1

oprac. Justyna Kowalczyk

Ontologia

Wykład 4 – 28.X. 2008r.

Dr Adam Bastek

1.

Niedefiniowalność bycia

wg budowy:

•

Nierównościowe

w oparciu o „Elementy logiki prawniczej. Definicje, podziały i typy argumentacji” pod

red.

Edwarda Nieznańskiego, Tomasza Chodkowskiego, Korduli Świętorzeckiej i Anny Wójtowicz,

oraz o „Logika praktyczna” Zygmunta Ziembińskiego,

– nie składają się z ‘Dm + łącznik + Ds’

brak przekładności

Indukcyjna

warunek wstępny i warunek indukcyjny

warunek wstępny

– tylko niektóre zakresy podrzędne w stosunku do

tego, co miało być definiowane,

rekurencyjna (rekursywna)

warunek indukcyjny -

wskazuje się na pozostałe zakresy ale nie

bezpośrednio (nie wykrywamy ich) poprzez wykonanie relacji z
jakich powstają one do tych wykreowanych uprzednio warunkach
wstępnych

aksjomatyczna

(przez postulaty)

Dm umieszcza się w szeregu zdań (postulatów) wyrazy znane
odbiorcy;

w szeregu zdań (postulatów) uniwersalny termin, który mamy
zdefiniować, a pozostałe wyrazy są już znane co pozwala domyślić
się znaczenia tego terminu,

w szeregu występuje termin definiowany

odbiorca powinien domyśleć się z kontekstu

ostensywne

– nie definicja lecz procedura postępowania,

np. „To jest monitor” – przez wskazywanie,

2. Błędy w definiowaniu

•

Ignotum per ignotum( łac., log. (wyjaśniać, określać) nieznane przez nieznane; względny
błąd log. w definiowaniu, polegający na objaśnianiu pojęcia definiowanego (definiendum)
za pomocą pojęć definiujących (definiens) niezrozumiałych dla odbiorców)

Przykłady:

1. Dusza jest to pierwsza entelechia ciała.
2. Bycie bytu jest to nicościowanie się nicości.

•

Circulus in definiendo(łac.) log. błąd polegający na definiowaniu jakiegoś wyrażenia za
pomocą tego samego wyrażenia; błędne koło w definiowaniu.)

Przykłady:

1. Logika jest to nauka o poprawnym rozumowaniu - Poprawne rozumowanie to takie, które
przebiega wedle ściśle określonych reguł - Ściśle określone reguły wyznacza logika.

błędne koło bezpośrednie – idem per idem

2

Przykłady:

1. Okrąg jest to zbiór punktów oddalonych dokładnie o zadaną odległość od środka okręgu.
2. Dialektologia jest to nauka o dialektach.

A

jest B

A

A jest

A

C

błędne koło pośrednie

A

jest BC

B jest DE
D jest

A

F

•

Błędy nieadekwatności (w definicji sprawozdawczych)

→

Definicja za szeroka

•

Definicja jest za szeroka, gdy definiens jest zakresowo nadrzędny

względem definiendum.

Przykłady:

1.

Adwokat jest to osoba wykonująca zawód prawnika.

Błąd: za szeroki definiens - istnieją osoby wykonujące zawód prawnika, które nie są adwokatami, np.
prokurator czy sędzia.

2

Krowa jest to ssak roślinożerny.

Błąd: za szeroki definiens - istnieją roślinożerne ssaki, nie będące krowami, np. owca.

→

Definicja za wąska

•

Definicja jest za wąska, gdy definiens jest zakresowo podrzędny
względem definiendum,

Przykłady:

1. Marynarz jest to osoba pływająca na statku handlowym.

Błąd: za wąski definiens - istnieją osoby pływające np. na statkach pasażerskich, wojennych.

2. Robotnik jest to pracownik fizyczny zatrudniony w przedsiębiorstwie państwowym.

Błąd: za wąski definiens - istnieją pracownicy fizyczni zatrudnieni np. w przedsiębiorstwach
prywatnych.

