1

Wydział Chemii UJ Podstawy chemii - wykład 13/1

dr hab. W. Makowski

Wyk

Wyk

ł

ł

ad 13: Analiza jako

ad 13: Analiza jako

ś

ś

ciowa

ciowa

kation

kation

ó

ó

w i anion

w i anion

ó

ó

w

w

Podzia

Podzia

ł

ł

kation

kation

ó

ó

w na grupy analityczne

w na grupy analityczne

Odczynniki grupowe

Odczynniki grupowe

Reakcje charakterystyczne kation

Reakcje charakterystyczne kation

ó

ó

w

w

Analiza anion

Analiza anion

ó

ó

w

w

Reakcje charakterystyczne anion

Reakcje charakterystyczne anion

ó

ó

w

w

Ć

Ć

wiczenia laboratoryjne z podstaw chemii i analizy jako

wiczenia laboratoryjne z podstaw chemii i analizy jako

ś

ś

ciowej

ciowej

red. A.

red. A.

Reizer

Reizer

, Wydawnictwo UJ, 2000

, Wydawnictwo UJ, 2000

Wydział Chemii UJ Podstawy chemii - wykład 13/2

dr hab. W. Makowski

Podzia

Podzia

ł

ł

kation

kation

ó

ó

w na grupy analityczne

w na grupy analityczne

brak

brak

odczynnika

odczynnika

grupowego

grupowego

K

K

+

+

, Na

, Na

+

+

, NH

, NH

4

4

+

+

, Mg

, Mg

2+

2+

V

V

CaCO

CaCO

3

3

, SrC

, SrC

O

O

3

3

,

,

BaCO

BaCO

3

3

(NH

(NH

4

4

)

)

2

2

CO

CO

3

3

w

w

NH

NH

3

3

aq

aq

i NH

i NH

4

4

C

C

l

l

Ca

Ca

2+

2+

, Sr

, Sr

2+

2+

, Ba

, Ba

2+

2+

IV

IV

A

A

l

l

(OH)

(OH)

3

3

, Cr(OH)

, Cr(OH)

3

3

Fe

Fe

2

2

S

S

3

3

,

,

FeS, NiS

FeS, NiS

,

,

CoS, ZnS, MnS

CoS, ZnS, MnS

(NH

(NH

4

4

)

)

2

2

S

S

w

w

NH

NH

3

3

aq

aq

i NH

i NH

4

4

C

C

l

l

A

A

l

l

3+

3+

,

,

Cr

Cr

3+

3+

, Fe

, Fe

2+

2+

,

,

Fe

Fe

3+

3+

,

,

Mn

Mn

2+

2+

, Zn

, Zn

2+

2+

,

,

Ni

Ni

2+

2+

, Co

, Co

2+

2+

III

III

SnS

SnS

, SnS

, SnS

2

2

, As

, As

2

2

S

S

3

3

,

,

As

As

2

2

S

S

5

5

,

,

Sb

Sb

2

2

S

S

3

3

, Sb

, Sb

2

2

S

S

5

5

IIB

IIB

:

:

Sn

Sn

2+

2+

, Sn

, Sn

4+

4+

, As

, As

3+

3+

,

,

As

As

5+

5+

,

,

Sb

Sb

3+

3+

, Sb

, Sb

5+

5+

HgS

HgS

,

,

PbS

PbS

, Bi

, Bi

2

2

S

S

3

3

,

,

CuS

CuS

,

,

CdS

CdS

H

H

2

2

S

S

w

w

0,3 M

0,3 M

HC

HC

l

l

zamiast H

zamiast H

2

2

S

S

–

–

tioacetamid

tioacetamid

(AKT, CH

(AKT, CH

3

3

CSNH

CSNH

2

2

)

)

IIA

IIA

:

:

