„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Włodzimierz Talarkiewicz

Dobieranie narzędzi, maszyn i urządzeń do prac
tapicerskich 311[32].Z4.02

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
dr inż. Stanisław Miklaszewski
mgr inż. Mirosława Łukawska



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Teresa Jaszczyk



Konsultacja:
mgr Małgorzata Sołtysiak

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[32].Z4.02

Dobieranie narzędzi, maszyn i urządzeń do prac tapicerskich zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu technik technologii drewna.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Materiał nauczania

7

4.1. Narzędzia ręczne i przybory tapicerskie

7

4.1.1. Materiał nauczania

7

4.1.2. Pytania sprawdzające

10

4.1.3. Ćwiczenia

10

4.1.4. Sprawdzian postępów

11

4.2. Urządzenia do rozwijania, przeglądu i mierzenia długości tkanin

pokryciowych

12

4.2.1. Materiał nauczania

12

4.2.2. Pytania sprawdzające

14

4.2.3. Ćwiczenia

14

4.2.4. Sprawdzian postępów

14

4.3. Krajarki stałe i przenośne

15

4.3.1. Materiał nauczania

15

4.3.2. Pytania sprawdzające

17

4.3.3. Ćwiczenia

18

4.3.4. Sprawdzian postępów

18

4.4. Maszyny i urządzenia do wytwarzania sprężyn, formatek sprężynowych

i siatek metalowych

19

4.4.1. Materiał nauczania

19

4.4.2. Pytania sprawdzające

22

4.4.3. Ćwiczenia

22

4.4.4. Sprawdzian postępów

23

4.5. Maszyny do szycia ogólnego zastosowanie i maszyny specjalistyczne

24

4.5.1. Materiał nauczania

24

4.5.2. Pytania sprawdzające

28

4.5.3. Ćwiczenia

28

4.5.4. Sprawdzian postępów

29

4.6. Zszywacze i urządzenia do napinania pasów

30

4.6.1. Materiał nauczania

30

4.6.2. Pytania sprawdzające

31

4.6.3. Ćwiczenia

31

4.6.4. Sprawdzian postępów

32

4.7. Urządzenia pomocnicze w tapicerstwie

33

4.7.1. Materiał nauczania

33

4.7.2. Pytania sprawdzające

34

4.7.3. Ćwiczenia

34

4.7.4. Sprawdzian postępów

35

4.8. Wycieczka do zakładu produkcyjnego meble tapicerskie

36

5. Sprawdzian osiągnięć

37

6. Literatura

42

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Poradnik ten będzie Tobie pomocny w nauce z zakresu technologii tapicerskiej,

a konkretnie w rozpoznawaniu, dobieraniu narzędzi, maszyn i urządzeń stosowanych
w tapicerstwie.

Jednostka modułowa: Dobieranie narzędzi, maszyn i urządzeń do prac tapicerskich.

W poradniku zamieszczono:

1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych wiadomości, które powinieneś posiadać,

aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.

2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej, które określają umiejętności, jakie opanujesz

w wyniku procesu kształcenia.

3. Materiał nauczania, który zawiera informacje niezbędne do realizacji zaplanowanych

szczegółowych celów kształcenia, umożliwia samodzielne przygotowanie się do
wykonania ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy
wskazaną literaturę oraz inne źródła informacji. Obejmuje on również:

– pytania sprawdzające wiedzę niezbędną do wykonania ćwiczeń,
– ćwiczenia z opisem sposobu ich wykonania oraz wyposażenia stanowiska pracy,
– sprawdzian postępów, który umożliwi sprawdzenie poziomu Twojej wiedzy po

wykonaniu ćwiczeń.

4. Sprawdzian osiągnięć w postaci zestawu pytań sprawdzających opanowanie umiejętności

z zakresu całej jednostki. Zaliczenie tego jest dowodem umiejętności określonych w tej
jednostce modułowej.

5. Wykaz literatury dotyczącej programu jednostki modułowej.

Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub

instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
Po przerobieniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki modułowej.
Wykonując sprawdzian postępów powinieneś odpowiadać na pytania tak lub nie, co oznacza,
że opanowałeś materiał lub nie.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie ćwiczeń musisz przestrzegać podstawowych zasad przepisów bezpieczeństwa

i higieny pracy. Należy przestrzegać przepisów przeciwpożarowych i bezpiecznego
posługiwania się przedmiotami używanymi w czasie ćwiczeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

311[32].Z4.03

Wykonywanie wyrobów

tapicerowanych

311[32].Z4.01

Rozpoznawanie surowców,

materiałów i półfabrykatów

tapicerskich

311[32].Z4.02

Dobieranie narzędzi,

maszyn i urządzeń do

prac tapicerskich

Moduł 311[32].Z4

Technologia tapicerstwa

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

– korzystać z różnych źródeł informacji,
– pracować w grupie i indywidualnie,
– posługiwać się normami i katalogami,
– czytać schematy budowy maszyn i urządzeń,
– posługiwać się dokumentacją techniczno-ruchową obrabiarek,
– organizować stanowisko pracy,
– stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

– rozróżnić i ocenić stan techniczny narzędzi do ręcznych prac tapicerskich,
– rozpoznać i określić przeznaczenie oraz zasady obsługi krajarek tapicerskich stałych

i przenośnych,

– rozpoznać i określić przeznaczenie oraz zasady obsługi maszyn i urządzeń do rozkroju

i szycia, w tym maszyn sterowanych numerycznie,

– rozpoznać, wyjaśnić budowę i zastosowanie zszywaczy,
– rozpoznać i określić sposób obsługi i zastosowanie urządzeń pomocniczych

w tapicerstwie,

– ocenić stan techniczny maszyn i urządzeń stosowanych w tapicerstwie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Narzędzia ręczne i przybory tapicerskie

4.1.1. Materiał nauczania

Narzędzia do wbijania, osadzania i wkręcania łączników

Gwoździe wbija się młotkami tapicerskimi. Druga strona młotka służy jednocześnie do

wyciągania gwoździ. Młotki o krótszej i lżejszej główce służą do wbijania gwoździ
tapicerskich z ozdobnymi łbami i innych metalowych elementów dekoracyjnych.
Do wbijania skobli, gwoździ i przybijania pasów tapicerskich używa się młotków cięższych.
Zarówno w stolarstwie jak i niektórych pracach tapicerskich używa się młotków wykonanych
w całości z drewna twardego zwanych pobijakami. Pobijaków używa się do montażu
drewnianych elementów nośnych, szkieletów, osadzania kołków, dybli, pobijania dłuta
i innych robót.

Rys. 1. Młotki używane w tapicerstwie: a÷c) do wbijania gwoździ, d) młotek drewniany [3,s.23].

W pracach tapicerskich mamy do czynienia z łącznikami służącymi do zespalania

elementów i materiałów. Do łączników należą gwoździe, wkręty, wkręto-gwoździe oraz
zszywki. Łączniki takie jak wkręty wkręca się w drewno w uprzednio nawiercony otwór
o odpowiedniej średnicy, za pomocą wkrętaka. W zakładach lub warsztatach zaopatrywanych
w instalacje powietrza sprężynowego używa się wkrętarek pneumatycznych. W ostatnim
czasie używa się też małych wkrętarek napędzanych elektrycznie, które są wyposażone
w specjalne przekładnie redukujące obroty do żądanych prędkości.
Mocowanie zszywkami odbywa się za pomocą zszywaczy ręcznych i pneumatycznych.

