1

Dr inż. arch. kraj. Piotr Latocha, SGGW

Rośliny okrywowe na terenach zurbanizowanych

Wprowadzenie

W ostatnich latach szczególnie intensywnie rozwijają się nasze miasta. Powstaje coraz więcej

nowych budynków, budowane są liczne parkingi. Wszystko to odbywa się kosztem resztek

terenów zieleni. Bardzo ważnym staje się więc podnoszenie jakości pozostałych jeszcze skrawków

zieleni i gdzie tylko można tworzenie nowych. Często niestety ich jakość budzi wiele zastrzeżeń

(wydeptane lub zaschnięte trawniki, zdziczałe, pełne śmieci zarośla, itp.) Należy przełamać

stereotyp iż poza drzewami i dużymi krzewami są tylko powierzchnie trawiaste. Ze względu na

konieczną intensywną pielęgnację trawniki powinny być zakładane głównie na większych

obszarach ( np. w parkach i większych skwerach) gdzie łatwiej jest wprowadzić mechanizację

prac pielęgnacyjnych. Wszelkie niewielkie obszary „zieleni”, zarówno towarzyszące ciągom

pieszym jak i komunikacji, powinny być zagospodarowywane roślinnością trwałą, nie wymagającą

nadmiernej pielęgnacji. Rolę taką doskonale mogą spełniać rośliny okrywowe, które przy

odpowiednim dopasowaniu gatunków do konkretnych warunków i potrzeb zapewniają trwały i z

czasem samoutrzymujący się układ. Niezmiernie ważnym jest także fakt iż większość roślin

okrywowych jest odporniejsza od trawników na okresową suszę i zanieczyszczenia powietrza oraz

charakteryzują się większą zmiennością w ciągu roku niż trawniki (kwitnienie, przebarwianie),

przez co stają się bardzo atrakcyjne.

Gdzie należy stosować rośliny okrywowe w mieście:

• Na obszarach towarzyszących komunikacji (wysepki, pasy między jezdniami)
• Na

skarpach

• W miejscach silnie ocienionych pod drzewami
• Wokół drzew sadzonych w chodniku, w dużych pojemnikach
• W zieleni dachowej jako podstawowy składnik kompozycji (zieleń ekstensywna i intensywna

niska – miąższość substratu 8-25 cm)

2

Stosując rośliny okrywowe aby uzyskać spodziewany efekt należy przestrzegać kilka

podstawowych zasad:

1. Dobrze dopasować gatunek do istniejących warunków siedliskowych. Najczęściej spotykamy

trzy typy siedlisk określanych głównie przez warunki świetlne, ale także przez wilgotność i

zasobność gleby:

• Miejsca cieniste pod drzewami to obszary trudne do obsadzenia. Obszary te są często

latem i zimą mało estetyczne. Z dużej palety roślin okrywowych możemy jednak wybrać

gatunki, które w sposób zadowalający są tu w stanie stworzyć zielone okrywy. Na większych

ocienionych obszarach dobrze rośnie konwalia (Convallaria), gajowiec (Lamiastrum),

pragnia (Waldsteinia), trzmielina (Euonymus), bluszcz (Hedera), pachysandra (Pachysandra)

czy barwinek (Vinca).

• Miejsca półcieniste na skraju drzew lub pod luźno rosnącymi drzewami mogą stanowić

optymalne siedlisko dla wielu roślin okrywowych. Przy wystarczająco zasobnej glebie

doskonale będą rosły bodziszek korzeniasty (Geranium macchorrizum), epimedium

(Epimedium), które doskonale dają się komponować z tawułkami (Astilbe), Prymulami czy

paprociami. W półcieniu, przy wystarczającej wilgotności podłoża doskonale rośnie także

niska, jedynie 15 cm tawułka (Astilbe chinensis) kwitnąca purpurowo- różowo od sierpnia do

września. Roślinami dobrze komponującymi się z nią są np. funkie (Hosta), tojeść

(Lysimachia) czy paprocie. Na większych obszarach doskonale rosną także dąbrówka

rozłogowa (Ajuga reptans), rdest pokrewny (Polygonum affine), żywokost (Symphytum),

pragnia (Waldsteinia) czy turzyce (Carex). Z krzewów można polecić tawuły (Spiraea),

tawulca pogiętego odm. kędzierzawą (Stephanandra incisa ‘Crispa’) czy śnieguliczkę

Chenault’a (Symphoricarpos x chenaultii ‘Hancock’).

• Obszar nasłoneczniony stwarza największe możliwości. Możemy wprowadzać tu zarówno

liczne byliny jak i krzewy. W miejscach o dobrze zdrenowanej glebie można sadzić różne

gatunki bylin jak rozchodniki (Sedum), lawendę, nawrot czerwonobłękitny (Buglossoides

purpurocaerulea

), krzewy liściaste jak np. pięciorniki (Potentilla) oraz krzewy iglaste jak liczne

niskie gatunki jałowców (np. J. horizontalis, J. sabina ‘Tamariscifolia’) czy karłowe odmiany

kosodrzewiny (P. mugo ‘Mops’, ssp. pumilio). Na glebach dostatecznie wilgotnych dobrze

rosną odmiany zimozielonej irgi (np. Cotoneaster ‘Coral Beauty’, ‘Skogsholmen’), tawulec

pogięty odm. kędzierzawa (Stephanandra incisa ‘Crispa’), czy niskie odmiany tawuły

japońskiej (Spiraea japonica ‘Little Princess’, ‘Golden Princess’, ‘Goldmund’). Z bylin np.