Hg

Hg

2+

2+

, Pb

, Pb

2+

2+

, Bi

, Bi

3+

3+

Cu

Cu

2+

2+

, Cd

, Cd

2+

2+

II

II

AgCl

AgCl

, PbCl

, PbCl

2

2

, Hg

, Hg

2

2

Cl

Cl

2

2

2 M

2 M

HC

HC

l

l

Ag

Ag

+

+

,

,

Pb

Pb

2+

2+

, Hg

, Hg

2

2

2

2

+

+

I

I

P

P

owsta

owsta

j

j

ą

ą

cy

cy

o

o

sad

sad

Odczynnik grupowy

Odczynnik grupowy

Kationy

Kationy

G

G

rup

rup

a

a

2

Wydział Chemii UJ Podstawy chemii - wykład 13/3

dr hab. W. Makowski

Odczynniki grupowe

Odczynniki grupowe

1,7·10

–5

PbCl

2

1,6·10

–10

AgCl

10

–18

Hg

2

Cl

2

]

][

[

−

+

=

Cl

Ag

K

AgCl

s

Hg

Hg

2

2

2+

2+

+ 2 Cl

+ 2 Cl

-

-

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

Hg

Hg

2

2

Cl

Cl

2 (s)

2 (s)

wytr

wytr

ą

ą

canie

canie

Grupa I

Grupa I

HCl

HCl

+ H

+ H

2

2

O

O

→

→

H

H

3

3

O

O

+

+

+ Cl

+ Cl

-

-

2 M, ca

2 M, ca

ł

ł

kowita dysocjacja

kowita dysocjacja

Ag

Ag

+

+

+ Cl

+ Cl

-

-

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

AgCl

AgCl

(s)

(s)

Pb

Pb

2+

2+

+ 2 Cl

+ 2 Cl

-

-

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

PbCl

PbCl

2 (s)

2 (s)

2

2

2

]

][

[

2

2

−

+

=

Cl

Hg

K

Cl

Hg

s

2

2

]

][

[

2

−

+

=

Cl

Pb

K

PbCl

s

warto

warto

ś

ś

ci

ci

K

K

s

s

nieca

nieca

ł

ł

kowite wytr

kowite wytr

ą

ą

cenie PbCl

cenie PbCl

2

2

Wydział Chemii UJ Podstawy chemii - wykład 13/4

dr hab. W. Makowski

Odczynniki grupowe

Odczynniki grupowe

10

–27

PbS

4·10

–53

HgS

2·10

–93

Sb

3

S

2

2 Sb

2 Sb

3+

3+

+ 3 S

+ 3 S

2

2

-

-

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

Sb

Sb

2

2

S

S

3 (s)

3 (s)

wytr

wytr

ą

ą

caj

caj

ą

ą

si

si

ę

ę

tylko bardzo

tylko bardzo

trudnorozpuszcalne

trudnorozpuszcalne

siarczki

siarczki

Grupa II

Grupa II

CH

CH

3

3

CSNH

CSNH

2

2

+ 2 H

+ 2 H

2

2

O

O

→

→

CH

CH

3

3

COONH

COONH

4

4

+ H

+ H

2

2

S

S

H

H

2

2

S + H

S + H

2

2

O

O

⇄

⇄

H

H

3

3

O

O

+

+

+ HS

+ HS

-

-

HS

HS

-

-

+ H

+ H

2

2

O

O

⇄

⇄

H

H

3

3

O

O

+

+

+ S

+ S

2

2

-

-

obecno

obecno

ść

ść

0.3 M

0.3 M

HCl

HCl

ogranicza

ogranicza

dysocjacj

dysocjacj

ę

ę

H

H

2

2

S, [S

S, [S

2

2

-

-

] b. ma

] b. ma

ł

ł

e

e

3

2

2

3

]

[

]

[

3

2

−

+

=

S

Sb

K

S

Sb

s

warto

warto

ś

ś

ci

ci

K

K

s

s

ZnS

ZnS

si

si

ę

ę

nie wytr

nie wytr

ą

ą

ca

ca

Cd

Cd

2+

2+

+ S

+ S

2

2

-

-

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

CdS

CdS

(s)

(s)

]

