Metodyka pisania prac dyplowych

Metodyka pisania prac dyplomowych

Wprowadzenie

Praca dyplomowa jest pisemn

prac

naukow

wiadczaj

ca o naukowych i uniwersyteckich

umiej

tno

ciach studenta. Nale

y pami

e nauka jest bardziej procesem dochodzenia do prawdy

i metod

rozwi

zywania problemów, ni

miejscem gromadzenia informacji. W pracy dyplomowej nie

chodzi o to,

eby student si

bardzo napracował i zm

czył. Chodzi o to,

eby wykazał si

swoja

wiedz

, umiej

tno

planowania bada

, umiej

tno

syntezy i krytycznego my

lenia.

Dobrze napisana praca dyplomowa ma przede wszystkim wprowadzi

w temat, przedstawi

cel,

sposób jego osi

gni

cia (metody pracy badawczej), uzyskane wyniki oraz przeprowadzi

dyskusj

nad uzyskanymi wynikami. Prac

wnioski wysnute z uzyskanych wyników i dyskusji nad nimi.

Praca powinna by

napisana jasnym, komunikatywnym j

zykiem i krótko. Celem pracy ma by

przedstawienie nowej cegiełki, któr

dokładamy do istniej

cej wiedzy.

Istniej

dwa sposoby pisania pracy dyplomowej. Pierwszy to opracowywanie poszczególnych

fragmentów pracy, a nast

pnie komponowanie ich w cało

ść

. Zalet

tego podej

cia jest mo

liwo

ść

elastycznego budowania cało

ci pracy. Sposób drugi to pisanie według zało

onej wcze

niej

kolejno

ci. Poszczególne rozdziały wynikaj

z poprzednich ju

podczas pisania.

Rozdział 1
Wymogi stawiane pracy dyplomowej

1.1 Funkcje i charakter pracy dyplomowej (licencjackiej,

magisterskiej)

1. Praca dyplomowa ko

czy w Uczelni proces kształcenia na pierwszym (praca licencjacka) albo

drugim (praca magisterska) stopniu studiów. Jej obrona (i pozytywny wynik egzaminu dyplomowego)
stanowi podstaw

uzyskania tytułu zawodowego licencjata albo magistra i daje cenzus wy

szego

wykształcenia.

1. Praca dyplomowa w procesie studiów w Uczelni spełnia istotne funkcje dydaktyczne, poznawcze i
metodyczne. Student, pisz

c prac

dyplomow

, ma wykaza

szerok

i pogł

bion

znajomo

przedmiotu rozwa

znajomo

literatury naukowej w zakresie poruszanej problematyki,

znajomo

metod pracy naukowej (badawczej) i umiej

tno

ich wykorzystania do

rozwi

zania tytułowego problemu pracy,

umiej

tno

korzystania ze

ródeł naukowych,

umiej

tno

pogł

bionej, krytycznej analizy rzeczywisto

ci społeczno-ekonomicznej (o

charakterze diagnostycznym i prognostycznym) oraz sporz

dzania pisemnych opracowa

(funkcja wi

zania teorii z praktyk

3. Stopie

spełnienia powy

szych funkcji przyjmuje si

za główne kryterium merytorycznej i formalnej

oceny pracy, zarówno przez promotora, jak i recenzenta.

4. Praca dyplomowa jest samodzieln

prac

studenta (opart

na przegl

dzie literatury,

wykorzystuj

materiały empiryczne, zawieraj

wnioski własne studenta), pisan

pod kierunkiem

promotora.

5. Promotor jest odpowiedzialny za dobór tematyki zgodnej z kierunkiem studiów.

6. Podstawowe obowi

zki promotora stanowi

akceptacja tytułu pracy,

wst

pna akceptacja podstawowej literatury (mo

e podlega

rozszerzeniu w miar

opracowywania cz

ęś

ci teoretycznej pracy),

zatwierdzenie koncepcji pracy dyplomowej,

ustalenie w trakcie spotka

seminaryjnych harmonogramu realizacji pracy i poszczególnych

fragmentów (terminów napisania poszczególnych rozdziałów),

bie

żą

ca konsultacja merytoryczna i redakcyjna (udzielanie wskazówek merytorycznych i

warsztatowych),

podj

cie decyzji o przyj

ciu pracy, potwierdzone dopuszczeniem (w systemie informatycznym)

pracy do obrony, co stanowi podstaw

rejestracji pracy w Dziekanacie,

wyra

enie pisemnej opinii (recenzji) o pracy,

udział w egzaminie dyplomowym.

7. Wyznaczenia recenzenta pracy dokonuje Dziekan Wydziału.

8. Praca dyplomowa powinna składa

z nast

puj

cych elementów: strony tytułowej, spisu tre

ci,

wst

pu, tekstu wła

ciwego (rozdziałów, podrozdziałów), zako

czenia, literatury, spisu tabel, wykresów

i rysunków, aneksu.

1.2 Konstrukcja

Konieczne jest zadbanie o kompletny, spoisty logicznie, jasny i kompleksowy układ konstrukcji pracy.
Wprawdzie zadanie to powinno by

przedmiotem zaj

ęć

seminaryjnych, to jednak odpowiedzialno

ść

jego nale

yte wykonanie obci

ąż

a pisz

cego prac

Uło

enie konstrukcji pracy mo

e by

zarówno efektem podj

tych ju

bada

, jak te

rezultatem jedynie

uprzedniego rozeznania determinuj

cego dopiero zasi

g, kierunki i tre

ść

zamierzonej pracy. Kwestia

ta rozstrzygana jest w toku seminarium. W praktyce najcz

ęś

ciej oba te sposoby podej

cia mieszaj

ze sob

z powodu weryfikacji dyktowanej dost

pem do

ródeł, materiałów, literatury, laboratoriów,

liwo

ci organizacyjnych itp.

W ka

dym razie, wybrawszy temat pracy, jej autor przy budowie cało

ci konstrukcji, musi postawi

wszystkie mo

liwe pytania, wybra

te, na które da si

odpowiedzie

, i mie

wiadomo

ść

innych

jeszcze, mo

liwych pyta

Konstrukcja logicznie spoista to taka, w której kolejno

ść

i tre

ść

poszczególnych rozdziałów

formułowane s

nie według nagromadzonego materiału, ale według jednej my

li przewodniej - to jest

konkretnie oznaczonego celu badawczego i w ramach okre

lonego tematem zagadnienia.

Tytuły i odpowiadaj

ca im tre

ść

rozdziałów kolejno z siebie wynikaj

, tworz

c spoist

wewn

trznie

i pozbawion

przypadkowo

ci cało

ść

daj

liwo

ść

przechodzenia do coraz bardziej pogł

bionych

i szczegółowych rozwa

, a nast

pnie do ewentualnej syntezy czy uogólnienia.

