1

oprac. Justyna Kowalczyk

Ontologia

Wykład 7 – 25. XI. 2008 r.

Dr Adam Bastek

1. W świetle dwoistości będąc – usunięcie pozornej sprzeczności między tezami

→

sam Parmenides – jak się zdaje – popada w sprzeczność

•

to, co jest jest i nie może nie być –

byt

•

to, co jest nigdy nie było i nie będzie –

bycie

→

Parmenides mógł rozkładać akcent na dwie rzeczy

Byt (to, co jest) był i będzie

Bycie (tego, co jest) nigdy nie było i nie będzie

Byt (było – będzie) – zmienny, czasowy

uchwytny

Bycie (teraz) – stałe, bezczasowe

to, co jest

było-będzie

przeszłość-przyszłość

doxa (mniemanie)

to, co jest

jest

teraz

aletheia (prawda)

•

a-lethes

– przymiotnik zaprzeczony

nieukryty, niezapomniany

•

aletheia

– rzeczownik zaprzeczony

to, co nieukryte; Heidegger: niekrytość

−

dwoistość będącego

→

różnica ontologiczna – nakładana na dzieło Parmenidesa

→

zarzut błędu prezentyzmu (

interpretacja Heideggera a nie Parmenidesa)

Heideggerowska różnica ontologiczna
(W oparciu o: C. Wodziński Heidegger i problem zła, M. Heidegger Znaki drogi; Przyczynki do
filozofii)

−

niepamięć BYCIA – niepamięć RÓŻNICY ONTOLOGICZNEJ

−

decydujące tezy Heideggerowskiej interpretacji „Die ontologische Differenz”

„Bycie nie może być. Gdy było to nie byłoby już byciem, lecz bytem”
M. Heidegger „Kanta teza o byciu”

−

bycie – nie jest, lecz się wydarza

„Patrząc od strony bytu, Bycie nie jest bytem, lecz niebytem, to coś zgodne z pospolitym pojęciem
nicości”
M. Heidegger „Przyczynki do filozofii”

Heidegger:
„Bycie tym różni się od bytu, że nie jest. Byt jest, a bycie nie jest.”

Parmenides:
„Tego, co nie jest nie wskażesz. Jeżeli zatem wskazujesz bycie – wskazujesz będące. Byt jest i bycie
jest”

→

dwoistość będącego

2

2. HEIDEGGEROWSKI PROJEKT ZWINIĘCIA (Verwindung) METAFIZYKI
M. Heidegger Czym jest metafizyka?

−

zwinięcie – przeciwieństwo rozwijania (rozwoju)

−

krytyka tradycji filozoficznej – różnicowanie, a nie odrzucanie

−

hasło powrotu do rzeczy samych (Husserl)

do samego bycia

→

jego realizacja – jako transcendencja Dasein ku własnemu byciu(analityka egzystencjalna)

→

człowiek- Dasein spotyka innych ludzi-Dasein

→

jako powrót do filozofii presokratyków

−

Stosunek Heideggera do metafizyki

→

krytyk – ale nie odrzucenie, tylko zwinięcie

•

przed pierwszym zwrotem – filozofia Heideggera
tekst: Czym jest metafizyka?

→

krytyka własnych dokonań

•

pierwszy zwrot
tekst: O istocie racji

•

drugi zwrot
tekst: List o” humanizmie”

Bycie i czas (1927)

→

Czym jest metafizyka? (1929)

zwrot: O istocie racji

„Oba – celowo rozdzielone teksty miały zbliżyć do tego samego, ale nie do końca się to udało”
O istocie racji w: Znaki drogi

3. CZYM JEST METAFIZYKA?

−

pytanie metafizyczne zamiast rozważań o metafizyce

→

nie chce rozważań meta-metafizycznych

→

istota metafizyki od jej wnętrza

−

naukę interesuje byt i nic poza nim

→

nic potrzebne nauce tylko po to, aby ograniczyć się do bytu

−

czym jest nicość?

→

pytanie mające założenia (rozpatrywane w kategorii prawdy i fałszu) – nicość w ogóle jest,
a miała być tym co nie jest

•

nicość i zaprzeczenie ogółu bytu jako czysty nie-byt

→

negacja całości bytu „wszystkiego jak leci”

•

nicość jako negatywność?
1.

nicość

negatywność

2.

negatywność

nicość

→

pierwszeństwo nicości

→

negujemy gdy jest nicość

•

rozważania na gruncie logiki nie pozwalają dotrzeć do istoty rzeczy

→

w jaki sposób nicość może być nam dana?

→

trwoga

→

wychodzi od znudzenia (znudzenie wszystkim – całością bytu)

•

trwoga to nie strach

→

strach – przed konkretnym bytem

→

obawa – o to, lub tamto

3

→

trwoga wobec tego, czego nie ma

nicość

Nastrój trwogi (Angst)

→

stawanie w nicości – udostępnianie bytu w całości

→

wtedy człowiek ma szanse być autentycznym

→

być przytomnym (Dasein) to tyle, co zatrzymać się we wnętrzu nicości

w byciu bytu dokonuje się nicestwienie /nicościowanie nicości