursami wykonania, aby w obrocie znajdowało się jednocześnie
co najmniej:
1. dla najbliższego terminu wygaśnięcia:
a) osiem serii opcji z kursami wykonania wyższymi od ostatniej wartości
zamknięcia instrumentu bazowego, oraz
b) osiem serii opcji z kursami wykonania niższymi od ostatniej wartości
zamknięcia instrumentu bazowego;
2. dla kolejnych terminów wygaśnięcia:
a) cztery serie opcji z kursami wykonania wyższymi od ostatniej wartości
zamknięcia instrumentu bazowego, oraz
b) cztery serie opcji z kursami wykonania niższymi od ostatniej wartości
zamknięcia instrumentu bazowego.
Przykład 1
Inwestor nabył opcję kupna na indeks WIG20 z kursem
wykonania 2200 pkt. płacąc premię 300 pkt. Jaki będzie
wynik tej inwestycji gdy kurs rozliczeniowy opcji w dniu
jej wygaśnięcia osiągnie 2650 pkt.?
y = (2650
– 2200) – 300 = 150
Zysk = 150 pkt. x 10 zł = 1 500 zł
-300
y
2200
s
2650
150
Przykład 2
Inwestor wystawił opcję put na indeks WIG20 z kursem
wykonania 2500 pkt. i premią 150 pkt. Jaki będzie wynik
tej inwestycji gdy kurs rozliczeniowy opcji w dniu jej
wygaśnięcia osiągnie 2400 pkt.?
y = (2400
– 2500) + 150 = 50
Zysk = 50 pkt. x 10 zł = 500 zł
150
2500
s
50
Przykład 3
Inwestor otworzył długą pozycję na OW20R1200 z premią 400.
Jaki będzie wynik tej inwestycji gdy kurs rozliczeniowy opcji w
dniu jej wygaśnięcia osiągnie 1700?
y = 2000
– 1700 – 400 = - 100
Zysk = -
100 pkt. x 10 zł = - 1000 zł
-400
y
2000
s
1700