1.3 Dokładno

ść

relacji

Dokładno

ść

relacji odnosi si

tak do przedstawiania faktów, jak i pogl

dów.

W obszarze faktów (danych

ródłowych, przebiegu i efektów do

wiadcze

i eksperymentów, wyników

ankiet, bezpo

redniej obserwacji itp.) wa

na jest nie tylko

cisło

ść

w ich relacjonowaniu, ale tak

okre

lone podej

cie metodologiczne, blokuj

ce uzyskanie wyników jednostronnych czy nawet

tendencyjnych. W ka

dym warsztacie naukowym i w ka

dej metodzie jest to jedno z podstawowych

uwarunkowa

badawczych.

W obszarze pogl

dów chodzi o prezentacj

obiektywn

, rzeteln

, nie maj

charakteru celowo

wybiórczej, wyrwanej z kontekstu. Sumienna relacja oznacza,

e nie pomija si

tak

e tych

okoliczno

ci, które

wiadcz

przeciwko szczególnemu czy ogólnemu wynikowi pracy.

Wreszcie - opis materiałów powinien pozwala

na wyra

ne rozró

nienie wyników bada

własnych

i cudzych, ustale

magistranta i ustale

przej

tych od innych autorów, co musi znale

źć

wyraz we

wła

ciwym redakcyjnym uformowaniu pracy.

Stosunek do cudzych pogl

dów (zwłaszcza znanych i uznanych autorytetów) winien cechowa

szacunek, nawet gdy pisz

cy wyra

nie si

z nimi nie zgadza.

Krytyka dopuszczalna jest zawsze, byleby była prowadzona w sposób logicznie spójny, tj. taki, w
którym kontrargumenty trafiaj

w argumenty, a krytykuj

cy konsekwentnie trzyma si

zało

terminologicznych i poj

ciowych odpowiednio zrelacjonowanych wobec tych zało

, które legły u

podstaw krytykowanego stanowiska, nie imputuje autorowi kwestionowanego pogl

du warto

ci, które

z tego pogl

du nie wynikaj

, nie traktuje jako uchybie

autorskich tych ustale

, które były uzale

nione

od ogólnego stanu wiedzy w czasie, w którym pogl

d był prezentowany.

1.4 Własny wkład pracy

W odniesieniu do prac dyplomowych wymóg twórczego wysiłku jest w zasadzie zminimalizowany. Nie
s

to (wbrew temu, co si

pisze w niektórych opracowaniach dotycz

cych prac magisterskich)

opracowania naukowe. Ale własny wkład pracy musi by

widoczny.

Pisz

cy prac

dyplomow

musi wykaza

ogóln

znajomo

dziedziny wiedzy, z zakresu której

pisze prac

, wła

ciwie dobra

literatur

ródła, materiały i odpowiednio je wykorzysta

da praca dyplomowa jest w mniejszej czy wi

kszej cz

ęś

ci uporz

dkowanym według ogólnego

zamysłu przedstawieniem wyników, ustale

czy ocen ju

istniej

cych. Chodzi jednak o to, by nie miała

charakteru kompilacyjnego w pejoratywnym tego słowa znaczeniu. Tak wi

c jej ocena wzro

nie, gdy

autor postara si

o nowe opisy czy o nowe interpretacje ju

znanego materiału

. Natomiast wyra

nie

podnosz

merytoryczn

warto

ść

pracy badania (do

wiadczenia) własne, samodzielne tezy,

samodzielne oceny, prezentacje własnego stanowiska.

W szczególno

ci warto

ść

i ocen

pracy podnosi korzystanie z obszernej literatury, niepublikowanych

aktualnych materiałów krajowych i zagranicznych, własne tłumaczenie, próba porównawczego
przedstawienia tematyki, wykorzystanie trudno dost

pnych

ródeł, odpowiednio dopasowana warstwa

empiryczna pracy, wyeksponowanie elementów metodologicznych. Oczywi

cie, konstrukcja i tre

ść

pracy musz

zgodne z jej tytułem, co jest wymogiem kardynalnym.

Jednak

e trzonem własnego wkładu pracy jest porz

dne uzasadnienie prezentowanych w pracy

twierdze

. Uzasadnienie to mo

e przejawi

w jednej z dwóch postaci. Mo

e wi

c by

albo

uporz

dkowanym koncepcyjnie dobraniem uzasadnie

istniej

cych, albo własn

propozycj

autora, maj

twórczy charakter. W ka

dej z tych mo

liwo

ci, które mog

wykorzystane tak

cznie, chodzi jednak

e o takie uzasadnienie, które jest zrozumiałe, niew

tpliwe i mo

liwe do

zaakceptowania w danej dziedzinie wiedzy.

1.5 Re

im terminologiczny

Poprawne formułowanie my

li (i rozumienie tekstu) zale

y m.in. od jasno

ci u

ywanych poj

ęć

. Nie

dotyczy to wszystkich ani nawet wi

kszo

ci poj

ęć

zawartych w opracowaniu. Chodzi natomiast o takie,

które s

podstawowe i wa

ne dla wybranego tematu.

Czytelnik nie mo

e mie

adnych w

tpliwo

ci,

e czyta to samo, co napisał autor. Dlatego te

wymogi

z zakresu re

imu terminologicznego wsz

dzie tam, gdzie mog

istnie

jakiekolwiek w

tpliwo

ci co do

znaczenia u

ywanych terminów, znajduj

w zasadzie poza sfer

swobodnego wyboru. Inaczej

mówi

c, musz

przez pisz

cych prac

spełnione.

Po pierwsze - poj

cia podstawowe i wa

ne dla tematu opracowania nale

y wyczerpuj

co wyja

na przy tym poda

definicj

encyklopedyczn

lub pochodz

z innego

ródła, np. literatury. Po

drugie - w przypadku ewentualnej wieloznaczno

ci u

ywanych w pracy poj

ęć

nale

y je omówi

przestrzega

konsekwencji tego opisu. Po trzecie - trzeba dokładnie wyja

terminy nowe,

proponowane przez pisz

cego prac

Respektowanie tych wymaga

zapobiega ewentualnym nieporozumieniom natury merytorycznej czy

cz „bełkotowi” terminologicznemu. Brak dbało

ci w tym wzgl

dzie czyni prac

mało czyteln

1.6 Wymogi j

zykowe

Praca naukowa ma swój specyficzny styl, do

ść

daleki od literackiego. Styl, który jest prosty i

jednoznaczny. To oznacza,

e praca powinna by

napisana krótko, zwi

ęź

le i by

pozbawiona

niepotrzebnych, nic nie wnosz

cych słów, zwrotów i kwiecisto

ci. Poszczególne słowa w pracy

Formularz oceny pracy dyplomowej znajduje się w załączniku 2.

naukowej, lub ich ci

gi maj

sto

le zdefiniowane znaczenia (np. terminy z dziedziny ekonomii,

zarz

dzania, statystyki matematycznej) i dla precyzji musz

yte w niezmienionej postaci tak

sto

jak tego potrzeba. W odró

nieniu od j

zyka literackiego w j

zyku naukowym powtórzenia nie

bł

dem. Korzysta si

z nich dla podniesienia precyzji przekazywanej informacji. Warto posłu

odpowiedni

ilustracj

graficzn

lub tabel

, co cz

sto pozwala skróci

przekaz informacji.