Narzędzia do szycia i przekłuwania

Igły tapicerskie do ręcznego zszywania mają różną długość i różny przekrój; są proste

i wygięte oraz z dwoma ostrzami i ostrzem tnącym.
Igły tapicerskie proste służą do przeszywania tkanin oraz całych warstw składających się
z wielu różnych materiałów tapicerskich. Muszą one mieć odpowiednią długość (około 130
mm) oraz grubość dostosowaną do grubości używanych do tego celu nici (szpagatu). Igły

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

tapicerskie wygięte, zwane często obłączkami, używane do obszywania naroży oraz krawędzi
mają długość 70÷150 mm.
Igły proste i wygięte z dwoma ostrzami odznaczają się tym, że obydwa końce mogą
przekuwać materiał. Są to przeważnie igły długie (około 300÷400 mm). Służą do
przeszywania formatek tapicerskich i poduszek materacowych.

Rys. 2. Igły tapicerskie do szycia i przyrządy do nakłuwania: a) igła prosta, b, c, d,
igły wygięte (obłączki), e) igła specjalna z dwoma ostrzami, f, g) szpilki tapicerskie,
h) włosociąg, i) igła z tnącym ostrzem [4, s. 33].

Igły z tnącym ostrzem służą do zszywania materiałów, które trudno przekłuwać na przykład
skóry, dermy.

Włosociągi używane są do przemieszczania luźnych materiałów wyściółkowych

formowania i obszywania krawędzi wyrobów tapicerowanych.

Szpilki tapicerskie służą do przytrzymywania elementów zszywanych. Popularnie

nazywane są szpilkami do „heftowania”.

Narzędzia do cięcia

Noże tapicerskie są używane do odcinania, przecinania lub przykrawania różnych

materiałów tapicerskich jak taśmy, sznury, skrawki tkanin.

Rys. 3. Noże tapicerskie: a) zwykłe, b) zakrzywione, c) ostro zakończone,
d) z długim ostrzem, e) z zaokrąglonym ostrzem [3, s.26].

Nożyc małych używa się do przecinania nici, sznurów i odcinania cienkich tkanin oraz

naroży i końcówek tkanin.
Do rozcinania pojedynczych lub kilku warstw tkanin używa się nożyczek o większych
rozmiarach. Do cięcia grubszych tkanin używa się również nożyc z jednym ostrzem
ząbkowanym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Rys. 4. Nożyce a) krawieckie, b) z jednym ostrzem ząbkowym, c) tapicerskie [3, s.26].

Narzędzia do wyciągania i przytrzymywania

Do typowych narzędzi służących do wyciągania należą różnego rodzaju obcęgi – zwykłe,

ścinające i kleszczowe.
Obcęgi zwykłe są używane do wyciągania większych gwoździ, skobli czy tez haków.
Do ucinania gwoździ, drutów służą obcęgi ścinające.
Obcęgami

kleszczowymi

można

między

innymi

wyciągać

mniejsze

gwoździe,

przytrzymywać lub zaciskać końcówki drutów i sprężyn.
Gwoździe tapicerskie i inne łączniki wbijane do końca, można wyciągać za pomocą
wyciągacza.

Rys. 5. Narzędzia do wyciągania: a) obcęgi zwykłe, b) obcęgi
ścinające, c) obcęgi kleszczowe, d) wyciągacz [3, s. 27]

Naprężacze pasów nazywa się również ręcznymi napinaczami lub pasociągami.

Naprężaczy używa się w ten sposób, że pas tapicerski mocuje się jednym końcem do ramienia
ramy, a drugi koniec pasa zaciska się pasociągiem i przytwierdza do powierzchni ramiaka za
pomocą gwoździ lub zszywek.

Rys. 6. Naprężacze pasów tapicerskich: a) ze szpilkami,
b) z rolką zaciskową, c) z podwójnym wpustem [3, s. 27].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Przybory tapicerskie

Do prac tapicerskich, zwłaszcza o charakterze przygotowawczym lub pomocniczym,

używa się stołu wraz ze stojakami oraz następujących przyborów:
– przymiaru krawieckiego,
– przymiaru taśmowego,
– przymiaru stolarskiego składanego,
– przymiaru kątowego (kątownika).
Tapicerowi potrzebne są również:
– cyrkiel nastawny duży,
– pion, poziomica i waga,
– kreda, kredki do znakowania materiałów,
– ołówek stolarski.

Wszystkie narzędzia i przybory przechowuje się w szafie narzędziowej, ułożone w sposób
widoczny i łatwy do wyjęcia z uchwytu.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jaki jest podział narzędzi ręcznych i przyborów tapicerskich?
2. Do jakich robót tapicerskich służą poszczególne narzędzia?
3. Wymień przybory tapicerskie i określ ich zastosowanie.

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wymień narzędzia ręczne i przybory do robót tapicerskich i określ ich zastosowanie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z literaturą na dany temat,
2) zapamiętać wygląd i nazwy narzędzi oraz przyborów,
3) wskazać zakres zastosowania narzędzi i przyborów,
4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– literatura z rozdziału 6,
– narzędzia i przybory do robót tapicerskich,
– tablice poglądowe,
– notatnik,
– przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Określ jakich igieł użyć do:

– przeszywania tkanin,
– obszywania naroży i krawędzi materaców z wypełnieniem wyściółkowym,
– szycia materiałów pokryciowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) uzupełnić wiadomości z literatury i katalogów,
2) stosować poprawne określenia używane w branży tapicerskiej, które dotyczą tematu

realizowanego ćwiczenia,

3) wymienić igły jakich trzeba użyć przy produkcji materaców z zastosowaniem luźnej

wyściółki,

4) sporządzić notatki dotyczące ćwiczenia,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– literatura z rozdziału 6,
– igły tapicerskie,
– próbki tkanin z różnymi rodzajami ściegów,
– notatnik,
– przybory do pisania.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak Nie

1)

rozpoznać i nazwać narzędzia tapicerskie?

¨

¨

2)

rozpoznać i nazwać przybory tapicerskie?

¨

¨

3)

określić zastosowanie narzędzi tapicerskich?

¨

¨

4)

określić zastosowanie przyborów tapicerskich?

¨

¨

5)

dobrać właściwe igły i zastosować odpowiedni ścieg
w zależności od rodzaju szycia?

¨

¨

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

4.2. Urządzenia do rozwijania, przeglądu i mierzenia długości

tkanin pokryciowych

4.2.1. Materiał nauczania

Urządzenia do rozwijania tkanin.

Do rozwijania tkanin obiciowych zbelowanych bez rdzenia rurowego służy urządzenie

rolkowe o konstrukcji szkieletowo-spawanej wyposażone w zespół rolek dwustronnie
łożyskowanych. Ma ono dwustronne ograniczniki ustawiane w zależności od szerokości beli
materiału. Całe urządzenie jest posadowione na skrętnych rolkach, umożliwiających dowolne
jego przemieszczanie (rysunek 7 a).