rdest pokrewny (Polygonum affine) czy przywrotnik miękkowłosy (Alchemilla mollis). Odrębną

grupą roślin okrywowych wymagających pełnego oświetlenia i dostatecznie wilgotnej i

zasobnej gleby są róże okrywowe wyróżniające się spośród innych roślin obfitością

kwitnienia. Spośród wielu odmian jako najbardziej przydatne w naszych warunkach należy

3

uznać: różową ‘The Fairy’ (wys. 60cm) i czerwoną ‘Chimo’ (wys. 80 cm). Róże wymagają

szczególnie starannego przygotowania podłoża (usunięcia chwastów trwałych) ze względu

na utrudnioną dalszą pielęgnację (kolce).

2. Dopasować wysokość roślin okrywowych do powierzchni obsadzanej w myśl zasady że na

mniejszych obszarach sadzimy niższe rośliny a na większych wyższe.

3. Chcąc uzyskać bariery (np. przy ulicach) stosować rośliny kolczaste lub cierniste (np. róża,

pigwowiec)

4. Rozstawę dobierać do siły wzrostu roślin (silnie rosnące rzadziej, słabiej rosnące gęściej) i

warunków siedliskowych (żyzności podłoża). Dobierać zalecaną rozstawę dla poszczególnych

gatunków.

5. Na większych obszarach zaleca się tworzenie kompozycji wielogatunkowych sadząc je

grupami z zachowaniem zasady podobieństwa wysokości, siły wzrostu oraz pokroju lub

wyraźnych kontrastów.

6. Pod drzewami sadzić rośliny płytko korzeniące się. W parkach powinny być to głównie byliny

lub pnącza. Przy ulicach krzewy które dodatkowo powinny spełniać funkcje ochronną w

stosunku do drzew.

7. Rośliny iglaste sadzić głównie w miejscach reprezentacyjnych (mniej narażonych na kradzieże,

niszczenie przez psy, itp.). Niestety ulubieni przez wielu czworonodzy mają w swojej naturze

zapisaną potrzebę oznaczania swojego „terytorium” przy pomocy moczu. Zawarty w nim

mocznik powoduje silne uszkodzenie wielu roślin, głównie iglastych i zimozielonych co

ostatecznie prowadzi do ich zamierania. Pewnym rozwiązaniem może być wygradzanie

obszarów obsadzonych roślinami choć nie zawsze daje to zadowalające rezultaty.

8. Do sadzenia stosować zawsze materiał roślinny dobrej jakości (najlepiej z pojemników).

9. Dobrze przygotować teren i wykonać obsadzenia

• Najważniejszą czynnością decydującą o ostatecznym efekcie jest dobre oczyszczenie

podłoża z chwastów trwałych w tym głównie perzu, powoju czy ostu. W przypadku ciężkiej

gleby można dodać piasku w celu jej rozluźnienia lub odwrotnie. Wzbogacanie substancją

organiczną należy stosować z ostrożnością gdyż może to prowadzić to nadmiernego wzrostu

chwastów.

• Rośliny przed samym sadzeniem rozstawiamy na wyznaczonym do sadzenia terenie po

czym sadzimy zgodnie ze sztuką ogrodniczą. Po posadzeniu rośliny dobrze podlewamy i

całą powierzchnie ściółkujemy korą sosnową lub innym wybranym materiałem. (np.

trocinami, matą szkółkarską itp.) co poprawia warunki wzrostu i ogranicza zachwaszczenie.

• Podstawowymi zabiegami pielęgnacyjnymi jest odchwaszczanie i podlewanie, które

prowadzimy w miarę potrzeby aż do uzyskania pełnego pokrycia gruntu przez rośliny czyli

przez dwa maksymalnie trzy lata. Później rośliny nie powinny wymagać pielęgnacji i

samodzielnie ograniczać wzrost chwastów oraz ochraniać glebę. Korzystnie na rozwój roślin

4

wpływa nawożenie szczególnie w okresie wiosennym i wczesnoletnim nawozami

wieloskładnikowymi o zwiększonej zawartości azotu zwłaszcza gdy ściółkujemy zbyt świeżą

korą.

Zalety i problemy stosowania roślin okrywowych w warunkach miejskich

Zalety:

• Odporniejsze od trawników na niekorzystne warunki siedliskowe, okresową suszę i

zanieczyszczenia

• Rosną zadowalająco przy niedużej miąższości podłoża
• Wraz z upływem czasu wymagają znacznie mniej pielęgnacji niż trawniki przez co

ograniczają nakłady na utrzymanie zieleni

• Odporniejsze na zniszczenie niż trawniki (bariera psychiczna przed niszczeniem roślin

większa niż trawników)

• Znacznie atrakcyjniejsze niż monotonne trawniki – zmienność w ciągu roku, bogactwo

pokrojów, barwy, faktury dają duże możliwości projektowe)

• Duże znaczenie ekologiczne – siedlisko dla mikrofauny, działanie fitosanitarne

(oczyszczające powietrze z zanieczyszczeń)

• Ograniczają erozje gleby na skarpach
• Hamują degradację gleb miejskich poprzez ułatwienie napowietrzania i zwiększanie retencji

wodnej (dzięki systemowi korzeniowemu)

Problemy:

• Nieodpowiednie przygotowanie terenu pod sadzenie roślin (pozostawienie chwastów

trwałych lub ich organów podziemnych) co może zwiększyć późniejsze nakłady

pielęgnacyjne

• Konieczność systematycznej pielęgnacji w pierwszych dwóch-trzech latach po posadzeniu

zanim rośliny osiągną pełne pokrycie

• Możliwość kradzieży roślin w pierwszym roku po sadzeniu

Jednym z podstawowych elementów decydujących o szerszej możliwości stosowania roślin

okrywowych jest czynnik ekonomiczny czyli koszty zakładania i utrzymania obsadzeń roślinami

okrywowymi, które często porównywane są z trawnikami.

