G.Wieczorkowska, J.Wierzbiński (2011).

Statystyka: od teorii do praktyki

.

Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR

testy na platformie

•
• Terminy są nienegocjowalne – nie ma

wyjątków!!!!

• Każdy test można wypełniać 3 razy – liczy się

wynik średni z wykorzystanych podejść.

• Test bonusowy (nieobowiązkowy) może zastąpić

najgorszy wynik z pozostałych testów

Czy warto wypełniać testy

internetowe? r=0,59

Cel, który chcemy osiągnąć

• Celem ogólnym jest zdobycie

zarówno ogólnego wglądu jak i wiedzy

szczegółowej dotyczącej

sposobu budowania wiedzy

psychologicznej

Cel, który chcemy osiągnąć

Celem pragmatycznym jest nabycie wiedzy potrzebnej

do napisania pracy magisterskiej

1.

wybór problemu badawczego,

2.

stworzenie modelu teoretycznego interesującego nas

zjawiska ( opis w terminach zmiennych teoretycznych)

3. operacjonalizacja zmiennych teoretycznych,

4.

wybór schematu badawczego i sposobu

pomiaru/manipulacji zmiennymi,

5.

wybór schematu i przeprowadzenie analizy danych

6.

interpretacja otrzymanych wyników poprzez

umieszczenie ich umieszczenia ich w szerszym

kontekście teoretycznym i badawczym.

Modelowanie problemu

badawczego

• Opis za pomocą zmiennych teoretycznych

i ich zależności przedstawionych w
hipotezach

• Model - schematyczne uproszczenie,

składa się z założeń, przybliżonych, ale
zrozumiałych zależności pozwalających
formułować testowalne przewidywania

Cel podstawowy: wyjaśnienie zmienności Y

Systemy społeczne są nadzwyczaj skomplikowane – często nie

jesteśmy w stanie całkowicie wyjaśnić jednocześnie wszystkich

ich aspektów, więc dzielimy problem na części.

Pierwsza Heurystyka Zajonca: Z faktu,

że świat jest skomplikowany nie

wynika, że Twój model ma być
skomplikowany

Wytyczne:

•

Dokonaj pomiaru odpowiedniej (!) liczby zmiennych

•

Napisz w wyobraźni raport z badań zanim je
przeprowadzisz

Przykład:

Teoria kofluencji Zajonca

Zmienne

• Definiowanie zmiennych –

• W psychologii NIE MA standardowych defincji zmiennych

(dlaczego?)

• Zmienne/kontrukty

teoretyczne/ ukryte/latentne/nieobserwowalne

↓

• Operacjonalizacja ( pomiar lub przepis na manipulację

wartościami)

• W psychologii NIE MA standardowych operacjonalizacji

(dlaczego?)

↓

• Zmienne empiryczne/obserwowalne/ (wskaźniki)

Modelowanie problemu

badawczego

• Opis za pomocą zmiennych (najważniejsze konstrukty

teoretyczne)

• Graficzna sieć zależności

• Związki między zmiennymi- czyli co z czego wynika

(postulowane związki przyczynowo-skutkowe – punkt

wyjścia do badań weryfikujących istnienie zależności)

• nie wszystkie zależności będą analizowane w badaniu –

warto zaznaczyć jego zakres

• Każda „strzałka” powinna odpowiadać jednej

hipotezie

Pzyklad: Model reakcji na otrzymanie pomocy (Nadler, Fisher)

O-

okoliczności udzielenia pomocy

W-

wpływ na samoocenę S- - zagrożenie samooceny, S+ podtrzymanie pozytywnej samooceny

K-

poziom spostrzeganej kontroli nad sytuacją

R+ - pozytywna reakcja na pomoc,

R_1 (gdy K niskie reakcja negatywna próba polegania na sobie)

R_2 (gdy K wysokie reakcja negatywna obawa przed zależnością dod dawcy)

+S

O

W

R-2

R-1

K

S-

R+

Hipoteza

• Dotyczy związku między zmiennymi
( konstruktami teoretycznymi)
• jest możliwą odpowiedzią na

sformułowane pytanie badawcze

• Jest weryfikowalna, najczęściej drogą

falsyfikacji jej negacji (H

0

)