][

[

2

2

−

+

=

S

Cd

K

CdS

s

10

–24

ZnS

10

–28

CdS

3

Wydział Chemii UJ Podstawy chemii - wykład 13/5

dr hab. W. Makowski

Odczynniki grupowe

Odczynniki grupowe

2,5·10

–12

MnS

5·10

–18

FeS

10

–23

CoS

wytr

wytr

ą

ą

caj

caj

ą

ą

si

si

ę

ę

trudnorozpuszczalne

trudnorozpuszczalne

siarczki i wodorotlenki

siarczki i wodorotlenki

Grupa III

Grupa III

NH

NH

3

3

aq

aq

i NH

i NH

4

4

Cl

Cl

-

-

bufor amonowy

bufor amonowy

obecno

obecno

ść

ść

buforu ogranicza

buforu ogranicza

hydroliz

hydroliz

ę

ę

S

S

2

2

-

-

, [S

, [S

2

2

-

-

] du

] du

ż

ż

e

e

warto

warto

ś

ś

ci

ci

K

K

s

s

Mg(OH)

Mg(OH)

2

2

si

si

ę

ę

nie wytr

nie wytr

ą

ą

ca

ca

Zn

Zn

2+

2+

+ S

+ S

2

2

-

-

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

ZnS

ZnS

(s)

(s)

]

][

[

2

2

−

+

=

S

Zn

K

ZnS

s

5,5·10

–12

Mg(OH)

2

1,9·10

–33

Al(OH)

3

pH

pH

≈

≈

9.25, [OH

9.25, [OH

-

-

] znaczne

] znaczne

(NH

(NH

4

4

)

)

2

2

S

S

→

→

2 NH

2 NH

4

4

+

+

+ S

+ S

2

2

-

-

S

S

2

2

-

-

+ H

+ H

2

2

O

O

⇄

⇄

HS

HS

-

-

+ OH

+ OH

-

-

Al

Al

3+

3+

+ 3 OH

+ 3 OH

-

-

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

Al(OH)

Al(OH)

3 (s)

3 (s)

3

3

)

(

]

][

[

3

−

+

=

OH

Al

K

OH

Al

s

Wydział Chemii UJ Podstawy chemii - wykład 13/6

dr hab. W. Makowski

Odczynniki grupowe

Odczynniki grupowe

1,0·10

–5

MgCO

MgCO

3

3

8,1·10

–9

BaCO

BaCO

3

3

4,8·10

–9

CaCO

CaCO

3

3

wytr

wytr

ą

ą

caj

caj

ą

ą

si

si

ę

ę

trudnorozpuszczalne

trudnorozpuszczalne

w

w

ę

ę

glany

glany

Grupa IV

Grupa IV

NH

NH

3

3

aq

aq

i NH

i NH

4

4

Cl

Cl

-

-

bufor amonowy

bufor amonowy

obecno

obecno

ść

ść

buforu ogranicza

buforu ogranicza

hydroliz

hydroliz

ę

ę

CO

CO

3

3

2

2

-

-

, [CO

, [CO

3

3

2

2

-

-

] du

] du

ż

ż

e

e

warto

warto

ś

ś

ci

ci

K

K

s

s

Ca

Ca

2+

2+

+ CO

+ CO

3

3

2

2

-

-

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

CaCO

CaCO

3 (s)

3 (s)

]

][

[

2

3

2

3

−

+

=

CO

Ca

K

CaCO

s

pH

pH

≈

≈

9.25, [OH

9.25, [OH

-

-

] znaczne

] znaczne

(NH

(NH

4

4

)

)

2

2

CO

CO

3

3

→

→

2 NH

2 NH

4

4

+

+

+ CO

+ CO

3

3

2

2

-

-

CO

CO

3

3

2

2

-

-

+ H

+ H

2

2

O

O

⇄

⇄

HCO

HCO

3

3

-

-

+ OH

+ OH

-

-

MgCO

MgCO

3

3

si

si

ę

ę

nie wytr

nie wytr

ą

ą

ca

ca

4

Wydział Chemii UJ Podstawy chemii - wykład 13/7

dr hab. W. Makowski

Reakcje charakterystyczne kation

Reakcje charakterystyczne kation

ó

ó

w

w

•

•

str

str

ą

ą

canie i roztwarzanie osad

canie i roztwarzanie osad

ó

ó

w

w

Sn

Sn

2+

2+

+ S

+ S

2

2

-

-

⇄

⇄

SnS

SnS

(s)

(s)

brunatny osad rozpuszczalny w (NH

brunatny osad rozpuszczalny w (NH

4

4

)

)

