1
KOLOKWIUM Z GRAMATYKI JĘZYKA STARO
-
CERKIEWNO
-
SŁOWIAŃSKIEGO
Oto tekst zapisany w języku staro-cerkiewno-słowiańskim
1
:
Ростиславъ бо, Моравьскъіи кн1зь, богомъ uстимъ, съв7тъ сътвори съ кн1зи
своими и с Моравл1нy, посла къ царю Михаилu, глагол1, людємъ нашимъ
поганьства с1 wтвръгшимъ, и по христіанєскъ с1 законъ дръжащимъ, uчитєл1 нє
имамъ таковаго, ижє бy нъі въ свои јазyкъ истuю в7рu христіаньскuю
сказалъ, да бyша и инъі странъі того зр1щє подобилис1 намъ | То посли намъ,
владyкw, єпископа и uчитєл1 таковаго | Wтъ васъ бо на вс1 странy въсєгда
добрyи законъ исходить | Събравъ жє царь съборъ, призва Коньстантина
филосwõа, и сътвори и слъішати р7чь сію и рєчє, филосwõє, в7мь т1 трuдна
сuща, но достоить тєб7 тамо ити | Сіа бо р7чи нє можєть инъ никтожє
исправити, јакожє тъі
Zadanie 1. Który zapis w transkrypcji półfonetycznej tekstu oznaczonego szarym tłem
można uznać za prawidłowy i znormalizowany?
a)
knęzь posla kъ carju glagolę ljudemъ našimъ poganьstva sę otvrъgšimъ
b) kъnęzь posla kъ carju glagolę ljudemъ našimъ poganьstva sę otъvrъgšimъ
c) kъnęʒь posъla kъ carju glagolę l’udijьmъ našimъ poganьstva
otъvrъgšijimъ
d) kъnęʒь posъla kъ caru glagolę l’udemь našimъ poganьstva otvrъgšijimъ
Zadanie 2. Po uważnym przeczytaniu tekstu ze zwróceniem uwagi na wartości fleksyjne
zawartych w nim form wyrazowych, błędy popełnione przez kopistę etc. proszę zakreślić
prawidłową odpowiedź (litera P oznacza prawdę, F – fałsz):
a) Rościsław, pobudzony przez Boga, zrobi naradę ze swoimi
książętami.
P
F
b) Nie mamy nauczyciela takiego, który by nam wyjaśnił wiarę.
P
F
c) Od was bowiem na cały kraj zawsze się dobre prawo rozchodziło.
P
F
d) Zebrawszy więc car doradców, przyzywa Konstantyna.
P
F
e) Tej więc prośby nie mógłby nikt inny spełnić, jak tylko ty.
P
F
Zadanie 3. W podanym wyżej tekście znajdują się m.in. wyrazy кн1зи, владyкw,
слъішати, których postać scs. jest wynikiem najrozmaitszych procesów fonetycznych.
Proszę alfabetem półfonetycznym zrekonstruować wczesnoprasłowiańską postać tych
wyrazów i nazwać procesy, które doprowadziły do ich powstania (dla ułatwienia do
rekonstrukcji zostały podane formy podstawowe i znormalizowane).
1
Uwaga, zawiera on liczne błędy w stosunku do klasycznej postaci scs., zwłaszcza w zakresie nosówki ǫ;
może ze względu na jego redakcję wschodnią. Oto niektóre z nich: дръжащимъ winno być zapisane
дрьж1щимъ, uxитєл1 – uxитєлја, истuю – ист24, христіаньскuю – христіаньск24, бъіша – бъіш1,
исходить – исходитъ, сію – сь4, сіа – сє4 itd.
B
IMIĘ I NAZWISKO
NR INDEKSU
GRUPA
2
KOLOKWIUM Z GRAMATYKI JĘZYKA STARO
-
CERKIEWNO
-
SŁOWIAŃSKIEGO
k]n1ś[
*kъnęgь < *kuningaz, wykazany proces to: III palatalizacja
vladyka
*voldyka, wykazany proces to: pdsłow. realizacja metatezy
слъішати
*slyxjati, wykazany proces to: palatalizacja przez j
Zadanie 4. Proszę dokonać analizy fleksyjnej odmiennych wyrażeń w zdaniu M2dr]
cарь сътвори i слъішати р7чь с[4. Dla ułatwienia zanalizowano już jedną z form.
Słowniczek:
sъtvoriti, -rjǫ, -riši – zrobić (tu: wezwać, zaprosić)
rěčь, -i - mowa
ANALIZOWANA
FORMA
(w
transkrypcji)
TEMAT
FLEKSYJNY
(w
transkrypcji)
KOŃCÓWKA
FLEKSYJNA
(w
transkrypcji)
WARTOŚCI
KATEGORII
GRAMATYCZNYCH
CZĘŚĆ MOWY
DAWNY
(
PIE
.)
MORFEM
TEMATYCZNY
slyšati
slyša-
-ti
inf.
(bezokolicznik)
czasownik
-i-
mǫdrъ
mǫdr-
-r
m. Nom. sg.
przymiotnik
-o- (odmiana
prosta)
carь
car-
-ь
m. Nom. sg.
rzeczownik
-jo-
sъtvori
sъtvori-
-ø
3. sg. aor. I
czasowniki
-i-
jь
j-
-ь
m. Acc. sg.
zaimek
anaforyczny
miękkotematowa
–jo-
rěčь
rěč-
-ь
f. Acc. sg.
rzeczownik
-i-
sьjǫ
s-
- ьjǫ
f. Acc. sg.
zaimek
wskazujący
miękkotematowa
–ja-
Zadanie 5. W tekście występują różne imiesłowy. Proszę zaznaczyć prawidłową
odpowiedź.
a)
ustimъ to imiesłów bierny czasu teraźniejszego rodzaju męskiego w mianowniku
liczby pojedynczej w odmianie zaimkowej
b) ōtvrъgšimъ to imiesłów czynny czasu przeszłego r
odzaju męskiego w
celowniku liczby mnogiej w odmianie rzeczownikowej
Zadanie 6. Proszę oznaczyć szereg, w którym umieszczono wyłącznie wyrażenia
południowosłowiańskie. Wszystkie wyrazy zapisano alfabetem łacińskim.
a. łodja, mołotь, noc, cvesti, vižu
b. mlít, lodь, vidím, vzkvétat, nočь
c. viždam, nošč, mleti, cvetati, lađa