Czy rośliny okrywowe są droższe od trawników?

5

Przy porównywaniu ekonomicznej strony oby tych form zieleni należy brać pod uwagę zarówno

koszty związane z ich założeniem jak i koszt dalszej, właściwej pielęgnacji w określonym okresie

czasu. Tak samo jak nie ma jednej ceny na założenie trawnika bo zależy ona od typu trawnika i

istniejących warunków glebowych tak i nie ma jednej ceny założenia obsadzenia z roślin

okrywowych, która determinowana jest głównie przez zastosowany materiał roślinny i jego ilość na

jednostkę powierzchni. Warunkiem sukcesu jest także właściwe, zgodne ze sztuką ogrodniczą

postępowanie związane z ich zakładaniem.

Wyniki badań zarówno zagranicznych jak i krajowych wykazały iż średnio rzecz biorąc koszt

założenia takiej samej powierzchni roślin okrywowych jest prawie zawsze wyższy od trawnika choć

różnice te mogą być nie duże (np. przy Symphoricarpos x chenaultii ‘Hancock’, Cotoneaster ‘Coral

Beauty’ - 1,5 szt/m

2

), ale dalsza prawidłowa pielęgnacja jest w przypadku trawników droższa niż w

przypadku roślin okrywowych (biorąc pod uwagę okres 20 lat), a koszty te zrównują się po około 6-

10 latach (Fintel A i B 1981).

Czy w Polskich warunkach transformacji tego typu porównania są możliwe? Czy możliwe jest

dokładne wyliczenie kosztów założenia obsadzenia roślinami okrywowymi albo rocznej pielęgnacji

trawnika? Jest to niewątpliwie trudne, ponieważ koszt ten determinowany jest w każdym

przypadku przez szereg cech zależnych od: rodzaju podłoża i kosztów jego przygotowania,

zaprojektowanego gatunku roślin i ich ilości, rodzaju materiału ściółkującego a w przypadku

trawnika przez jego rodzaj. Próbę skalkulowania kosztów wykonano w oparciu o KNR 2-01. Stawki

cen zaczerpnięto z katalogu Secocenbud. Koszt pielęgnacji trawnika wykonano w oparciu o deficyt

opadów dla Polski centralnej (300 mm/rok). Do wyliczenia kosztów ich zakładania i pielęgnacji

wykorzystano informacje ze źródeł akademickich (Wysocki 2000). Uzyskane wyniki pokazują na

podobne zależności jakie można znaleźć w literaturze niemieckiej (Fintel B 1981). Może więc się

zawsze zdarzyć, że w podobnych warunkach przy zastosowaniu jednej rośliny okrywowej koszt

będzie porównywalny z trawnikami a przy zastosowaniu innej znacznie wyższy. Zawsze jednak

dalsza pielęgnacja liczona w okresie 20 lat jest droższa w przypadku trawników niż roślin

okrywowych choć wydatki te są rozłożone w czasie i przez to mniej dokuczliwe dla inwestora. Nie

zawsze jednak liczy się jedynie koszt. Dlatego nie zawsze porównywanie strony ekonomicznej

może być jedynym kryterium. Należy zaznaczyć, że w wielu sytuacjach gdzie poleca się

stosowanie roślin okrywowych trawnik nie jest w ogóle w stanie rosnąć zadowalająco lub jego

pielęgnacja staje się ekwilibrystyką dlatego takie porównania nie zawsze są miarodajne czy wręcz

celowe. Trawniki i rośliny okrywowe nie powinny w ogóle być traktowane konkurencyjnie względem

siebie ale uzupełniająco, alternatywnie.

Literatura

1.

Fintel F. 1981A: Bodendeckende Gehölze für Straßenbepflanzung – unter besonderer Berücksichtigung ihrer
Eignung als Rasenersatz an Straßen teil I. Neue Landschaft, 26/11. s. 757 – 763

6

2.

Fintel F. 1981B: Bodendeckende Gehölze für Straßenbepflanzung – unter besonderer Berücksichtigung ihrer
Eignung als Rasenersatz an Straßen teil II. Neue Landschaft, 27/12. s. 820 – 826.

3.

Kolb W. 1981: Pflegeaufwand bei bodendeckenden Stauden und Gehölzen – Lehrstuhl für Wirtschaftslehre des
Gartenbaues, Technische Universität München – Dissertation.

4.

Secocenbud 1999: Informacja o stawkach robocizny kosztorysowej oraz cenach najmu sprzętu budowlanego w I
kwartale 1999. 4

5.