2

2

S

S

2

2

SnS

SnS

(s)

(s)

+ (NH

+ (NH

4

4

)

)

2

2

S

S

2

2

⇄

⇄

(NH

(NH

4

4

)

)

2

2

SnS

SnS

3

3

powstaje rozpuszczalny

powstaje rozpuszczalny

tritiocynian(IV

tritiocynian(IV

) amonu

) amonu

Ba

Ba

2+

2+

+ SO

+ SO

4

4

2

2

-

-

⇄

⇄

BaSO

BaSO

4

4

(s)

(s)

SO

SO

4

4

2

2

-

-

+ H

+ H

3

3

O

O

+

+

⇄

⇄

HSO

HSO

4

4

-

-

+ H

+ H

2

2

O

O

bia

bia

ł

ł

y osad, rozpuszczalny tylko

y osad, rozpuszczalny tylko

w st

w st

ęż

ęż

onym H

onym H

2

2

SO

SO

4

4

Ca

Ca

2+

2+

+ SO

+ SO

4

4

2

2

-

-

⇄

⇄

CaSO

CaSO

4

4

(s)

(s)

bia

bia

ł

ł

y osad, str

y osad, str

ą

ą

ca si

ca si

ę

ę

tylko ze

tylko ze

st

st

ęż

ęż

onych roztwor

onych roztwor

ó

ó

w, rozpuszczalny

w, rozpuszczalny

w rozcie

w rozcie

ń

ń

czonych kwasach

czonych kwasach

K

K

s

s

= 10

= 10

–

–

10

10

K

K

s

s

= 6

= 6

·

·

10

10

–

–

5

5

Cu

Cu

2+

2+

+ S

+ S

2

2

-

-

⇄

⇄

CuS

CuS

(s)

(s)

czarny osad nierozpuszczalny w (NH

czarny osad nierozpuszczalny w (NH

4

4

)

)

2

2

S

S

2

2

-

-

odr

odr

ó

ó

ż

ż

nianie Cu

nianie Cu

2+

2+

od Sn

od Sn

2+

2+

(

(

rozdzia

rozdzia

ł

ł

grup IIA i IIB)

grup IIA i IIB)

-

-

odr

odr

ó

ó

ż

ż

nianie Ba

nianie Ba

2+

2+

od Ca

od Ca

2+

2+

powstaj

powstaj

ą

ą

rozpuszczalne wodorosiarczany

rozpuszczalne wodorosiarczany

Wydział Chemii UJ Podstawy chemii - wykład 13/8

dr hab. W. Makowski

Reakcje charakterystyczne kation

Reakcje charakterystyczne kation

ó

ó

w

w

Al

Al

3+

3+

+ 3 OH

+ 3 OH

-

-

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

Al(OH)

Al(OH)

3 (s)

3 (s)

•

•

wodorotlenki,

wodorotlenki,

hydroksokompleksy

hydroksokompleksy

i

i

aminakompleksy

aminakompleksy

-

-

odr

odr

ó

ó

ż

ż

nianie Al

nianie Al

3+

3+

od Zn

od Zn

2+

2+

a) reakcja z

a) reakcja z

NaOH

NaOH

Al(OH)

Al(OH)

3 (s)

3 (s)

+ OH

+ OH

-

-

⇄

⇄

[Al(OH)

[Al(OH)

4

4

]

]

-

-

bia

bia

ł

ł

y osad rozpuszczalny

y osad rozpuszczalny

w nadmiarze odczynnika

w nadmiarze odczynnika

Al

Al

3+

3+

+ 3 OH

+ 3 OH

-

-

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

Al(OH)

Al(OH)

3 (s)

3 (s)

b) reakcja z NH

b) reakcja z NH

3

3

aq

aq

bia

bia

ł

ł

y osad

y osad

nierozpuszczalny

nierozpuszczalny

w nadmiarze odczynnika

w nadmiarze odczynnika

[OH

[OH

-

-

] zbyt ma

] zbyt ma

ł

ł

e, by powsta

e, by powsta

ł

ł

[Al(OH)

[Al(OH)

4

4

]

]