• Bez względu na to ile zaobserwujemy

białych łabędzi, nie możemy twierdzić że

wszystkie łabędzie są białe.

www.come.uw.edu.pl/gw

Nieprawda, że wszystkie

łabędzie są białe

Powtórzenie z kursu podstawowego

• Schematy eksperymentalne ( wewnątrz i

międzyosobowe)

• Zmienne wewnątrz i międzyosobowe
• Wariancja /zróżnicowanie wewnątrzgrupowa i

międzygrupowa

• Zmienne niezależne i zależne vs dane (grupy)

niezależne i zależne

• Który schemat lepszy?

• Zmienne zależne i niezależne
• Dane zależne i niezależne

Powtórzenie z kursu podstawowego

Trafność

• Trafność /rzetelność

pomiaru

• Trafność pomiaru jest +++++ sprawdzana w badaniach

niż jego rzetelność.

• Dlaczego?

• Trafność

badania (uzyskanych wyników

)

–

wewnętrzna , zewnętrzna

• Która ważniejsza?
• Badania korelacyjne charakteryzują się ==== trafnością

========

• Trafny pomiar w badaniu o niskiej trafności wewnętrznej

Powtórzenie z kursu podstawowego

R

ealizm

• Realizm psychologiczny vs sytuacyjny
• Który ważniejszy?

• Zarzuty laików pod adresem badań eksperymentalnych

• ======= trafność =======
• ========realizm =======

• (patrz rozdział 1 )

Metody badawcze

przydatne dla nauki vs praktyki

• perspektywa nomotetyczna- ustalanie

prawidłowości ogólnych- poszukiwanie
zależności między zmiennymi (variable
oriented approach)

• perspektywa idiograficzna – analiza

pojedynczych obiektów/zdarzeń –
nastawienie na diagnozę (person oriented
approach)

Studia przypadków

• Dobór przypadków (musi być możliwe

porównanie więc należy dążyć do
maksymalnego podobieństwa
analizowanych osób na wymiarach
socjodemograficznych  kanon jedynej
różnicy)

• Ilościowe studium przypadków, problem

inwazyjności pomiaru

Typy wnioskowań stosowane w

praktyce psychologicznej

• Wnioskowanie dedukcyjne ( od ogółu do szczegółu)

Wiemy, że introwertycy gorzej wypadają w zadaniach podwójnych –

pacjent jest introwertykiem wiec prosimy aby zmienił styl działania

• Wnioskowanie indukcyjne ( od szczegółu do ogółu)

Ostatnich 3 pacjentów schudło świetnie na diecie X ta dieta jest skuteczna

• Wnioskowanie przez analogię ( na tym samym

poziomie abstrakcji)

Ten pacjent jest bardzo podobny do Andrzeja, któremu pomogło codzienne pływanie –

więc namówię go aby pływał

Cel podstawowy: wyjaśnienie zmienności Y

Do nauki można włączać jedynie twierdzenia intersubiektywnie

sprawdzalne

Nie istnieją „nagie fakty", gdyż wszelkie fakty zakładają jakąś teorię
Stosuj takie reguły, które zapewnią sprawdzalność twierdzeń

naukowych, to znaczy ich falsyfikowalność . Teorię powinniśmy

uważać za sfalsyfikowaną tylko wówczas, jeśli odkryjemy

możliwy do powtórnego zaobserwowania efekt, który ją obala

Wnioskowanie indukcyjne: celem jest pokazanie, iż konkretne

hipotezy są uzasadniane przez konkretne fakty.

Wnioskowanie dedukcyjne: Teoria jest potwierdzona nie wtedy, kiedy

zgadza się z wieloma faktami, lecz wtedy gdy nie jesteśmy

zdolni znaleźć jakiegokolwiek faktu, który by jej zaprzeczał.