Wysocki 2000: Informacje ustne

7

Zestawienie kosztów założenia i utrzymania trawnika gazonowego i liściastych oraz iglastych krzewów

okrywowych w różnych wariantach rozstawy i pielęgnacji w okresie

20 lat - obszar 100 m2

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

16000

18000

20000

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

Lata

Koszt PLN (wg

cen

1999/2000)

Trawnik 20 razy koszony, nawożenie 240 kg NPK/ha, nawadnianie 300mm deficyt opadów

Liściaste krzewy okrywowe 1,5 szt/m2, odchwaszczanie systematyczne przez 20 lat

Liściaste krzewy okrywowe 4 szt/m2, odchwaszczanie systematyczne przez 20 lat

Liściaste krzewy okrywowe 4 szt/m2, odchwaszczanie przez pierwsze 3 lata, po 12 latach cięcie odmładzające (maszynowo) i odchwaszczanie przez kolejne 3 sezony

Iglaste krzewy okrywowe 3 szt/m2, odchwaszczanie systematyczne przez 20 lat

8

Podstawowy dobór krzewów i bylin okrywowych dla różnych warunków siedliskowych.

A. miejsca w pełni nasłonecznione

Krzewy liściaste

GATUNEK, ODMIANA

Nazwa polska

Wyso-

kość

Ulistnienie Kolor

kwiatów Pora

kwitnienia

Gleba

1

/ Wilgotność

2

/ Gęstość

szt/m

2

Walory

ozdobne

Berberis thunbergii

berberys
Thunberga

100-

150

sezonowe

żółte V

przeciętna

świeża-

sucha

3 owoce,

liście

jesienią

B. t. 'Green Carpet'

odm.

80

sezonowe

żółte V

przeciętna

świeża-

sucha

3 pokrój,

liście

jesienią

Chaenomeles

x superba

'Colour Trail'

pigwowiec
pośredni odm.

60 sezonowe jasno-

różowe

IV-V przeciętna

świeża 4

kwiaty,

owoce

Ch.

x s. 'Low'n White'

odm.

60

sezonowe jasno-zielone

IV-V

przeciętna

świeża 4

kwiaty,

owoce

Ch.

x s. 'Pink Trail'

odm.

60

sezonowe pomarańczo

wo- różowe

IV-V przeciętna

świeża 4

kwiaty,

owoce

Ch.

x s. 'Texas Scarlet'

odm.

60

sezonowe karminowo-

czerwone

IV-V przeciętna

świeża 4

kwiaty,

owoce

Cornus sericea

'Kelseyi'

dereń rozłogowy
odm.

70 sezonowe

-

- przeciętna

świeża-

sucha

3 pokrój,

pędy zimą

Cotoneaster

'Coral Beauty' irga odm.

60

zimozielone

/ sezonowe

białe V-VI

przeciętna

świeża 3

liście,

kwiaty,

owoce

C.

'Skogholm'

Irga odm.

100 zimozielone

/ sezonowe

białe V-VI

przeciętna

świeża 2

liście,

kwiaty,

9

owoce

C.

'Ursynów'

Irga odm.

50

zimozielone

/ sezonowe

białe V-VI

przeciętna

świeża 3

liście,

kwiaty,

owoce

C. dammeri

var. radicans

Irga Dammera
odm. rozesłana

20 zimozielone

/ sezonowe

białe V-VI

przeciętna

świeża 5

liście,

kwiaty,

owoce

C.d.

'Eichholz'

Irga Dammera
odm.

25 zimozielone

/ sezonowe

białe V-VI

przeciętna

świeża 4

liście,

kwiaty,

owoce

Cotoneaster horizontalis

irga pozioma

60

sezonowe białoróżowe V-VI przeciętna

świeża 3

liście,

kwiaty,

owoce

Euonymus fortunei var.
radicans

trzmielina
Fortune’a odm.
położona

30 zimozielone

b.z.

- przeciętna

–

próchnicz

na

świeża-

wilgotna

8 liście

E. f

'Emerald'n Gold'

odm.

50

zimozielone

żółto-

zielone

b.z. -

przeciętna

–

próchnicz

na

świeża-

wilgotna

8

żółtopstre,

zimozielone

liście

E. f

'Emerald Gaiety'

odm.

30

zimozielone

biało-

zielone

b.z. -

przeciętna

–

próchnicz

na

świeża-

wilgotna

8 białopstre,

zimozielone

liście

Forsythia

'Courtasol'

(syn. 'Maree d'Or')

forsycja odm.

60

sezonowe ciemnożółte IV

zasobna-

przeciętna

świeża 4(5)

kwiaty

Gaulteria procumbens

golteria płożąca 20

zimozielone jasnoróżowe VII-VIII żyzna,

kwaśna

świeża-

wilgotna

12 liście,

owoce

Gaulteria shallon

golteria szallon

30

zimozielone

białe VII-VIII

żyzna,

kwaśna

świeża-

wilgotna

8 liście,

owoce

Ligustrum vulgare

'Lodense' ligustr pospolity

odm.

(50)10

0

sezonowe białe VI-VII

przeciętna

świeża-

sucha

2 liście

Potentilla fruticosa

'Goldteppich'

odm. 70

sezonowe

żółte VI-X

przeciętna

- słaba

świeża-

sucha

4 obfite

kwiaty

10

P. f.

var. mandschurica

odm. mandżurska 45 sezonowe białe VI-X

przeciętna

- słaba

swieża-

sucha

4 obfite

kwiaty

Rosa

'Heideroslein Nozomi' róża odm.