-

-

Al

Al

3+

3+

nie tworzy

nie tworzy

aminakompleks

aminakompleks

ó

ó

w

w

Zn

Zn

2+

2+

+ 2 OH

+ 2 OH

-

-

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

Zn(OH)

Zn(OH)

2 (s)

2 (s)

Zn(OH)

Zn(OH)

2 (s)

2 (s)

+ 2 OH

+ 2 OH

-

-

⇄

⇄

[Zn(OH)

[Zn(OH)

4

4

]

]

2

2

-

-

bia

bia

ł

ł

y osad rozpuszczalny

y osad rozpuszczalny

w nadmiarze odczynnika

w nadmiarze odczynnika

Zn

Zn

2+

2+

+ 2 OH

+ 2 OH

-

-

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

⇄

Zn(OH)

Zn(OH)

2 (s)

2 (s)

Zn(OH)

Zn(OH)

2 (s)

2 (s)

+ 4 NH

+ 4 NH

3

3

⇄

⇄

[Zn(NH

[Zn(NH

3

3

)

)

4

4

]

]

2+

2+

+ 2 OH

+ 2 OH

-

-

bia

bia

ł

ł

y osad rozpuszczalny

y osad rozpuszczalny

w nadmiarze odczynnika

w nadmiarze odczynnika

5

Wydział Chemii UJ Podstawy chemii - wykład 13/9

dr hab. W. Makowski

Reakcje charakterystyczne kation

Reakcje charakterystyczne kation

ó

ó

w

w

•

•

wodorotlenki,

wodorotlenki,

hydroksosole

hydroksosole

i

i

aminakompleksy

aminakompleksy

Cu

Cu

2+

2+

+ 2 OH

+ 2 OH

-

-

⇄

⇄

Cu(OH)

Cu(OH)

2 (s)

2 (s)

reakcje z NH

reakcje z NH

3

3

aq

aq

niebieski osad, rozpuszczalny w nadmiarze

niebieski osad, rozpuszczalny w nadmiarze

Cu(OH)

Cu(OH)

2 (s)

2 (s)

+ 4 NH

+ 4 NH

3

3

⇄

⇄

[Cu(NH

[Cu(NH

3

3

)

)

4

4

]

]

2+

2+

+ 2 OH

+ 2 OH

-

-

intensywne ciemnofio

intensywne ciemnofio

ł

ł

kowe

kowe

zabarwienie

zabarwienie

Co

Co

2+

2+

+ OH

+ OH

-

-

+ Cl

+ Cl

-

-

⇄

⇄

Co(OH)Cl

Co(OH)Cl

(s)

(s)

niebieski osad , rozpuszczalny w nadmiarze

niebieski osad , rozpuszczalny w nadmiarze

Co(OH)Cl

Co(OH)Cl

(s)

(s)

+ 6 NH

+ 6 NH

3

3

⇄

⇄

[Co(NH

[Co(NH

3

3

)

)

6

6

]

]

2+

2+

+ OH

+ OH

-

-

+ Cl

+ Cl

-

-

r

r

ó

ó

ż

ż

owe zabarwienie

owe zabarwienie

Ni

Ni

2+

2+

+ OH

+ OH

-

-

+ Cl

+ Cl

-

-

⇄

⇄

Ni(OH)Cl

Ni(OH)Cl

(s)

(s)

zielony osad , rozpuszczalny w nadmiarze

zielony osad , rozpuszczalny w nadmiarze

Ni(OH)Cl

Ni(OH)Cl

(s)

(s)

+ 6 NH

+ 6 NH

3

3

⇄

⇄

[Ni(NH

[Ni(NH

3

3

)

)

6

6

]

]

2+

2+

+ OH

+ OH

-

-

+ Cl

+ Cl

-

-

niebieskozielone zabarwienie

niebieskozielone zabarwienie

Wydział Chemii UJ Podstawy chemii - wykład 13/10

dr hab. W. Makowski

Reakcje charakterystyczne kation

Reakcje charakterystyczne kation

ó

ó

w

w

•

•

tworzenie barwnych zwi

tworzenie barwnych zwi

ą

ą

zk

zk

ó

ó

w kompleksowych

w kompleksowych

Fe

Fe

3+

3+

+ 6 SCN

+ 6 SCN

-

-

⇄

⇄

[Fe(SCN)