Praca nie mo

e składa

z samych tylko cytatów. Trzeba zatem podejmowa

próby pisania

niedu

ych na pocz

tku tekstów, np. fragmentów rozdziałów czy podrozdziałów, które, po kolejnych

poprawkach, mo

na wł

cza

do cało

ci. Zdarza si

e du

y wysiłek autora wło

ony w zebranie

bogatej literatury, czasem ogromna inwencja w poszukiwaniu ciekawych

ródeł czy prowadzeniu

własnych bada

zostaj

po cz

ęś

ci przynajmniej zmarnowane przez widoczn

nieporadno

ść

w pisaniu.

Sytuacje odwrotne do opisanych to takie, kiedy styl wyra

nie przerasta przekazywane tre

ci. Inaczej

mówi

c - przerost formy nad tre

jest równie

niedobry. Mo

liwie krótkie zdania, unikanie

kwiecistego j

zyka, bezpretensjonalno

ść

- to zasady, o których warto przy pisaniu pami

. Tekst

powinien by

przejrzysty i komunikatywny. Przeszkadza temu zarówno rozwlekło

ść

w formułowaniu

li, jak i za du

a zwi

zło

ść

Wszelkie w

tpliwo

ci co do gramatyki i ortografii wymagaj

gni

cia do słowników.

1.7 Estetyka pracy

1. Tytułowa strona pracy mo

e by

z estetycznym powodzeniem napisana w cało

ci małymi literami.

Korzystanie z jednego rodzaju czcionek nie wprowadza wra

enia zró

nicowa

w randze

poszczególnych informacji. Zaznaczenie np. tytułu pracy przez napisanie go w cało

ci du

ymi literami

nie jest potrzebne, poniewa

na tej stronie wszystkie informacje s

jednakowo wa

ne. Wielkie litery

powinny pełni

tylko takie funkcje, jakie wynikaj

z reguł j

zykowych.

2. Cała praca winna by

napisana czysto i estetycznie.

3. Tekst na stronach z nowymi rozdziałami powinien si

znajdowa

wyra

nie ni

ej, ni

na kolejnych

stronach. Eksponuje si

w ten sposób pocz

tek ka

dego z rozdziałów, wprowadzaj

c jednocze

nie

ład, ułatwiaj

cy orientacj

w cało

ci tekstu pracy.

4. Wa

ne jest zadbanie o ładny przestrzenny układ całego tekstu, a zwłaszcza o dodatkowe

odległo

ci mi

dzy poszczególnymi

ródtytułami. Układ, w którym prawie ka

de zdanie zaczyna si

akapitu, jest niepoprawny. Akapit powinien słu

wył

cznie do zaznaczania nowej my

li.

5. Wszelkie wyliczenia winny nast

powa

z poszanowaniem reguły wymagaj

cej akapitu.

6. Zdj

cia, rysunki, mapy itp. winny by

umieszczone w zasadzie na osi.

Rozdział 2
Ogólne dane o budowie pracy dyplomowej

2.1 Rozmiary pracy dyplomowej

Rozmiarów pracy dyplomowej nie normuj

adne reguły poza wymogiem dobrego i kompletnego

opracowania tematu. Nie istnieje te

jakakolwiek reglamentacja czy regulacja prawna w tym

wzgl

dzie. Je

eli promotor nie ma w tym zakresie uwag, mo

na przyj

ąć

za standard 60 – 120 stronic

maszynopisu znormalizowanego (patrz ni

ej). Mniej ni

60 stron praca bardzo dobra raczej nie

powinna mie

, a z drugiej strony przekraczanie 120 stron te

nie jest po

żą

dane.

2.2 Strona tytułowa

Strona tytułowa uformowana jest według reguł stosowanych przez wydział lub uczelni

i winna

zawiera

pewne dane o charakterze obligatoryjnym, do których zalicza si

powszechnie:

oznaczenie uczelni, wydziału, kierunku studiów, nazwy jednostki organizacyjnej uczelni, w
której pisana jest praca,

imi

i nazwisko autora pracy,

tytuł pracy,

oznaczenie osoby, pod kierownictwem której pisana jest praca,

oznaczenie siedziby uczelni i roku napisania pracy.

Nale

y pami

e tytuły i inne dane (nie stanowi

ce skrótów) na karcie tytułowej nie s

zako

czane

kropk

. Prawie wszystkie prace pisane s

pod kierunkiem, a nie pod kierownictwem.

Wzór strony tytułowej obowi

zuj

cej na Wydziale Zarz

dzania AGH zawiera zał

cznik 1.

2.3 Kolejno

ść

stron i miejsce ich oznaczenia

W pracach dyplomowych strony numerujemy kolejno od pierwszej do ostatniej, przy czym za pierwsz

stron

uznajemy spis tre

ci. Sposób kombinowany oznaczania stron, spotykany niekiedy w ksi

ąż

kach

i polegaj

cy na ł

czeniu z jakich

powodów (inno

ci materii, tradycji wydawniczych, potrzeb

technicznych) najpierw numeracji rzymskiej I, II, III itd., a potem arabskiej 1, 2, 3 itd., nie powinien by

w zasadzie zalecany pisz

cym prace dyplomowe.

Spotykane s

w wydawnictwach ksi

ąż

kowych (poza specjalnymi edycjami) tylko cztery miejsca

oznaczania strony: na

rodku na górze strony, na

rodku na dole strony, w prawym górnym rogu

strony i w prawym dolnym rogu strony. Dla prac dyplomowych, z powodu przypisów znajduj

cych si

na dole strony, najbardziej widoczne s

oznaczenia na górze strony na

rodku. Strony oznaczamy

samymi cyframi, bez jakichkolwiek dodatkowych znaków. Strona, na której zaczyna si

nowy rozdział,

z powodów estetycznych nie musi by

numerowana.

2.4 Miejsce i budowa spisu tre

Wła

ciwym miejscem dla spisu tre

ci w pracy dyplomowej jest kolejna po tytułowej strona pracy.