30

sezonowe

różowe VI-VII

przeciętna

świeża 3

pokrój,

kwiaty

Rosa

x mariae-graebneriae

'Hannover'

róża Graebner’a
odm.

100 sezonowe różowe VI

przeciętna

-słaba

świeża-

sucha

2 kwiaty,

owoce

Rosa

'Intercher' (syn.

‘Chimo’)

róża odm.

60

sezonowe

czerwone

VI-X

przeciętna

świeża 2

kwiaty

Rosa

'The Fairy'

róża odm.

60

sezonowe różowe pełne VI-X przeciętna

świeża 2

kwiaty

Rubus crataegifolius

'Prelude'

jerzyna głogolistna
odm.

60 sezonowe białe VI-VII

przeciętna

świeża 3

przebarwie

nie

jesienne

Spiraea albiflora

tawuła
białokwiatowa

60 sezonowe białe VII

przeciętna

świeża 4

kwiaty

Spiraea betulifolia

tawuła
brzozolistna

100 sezonowe białe VI-VII

przeciętna

świeża 4

kwiaty,

przebarwie

nie liści

jesienią

S. b.

'Tor'

odm.

70

sezonowe

białe VI-VII

przeciętna

świeża 4

kwiaty,

przebarwie

nie liści

jesienią

Spiraea densiflora

tawuła
gęstokwiatowa

50 sezonowe różowe VII

przeciętna

świeża 6

kwiaty

Spiraea japonica

'Dart's Red' tawuła japońska

odm.

90 sezonowe

ciemnoróżow

e

VI-VII przeciętna

świeża 4

kwiaty

S. j.

'Little Princess'

odm.

80

sezonowe

różowe VI-VII

przeciętna

świeża 4

kwiaty

S. j.

'Golden Princess'

odm.

50

sezonowe

różowe VI-VII

przeciętna

świeża 4

kwiaty,

żółte liście

latem

11

Spiraea decumbens

tawuła rozesłana 30 sezonowe białe VI-VII

przeciętna

świeża 4

kwiaty

Stephanandra incisa

'Crispa' tawulec pogięty

odm.

50 sezonowe białe VI-VII

przeciętna

świeża 3

pokrój

Symphoricarpos

x chenaultii

'Hancock'

śnieguliczka
Chenault’a odm

(50)90

sezonowe różowe VI-VII

przeciętna

świeża 2

pokrój,

liście długo

zielone

Krzewy iglaste

Juniperus communis
'Hornibrookii'

jałowiec pospolity
odm.

30 zielone

igły

b.z. -

przeciętna

- słaba

świeża-

sucha

3 pokrój,

ulistnienie

J. c.

'Repanda'

odm.

50

zielone igły

b.z. -

przeciętna

- słaba

świeża-

sucha

2 pokrój,

ulistnienie

Juniperus horizontalis

jałowiec płożący 30 łuski b.z. -

przeciętna

- słaba

świeża-

sucha

3 pokrój,

ulistnienie

J. h.

'Glauca'

odm.

30

łuski

niebiesko-

zielone

b.z. -

przeciętna

- słaba

świeża-

sucha

3 pokrój,

ulistnienie

Juniperus sabina

'Tamariscifolia'

odm.

50

drobne

zielone igły

b.z. -

przeciętna

- słaba

świeża-

sucha

2 pokrój,

ulistnienie

Juniperus

x 'Blue Carpet'

jałowiec odm.

50

srebrzysto-

niebieskie

igły

b.z. -

przeciętna

- słaba

świeża 2

pokrój,

ulistnienie

Microbiota decussata

mikrobiota
syberyjska

100 zielone

łuski

b.z. -

przeciętna

- słaba

świeża 1(2)

pokrój,

ulistnienie

Pinus mugo

'Pumilio'

odm.

70

krótkie,

ciemnozielo

ne igły

b.z. -

przeciętna

- słaba

świeża-

sucha

3 pokrój,

ulistnienie

12

Byliny

Alchemilla mollis

przywrotnik
miękkowłosy

30 sezonowe

szarozielone

jasnożółte VI-VII żyzna

świeża 6

pokrój,

kwiaty

Alyssum argenteum

smagliczka
srebrzysta

30 drobne,

srebrzyste

żółte VI-VII

przeciętna

sucha 12

kwiaty

Buglossoides
purpurocaerulea

nawrot czerwono-
błękitny

30-50 lancetowate

szarozielone

czerwono-

niebieskie

V-VI przeciętna

świeża-

sucha

8 kwiaty

Cerastium tomentosum
var. columnae

rogownica
kutnerowata odm.
kolumnowa

10 sezonowe

srebrzyste

białe V-VI

przeciętna

świeża-

sucha

12 kwiaty

Ceratostigma
plumbaginoides

ceratostigma
zawciągowata

20 sezonowe

zielone

niebieskie VIII-X przeciętna

, żyzna

świeża 16

kwiaty

Dianthus gratianopolitanus

goździk siny

20

wąskie, sine

różowe VI

przeciętna

świeża-

sucha

9 kwiaty

Dryas octopetala

dębik
ośmiopłatkowy

10 zimozielone

"dębowate"