Rys. 7. Urządzenia do rozwijania materiałów obiciowych
(fot. z katalogu wystawowego Interzum-Köeln) [3, s. 59].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Do rozwijania materiału obiciowego i układania go warstwowo służy na ogół proste

urządzenie (rysunek 7 b), które składa się ze stojaka konstrukcji szkieletowo-spawanej oraz
rozwijaka. Ponadto jest wyposażone w dwa ograniczniki z dociskami. Działanie tego
urządzenia polega na tym, że po założeniu beli materiału na obrotowy wałek, znajdujący się
po lewej stronie i ustawieniu ograniczników zależnie od żądanej długości składanej warstwy
materiału, odwija się ręcznie materiał i przeciąga go od jednego ogranicznika do drugiego,
z każdorazowym podtrzymywaniem nałożonej warstwy.

Nowsze technologicznie urządzenie do warstwowego układania materiału pokazane jest

na rysunku 7-c. Składa się ono z następujących podzespołów:
– stołu do warstwowego układania materiału z prowadnicami,
– ruchomego zespołu jezdnego z rozwijarką tkaniny i podestem jezdnym,
– urządzenia chwytowo-dociskowego i trzącego,
– zespołu napędowego.

Urządzenie do przeglądania i mierzenia długości tkanin

Urządzenie to składa się z dwóch połączonych na stałe stojaków, dwóch wałków do

rozwijania i zwijania beli materiału, poruszanych silnikiem elektrycznym o mocy 0,4 kW,
ekranu ze źródłem światła do podświetlania taśmy materiału oraz licznika do mierzenia
długości materiału. Oświetlenie umożliwia wykrywanie błędów w materiałach. Szybkość
przebiegu materiału przewijanego z rolki jest regulowana ręcznie, bezstopniowo.

Rys. 8. Urządzenie do przeglądania i mierzenia długości tkanin [5, s. 68].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Od czego zależy dobór urządzenia do rozwijania tkanin?
2. Jaką mają budowę i jak działają urządzenia do rozwijania tkanin?
3. Jak zbudowane jest i jak działa urządzenie do mierzenia tkanin i sprawdzania ich jakości?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Omów budowę i zasady działania urządzeń do rozwijania, mierzenia i sprawdzania

jakości tkanin pokryciowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) poszerzyć i utrwalić wiedzę korzystając z literatury i katalogów,
2) zwrócić uwagę na charakterystyczne różnice w budowie urządzeń do rozwijania tkanin,
3) wyjaśnić budowę i zasady działania poszczególnych urządzeń,
4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– literatura z rozdziału 6 i katalogi,
– schematy urządzeń do rozwijania tkanin i ich mierzenia,
– notatnik, papier formatu A-4,
– przybory do pisania.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Czy potrafisz:

1) określić budowę urządzeń do rozwijania tkanin?

¨

¨

2) uzasadnić potrzebę stosowania takich urządzeń?

¨

¨

3) omówić zasady działania urządzeń do rozwijania, mierzenia

i sprawdzania jakości tkanin?

¨

¨

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

4.3. Krajarki stałe i przenośne

4.3.1. Materiał nauczania

Wiadomości ogólne

Do dzielenia tkanin pokryciowych i technicznych, a także tworzyw spienionych, stosuje

się krajarki. W celu zwiększenia wydajności są one konstrukcyjnie przystosowane do
dzielenia materiału ułożonego warstwowo w tak zwane pakiety.

Ze względu na kształt narzędzia rozróżnia się krajarki: z nożem tarczowym, z nożem

prostym i z nożem taśmowym. Są budowane jako maszyny przenośne, prowadzone ręcznie
względem krojonego materiału oraz jako maszyny stałe, w których dzielony materiał może
być przesuwany ręcznie lub mechanicznie względem narzędzia wykonującego ruch roboczy.
Napęd krajarek przenośnych jest elektryczny lub pneumatyczny, a krajarek stałych –
elektryczny.

Krajarki z nożem tarczowym wielobocznym

Kadłub krajarki wykonany z lekkiego stopu, mieści w sobie silnik elektryczny lub

pneumatyczny oraz przekładnię zębatą, kątową do napędu wrzeciona. Na wrzecionie jest
osadzony wieloboczny (4÷10 boków) nóż tarczowy. Obracający się nóż współpracuje ze
stałym nożem prostym, umieszczonym w podstawie maszyny. Swym działaniem przypomina
nożyce ręczne.

W niektórych krajarkach tarczowych są zainstalowane małe rolki, które ułatwiają

przesuwanie maszyny po powierzchni stołu. Średnica noża tarczowego wynosi 50÷200 mm,
moc silnika napędowego - 120÷180 W, masa maszyny – 0,6÷2,0 kg, największa grubość
nakładu – 10 mm.

Krajarki z nożem tarczowym okrągłym

W budowie i działaniu krajarki z nożem okrągłym są bardzo podobne do krajarek

z nożem wielobocznym. Cechą tej grupy maszyn jest większe zróżnicowanie ich wielkości.
Największa grubość krojonego nakładu wynosi od 20 do 150 mm, a masa maszyny od 2,5 do
10 kg.

Rys. 9. Krajarka tarczowa z nożem okrągłym [2, s. 339].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Krajarki tarczowe są stosowane głównie do prostego przecinania nakładów. Często są przy
tym prowadzone wzdłuż specjalnych, nastawnych przykładni, które bywają wyposażone
w stoły krojcze.

Krajarki z nożem prostym

Głównymi elementami krajarek z pionowym nożem prostym są: kadłub z wbudowanym

silnikiem elektrycznym i korbowym mechanizmem napędu noża, podstawa 1 (stopa)
maszyny, nóż 2, prowadnica noża i trzewik dociskowy nakładu 3. Nóż, w postaci cienkiej,
stalowej listwy, jest zamocowany swą górną, chwytową częścią, w suwaku i prowadzony na
całej długości w prowadnicach. Ostrze noża może być gładkie lub drobno ząbkowane.
Nastawny na wysokość trzewik dociskowy nakładu jest umieszczony przed nożem i pełni
także funkcję osłony narzędzia. Maszyna jest ręcznie przesuwana po powierzchni stołu,
wzdłuż linii wykroju.

Rys. 10. Krajarka z nożem prostym, pojedynczym [2,s. 340].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Charakterystyczną cechą krajarek z nożem prostym jest znaczna wydajność wynikająca
z wysokości nakładu, która może dochodzić do 250 mm oraz możliwość wykonania
krzywoliniowych wykrojów. Skok noża wynosi 30÷50 mm, moc silnika napędowego –
250÷350 W, masa 10÷15 kg.

Krajarki z nożem taśmowym

Krajarki z nożem taśmowym są maszynami stałymi. Narzędziem jest w nim cienka taśma

stalowa bez końca (połączona lutowaniem), napięta na wieńcach kół, podobnie jak
w pilarkach taśmowych do drewna. Ze względu na położenie pracującej części narzędzia
wyróżnia się krajarki taśmowe pionowe, poziome i ukośne. Są także specjalne konstrukcje
krajarek pionowych, które mogą być przystosowane do cięć pod kątem do płaszczyzny
pionowej.