→

Definicja za wąska i za szeroka zarazem

→

Zakresy wykluczają się

•

Definicja zawierająca błąd przesunięcia kategorialnego

jest to taka definicja, której człony (definiendum i definiens) pozostają do

siebie w zakresowym stosunku wykluczania.

Przykłady:

7. Piękno jest to piękna młoda kobieta.

Błąd: wykluczanie się zakresów - ani piękno nie jest piękną młodą kobietą ani piękna młoda kobieta nie
jest pięknem. Zakresy definiendum i definiensa mówią o zupełnie innych klasach przedmiotów,

D-

MM

D - s

D-m

3

definiendum jest przedmiotem abstrakcyjnym (idealnym) a definiens jest przedmiotem realnie
istniejącym. Strukturalnie przedmioty te należą do różnych kategorii: idealnych własności i konkretów.

8. Sprawiedliwość to tyle, co wszystkie uczynki sprawiedliwe.

Błąd: wykluczanie się zakresów - ani sprawiedliwość nie jest sumą uczynków sprawiedliwych, ani
suma uczynków sprawiedliwych nie tworzy sprawiedliwości. Zakresy definiendum i definiensa mówią
o zupełnie innych klasach przedmiotów, definiendum jest przedmiotem abstrakcyjnym (idealnym), a
definiens jest zbiorem zdarzeń realnie istniejących.

9. Adwokat jest prawnikiem pracującym jako prokurator

3. Niedefiniowalność „bycia” w świetle „Sein Und Zeit”

postać definicji jaką ma na uwadze Heidegger, gdy pisze o niedefiniowalności „bycia”:

równościowe (wyraźne)

sprawozdawcze

realne

Wniosek

: każda równościowa, sprawozdawcza, realna, klasyczna definicja bycia jest „błędna”

- z czego to wynika?

Definicja Klasyczna:
BYCIE JEST ...

 bycie = jest

„Bycie nie może być. Gdyby był, to nie byłby już byciem lecz bytem.”

w oparciu o M. Heidegger, „Kanta teoria o byciu, Znaki drogi”

OCZYWISTOŚĆ BYCIA

Bycie wydaje się powszechnie zrozumiałe
„Jednakże, ta powszechna zrozumiałość ukazuje jedynie niezrozumiałość. Uwidacznia, że w każdym
odnoszeniu się do bytu jako bytu i byciu ku niemu a priori tkwi zagadka”

w oparciu o M. Heidegger „Bycie i czas”

Ilustracja niezrozumiałej zrozumiałości:

•

Bóg jest

istnienie

•

Ziemia jest

bycie (stale) obecnym

•

Odczyt jest w sali wykładowej

odbywanie się

•

Ten mężczyzna jest ze Szwabii

pochodzenie

•

Puchar jest ze srebra

zostanie/bycie wykonanym

•

Chłop jest w polu

praca

•

On jest umierający

stawanie w obliczu śmierci

•

Ponad wszystkimi szczytami jest cisza

brak parafrazy

w oparciu o M. Heidegger „Wstęp do metafizyki”

TRZY UPRZEDZENIA WG HEIDEGGERA – konkluzje

1.

nie wiadomo jak dotrzeć do sensu bycia

2.

nie wiadomo nawet jak o nie zapytać

NIEMOC SEINFRAGE

Seinfrage

– pytanie bycia

D - m

D - s

4

BYT

DAS SEINDE

TO, CO (za każdym

razem jest)

POZIOM

ONTYCZNY

RÓŻNICA ONTOLOGICZNA – umiejętność odróżniania jednego od drugiego

BYCIE

SEIN

JEST

POZIOM

ONTOLOGICZNY

Heideggerowska ontologia = fenomenologia

 uczeń Husserla

Husserl:

•

dotrzeć do istoty rzeczy

redukcja fenomenologiczna

coś trzeba wziąć w nawias, żeby rzeczy ujawniły się takimi, jakimi są naprawdę

dążenie do obiektywizmu

wiedza bezzałożeniowa

ś

wiadomość transcendentalna (czysta świadomość)

konstytuuje transcendentalną przedmiotowość