Merytoryczna budowa spisu tre

ci zale

y, oczywi

cie, od pisz

cego i kieruj

cego prac

, tote

chodzi

tu jedynie o formalny układ spisu. Podstawowym korpusem spisu s

rozdziały. Ich ilo

ść

e by

dowolna i mo

e si

kształtowa

w zale

ci od szczegółowego podziału przedmiotu czy

szczegółowego porz

dku przesłanek badania lub opisywania. Niemniej jednak ze wzgl

du na

przejrzysto

ść

pracy zaleca si

jej podział na 3-5 rozdziałów.

Spis tre

ci musi by

kompletny, to znaczy ma zawiera

informacj

o wszystkich składowych

elementach pracy. W pracy dyplomowej do elementów tych nale

żą

2.5 Tytuł pracy

Tytuł pracy powinien dobrze oddawa

to, co w niej si

znajduje, a przy tym powinien by

komunikatywny i zrozumiały. Z drugiej strony tytuł powinien by

liwie krótki. Nale

y w tytule unika

dnych słów takich jak „Badania nad…” albo „Krótka charakterystyka”. W tytule powinno by

zawarte mo

liwie najwi

cej szczegółów dotycz

cych przedmiotu bada

2.6 Wst

Pierwsze podej

cie do tematu jest na ogół do

ść

mglistym i bardzo ogólnym zamysłem. Dopiero w

czasie przemy

, zbierania literatury, materiałów, dokonywania do

wiadcze

, a tak

e pó

niejszego

pisania, wyłania si

coraz bardziej konkretny obraz cało

ci. Pierwszy plan pracy mo

e ulec i na ogół

ulega zmianom. Dochodz

zagadnienia szczegółowe, które trzeba wł

czy

, z innych - okazuje si

warto zrezygnowa

. W czasie pisania dojrzewa temat i dojrzewa autor, jest to bowiem prosta

konsekwencja uczenia si

. W efekcie mo

liwe staje si

formułowanie wniosków i prezentacja

własnego stanowiska. Takiej wła

nie dojrzało

ci wymaga napisanie wst

pu, który nawet gdy jest

ogólny - musi by

formułowany z wiedzy o szczegółach. Tote

zwykle wst

p pisany jest na ko

cu.

Do najwa

niejszych elementów wst

pu, które da si

wyodr

bni

w pracach dyplomowych, zaliczy

na:

przedstawienie motywacji podj

cia tematu, to jest okoliczno

ci i przyczyn zainteresowania si

tematem;

wyodr

bnienie przedmiotu badania (niezale

nie od tego, z jakiego obszaru i z zakresu jakiej

nauki jest wybrany temat,

cisłe wyodr

bnienie przedmiotu poznania jest niezb

dne - po

pierwsze po to, by wyznaczy

cezur

z innymi przedmiotami, a po wtóre - by wytyczy

pole i

zasi

g rozwa

, które wst

pnie nie musz

koniecznie uzale

nione od dotychczasowych

ustale

nauki wobec wybranej materii, cho

dla wi

kszo

ci prac dyplomowych jest to uwaga

e za daleko id

ca);

Spis treści

Wstęp

Tytuł rozdziału 1

Tytuł rozdziału 2

Tytuł rozdziału n-tego

Zakończenie

Literatura

Wykaz źródeł prawa

Wykaz innych materiałów

Wykaz skrótów

Spis tabel

Spis rysunków

przedstawienie szczegółowego i ogólnego znaczenia wybranego tematu; czasami jest to
wa

na okoliczno

ść

, maj

ca równie

znaczenie praktyczne;

oznaczenie i wyja

nienie celu pracy;

poczynienie pocz

tkowych ustale

terminologicznych (je

li zachodzi taka potrzeba);

okre

lenie charakteru i rodzaju

ródeł, z których korzystano;

opis metod, które autor stosował (jest to dosy

uniwersalny fragment wst

pu uniezale

niony

od faktu,

e ka

da dyscyplina korzysta z metod innych, osobnych, cz

sto swoistych);

opis zamierzonego post

powania (skorelowany ewentualnie z przyj

tym podziałem na

rozdziały czy cz

ęś

ci) dokonany w kontek

cie spodziewanych wyników.

2.7 Podział na rozdziały

A. Uwagi ogólne

Podstawow

jednostk

składow

pracy dyplomowej pisanej jest rozdział.

Trudno ustali

uniwersalny sposób podziału na rozdziały. Ka

da dziedzina ma tu swoje miary

post

powania, a ka

da materia i ka

dy zamysł wymagaj

indywidualnego podej

cia, stosowania

innych kryteriów i innych płaszczyzn ogl

du. Mo

na natomiast okre

ogólne funkcje podziału na

rozdziały (cz

ęś

ci).

Po pierwsze, rozdziały maj

obrazowa

podział tre

ci pracy czy te

ostateczne i szczegółowe

uporz

dkowanie tej tre

ci.

Po drugie, podział na rozdziały ma by

przejrzysty, logicznie spójny, nie daj

cy mo

liwo

niezamierzonym powtórzeniom.

Po trzecie, wyró

nione rozdziały (podrozdziały), odzwierciedlaj

c wyodr

bnienie zagadnie

szczegółowych, maj

dawa

liwo

ść

badawczego pój

cia w gł

b materii.

Po czwarte, nazwy rozdziałów winny zarazem dawa

informacje o metodzie badawczej

(eksperymenty, do

wiadczenia, badanie praktyki, inne metody empiryczne).

Pami

nale

e praca dyplomowa musi mie

co najmniej trzy rozdziały. Po drugie – ka

rozdział powinien dzieli

na co najmniej dwa podrozdziały. Oczywi

cie, w kwestii tych liczb

zachowa

nale

y umiar – praca nie mo

e si

składa

z kilkudziesi

ciu rozdziałów, z których jeden ma

dwa podrozdziały, a inny dwadzie

cia dwa. Podrozdziały za

powinny w kolejnych rozdziałach by

mniej wi

cej w równej ilo

ci. Wa

ne jest, aby na pocz

tku ka

dego rozdziału napisa

kilka zda

, o

czym on traktuje, swego rodzaju wst

p do poszczególnych rozdziałów.

B. Wymogi wewn

trznego podziału rozdziałów

Wszystkie rozdziały w pracy muszy si

dzieli

według tych samych kryteriów i takich samych

oznacze

. Je

li zatem jeden z rozdziałów dzieli si

na trzy podrozdziały oznaczone kolejno punktami

1, 2, 3, to w innym rozdziale nie mo

na przyjmowa

innego oznaczenia analogicznych podrozdziałów,

korzystaj

c np. z punktacji literowej A, B, C. Podobie

stwo wewn

trznej budowy wszystkich

rozdziałów musi by

zachowana. W tekstach drukowanych tytułowi ka

dego z kolejnych podziałów

odpowiada inna wielko

ść

czcionek.