białe V-VI

żyzna sucha-

świeża

12 kwiaty,

owoce

Euphorbia epithymoides

wilczomlecz pstry

30

wąskie podsadki

żółto-

pomarańczo

we

IV-V przeciętna

świeża 8

kwiaty

Festuca ovina

kostrzewa owcza

20

niebiesko-

zielone

b.z. -

przeciętna

sucha 12

pokrój

Geranium platypetalum

bodziszek
wielkopłatkowy

40-70

sezonowe niebiesko-

fioletowe

V-VI przeciętna

świeża 9

kwiaty

Geranium sanguineum

bodziszek
czerwony

20 sezonowe

karminowo-

czerwone

VI-VII przeciętna

świeża -

sucha

12 kwiaty

Iberis sempervirens

ubiorek
wieczniezielony

20-30 zimozielone

białe IV-VI

żyzna-

próchnicz

na

świeża 12

kwiaty

Lavandula angustifolia

lawenda
wąskolistna

40 sezonowe

srebrzyste

niebiesko-

fioletowe

VII-VIII przeciętna

sucha 10

kwiaty

Nepeta

x fassenii

kocimiętka
Fassena

30 sezonowe

szarozielone

niebiesko-

fioletowe

VI-IX

żyzna-

próchnicz

na

sucha 12

kwiaty

13

Phlox subulata

płomyk szydlasty

15

sez.

zależnie od

odmiany

V-VI

żyzna

świeża 16

kwiaty

Polygonum affine

rdest pokrewny

20

sezonowe

różowe VII-IX

przeciętna

świeża 12

liście,

kwiaty

Potentilla alba

pięciornik biały 20

pięciolistkowe

białe V

przeciętna

świeża-

wilgotna

12 kwiaty

Potentilla reptans

pięciornik
rozłogowy

20

pięciolistkowe

żółte VII-VIII

przeciętna

świeża 16

kwiaty

Salvia nemorosa

szałwia omszona

30

eliptyczno-

podłużne

fioletowe VI-VII

przeciętna

świeża-

sucha

9 kwiaty

Sedum spurium

'Album Superbum'

rozchodnik
kaukaski odm.

15 sezonowe białe VII-VIII

przeciętna

sucha 12

liście,

kwiaty

Teuricum chamaedrys

ożanka właściwa 10-40

sezonowe

szarozielone

purpurowo-

różowe

VII-IX

żyzna sucha 12

liście,

kwiaty

Thymus serphyllum

nacierzanka
piaskowa

5 drobne różowe VII-IX

przeciętna

sucha 18

kwiaty

1

/ Gleba:

Żyzna- bogata w składniki pokarmowe o dobrej strukturze.
Próchniczna- z dużą zawartością próchnicy.
Przeciętna- przepuszczalna, piaszczysto gliniasta o niewielkiej ilości próchnicy i poziomie składników pokarmowych wymaganych przez większość roślin ogrodniczych.
Słaba- uboga w składniki pokarmowe o złej strukturze (bardzo lekka lub zdegradowana).

2

/ Wilgotność:

Sucha- okresowy brak wilgoci, słaba sorbcyjność, częste przesuszenie strefy korzeniowej.
Świeża- optymalna zawartość wilgoci, dobra sorbcyjność, woda gruntowa poza zasięgiem systemu korzeniowego.
Wilgotna- duża zawartość wilgoci oraz sorbcyjność, woda gruntowa przynajmniej okresowo w zasięgu systemu korzeniowego.

14

B. Półcień, luźne zadrzewienia

Krzewy liściaste

GATUNEK, ODMIANA

Nazwa polska

Wyso-

kość

Ulistnienie Kolor

kwiatów Pora

kwitnienia

Gleba

1

/ Wilgotność

2

/ Gęstość

szt/m

2

Walory

ozdobne

Euonymus fortunei

'Emerald

Gaiety'

trzmielina
Fornune'a odm.

30 zimozielone

biało- ziel.

b.z. -

przeciętna

–

próchniczn

a

świeża-

wilgotna

8 białopstre

zimozielone

liście

E. f.

'Gracilis'

odm.

30

zimozielone

biało- ziel.

b.z. -

przeciętna

–

próchniczn

a

świeża-

wilgotna

8 białopstre

zimozielone

liście

Pyracantha coccinea

'Red

Cushion'

ognik szkarłatny
odm.

60 zimozielone,

drobne

białe V

przeciętna-

próchniczn

a

świeża 4

kwiaty,

liście,

owoce

Rubus crataegifolius

'Prelude'

jerzyna głogolistna
odm.

60 sezonowe białe VI-VII

przeciętna

świeża 3

przebarwie

nie

jesienne

15

Stephanandra incisa
'Crispa'

tawulec pogięty
odm.

50 sezonowe białe VI-VII

przeciętna

świeża 3

pokrój

Symphoricarpos

x chenaultii

'Hancock'

śnieguliczka
Chenault’a odm.

(50)9

0

sezonowe różowe VI-VII

przeciętna

świeża 2

pokrój,

liście długo

zielone

Krzewy iglaste

Juniperus communis

'Hornibrookii'

jałowiec pospolity
odm.

30 zielone

igły b.z.

-

przeciętna

- słaba

świeża-

sucha

3 pokrój

J. c.

'Repanda'

odm.

50

zielone igły b.z.

-

przeciętna

- słaba

świeża-

sucha

2 pokrój

Juniperus sabina

'Tamariscifolia'

odm.

50

drobne

zielone igły

b.z. -

przeciętna

- słaba

świeża-

sucha

2 pokrój

Taxus baccata

'Repandens' cis pospolity

odm.

50 igły b.z. -

przeciętna

- żyzna

świeża-

wilgotna

2 pokrój

Byliny

Ajuga reptans

'Atropurpurea'

dąbrówka
rozłogowa odm.