Wymiary noży taśmowych: grubość 0,5 mm, szerokość 6÷15 mm, długość 3500÷5000

mm. Największa wysokość nakładu 300 mm, prędkość skrawania 25m/s, zapotrzebowanie
mocy 700÷1000 W, wymiary stołu 1000x1530x3050 mm.

Krajarki z nożem taśmowym, poziome mają zastosowanie głównie do dzielenia bloków

z tworzyw sztucznych (porowatych) np. poliuretanowych, na cieńsze płaty.

Rys. 11. Krajarka taśmowa, pionowa [2, s. 342].

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jaki jest podział krajarek?
2. Jakie zastosowanie mają poszczególne krajarki?
3. W jaki sposób następuje w krajarkach, z nożem prostym, zamiana ruchu obrotowego na

ruch posuwisto-zwrotny?

4. Jakich krajarek używa się do dzielenia bloków z tworzyw sztucznych porowatych?
5. Omówić budowę poszczególnych krajarek.
6. Wymienić parametry techniczno-użytkowe krajarek.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznaj krajarki, opisz ich budowę i zastosowanie. Wyjaśnij, w jaki sposób działają

krajarki z nożem prostym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) uzupełnić wiadomości o krajarkach i ich budowie na podstawie literatury i katalogów,
2) rozpoznać i nazwać poszczególne krajarki,
3) przy pomocy schematów, omówić budowę krajarki,
4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– podręcznik z rozdziału 6 i katalogi,
– plansze ze schematami budowy krajarek,
– egzemplarze przenośnych krajarek,
– notatnik, papier formatu A-4,
– przybory do pisania i rysowania.

Ćwiczenie 2

Podaj parametry techniczno-użytkowe krajarek i omów ich zastosowanie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) na podstawie literatury i katalogów przedstawić wykaz parametrów technicznych

i użytkowych krajarek,

2) przedstawić zakres zastosowania krajarek,
3) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– podręcznik z rozdziału 6, katalogi,
– egzemplarze przenośnych krajarek,
– plansze ze schematami budowy krajarek,
– papier formatu A-4,
– przybory do pisania,
– dokumentacja techniczno-ruchowa krajarek.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Czy potrafisz:

1) określić nazwy krajarek do tkanin?

¨ ¨

2) rozróżnić i nazwać elementy składowe krajarek?

¨ ¨

3) określić podstawowe dane techniczno-użytkowe krajarek?

¨ ¨

4) określić zakres zastosowania krajarek?

¨ ¨

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

4.4. Maszyny i urządzenia do wytwarzania sprężyn, formatek

sprężynowych i siatek metalowych

4.4.1. Materiał nauczania

Maszyny do wytwarzania sprężyn

Rys. 12. Zwijarka sprężyn dwustożkowych typu F-65/SW [3, s. 37]

Maszyna pokazana na rysunku jest automatem, który służy do wytwarzania sprężyn

śrubowych, dwustożkowych, średnicy 45÷110 mm, wysokości 75÷200 mm, z drutu
o średnicy 1,4÷3,3 mm. Wszystkie operacje związane z produkcją sprężyny, jak: podawanie
drutu, zwijanie sprężyny i jej odcinanie, zginanie końców, hartowanie i układanie gotowych
wyrobów odbywa się automatycznie w poszczególnych zespołach roboczych, sterowanych za
pomocą krzywek.
W maszynie tej wyróżnia się następujące podzespoły konstrukcyjne:

– zwijarkę do formowania sprężyn,
– dwie wiązarki, zwijające końcówki drutu,
– urządzenie do obróbki cieplnej, nagrzewające zwiniętą sprężynę do temperatury

przekraczającej 280°C, jednak nie większej niż 320°C,

– rozwijak drutu typu ciężkiego,
– pulpit sterowniczy,
– wyciągi zanieczyszczeń powietrza.

Wydajność urządzenia wynosi około 45 sprężyn na minutę.
Powierzchnia produkcyjna potrzebna do ustawienia urządzenia głównego wraz z rozwijakami
drutu i pojemnikiem na sprężyny wynosi około 20 m².

Wszelkie rodzaje sprężyn na potrzeby tapicerstwa są wykonywane przeważnie na

specjalnych, automatycznych maszynach o złożonej budowie i znacznej wydajności.

Splatarka sprężyn

Splatarka służy do łączenia pojedynczych sprężyn w formatki sprężynowe typu bonnell

o różnych wymiarach. Przedstawiona na rysunku splatarka składa się z następujących części
i podzespołów:
– korpusu,
– zwijaków sprężyn łączących,
– zespołu szczęk do ustawiania sprężyn w ustalonych odstępach i ich łączenie,
– stołu odbiorczego,
– układu elektrycznego z elementami sterowania

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Rys. 13. Splatarka formatek [3, s. 40]

Podawanie sprężyn do chwytaków odbywa się ręcznie i wydajność tego urządzenia zależy od
sprawności obsługi.

Nowe rozwiązanie urządzenia do produkcji sprężyn wykonanego na bazie zwijarki (jak

na rysunku) składa się z następujących podzespołów:

– podajnika sprężyn, służącego do ich transportowania w odpowiednich odstępach,
– zespołu chwytaków do podawania sprężyn,
– splatarki sprężyn, która podawane sprężyny wiąże w formatki typu bonnell.

Oprócz podstawowego urządzenia, którym jest splatarka na stanowisku znajdują się:

– instalacja sprężonego powietrza o wydajności około 25 m³/h i ciśnieniu 0,6 MPa,
– urządzenia do wymiany i łączenia szczęk,
– komplet narzędzi,
– wzorcowe formatki,
– okulary i rękawice ochronne.

Wyprodukowane formatki sprężynowe wzmacnia się przez mocowanie ramek

wykonanych z taśmy stalowej o szerokości 10 mm i grubości 1,5÷1,8 mm. Wzmacnianie
formatek można wykonywać ręcznie, przy zastosowaniu specjalnych kleszczy i blaszanych
klamerek lub przy zastosowaniu urządzeń do gięcia i łączenia taśm ze sprężynami formatki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

Rys. 14. Maszyna do łącznia ramki ze sprężynami formatki, typu K-108/SW,
a) widok maszyny, b) schemat zespołu roboczego, c) schemat połączenia [2, s. 355] 1 -
taśma, 2 – szczęka, 3 – dźwignia, 4 – śruba regulacyjna

Zespół maszyn do wytwarzania siatek typu FLEX

W układach tapicerskich niektórych mebli warstwę sprężynującą stanowi metalowa

siatka współpracująca z rozciąganymi sprężynami śrubowymi. Przykładem urządzenia do
produkcji siatek jest zestaw dwóch maszyn pokazany na rysunku 15. Maszyny tego typu są
automatami o wspólnym napędzie, sterowanymi za pomocą krzywek. W pierwszej maszynie
jest produkowany łańcuszek o podwójnych ogniwach długości 100 mm z ocynkowanego
drutu grubości 2 mm. W drugiej maszynie (rysunek 15d) łańcuszek jest układany w zwoje,
napinane pionowo na dwóch wałach. Powstaje prostokątna siatka o wymiarach oczek 100x50
mm, w postaci rękawa nasuniętego na dwóch poziomych wałach.