2.8 Zako

czenie

ęść

pracy zwana zako

czeniem w zale

ci od kontekstu i celu mo

e mie

ró

konstrukcj

e nosi

tak

e ró

nazw

(podsumowanie, wnioski, wnioski ko

cowe, inne). Niemniej zawsze

dobrze napisane zako

czenie ma by

zwie

czeniem zapowiedzianego we wst

pie,

a przeprowadzonego w pracy zamysłu (zadania) badawczego, niezale

nie od dziedziny

zainteresowa

i szczególnego przedmiotu pracy. Takie uj

cie oznacza,

istnieje bezpo

rednia relacja mi

dzy wst

pem, rozdziałami (cz

ęś

ciami) i zako

czeniem;

zako

czenie nie jest elementem nowym, innym, obcym, ale jest cz

ęś

cało

ci;

baz

ustale

dokonanych w zako

czeniu s

zamierzone (we wst

pie) i osi

gni

te (w

rozdziałach) wyniki badawcze; wła

nie reasumpcja tych wyników stanowi główn

tre

ść

zako

czenia;

wskazuj

c na ow

reasumpcj

, nie nale

y jej uto

samia

z relacj

powtarzaj

wyniki

osi

gni

te w pracy, ale z takim ich przedstawieniem, które daje podstaw

nowym i wyra

onym

lom w postaci twierdze

syntetycznych, powstałych na podstawie dotychczas

osi

gni

tych szczegółowych ustale

;

wła

nie zako

czenie ma realizowa

reguł

przej

cia od szczegółowego do ogólnego;

w zako

czeniu mo

na te

eksponowa

refleksj

o tym, dlaczego osi

gni

to taki a nie inny

wynik, co mo

e by

nawi

zaniem tak

e do mo

liwo

ci dost

pu do

ródeł, mo

liwo

przeprowadzenia okre

lonego do

wiadczenia itp.;

w zako

czeniu jest miejsce na to, by ustosunkowa

do kwestii podj

tych w pracy, ale nie

rozstrzygni

tych, oraz do kwestii, które nie zostały podj

te, ale zostały zgłoszone;

zako

czenie jest dobrym miejscem na ogóln

ocen

tego, co zostało w pracy szczegółowo

przedstawione, a nawet na s

dy warto

ciuj

ce, je

li ich tre

ść

nie wykracza poza

konsekwencje przyj

tej metody bada

i poza kompetencje badaj

cego;

stosownie do tytułu pracy i jej tre

ci, odnosz

cej si

zazwyczaj do osób, twórczo

ci, zjawisk,

praw, poj

ęć

, faktów, nurtów, działalno

ci, organizacji, w zako

czeniu nale

y starannie

dopilnowa

logiczno

ci uj

cia relacjonowanych wyników bada

Rozdział 3
Uwagi redakcyjne o tek

cie pracy

3.1 Układ tekstu na stronie

Układ tekstu na stronie powinien spełnia

nast

puj

ce wymogi:

prac

dyplomow

piszemy tylko po jednej stronie kartki papieru, tekstem ci

głym, z

uwzgl

dnieniem ewentualnych

ródtytułów, akapitów i przypisów;

tekst ma by

rozpostarty na stronie w sposób proporcjonalny; oznacza to wymóg zachowania

lewego i prawego marginesu, a tak

e skorelowan

z szeroko

ciami marginesów odpowiedni

odległo

ść

tekstu od góry i od dołu strony (z uwzgl

dnieniem ewentualnego obci

cia przy

oprawie pracy);

zazwyczaj na stronie umieszczana jest, harmonijnie do jej wielko

ci, jedna tylko kolumna

tekstu; dla szczególnych potrzeb wyró

nienia kilku lub kilkunastu wierszy mo

na stosowa

lewej strony pionowe wci

cie na szeroko

ść

akapitu lub na wi

kszej szeroko

ci;

dy rozdział (i inny element pracy równy rozdziałowi) rozpoczyna si

od nowej strony.

3.2 Wymogi formalne stawiane tekstowi

na ustali

nast

puj

cy rz

d wymogów formalnych stawianych tekstowi:

Najładniejsze s

rzeczy proste. Nie powinno si

zatem stosowa

zbyt wiele stylów czcionek

(fontów), formatowania nagłówków i akapitów, ró

norodnych wypunktowa

, wielu kolorów.

ywaj czcionki prostej i funkcjonalnej, takiej jak Times New Roman. Wielko

ść

czcionki dla

tytułu rozdziału powinna wynosi

16 BOLD, dla podpunktów 14 BOLD, tekst wła

ciwy Times

New Roman 12, z interlini

1,5. Marginesy: lewy – 3,5 cm, prawy - 2,5 cm. Cało

ść

tekstu

powinna by

wyjustowana.

ne jest, aby podawane stwierdzenia były formowane w odpowiedni sposób: w 3 os. l.p.

(„autor zbadał”, „autor wykonał”) lub bezosobowo („zbadano”, „wykonano”). Istotne s

własne

przemy

lenia autora, ujawniane w formie opinii typu: bez w

tpienia, prawdopodobnie, jak si

wydaje, nale

y przyj

ąć

itp.

Tekst winien by

pisany z uwzgl

dnieniem akapitów. Tekst bez akapitów jest nu

żą

cy i mniej

czytelny. Brak wyró

nionej za pomoc

akapitu cezury mi

dzy poszczególnymi sekwencjami

cia prowadzi te

nierzadko do utrudnienia w ocenie przedstawionego materiału. Akapit jest

wci

ciem lewej strony wiersza wskazuj

cym na now

l w tek

cie. Inaczej rzecz ujmuj

powiemy, i

akapitem oznacza si

samodzielny ust

p tekstu b

pocz

tek nowego ust

pu.

W razie potrzeby wyró

nienia okre

lonego fragmentu tekstu, pisz

cy prac

dyplomow

stoi

przed pewnym wyborem. Podkre

lanie tekstu i pisanie spacj

mało eleganckie. Mo

wtedy u

pogrubienie czcionki lub pisanie kursyw

. Mo

na te

zastosowa

wci

cie tekstu

na całej jego wysoko

ci.