10 zielono-

purpurowe

niebieskie V-VII

przeciętna

-żyzna

świeża-

wilgotna

12 ulistnienie,

kwiaty

Alchemilla mollis

przywrotnik
ostroklapowy

30 okrągławe

płytko

klapowane

żółtozielone VI-VIII przeciętna

świeża 6

kwiaty

Anemone nemorosa

zawilec gajowy

15

3-5 listkowe

białe IV

przeciętna

świeża 12

roślina

efemeroidal

na kwiaty

16

Bergenia cordifolia

bergenia
sercowata

40 skórzaste,

okazałe,

zimozielone

różowe,

czerwone,

białe

IV-V

żyzna

świeża 7 ulistnienie

Brunnera macrophylla

brunera
wielkolistna

30 ciemnozielon

e

ciemno-

niebieskie

IV-V przeciętna

- żyzna

świeża 5

kwiaty

Caltha palustris

knieć błotna 30

sercowate

żółte IV-V

przeciętna

wilgotna 9

kwiaty

Cardamine trifolia

rzeżucha
trójlistkowa

20 ciemno-

zielone

białoróżowe IV-V żyzna wilgotna 16 ulistnienie

Carex digitata

turzyca palczasta

20

ciemno-

zielone

b.z. -

żyzna-

próchnicz

na

świeża 7

pokrój,

ulistnienie

Carex plantaginea

turzyca
babkowata

40 zielone b.z.

- żyzna-

próchnicz

na

świeża 7

pokrój,

ulistnienie

Cruciata laevipes

przytulia
krzyżowa

40 częściowo

zimozielone,

eliptyczne

żółte V-VI

przeciętna

świeża 7

pokrój,

ulistnienie

Epimedium grandiflorum

epimedium
wielkokwiatowe

20-30 złożone różowe V-VI

przeciętna

świeża-

wilgotna

12 ulistnienie

Epimedium perralderianum

'Frohnleiten'

epimedium
Perralderian’a
odm.

25 sezonowe,

złożone

brązowożółte IV-V żyzna-

próchnicz

na

świeża-

wilgotna

12 ulistnienie

Epimedium

x versicolor

epimedium pstre

35

sezonowe,

złożone

żółte IV-V

żyzna-

próchnicz

na

świeża-

wilgotna

10 ulistnienie

Geranium macrorrhizum

'Spessart'

bodziszek
korzeniasty odm.

40 zimozielone

jasnoróżowe VI-VII przeciętna

świeża 9 ulistnienie,

kwiaty

Geranium platypetalum

bodziszek
wielkopłatkowy

40-70 wcinane,

okazałe

niebieskie

okazałe

VI

przeciętna

świeża 9 ulistnienie,

kwiaty

Glechoma hederacea

bluszczyk
kurdybanek

10-35 okrągławe,

karbowane

niebiesko-

fioletowe

IV-V

żyzna-

próchnicz

na

świeża 12 ulistnienie

Hosta plantaginea

funkia babkowata

60

jasnozielone

białe VII-VIII

żyzna

świeża 5 ulistnienie,

kwiaty

17

Hosta sieboldiana

'Elegans' funkia sina odm.

50

okazałe, sine

fioletowo-

białawe

VI-VIII

żyzna-

próchnicz

na

wilgotna 7 ulistnienie,

kwiaty

Lamium maculatum

jasnota plamista

20-60

jajowato-

trójkątne,

zaostrzone

czerwonawe V-VII Żyzna-

próchnicz

na

świeża 12 ulistnienie

Lysimachia numularia

tojeść rozesłana 5 zielone

żółte V-VII

żyzna

świeża 16 ulistnienie

Metteuccia struthiopteris

pióropusznik
strusi

80 pierzaste

okazałe

- -

żyzna-

próchnicz

na

wilgotna 5 ulistnienie

Omphalodes verna

ułudka wiosenna

20

sezonowe

niebieskie

IV-V

żyzna-

próchnicz

na

świeża 9

kwiaty

Prunella grandiflora

głowienka
wielkokwiatowa

15 zielone lilowy VII-IX

żyzna

świeża 12

kwiaty

Pulmonaria angustifolia

miodunka
wąskolistna

20 zielone niebieskie

IV-V

żyzna-

próchnicz

na

świeża 12

kwiaty

Stachys grandiflora
‘Superba'

czyściec
wielkokwiatowy
odm.

40 zielone

purpurowo-

różowe

VII-VIII przeciętna

świeża 9 ulistnienie,

kwiaty

Symphytum grandiflorum

żywokost
wielkokwiatowy

25 lancetowate,

zielone

kremowe IV-V

przeciętna

świeża 7 ulistnienie,

kwiaty

Waldsteinia geoides

pragnia
kuklikowata

25 3-5

klapowe,

okrągławe

żółte IV-V

żyzna

świeża 16 ulistnienie,

kwiaty

Waldsteinia ternata

pragnia
syberyjska

15 zimozielone

żółte IV-V

żyzna

świeża 16 ulistnienie,

kwiaty

1

/ Gleba:

Żyzna- bogata w składniki pokarmowe o dobrej strukturze.
Próchniczna- z dużą zawartością próchnicy.
Przeciętna- przepuszczalna, piaszczysto gliniasta o niewielkiej ilości próchnicy i poziomie składników pokarmowych wymaganych przez większość roślin ogrodniczych.
Słaba- uboga w składniki pokarmowe o złej strukturze (bardzo lekka lub zdegradowana).