Rys. 15. Zespół maszyn do produkcji siatek, typu DN-80/SW, a) widok siatki, b) maszyna do formowania ogniw
łańcuszka, c) ogniwo w kolejnych fazach obróbki, d) maszyna do łączenia ogniw w siatkę [2, s. 352] 1 – zespół
posuwowy, 2 – rolki prostujące, 3 – zespół odcinający drut, 4 – zespół zginania drutu, 5 – głowica rewolwerowa,
6 – zespół przekręcenia uszka, 7 – zespół tworzenia haczyka, 8 – zespół łączenia haczyka z uszkiem, 9 – zespół
formujący ogniwa poprzeczne, 10 – zębatka napędowa wału górnego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Dzielenie rękawa na odcinki równe długości formatki, odbywa się w taki sposób, że na

zainstalowanym w maszynie specjalnym urządzeniu, które liczy ogniwa poprzeczne, zostaje
nastawiona, przewidziana do wyprodukowania jednej formatki dokładna liczba ogniw. Po
osiągnięciu tej liczby następuje przerwa w produkcji ogniw poprzecznych dla jednego
pełnego zwoju. Dzięki temu zostaje oddzielony z rękawa odcinek potrzebnej długości. Po
zdjęciu odcinka rękawa z wałów maszyny i zawieszeniu go na specjalnym wieszaku odbywa
się jego rozprucie przez ręczne rozpięcie jednego szeregu ogniw wzdłużnych.

Wydajność maszyny wynosi około 80 ogniw wzdłużnych na minutę, maksymalna

długość formatki – około 2000 mm, maksymalna szerokość formatki około 1750 mm, moc
silnika napędowego – 1,4 kW.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie rodzaje sprężyn produkowane są maszynowo?
2. Z jakich materiałów i jakie wymiary mają produkowane sprężyny i formatki sprężynowe?
3. Jak działają poszczególne maszyny i ich podstawowe zespoły?
4. Jakie czynności, przy produkcji sprężyn i formatek, można wykonywać ręcznie?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opisz budowę i zasady działania maszyn i urządzeń do produkcji sprężyn, formatek

sprężynowych i siatek metalowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) pogłębić wiadomości z literatury i katalogów, zrobić notatki,
2) zapoznać się ze schematami budowy maszyn i urządzeń do produkcji omawianych

wyrobów,

3) określić zasadę działania i synchronizacji pracy poszczególnych mechanizmów,
4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– literatura z rozdziału 6 i katalogi,
– plansze,
– dokumentacja techniczno-ruchowa maszyn,
– notatnik i przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Omów proces produkcji sprężyn, formatek sprężynowych i siatek metalowych, podaj ich

parametry techniczne.

Sposób wykonania ćwiczenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) pogłębić wiedzę z literatury i katalogów, zrobić notatki,
2) określić przebieg procesu technologicznego produkcji wyrobów wymienionych

w ćwiczeniu,

3) określić powiązać technologię wyrobów z parametrami zawartymi w dokumentacji

techniczno-ruchowej maszyn,

4) zanotować i przedstawić dane techniczne maszyn, urządzeń, sprężyn i formatek

sprężynowych,

5) sprawdzić poprawność wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– podręcznik z rozdziału 6 i katalogi,
– plansze z ilustracjami sprężyn, formatek sprężynowych i siatek metalowych,
– egzemplarze sprężyn i formatek sprężynowych,
– dokumentacja techniczno-ruchowa maszyn i urządzeń,
– papier formatu A-4,
– przybory do pisania i rysowania.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Czy potrafisz:

1) omówić budowę maszyn i urządzeń do produkcji sprężyn,

formatek sprężynowych i siatek metalowych?

¨ ¨

2) przedstawić proces technologiczny wykonywania sprężyn,

formatek sprężynowych i siatek metalowych?

¨ ¨

3) wymienić podstawowe parametry maszyn i urządzeń oraz

wymiary sprężyn, formatek i siatek metalowych?

¨ ¨

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

4.5. Maszyny do szycia ogólnego zastosowania i maszyny

specjalistyczne

4.5.1. Materiał nauczania

Ogólne wiadomości o budowie i działaniu tapicerskich maszyn do szycia

Maszyny do szycia stosowane w tapicerstwie mają podobną budowę do maszyn

używanych w konfekcji lekkiej. Typowa maszyna do szycia składa się z:
– głowicy o budowie zwartej lub przestrzennej,
– podstawy – stojaka z płytą roboczą, w którą jest wpasowana głowica,
– napędu elektrycznego lub nożnego.

Część szyjąca składa się z napędu, igielnicy z igłą i transportera tkaniny. Bębenek należy

do dolnej części układu szyjącego, ściśle współpracującego z chwytaczem nitki.

Szycie maszynowe polega na wzajemnym wiązaniu nici górnej, przewlekanej przez ucho

igły, z dolną nitką umieszczoną w bębenku.

Rys. 16. Fazy szycia maszynowego: a) zaczepienie chwytacza, b) przeciąganie wokół szpuli, c) zsunięcie
nici z chwytacza [3, s. 118] 1 – nić górna, 2 – nić dolna, 3 – chwytacz, 4 – szpula, 5 – igła, 6 – dociskacz

Maksymalna szybkość szycia, w zależności od typu maszyny, wynosi 1600÷5000

ściegów na minutę. Do zszywania materiałów włókienniczych, stosowanych w tapicerstwie
używane są różne rodzaje ściegów, które schematycznie przedstawione są na rysunku. Zaleca
się, by zszywanie tkanin i dzianin wykonywać ściegami stębnowym i łańcuszkowym, a skór
i materiałów skóropodobnych – ściegiem stębnowym.

Każdy rodzaj wykonanego ściegu, charakteryzuje się dwoma podstawowymi

parametrami: gęstością i szerokością. W zależności od potrzeb ścieg odpowiednio się
reguluje.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

Rys. 17. Rodzaje ściegów maszynowych: a) okrętowy, b) stębnowy, c) owerlokowy, d) łańcuszkowy [3, s. 118]

Maszyny do szycia stębnowe ogólnego przeznaczenia

Wyróżnia się maszyny stębnowe lekkie, przemysłowe o średniej wydajności,

przemysłowe szybkobieżne. Do pierwszej grupy należą między innymi maszyny domowe
odznaczające się prostą konstrukcją i niewielką wydajnością - 1200÷1500 ściegów na minutę.
Maszyny przemysłowe o średniej wydajności mają wzmocnioną budowę, większy prześwit
roboczy i prędkość szycia – około 3500 ściegów na minutę. Maszyny szybkobieżne mają
mocną budowę, udoskonaloną konstrukcję i samoczynny system smarowania oraz dużą
wydajność, wynoszącą 5000÷6000 ściegów na minutę.