[Fe(SCN)

6

6

]

]

3

3

-

-

wykrywanie Fe

wykrywanie Fe

3+

3+

intensywne krwistoczerwone zabarwienie

intensywne krwistoczerwone zabarwienie

4 Fe

4 Fe

3+

3+

+ 3 [Fe(CN)

+ 3 [Fe(CN)

6

6

]

]

4

4

-

-

⇄

⇄

Fe

Fe

4

4

[Fe(CN)

[Fe(CN)

6

6

]

]

3 (s)

3 (s)

ciemnoniebieski osad

ciemnoniebieski osad

(

(

„

„

b

b

łę

łę

kit pruski

kit pruski

”

”

)

)

wykrywanie Fe

wykrywanie Fe

2+

2+

3 Fe

3 Fe

2+

2+

+ 2 [Fe(CN)

+ 2 [Fe(CN)

6

6

]

]

3

3

-

-

⇄

⇄

Fe

Fe

3

3

[Fe(CN)

[Fe(CN)

6

6

]

]

2 (s)

2 (s)

ciemnoniebieski osad

ciemnoniebieski osad

wykrywanie Ni

wykrywanie Ni

2+

2+

Ni

Ni

2+

2+

+ 2

+ 2

dmgH

dmgH

-

-

⇄

⇄

[Ni(

[Ni(

dmgH)

dmgH)

2

2

]

]

(s)

(s)

czerwony

czerwony

osad

osad

dmgH

dmgH

2

2

-

-

dimetyloglioksym

dimetyloglioksym

6

Wydział Chemii UJ Podstawy chemii - wykład 13/11

dr hab. W. Makowski

Reakcje charakterystyczne kation

Reakcje charakterystyczne kation

ó

ó

w

w

•

•

reakcje

reakcje

redoks

redoks

2 Cr

2 Cr

3+

3+

+ 3 H

+ 3 H

2

2

O

O

2

2

+ 10 OH

+ 10 OH

-

-

→

→

2 CrO

2 CrO

4

4

2

2

-

-

+ 8 H

+ 8 H

2

2

O

O

utlenianie Cr

utlenianie Cr

3+

3+

ż

ż

ó

ó

ł

ł

te zabarwienie

te zabarwienie

2 Cr

2 Cr

3+

3+

+ 3 S

+ 3 S

2

2

O

O

8

8

2

2

-

-

+ 7 H

+ 7 H

2

2

O

O

→

→

2 Cr

2 Cr

2

2

O

O

7

7

2

2

-

-

+ 6 SO

+ 6 SO

4

4

2

2

-

-

+ 14 H

+ 14 H

+

+

pomara

pomara

ń

ń

czowe

czowe

zabarwienie

zabarwienie

utlenianie Mn

utlenianie Mn

2+

2+

Mn

Mn

2+

2+

+ 5 PbO

+ 5 PbO

2

2

+ 4 H+

+ 4 H+

→

→

2 MnO

2 MnO

4

4

-

-

+ 5 Pb

+ 5 Pb

2+

2+

+ 2 H

+ 2 H

2

2

O

O

fioletowe zabarwienie

fioletowe zabarwienie

redukcja Sn

redukcja Sn

2+

2+

i

i

Sn

Sn

4+

4+

[SnCl

[SnCl

6

6

]

]

2

2

-

-

+

+

4 Zn

4 Zn

+ 4 H

+ 4 H

+

+

→

→

SnH

SnH

4 (g)

4 (g)

+

+

4

4

Zn

Zn

2+

2+

+

+

6

6

Cl

Cl

-

-

b

b

łę

łę

kitne zabarwienie

kitne zabarwienie

p

p

ł

ł

omienia podczas

omienia podczas

spalania

spalania

SnH

SnH

4

4

Wydział Chemii UJ Podstawy chemii - wykład 13/12

dr hab. W. Makowski

Analiza anion

Analiza anion

ó

ó

w

w

CrO

CrO

4

4

2

2

-

-

i

i

Cr

Cr

2

2

O

O

7

7

2

2

-

-

(

(ż

ż

ó

ó

ł

ł

t

t

e

e

)