2

/ Wilgotność:

Sucha- okresowy brak wilgoci, słaba sorbcyjność, częste przesuszenie strefy korzeniowej.

18

Świeża- optymalna zawartość wilgoci, dobra sorbcyjność, woda gruntowa poza zasięgiem systemu korzeniowego.
Wilgotna- duża zawartość wilgoci oraz sorbcyjność, woda gruntowa przynajmniej okresowo w zasięgu systemu korzeniowego.

C. Miejsca silnie ocienione

Krzewy liściaste

GATUNEK, ODMIANA

Nazwa polska

Wyso-

kość

Ulistnienie Kolor

kwiatów Pora

kwitnienia

Gleba

1

/ Wilgotność

2

/ Gęstość

szt/m

2

Walory

ozdobne

Euonymus fortunei var.
radicans

trzmielina
Fortune'a odm.
położona

30 zimozielone

b.z.

- przeciętna

świeża 8

zimozielone

ulistnienie

E.f.

'Minimus'

odm.

10

zimozielone

b.z.

-

przeciętna

świeża 10

zimozielone

ulistnienie

Hedera helix

bluszcz pospolity

20

zimozielone żółto-zielone IX-X żyzna

świeża 4

zimozielone

ulistnienie

Pachysandra terminalis

runianka japońska

25 zimozielone

białe IV-V

żyzna

świeża 12

zimozielone

ulistnienie

P.t.

'Green Carpet'

odm.

15

zimozielone

białe IV-V

żyzna

świeża 14

zimozielone

ulistnienie

19

Vinca minor

barwinek pospolity

10

zimozielone

niebieskie

IV-V

żyzna-

próchnicz

na

świeża 12

zimozielone

ulistnienie,

kwiaty

Vinca major

barwinek większy 25 zimozielone

niebieskie IV-V żyzna-

próchnicz

na

świeża 9

zimozielone

ulistnienie,

kwiaty

Byliny

Anemone nemorosa

zawilec gajowy

20

3-5 listkowe

białe IV

przeciętna

świeża 12

roślina

efemeroidal

na kwiaty

Asarum europaeum

kopytnik pospolity

15

zimozielone

brunatne

IV-V

żyzna-

próchnicz

na

świeża 14 ulistnienie

Brunnera macrophylla

brunera
wielkolistna

30 ciemno-

zielone

ciemno-

niebieskie

IV-V przeciętna

- żyzna

świeża 5

kwiaty,

ulistnienie

Carex morrowii

‘Variegata'

turzyca Morrow’a
odm.

30 zielono-

żółte

b.z. -

żyzna-

próchnicz

na

świeża 7

pokrój,

ulistnienie

Convalaria majalis

konwalia majowa

20

l

ancetowate

białe V

żyzna

świeża-

wilgotna

9 kwiaty,

ulistnienie

Corydalis cava

kokorycz pusta

20

wcinane

purpurowo-

lilowe,

żółtawe

IV

żyzna wilgotna 12

roślina

efemeroidal

na

ulistnienie

Dryopteris filix-mas

narecznica
samcza

80 pierzaste

okazałe

- -

żyzna-

próchnicz

na

wilgotna

pokrój,

ulistnienie

Galium odoratum

marzanka wonna

30

drobne w

okółkach

białe V-VI

żyzna-

próchnicz

na

wilgotna 16

kwiaty,

ulistnienie

20

Hosta lancifolia

funkia
lancetolistna

25 zielone fioletowe

VII-VIII

żyzna

świeża 7

kwiaty,

ulistnienie

Hosta plantaginea

funkia babkowata

60

jasnozielone

sezonowe

białe VII-VIII

żyzna

świeża 5

kwiaty,

ulistnienie

Hosta sieboldiana

'Elegans' funkia sina odm.

50

okazałe,

sine

fioletowo-

białawe

VI-VIII

żyzna-

próchnicz

na

wilgotna 7

kwiaty,

ulistnienie

Lamiastrum galeobdolon

'Florentinum'

gajowiec żółty
odm.

20 białopstre

żółte V-VI

żyzna-

próchnicz

na

wilgotna 7 białopstre

liście,

kwiaty

Luzula sylvatica

kosmatka
olbrzymia

40-60

częściowo

zimozielone,

okazałe

niepozorne V żyzna-

próchnicz

na

wilgotna 7 ulistnienie

Majanthemum bifolium

konwalijka
dwulistna

15 sercowato-

jajowate

białe V

żyzna-

próchnicz

na

wilgotna 16 ulistnienie

Matteuccia struthiopteris

pióropusznik strusi 50-120

pierzaste

okazałe

- -

żyzna-

próchnicz

na

wilgotna 5 ulistnienie

Mercurialis perennis

szczyr trwały 20-30

eliptyczne,

zaostrzone

niepozorne IV-V żyzna-

próchnicz

na

wilgotna 12 ulistnienie

Polygonatum odoratum

kokoryczka wonna 20-60 eliptyczno-

jajowate

białe V-VI

żyzna-

próchnicz

na

wilgotna 9 ulistnienie

Tiarella cordifolia

tiarella sercolistna

20

sezonowe

białe IV-V

żyzna

świeża 16 ulistnienie

1

/ Gleba

2

/ Wilgotność: Oznaczenia jak poprzednio