Rys. 18. Widok ogólny maszyny LZ-3 [2, s. 371]1 – głowica, 2 – podstawa,

3 – silnik napędowy,4 – przycisk kolanowy, 5 – pedał, 6 – zespół nawijania nici

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Maszyny specjalistyczne

Odmienność specjalnych maszyn do szycia, używanych w tapicerstwie, polega albo na

nietypowej ich budowie, przystosowanej do specyficznych warunków pracy, albo na
specjalistycznym oprzyrządowaniu maszyn ogólnego przeznaczenia, dzięki którym mogą one
wykonywać zadania specjalne.

Przykładem maszyny do szycia o specjalnej budowie jest maszyna typu Mamut,

przeznaczona do prostego przeszywania kołder tapczanowych i materacowych, to znaczy do
łączenia na grubość zestawów materiałów, w skład których wchodzą: tkanina pokryciowa,
materiały wyściółkowe (moltopren, włóknina) oraz tkanina jutowa i płótno. Materiały te są
napinane na kolcach prostokątnej ramy i w takim stanie przeszywane. Dlatego głowica
maszyny ma znacznie powiększony zasięg ramienia (2000 mm) i ogólnie mocniejszą budowę.

Rys. 19. Maszyna do szycia z długim ramieniem [3, s. 122]

Maszyny do zaszywania materaców

Maszyna taka składa się z typowej maszyny wraz z podstawą i głowicą ramieniową oraz

ze specjalnego przesuwnego stołu, podtrzymującego materac. Płyta stołu jest nastawna na
wysokość i pod kątem. Listwa specjalnego mechanizmu dociska materac d powierzchni płyty.
W czasie zaszywania materaca cała konstrukcja podstawy stołu (wykonana z rur) przesuwa
się po prowadnicach równoległych do kierunku szycia.

Rys. 20. Maszyna do zszywania materaców [1, s. 146]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

Maszyna do obszywania taśmą krawędzi materaców i luźnych poduszek

Maszyna ta składa się ze stołu z prowadnicą i wózka z maszyną do szycia.

Rys. 21. Maszyna do obszywania taśmą krawędzi materaców: a) schemat obszywania, b) widok maszyny [2, s. 374]

Poduszkę materaca układa się na stole i dosuwa do brzegu płyty 15. Zależnie od wysokości
poduszki płytę stołu ustawia się na potrzebnej wysokości oraz wychyla górną część 2. wózka
z maszyną tak, aby przewidziana do obszycia krawędź poduszki znajdowała się
w płaszczyźnie działania zespołu szyjącego maszyny. Taśmę do obszywania doprowadza się
z rolki na kadłub do lamownika, specjalnego oprzyrządowania, przymocowanego do płyty
głowicy. Po włączeniu napędu maszyny wózek toczy się po prowadnicy 10, pracownik idzie
obok, nadzorując obszywanie i regulując prędkość szycia za pomocą przycisku. Prędkość
szycia na narożach stołu jest automatycznie zmniejszana.

Maszyna do przeszywania kołder materacowych

Przeszywanie odbywa się z udziałem wzornika, który prowadzi maszynę wzdłuż linii

wzoru. Zasada budowy i działania urządzenia polega na tym, że maszyna do szycia jest
wbudowana w rodzaj suportu krzyżowego, dzięki czemu igła maszyny może dotrzeć do
dowolnego punktu na powierzchni prostokąta, którym to prostokątem jest kołdra napięta
w płaszczyźnie poziomej.

W

budowie

urządzenia

można

wyróżnić

trzy

główne

zespoły:

ażurowy

„prostopadłościan” z maszyną, wózek i korpus.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

Rys. 22. Maszyna do przeszywania kołder materacowych, z wzornikiem: a) widok maszyny, b) wzory przeszywania
[2,

s.

377]

1

–

głowica

maszyny,

2

–

kołek

kopiujący,

3

–

rolka

jezdna,

4 – „prostopadłościan”, 5 – wózek, 6 – prowadnice poprzeczne, 7 – prowadnice wzdłużne, 8 – kółko mechanizmu
wspomagającego, 9 – rękojeść, 10 – oś wału głównego maszyny, 11 – poziom, na którym jest mocowany wzornik, 12
– poziom, na którym jest mocowana kołdra, 13 – poziom, na którym toczy się rolka posuwowa

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Z jakich głównych elementów i podzespołów składa się maszyna do szycia?
2. Na czym polega szycie maszynowe?
3. Czym różnią się od siebie poszczególne maszyny do szycia stosowane w tapicerstwie?
4. Jak nazywają się maszyny szyjące używane w tapicerstwie i jakie mają zadania?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Omów budowę i zasadę działania maszyny do szycia ogólnego zastosowania. Rozpoznaj

i nazwij rodzaje ściegów ręcznych i maszynowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wybrać i wykorzystać do ćwiczenia plansze ze schematami budowy maszyn do szycia,

próbki z rodzajami ściegów,

2) określić zasady podstawy tworzenia ściegów maszynowych,
3) rozróżniać ściegi ręczne i ściegi maszynowe,
4) wskazać od czego zależy dobór parametrów ściegu,
5) zanotować najważniejsze dane i sprawdzić poprawność ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– literatura z rozdziału 6,
– katalogi maszyn do szycia,
– plansze ze schematami budowy maszyn,
– podzespoły maszyn do szycia,
– próbki tkanin z wzorami różnych ściegów ręcznych i maszynowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

Ćwiczenie 2

Omów budowę, zasady działania i zastosowanie maszyn specjalistycznych opisanych

w poradniku używanych w tapicerstwie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wykorzystać do ćwiczenia ilustracje i plansze ze schematami budowy maszyn

specjalistycznych,

2) wskazać jaki zakres robót można wykonywać poszczególnymi maszynami,
3) określić parametry techniczne maszyn,
4) odpowiedzieć na pytanie, czy określony rodzaj pracy można wykonać innymi maszynami

lub sposobem ręcznym,

5) sprawdzić poprawność wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– podręcznik z rozdziału 6,
– katalogi i ilustracje maszyn specjalistycznych,
– tablice poglądowe, modele wyrobów tapicerskich,
– próbki ściegów maszynowych i ręcznych,
– notatnik,
– przybory do pisania i rysowania.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak Nie

1) wymienić nazwy i rozróżnić maszyny do szycia stosowane

w tapicerstwie?

¨

¨

2) omówić budowę poszczególnych maszyn?

¨

¨

3) określić zakres robót jakie można wykonać tymi maszynami?

¨

¨

4) wymienić parametry techniczne maszyn szwalnych ogólnego

zastosowania i maszyn specjalistycznych?

¨

¨

5) określić nazwy ściegów i zasady ich dobierania?

¨

¨

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

4.6. Zszywacze i urządzenia do napinania pasów

4.6.1. Materiał nauczania

Zszywacze ręczne

Zszywacze ręczne służą do mocowania tkanin z konstrukcją nośną w małych warsztatach

rzemieślniczych, mocowania kartek adresowych na opakowaniach i wykonywania innych
prac pomocniczych. Produkowane są one w dwóch wariantach, zależnie od grubości drutu
i długości ramion zszywek. Do prac w rowkach lub trudno dostępnych miejscach
produkowane są zszywacze z przedłużonymi mechanizmami zszywającymi.