)

osad

osad

barwny

barwny

F

F

-

-

, S

, S

O

O

4

4

2

2

-

-

, SO

, SO

3

3

2

2

-

-

, P

, P

O

O

4

4

3

3

-

-

,

,

C

C

O

O

3

3

2

2

-

-

, C

, C

2

2

O

O

4

4

2

2

-

-

, AsO

, AsO

3

3

3

3

-

-

,

,

AsO

AsO

4

4

3

3

-

-

,

,

S

S

2

2

O

O

3

3

2

2

-

-

, C

, C

4

4

H

H

4

4

O

O

6

6

2

2

-

-

osad

osad

bia

bia

ł

ł

y

y

Aniony

Aniony

str

str

ą

ą

cane

cane

przez Ba

przez Ba

2+

2+

SiO

SiO

3

3

2

2

-

-

(

(ż

ż

ó

ó

ł

ł

ty

ty

)

)

,

,

PO

PO

4

4

3

3

-

-

(

(ż

ż

ó

ó

ł

ł

ty

ty

)

)

,

,

As

As

O

O

3

3

3

3

-

-

(

(ż

ż

ó

ó

ł

ł

ty

ty

)

)

,

,

AsO

AsO

4

4

3

3

-

-

(

(br

br

ą

ą

zowy

zowy

)

)

,

,

CrO

CrO

4

4

2

2

-

-

i

i

Cr

Cr

2

2

O

O

7

7

2

2

-

-

(

(czerwonobrunatn

czerwonobrunatn

e

e

)

)

barwny

barwny

S

S

O

O

3

3

2

2

-

-

,

,

S

S

2

2

O

O

3

3

2

2

-

-

,

,

N

N

O

O

2

2

-

-

, CO

, CO

3

3

2

2

,

,

C

C

2

2

O

O

4

4

2

2

-

-

, CH

, CH

3

3

COO

COO

-

-

,

,

C

C

4

4

H

H

4

4

O

O

6

6

2

2

-

-

bia

bia

ł

ł

y

y

osad rozpuszczalny

osad rozpuszczalny

w

w

HNO

HNO

3

3

Br

Br

-

-

(

(ż

ż

ó

ó

ł

ł

tawy

tawy

)

)

,

,

I

I

-

-

(

(ż

ż

ó

ó

ł

ł

ty

ty

)

)

,

,

S

S

2

2

-

-

(czarny)

(czarny)

barwny

barwny

Cl

Cl

-

-

,

,

CN

CN

-

-

,

,

SCN

SCN

-

-

bia

bia

ł

ł

y

y

osad nierozpuszczalny

osad nierozpuszczalny

w

w

HNO

HNO

3

3

Aniony

Aniony

str

str

ą

ą

cane

cane

przez Ag

przez Ag

+

+

7

Wydział Chemii UJ Podstawy chemii - wykład 13/13

dr hab. W. Makowski

Analiza anion

Analiza anion

ó

ó

w

w

Aniony o

Aniony o

w

w

ł

ł

a

a

ś

ś

ciwo

ciwo

ś

ś

ciach

ciach

utleniaj

utleniaj

ą

ą

cych

cych

(reakcja z

(reakcja z

KI

KI

w obecno

w obecno

ś

ś

ci

ci

H

H

2

2

SO

SO

4

4

i

i

skrobi

skrobi

)

)

Aniony lotnych kwas

Aniony lotnych kwas

ó

ó

w

w

(reakcja z

(reakcja z

HC

HC

l

l

lub H

lub H

2

2

SO

SO

4

4

)

)

Cl

Cl

-

-

, C

, C

2

2

O

O

4

4

2

2

-

-

, As

, As

O

O

3

3

3

3

-

-

,

,

CN

CN

-

-

, C

, C

4

4

H

H

4

4

O

O

6

6

2

2

-

-

odbarwienie rozt

odbarwienie rozt

woru

woru

KMnO

KMnO

4

4

po ogrzaniu

po ogrzaniu

Br

Br

-

-

,

,

I

I

-

-

,

,

N

N

O

O

2

2

-

-

, S

, S

O

O

3

3

2

2

-

-

,

,

S

S

2

2

O

O

3

3

2

2

-

-

,

,

S

S

2

2

-

-

, SCN

, SCN

-

-

natychmiastowe

natychmiastowe

odbarwienie rozt

odbarwienie rozt

woru

woru

KMnO

KMnO

4

4

Aniony o w

Aniony o w

ł

ł

a

a

ś

ś

ciwo

ciwo

ś

ś

ciach

ciach

redukuj

redukuj

ą

ą

cych

cych

(reakcja z

(reakcja z

KMnO

KMnO

4

4

w

w

obecno

obecno

ś

ś

ci

ci

H

H

2

2

SO

SO

4

4

)