Stosowane w tek

cie wyliczenia musz

nast

powa

z poszanowaniem ogólnych reguł

redakcji. Oznacza to,

e ka

dy kolejny punkt wyliczenia poprzedzony jest akapitem, w

zale

ci za

od kontekstu wyliczane punkty oddzielane s

przecinkiem,

rednikiem, a

nawet kropk

W razie zamieszczania na stronie rysunków, wylicze

, tabel itp. ewentualna przestrze

boczna nie mo

e by

zapisana. Powinny one by

zapowiedziane w tre

ci pracy. Tabela b

rysunek musi mie

zawsze swój numer, tytuł oraz

ródło:

numer – zwłaszcza w przypadku, gdy zamierzamy zamie

w pracy wi

cej tabel (rysunków),

a ju

na pewno, kiedy do swojej pracy doł

czamy ich spis;

tytuł – co przedstawia tabela (rysunek);

ródło – sk

d pochodzi tabela (rysunek) (autor, pozycja etc. jak w przypisie), sk

d pochodz

dane w nich zamieszczone; je

eli samemu opracowało si

tabel

piszemy po prostu „

ródło:

opracowanie własne”.

Nazwisk cytowanych autorów w zasadzie nie poprzedzamy ewentualnymi stopniami czy

tytułami naukowymi.

Nie nale

y zaczyna

zda

od znaku. Tak wi

c zamiast np. 1 wrze

nia 1972 piszemy: Dnia 1

wrze

nia 1972; zamiast: § 4 rozporz

dzenia piszemy: Paragraf 4 rozporz

dzenia. By unikn

ąć

zaczynania od znaku, mo

emy przestawi

szyk zdania.

Zdanie ko

ce si

skrótem zako

czonym kropk

nie wymaga dodatkowej kropki

oznaczaj

cej koniec zdania.

Po ka

dym znaku interpunkcyjnym w tek

cie nale

y wstawi

odst

Nale

y unika

wszelkiego nadu

ywania: dwukropka, cudzysłowu, spacji, zwrotów ulubionych

przez autora. Ale nade wszystko nale

y unika

stałych, zakorzenionych bł

dów

gramatycznych, ortograficznych, stylistycznych, logicznych, redakcyjnych.

3.3 Pisanie w cudzysłowie

Stosowanie cudzysłowu jest rzadkie i w zasadzie obowi

zuje w trzech tylko sytuacjach:

przy cytowaniu tekstu,

przy pisaniu nazw czasopism,

w okoliczno

ciach szczególnych, w których chodzi o wyeksponowanie oryginalno

sformułowania.

Cytowanie oznacza dosłowne przytoczenie tekstu wypowiedzianego lub napisanego
(wydrukowanego), poł

czone z jednoczesnym wskazaniem

ródła, a w przypadku tekstów pisanych

poł

czone z dokładnym okre

leniem miejsca, z którego cytat pochodzi. Cytat mo

e by

krótki, długi

lub bardzo długi. Nawet wtedy, gdy cytat wyró

nia si

odmiennym krojem czy wielko

czcionki,

stosowanie cudzysłowu jest niezb

dne.

Wydawniczy zwyczaj pisania nazw czasopism (gazet) w cudzysłowie nie jest ostatnio przestrzegany
bezwzgl

dnie. Niemniej wydaje si

, i

w pracach dyplomowych, dla potrzeb wyró

nienia czasopism

jako osobnej kategorii

ródeł, u

ywanie cudzysłowu przed nazw

i po nazwie (ale przed oznaczeniem

roku) nale

ałoby zachowa

. Oznaczenie czasopism pisane skrótem, na który składaj

e litery

kolejnych wyrazów nazwy (bez kropek), nie jest obj

te cudzysłowem.

Dokładny opis wyró

nionych okoliczno

ci szczególnych nie jest mo

liwy, a nawet celowy. W ogólnym

natomiast uj

ciu przez okoliczno

ci te nale

y rozumie

takie sytuacje, w których poszczególne wyrazy

czy zwroty wyst

puj

w znaczeniu wyra

nie odmiennym od potocznego, czyli sytuacje, w których

ne jest wyró

nienie oryginalno

ci sformułowania i oryginalno

ci jego rozumienia.

3.4 Stosowanie podkre

, pogrubie

, spacji, kursywy

Stosowanie pokre

wychodzi ju

dzi

z u

ytku. Niemniej to, co w druku zaznaczyliby

pogrubieniem lub kursyw

, w pracy dyplomowej trzeba wyró

podkre

leniem lub spacj

Pogrubienie oznacza u

ycie czcionek o mocniejszym rysunku. Jego celem jest wyró

nienie

okre

lonych wyrazów czy fragmentów tekstu.

S p a c j a oznacza dodatkow

odległo

ść

dzy poszczególnymi literami danego wyrazu (tzw.

r o z s t r z e l e n i e). Stosowana jest ona w celu specjalnego wyró

nienia (podkre

lenia) okre

lonego

wyrazu, wyrazów czy zdania. Korzystanie ze spacji wymaga umiaru. Przy stosowaniu jej dla dłu

szych

ust

pów zatraca si

zamierzony efekt. Nie u

ywa si

spacji we wzorach, formułach, wi

zaniach

matematycznych i chemicznych, nutach itp.

Kursywa (zwana tak

e italik

) jest rodzajem pisma, w którym u

ywa si

czcionki pochylonej w prawo,

zbli

onej kształtem do pisma r

cznego. Wyró

nienie za pomoc

kursywy jest bardzo estetyczne.

Kursyw

wyró

nia si

poszczególne wyrazy, zwroty, zdania, a nawet całe ust

py. Najcz

ęś

ciej jest ona

stosowana w pisaniu:

dedykacji,

wst

pów,

zwrotów łaci

skich lub zwrotów z innego j

zyka, np. ignorantia iuris nocet, in extenso,

zwrotów oryginalnych,

wmontowanego w tok przedstawiania elementu innej relacji,

tytułów cytowanych w przypisach prac.

3.5 Odno

niki

Odno

nik, zwany te

odsyłaczem, nie ma warto

ci samodzielnej, wyst

puje bowiem zawsze

w nierozdzielnym poł

czeniu z przypisem. Odno

nik oznacza znak szczególny, wskazuj

cy na

istnienie identycznie oznaczonego przypisu daj

cego informacj

czy komentarz, które z jakich

powodów nie mog

bezpo

rednio wł

czone w tok tekstu podstawowego. Znakiem tym jest cyfra,

gwiazdka, litera.

Odno

niki mog

wmieszane w ka

dym miejscu zdania, byleby nie zaraz po znaku

interpunkcyjnym lub zaraz po formie koniunkcyjnej (i, z, ze, itd.). Po odno

niku postawionym na ko

zdania umieszczamy kropk

zdanie.