Cel podstawowy: wyjaśnienie zmienności Y

Strategia

– nawiązanie dialogu z innymi

badaczami zajmującymi się
podobnym problemem

Najważniejsza jest KUMULACJA

wiedzy

– pojedyncze badanie ma

ograniczoną wartość

Próby homogeniczne,

heterogeniczne

• Które lepsze?
• Reprezentatywność próby
• Sondaże sprawozdawcze vs analityczne

Wielka nieobecna w badaniach zmienna

CZAS

Przykład fałszywego wnioskowania

•

Porównanie 2 punktów czasowych

•

W badaniach porównywano wysokość głosu kobiet w 2 fazach cyklu: z wysokim i
niskim prawdopodobieństwem zapłodnienia. Na tej podstawie stwierdzono, że glos
kobiet jest wyższy tuż przed owulacją ( co zinterpretowano jako wysyłanie sygnałów
dla mężczyzn).

•

Badanie dynamiki zmian w czasie

•

Kiedy

porównano więcej punktów czasowych – okazało się na przestrzeni całego

cyklu

miesiączkowego skoków wysokości głosu jest więcej, trudno więc na tej

podstawie wskazać najbardziej płodny moment.

Problem z badaniem dynamiki

zjawisk

• Pamięć osób badanych
• badania podłużne – to samo badanie

przeprowadzone w różnych punktach
czasowych

• Gdy w badaniach podłużnych uczestniczy

ta sama grupa

osób badania panelowe

• badania poprzeczne – badanie różnych

kohort (grup wiekowych)

Przykłady sondaży

• Polski Generalny Sondaż Społeczny
• Diagnoza społeczna

• Problemy związane z badaniami

panelowymi

Operacjonalizacja zmiennych

OPERACJONIZM

aby odkryć znaczenie dowolnego pojęcia

naukowego, musimy jedynie określić

operację fizyczną, której wynikiem jest

przypisanie temu pojęciu wartości liczbowej:

długość jest wynikiem pomiaru obiektów w jednym

wymiarze

inteligencja jest tym, co mierzą testy na

inteligencję

Operacjonalizacja

– przepis na manipulację wartościami

zmiennej niezależnej lub pomiar zmiennej

Powtórzenie z kursu

podstawowego

• Skala : pomiarowa, odpowiedzi, kwestionariusza (

zestaw pytań)

Zmienne/skale

: nominalne, ilościowe ( przedziałowe,

stosunkowe)

• Przedziałowe=interwałowe
• Stosunkowe=ilorazowe
• Zmienne/skale dychotomiczne (dwuwartościowe,

binarne)

• Skale szacunkowe

Skale ilościowe:

rok urodzenia vs wiek

Bogdan

1989 20 lat

Iza

1969 40 lat

Rok urodzenia
(skala przedziałowa)

Wiek

(skala stosunkowa)

Czy są
równolatkami?

Tak

Tak

Kto jest
młodszy?

Tak

Tak

O ile jest?

tak

1989

– 1969

tak

40-20

Ile razy?

1989/1969?

NIE

tak

40/20

Skale ilościowe

(przedziałowe i stosunkowe)

Mają stałą jednostkę ( stałość przedziału)

• Skale przedziałowe

( interwałowe) np. rok

urodzenia

–

zero na tej skali jest umowne

• Skale stosunkowe

( ilorazowe) oprócz

stałej jednostki

mają „naturalne zero”

• Np. wiek, czas, dochód, długość

Skale szacunkowe traktujemy jako

przedziałowe

1 2 3 4 5 6

Zdecydowanie

TAK

TAK

Raczej

TAK

Raczej

NIE

NIE

Zdecydowani

e

NIE

Zmienne dychotomiczne (dwuwartościowe, binarne)

Przykłady: płeć (1,2), grupa (1,2)

• Przyjmują 2 wartości
• Chociaż często mają charakter nominalny

można je traktować jako przedziałowe bo

nie „gwałcą” założenie o równości

przedziałów ( stałość jednostki)

• Skale nominalne mające więcej niż 2

wartości

nie mogą

być traktowane

jako ilościowe

Praca domowa

Proszę spróbować wykonać ćwiczenie 1.1. s.39 dla pierwszych 3 badan
USPOKAJAJĄCE WIDOKI,
NIEDOBORY SNU,

CHRONOTYPY

–

Test

1 otworzy się 9X i zamknie 21X ( mamy wykład 17.X, więc będzie czas na

wyjaśnienie wątpliwości)