)

ClO

ClO

4

4

-

-

, ClO

, ClO

3

3

-

-

,

,

N

N

O

O

3

3

-

-

,

,

N

N

O

O

2

2

-

-

, AsO

, AsO

4

4

3

3

-

-

,

,

CrO

CrO

4

4

2

2

-

-

Cr

Cr

2

2

O

O

7

7

2

2

-

-

, MnO

, MnO

4

4

-

-

granatowe

granatowe

zabarwienie roztworu

zabarwienie roztworu

od

od

I

I

2

2

CN

CN

-

-

, S

, S

2

2

-

-

, CH

, CH

3

3

COO

COO

-

-

charakterystyczny

charakterystyczny

zapach

zapach

S

S

O

O

3

3

2

2

-

-

,

,

S

S

2

2

O

O

3

3

2

2

-

-

,

,

N

N

O

O

2

2

-

-

,

,

CO

CO

3

3

2

2

wydzielanie gazu

wydzielanie gazu

Wydział Chemii UJ Podstawy chemii - wykład 13/14

dr hab. W. Makowski

Reakcje charakterystyczne anion

Reakcje charakterystyczne anion

ó

ó

w

w

SiO

SiO

3

3

2

2

-

-

+ 2 H

+ 2 H

+

+

⇄

⇄

H

H

2

2

SiO

SiO

3 (s)

3 (s)

wykrywanie SiO

wykrywanie SiO

3

3

2

2

-

-

-

-

reakcja z rozcie

reakcja z rozcie

ń

ń

czonymi kwasami lub NH

czonymi kwasami lub NH

4

4

Cl

Cl

bia

bia

ł

ł

y

y

ż

ż

el kwasu krzemowego

el kwasu krzemowego

S

S

2

2

O

O

3

3

2

2

-

-

+ 2 H

+ 2 H

+

+

→

→

S

S

(s)

(s)

+ SO

+ SO

2

2

(g)

(g)

+ H

+ H

2

2

O

O

wykrywanie S

wykrywanie S

2

2

O

O

3

3

2

2

-

-

-

-

reakcja z rozcie

reakcja z rozcie

ń

ń

czonymi kwasami

czonymi kwasami

ż

ż

ó

ó

ł

ł

tobia

tobia

ł

ł

e zm

e zm

ę

ę

tnienie

tnienie

3 Fe

3 Fe

2+

2+

+ 2 H

+ 2 H

+

+

+ NO

+ NO

3

3

-

-

→

→

NO

NO

(g)

(g)

+ 3 Fe

+ 3 Fe

3+

3+

+ 2 H

+ 2 H

2

2

O

O

wykrywanie NO

wykrywanie NO

3

3

-

-

-

-

reakcja obr

reakcja obr

ą

ą

czkowa

czkowa

brunatna obr

brunatna obr

ą

ą

czka

czka

Fe

Fe

2+

2+

+ NO

+ NO

(g)

(g)

+ 5 H

+ 5 H

2

2

O

O

→

→

[Fe(H

[Fe(H

2

2

O)

O)

5

5

(NO)]

(NO)]

2+

2+

[Fe(SCN)

[Fe(SCN)

6

6

]

]

3

3

-

-

+ 6 F

+ 6 F

-

-

⇄

⇄

[FeF

[FeF

6

6

]

]

3

3

-

-

+ 6 SCN

+ 6 SCN

-

-

wykrywanie F

wykrywanie F

-

-

-

-

maskowanie kompleksu [Fe(SCN)6]

maskowanie kompleksu [Fe(SCN)6]

3

3

-

-

odbarwienie

odbarwienie