3.6 Przypisy

3.6.1 Rola przypisów

Z pewnym uproszczeniem mo

na powiedzie

e przypisy wskazuj

ródła okre

lonych danych,

przedstawianych i cytowanych pogl

dów, stanowisk, refleksji, rozstrzygni

ęć

, twierdze

, hipotez,

odkry

, jak na przykład:

O wpływie batymetrii mórz na eksploatacj

statku i portu bli

ej J.Zalewski, Ogólna geografia transportu morskiego w zarysie,

Warszawa 1978, s. 62 i n.

Podobnie kwesti

ujmuje W. Sitek, op.cit., s. 23.

Zgodnie ze stanowiskiem H.Kieresia, op.cit., s. 47.

Nie przeszkadzaj

one tokowi autorskiego przedstawiania, przeciwnie - uzasadniaj

go, wzbogacaj

podbudowuj

walorami warsztatu naukowego. Dlatego rola przypisów w pracy dyplomowej jest

niezast

piona. Tre

ść

, sposób uj

cia, kompletno

ść

i kompleksowo

ść

w tre

ci przypisów daj

cznie

wiadectwo jako

ci i wielko

ci nakładu autorskiej pracy, a nierzadko i erudycji.

3.6.2 Miejsce przypisów

Przypisy mog

znajdowa

w kilku miejscach.

1) Na ko

cu całej pracy. Mimo

e praca składa si

zazwyczaj z kilku rozdziałów, kolejno

umieszczane do tych rozdziałów przypisy winny mie

gł

numeracj

. Numeracja zaczynaj

ca si

dla ka

dego rozdziału od numeru pierwszego jest mało czytelna i wprowadza znaczne utrudnienia w

odszukaniu wła

ciwego przypisu. W razie potrzeby skasowania jakiego

przypisu, edytor tekstu

zmieni numeracj

automatycznie.

2) Na ko

cu ka

dego rozdziału. Jest to sposób najmniej czytelny i nie warto go zaleca

3) Na dole ka

dej strony (kolumny). Jest to sposób najcz

ęś

ciej spotykany i prawdopodobnie

najlepszy dla czytelnika, który od razu widzi nie tylko wykaz wykorzystanych

ródeł, ale tak

e sposób

dokumentowania, jego bogactwo lub niedostatki.

4) W miejscu odno

nika w tek

cie podstawowym pracy. Jest to jedyna metoda stosowania

odno

ników, która nie wymaga przypisów ani na dole strony, ani na ko

cu pracy, ani wreszcie na

cu ka

dego z rozdziałów. Metoda ta wymaga jednak specjalnie skonstruowanego wykazu

cytowanych prac w sytuacji, gdy w wykazie tym znajduje si

po dwie lub wi

cej prac napisanych przez

jednego (cho

by) autora. Je

li zatem w miejscu odno

nika stosujemy od razu odesłanie do autora

wraz z podaniem strony, np. w zdaniu: niektórzy z autorów (np. L. Nelson, s. 24) wprowadzili znaczne
... , to w razie gdy w wykazie cytowanych prac znajduje si

kilka opracowa

tak powołanego autora,

de z nich musi by

osobno oznaczone, co czyni si

zazwyczaj przez przydanie kolejnego numeru.

Opisane tu odesłanie odnosz

ce si

do czwartej z kolei pracy Nelsona, umieszczonej w wykazie

cytowanych prac, przyjmie wtedy posta

: niektórzy z autorów (np. L. Nelson [4], s. 24) wprowadzili

znaczne ... .

5) Wprawdzie na dole ka

dej strony, ale z zastosowaniem sposobu opisanego w punkcie 3), np.

J. Obara, s. 17.

B. Chamot, s. 41.

B. Pi

czka, s. 72.

J. Sławi

ski (3), s. 29; por. te

J. Trzynadlowski (2), s. 29.

3.6.3 Cytowanie ksi

ąż

A. Cytowanie ksi

ąż

ek pojedynczych autorów

Do obligatoryjnych elementów cytowania konkretnej ksi

ąż

ki nale

y okre

lenie:

imienia i nazwiska autora,

tytułu ksi

ąż

ki,

miejsca i roku wydania pracy, a w pewnych okoliczno

ciach

nazwy wydawnictwa czy innych danych.

Ad a)
Zazwyczaj podaje si

pierwsz

liter

imienia (imion) i nazwisko np.

J. I. Kraszewski, ...

Niew

tpliwie lepiej jest podawa

imi

(imiona) w pełnym brzmieniu, niemniej taki zapis jest mo

liwy

wył

cznie w sytuacjach, gdy na okładce cytowanej ksi

ąż

ki zapisane jest imi

w pełnym brzmieniu i gdy

reguła zapisu imion w pełnym brzmieniu respektowana jest bez wyj

tków w całej pracy dyplomowej.

Dlatego sposobem korzystniejszym jest niew

tpliwie posługiwanie si

skrótem imienia (imion), co jest

wła

ciwe równie

dla tych przypadków, w których imiona autora ksi

ąż

ki podane s

na okładce w

dwojaki sposób, np.:

Lucien D. Arnold, ... piszemy L. D. Arnold, ...

Po imieniu i nazwisku stawiamy przecinek, a nie dwukropek, poniewa

cytowane dane (imi

nazwisko, tytuł, miejsce i rok wydania, strona) s

nieporównywalne i - po wtóre - wyliczeniu podlegaj

w tym samym stopniu i sensie wszystkie cytowane elementy; tak

e z imienia i nazwiska nic nie

wypływa.

Ad b)
Zacytowany tytuł ksi

ąż

ki musi by

absolutnie zgodny z oryginałem (poniewa

zazwyczaj tytuły prac

drukowanych pisane s

ymi literami, autor pracy dyplomowej sam musi ustali

, które wyrazy

napisze w przypisie du

żą

liter

). Zaczyna si

zawsze du

żą

liter

po przecinku postawionym po

nazwisku autora. W opracowaniach drukowanych pisany jest czasami kursyw

. Ko

czy si

przecinkiem poprzedzaj

cym okre

lenie miejsca i roku wydania, np.

J. Kolbuszewski, Ochrona przyrody a kultura, Wrocław 1992.

A. Sandauer Bóg, Szatan, Mesjasz i ... ?, Kraków 1977.

Ad c)
Przyj

ło si

do tej pory,

e informacja o miejscu wydania ksi

ąż

ki wraz z oznaczeniem roku jest

wystarczaj

ca dla oznaczenia konkretnej pozycji. By

e z powodu rozrostu ilo

ci wydawnictw

trzeba b

dzie w przyszło

ci oznacza

tak

e wydawnictwo. Niemniej jednak warto pami

e w

przypisach chodzi o wskazanie

ródła, a nie o ułatwienie jego odszukania. Czasami zarówno na

okładce, jak i na stronie tytułowej miejsce oraz rok wydania nie s

oznaczone. Szukamy ich wtedy w

notce redakcyjnej. Miejsce i rok wydania piszemy jako jeden segment, tote

przecinek stawiamy

dopiero po roku wydania, np.