Zszywacze pneumatyczne

Zszywacze pneumatyczne (pistolety) produkowane są w wielu odmianach, różniących się

między sobą wielkością zszywek, głębokością ich wbijania oraz budową części zbijakowej.

Zszywacze pneumatyczne pracują przy ciśnieniu powietrza 0,4÷0,6 MPa. Zszywki

w zależności od łączonych materiałów są wykonane z drutu o średnicy 0,6÷1,5 mm, długość
ramion zszywek wynosi 9÷25 mm. Zapotrzebowanie powietrza zależne jest od intensywności
posługiwania się zszywaczem i wynosi 6÷10 m³ na godzinę.

Każde urządzenie zszywające lub spinające warstwy tapicerskie, bez względu na rodzaj,

składa się z następujących głównych części: obudowy, zasobnika z mechanizmem
podsuwającym łączniki pod stempel wbijający (zbijak) oraz układu dźwigni lub tłoków
powodujących

ruch

posuwisto-zwrotny

stempla.

Urządzenia

mocujące

ręczne

zmechanizowane posiadają również uchwyt. Urządzenia stałe wyposażone są w stoły lub
postumenty.

Rys. 23. Zszywarka pistoletowa, pneumatyczna, a) przekrój, b) widok [2, s. 380]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

W wysoko zmechanizowanych tapicerniach przemysłowych stosuje się również stałe,

sztywne układy zszywaczy pneumatycznych o dużej wydajności do mocowania materiałów
pokryciowych do ram i innych prac.

Urządzenia do napinania pasów

Ręczne naprężacze pasów są powszechnie stosowane w tapicerce wykonywanej ręcznie,

metodami warsztatowymi. W przemysłowej produkcji używa się do tego celu naprężaczy
mechanicznych lub pneumatycznych, a do mocowania pasów – zszywaczy pneumatycznych.

Rys. 24. Urządzenie do mechanicznego naprężania pasów tapicerskich [3, s. 48]

4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie są odmiany zszywaczy?
2. Do jakich robót służą zszywacze?
3. Na czym polega działanie zszywaczy?
4. Jak są zbudowane zszywacze?
5. W jaki sposób można naprężać pasy tapicerskie?

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Omów budowę, zasadę działania i zastosowanie zszywaczy oraz urządzeń do naprężania

pasów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) uzupełnić wiedzę z literatury i podręczników rozdziału 6 oraz katalogów,
2) przeanalizować ilustracje i schematy budowy zszywaczy i urządzeń do naprężania pasów,
3) wskazać do jakich robót mają zastosowanie zszywacze i naprężacze pasów,
4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

podręczniki z rozdziału 7, katalogi,

–

plansze i tablice poglądowe,

–

egzemplarze zszywaczy i naprężacz pasów,

–

notatnik,

–

przybory do pisania,

–

ilustracje przedstawiające zastosowanie zszywaczy i naprężaczy pasów.

4.6.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Czy potrafisz:

1) omówić budowę i zasadę działania zszywaczy?

¨

¨

2) omówić budowę i zasadę działania naprężaczy pasów?

¨

¨

3) określić do jakich robót mają zastosowanie zszywacze

i naprężacze pasów?

¨

¨

4) określić jakie narzędzia ręczne mogą zastąpić zszywacze

i naprężacze pasów?

¨

¨

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

4.7. Urządzenia pomocnicze w tapicerstwie

4.7.1. Materiał nauczania

Rozdrabniarki pianek poliuretanowych i innych tworzyw gąbczastych

Odpadowe części materiałów spienionych, przeważnie piankę poliuretanową, można

rozdrobnić w celu powtórnego ich wykorzystania. Na rysunku przedstawiona jest
rozdrabniarka pianek poliuretanowych z wentylatorem podawczym.

Urządzenie to składa się z:

– zespołu podawczego z taśmami transportowymi,
– zespołu trzącego pianki na paski,
– zespołu nożowego, rozdrabniającego paski,
– wentylatora transportującego pocięte skrawki do pojemnika.

Rozdrobnionym materiałem napełnia się materace, poduchy lub wałki.

Urządzenie do obciągania guzików

Obciąganie guzików metodą ręczną jest uciążliwe i czasochłonne. Obecnie stosowane są

urządzenia do obciągania guzików. Guziki stosowane w tapicerstwie są wykonane z metalu
i składają się z dwóch części (wkładek). Górną część guzika umieszcza się w urządzeniu do
obciągania na podłożonym uprzednio kawałku odpowiedniego materiału pokryciowego
i przyciska ją w celu zawinięcia brzegów materiału. Następnie nakłada się drugą część guzika
i sprasowuje się obie części przez naciśnięcie dźwigni. Powoduje to połączenie obu wkładek
z jednoczesnym obciąganiem zewnętrznej części guzika.

Rys. 25. Urządzenie do obciągania guzików [3, s. 78]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

Prasy do montażu układów tapicerskich

Prasy przedstawione na rysunku mają zastosowanie podczas montażu siedzisk krzeseł

i foteli. Cały układ tapicerski siedziska, to jest część pokryciowa i wyścielająca z częścią
sprężynującą i podłożem, jest zaciskany w prasie. W stanie zaciśnięcia odbywa się
mocowanie brzegu materiału pokryciowego do ramy podłoża za pomocą zszywarki
pistoletowej.

Rys. 26. Prasy wspornikowe do montażu siedzisk tapicerowanych: a) dźwignia, b) pneumatyczna,

c) pneumatyczna z możliwością obrotu zaciśniętego układu o 360º [2, s. 386]

4.7.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. W jakim celu stosuje się rozdrabniarki do tworzyw gąbczastych?
2. Z jakich zespołów składa się urządzenie do rozdrabniania tworzyw?
3. Na czym polega i jak przebiega proces obciągania guzików?
4. Jaką rolę spełniają prasy w pracach montażowych?
5. Jak przebiega praca z zastosowaniem pras montażowych?

4.7.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wymień urządzenia pomocnicze, omów ich budowę i zastosowanie w pracach

tapicerskich.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) utrwalić wiedzę korzystając z literatury z rozdziału 7 i katalogów,
2) spośród plansz wybrać najbardziej przydatne do realizacji tematu ćwiczenia,
3) omówić zasady funkcjonowania poszczególnych urządzeń,
4) wymienić najważniejsze elementy i zespoły omawianych urządzeń,
5) sprawdzić poprawność wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

literatura z rozdziału 6, tablice poglądowe,

–

schematy kinematyczne urządzeń,

–

instrukcje obsługi urządzeń,

–

notatnik,

–

przybory do pisania.

4.7.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Czy potrafisz:

1) omówić budowę i zasady działania urządzeń pomocniczych

stosowanych w tapicerstwie?

¨

¨

2) określić zakres prac wykonywanych na poszczególnych urządzeniach?

¨

¨

3) posługiwać się instrukcjami i dokumentacją techniczną maszyn

i urządzeń?

¨

¨

4) na podstawie dokumentacji, instrukcji obsługi i własnego doświadczenia

ocenić stan techniczny maszyn i urządzeń?

¨

¨

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

4.8. Wycieczka do zakładu produkującego meble tapicerowane

Przed rozpoczęciem zwiedzania zakładu pracy powinieneś:

1) zapoznać się z celami wycieczki,
2) poznać zasady bezpiecznego poruszania się po terenie zwiedzanym,
3) przygotować notatnik i przybory do pisania.

Podczas trwania wycieczki powinieneś:

1) uważnie słuchać objaśnień podawanych przez prowadzącego wycieczkę,
2) jeśli czegoś nie rozumiesz zadawać pytania z prośbą o wyjaśnienie,
3) notując ważniejsze spostrzeżenia i informacje zwracaj szczególną uwagę na nowoczesną

technologię produkcji i maszyny sterowane numerycznie,

4) zachować ostrożność podczas zwiedzania zakładu pracy.

Po zakończeniu wycieczki powinieneś:

1) napisać sprawozdanie z wycieczki według wskazówek podanych przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 22 zadania o różnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego

wyboru. Do każdego pytania dołączone są cztery możliwości odpowiedzi, tylko jedna jest
prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. W teście zawarte są zadania o różnym stopniu trudności:

– zadania 1, 2, 3, 7, 9, 11, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 21, 22 są z poziomu

podstawowego,

– zadania 4, 5, 6, 8, 10, 12, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie na

później i wróć do niego, gdy zostanie czas wolny.

9. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia !

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Igły obłączkowe mają kształt:

a) prosty,
b) łukowy,
c) łamany,
d) wydłużony.

2. Zszywacze należą do:

a) przyrządów,
b) okuć,
c) łączników,
d) narzędzi.

3. Krajarki tapicerskie mają napęd:

a) pneumatyczny lub elektryczny,
b) ręczny,
c) są bez napędu,
d) sprężynowy.

4. Noże tarczowe krajarek mają średnicę:

a) 10÷45 mm,
b) 30÷50 mm,
c) 50÷200 mm,
d) 40÷120 mm.

5. Krajarki z nożem taśmowym służą do:

a) przekrawania cienkich materiałów,
b) przecinania elementów drewnianych,
c) dzielenia bloków z tworzyw porowatych,
d) rozdrabniania tworzyw.

6. Średnica drutu do produkcji sprężyn wynosi:

a) 0,6÷5,0 mm,
b) 1,4÷3,3 mm,
c) 2,0÷3,0 mm,
d) 1,2÷4,2 mm.

7. Splatarka sprężyn w tapicerstwie służy do:

a) łączenia sprężyn na długość,
b) łączenia sprężyn w formatki sprężynowe,
c) zabezpieczania sprężyn przed uszkodzeniem,
d) wzmacniania sprężyn.

8. Taśmy stalowe do wykonywania ramek w formatkach sprężynowych mają wymiary:

a) grubość 1,5÷1,8 mm, szerokość 10 mm,
b) grubość 1,1÷1,4 mm, szerokość 14 mm,
c) grubość 1,5÷2,0 mm, szerokość 16 mm,
d) grubość 0,8÷2,0 mm, szerokość 12 mm.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

9. Napęd pneumatyczny uzyskuje się przez:

a) włączenie prądu,
b) uruchomienie przepływu cieczy,
c) sprężenie powietrza,
d) zastosowanie środków chemicznych.

10. Ściegi ręczne i maszynowe mają dwa parametry:

a) długość i wysokość,
b) gęstość i szerokość,
c) długość i szerokość,
d) tylko długość.

11. Maszyna typu Mamut zaliczana jest do maszyn:

a) szwalnych specjalistycznych,
b) ogólnego zastosowania,
c) typu lekkiego,
d) do szycia skór.

12. Zszywacze pneumatyczne pracują przy ciśnieniu powietrza:

a) 0,2÷0,3 MPa,
b) 0,1÷0,5 MPa,
c) 0,8÷0,9 MPa,
d) 0,4÷0,6 MPa.

13. Formatka sprężynowa typu Bonnell wykonana jest ze sprężyn:

a) jednostożkowych,
b) cylindrycznych,
c) dwustożkowych,
d) spiralnych.

14. Do przesuwania tkaniny podczas szycia maszynami szwalnymi ogólnego przeznaczenia

służą:
a) ząbki,
b) rolki,
c) kółka,
d) łańcuszek.

15. Agregatem nazywamy:

a) maszynę parową,
b) koło napędowe,
c) turbinę wodną,
d) zespół współpracujących ze sobą mechanizmów, maszyn.

16. Zszywacze łączą materiały za pomocą:

a) gwoździ,
b) zszywek,
c) wkrętów,
d) szpilek.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

17. Włosociągi służą do:

a) szycia,
b) przemieszczania wyściółki,
c) usuwania zanieczyszczeń,
d) przytrzymywania tkaniny.

18. Do ręcznego zaszywania otworów w materacach należy użyć igły:

a) prostej,
b) obłączkowej (wygiętej),
c) tak zwanej dwukońcówki,
d) z ostrzem trzącym.

19. Naprężanie pasów można wykonywać:

a) ręcznie,
b) mechanicznie,
c) ręcznie i mechanicznie,
d) automatycznie.

20. Kiedrowanie polega na:

a) obszywanie krawędzi taśmą, wypustką,
b) przybijaniu sprężyn do podłoża,
c) montowaniu podnośników,
d) mocowaniu podłoża.

21. Obciąganie guzików tkaniną możemy wykonać:

a) ręcznie,
b) ręcznie i mechanicznie,
c) mechanicznie,
d) automatycznie.

22. Pobijaki w tapicerstwie używane są przy:

a) wkręcaniu wkrętów,
b) wbijaniu gwoździ,
c) montowaniu drewnianych ram,
d) krojeniu tkanin.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ............................................................................................................................

Dobieranie narzędzi, maszyn i urządzeń do prac tapicerskich

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr

zadania

Odpowiedź

Punktacja

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d

21.

a

b

c

d

22.

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

42

6. LITERATURA

1. Bacia K.: Technologia tapicerstwa. WSiP, Warszawa 1978
2. Bieniek S., Duchnowski K.: Obrabiarki i urządzenia w stolarstwie. WSiP, Warszawa

1992

3. Dzięgielewski S.: Meble tapicerowane. Produkcja przemysłowa. WSiP, Warszawa 1996
4. Dzięgielewski S.: Meble tapicerowane. Produkcja rzemieślnicza i naprawy. WSiP,

Warszawa 1997

5. Jurczyk J.: Technologia tapicerstwa. WA, Warszawa 1983

Czasopisma

−

Gazeta przemysłu Drzewnego: Wydawnictwo Inwestor sp. z o. o.

−

Gazeta Drzewna – Holz-Zentralblatt Polska sp. z o.o. Poznań

−

Meblarstwo – pismo dla producentów i odbiorców mebli: Wydawnictwo Inwestor sp. z o. o.

−

Przemysł Drzewny: Wydawnictwo Świat sp. z o. o.