J. Miodek, Odpowiednie da

rzeczy słowo. Szkice o współczesnej polszczy

nie, Warszawa 1993, ...

li ksi

ąż

ka ma kilka oznaczonych miejsc wydania, w przypisie uwzgl

dniamy je wszystkie, chyba

wystarczy oznaczenie miejsca pierwszego, np.

w przypadku Ossolineum - zamiast Wrocław, Warszawa, Kraków, Gda

sk, Łód

- piszemy Wrocław 19...

Ad d)
Nazw

wydawnictwa podajemy wtedy, gdy nie ma w cytowanej ksi

ąż

adnych informacji o miejscu i

roku jej wydania. W innych przypadkach wyró

nienie wydawnictwa wydaje si

dne. Mo

na je

jednak stosowa

, ale nie wybiórczo; znaczy to,

e pisz

cy prac

dyplomow

musiałby oznaczy

wszystkie wydawnictwa wszystkich powołanych w przypisach ksi

ąż

ek. Chodzi o zasady i porz

dek. W

razie niemo

liwo

ci wyró

nienia danych, u których mowa, mo

na eksponowa

inne informacje, a

zwłaszcza numer wydania, gdy praca była publikowana co najmniej dwa razy i je

li, oczywi

cie,

zawiera dane o kolejnym wydaniu.

Oto przypis poprawnie napisany:

Według Zofii Lissy, Zarys nauki o muzyce, Pa

stwowe Wydawnictwo Muzyczne (lub PWM), Warszawa 1966, s. 24.

B. Cytowanie ksi

ąż

ek o nierozdzielnym autorstwie

Z ksi

ąż

o nierozdzielnym autorstwie zwan

niekiedy prac

czn

mamy do czynienia wtedy, gdy

adnemu z dwóch lub wi

cej współautorów nie mo

na przyporz

dkowa

wydzielonego tekstu. Zatem

w przypadku, gdy ksi

ąż

napisało wspólnie kilku autorów, w przypisie odnotowujemy ich wszystkich,

np.

A. Chełmo

ski, L. Kieres, Administracja wodna i

eglugowa Odry, Wrocław 1991

lub

H. R. Dodge, S. D. Fullerton, D. R. Rink, Marketing Research, Columbus, Toronto, London, Sydney 1982, s. 493.

Uwaga. Nie ma powodów, by pomija

któregokolwiek z współautorów pracy o nierozdzielnym

autorstwie.

Natomiast w przypadku, gdy ksi

ąż

napisało wielu autorów (co dotyczy zwłaszcza encyklopedii i prac

podobnych), w przypisie nie odnotowujemy

adnego, np.

Encyklopedia powszechna PWN, t. 4, Warszawa 1976.

Słownik j

zyka polskiego, t. 1., Warszawa 1978.

C. Cytowanie prac zbiorowych

Prac

zbiorow

jest taka praca, w której ka

demu z co najmniej dwóch autorów przyporz

dkowany

jest okre

lony tekst. Zgodnie z takim uj

ciem encyklopedie nie s

pracami zbiorowymi, lecz pracami

o nierozdzielnym autorstwie.

W cytowaniu prac zbiorowych obowi

zuj

w zasadzie reguły wła

ciwe cytowaniu ksi

ąż

ki napisanej

przez jednego autora, a tak

e ksi

ąż

ek o nierozdzielnym autorstwie. Niemniej jednak cytowanie takie

cechuje si

pewnymi dodatkowymi wymogami.

Gdy poszczególne cz

ęś

ci pracy maj

osobne i wyró

nione autorstwo, odnotowujemy imi

i nazwisko

autora, wewn

trzny tytuł opracowania, tytuł ksi

ąż

ki, w której jest zamieszczone, lub tego, który

opracował ksi

ąż

, np.

J. Kotarbi

ski, Sztuka aktorska, (w:) Wprowadzenie do nauki n teatrze, t. II, O tworzywie i twórcach dzieła teatralnego, Wybór i

opr. J. Dogler, Wrocław 1976, s. 203;

K. My

liwiec, Architektura i rze

ba. Od okresu archaicznego do ko

ca Nowego Pa

stwa, (w:) Sztuka

wiata, t. I, pod red.

naukow

P. Trzeciaka, Warszawa 1989, s. 55;

E. Smoktunowicz, Status

dministracyjnoprawny obywatela (w:) System prawa administracyjnego, t. IV, pod red. T. Rabskiej,

Wrocław 1980, s. 5;

Gdy wewn

trzny tytuł opracowania zwi

zany jest z okre

lonym autorem tylko w ogólnym wykazie

autorów pracy, zapis przypisu mo

e mie

nast

puj

posta

J. Je

ewski, w: J. Bo

(red.), Prawo administracyjne, Wrocław 1993, s. 31.

3.6.4 Cytowanie publikacji umieszczonych w czasopismach

Przy cytowaniu opracowa

zamieszczonych w czasopismach obowi

zuj

ogólne reguły z

nast

puj

cymi uzupełnieniami:

Wszystkie wyrazy z nazwy czasopisma piszemy du

żą

liter

(poza formami koniunkcyjnymi).

Nazw

czasopisma piszemy w cudzysłowie.

Po nazwie czasopisma piszemy (bez uprzedniego przecinka) rok wydania, a nast

pnie (po

przecinku) numer, zeszyt lub tom.

Na ko

cu (po przecinku) oznaczamy stron

(strony).

Oto przykład poprawnego cytowania:

B. Dobke, Frachtowanie tona

u chłodniowego do przewozu ładunków polskiego handlu zagranicznego, "Technika i Gospodarka

Morska" 1963, Nr 12, s. 355.

3.6.5 Zasady stosowania w przypisach skróce

, form polskich i łaci

skich

oraz skrótów

A. Skrócenia

W skróceniach piszemy zazwyczaj:

- nazwisko zamiast pierwszej litery imienia i całego nazwiska, np.

Lipi

ski zamiast E. Lipi

ski

- pierwsze wyrazy cytowanego tytułu, np.

Historia ... zamiast Historia polskiej my

li społeczno-ekonomicznej do ko

ca XVIII w., Wrocław 1975.

B. Formy polskie i łaci

skie

Chodzi tu wył

cznie o formy polskie i łaci

skie w przypisach. Formy (podobnie jak skrócenia i skróty)

stosowane w przypisach w celu unikni

cia niepotrzebnych powtórze

obejmuj

cych zazwyczaj

dane o pracach ju

cytowanych. Oznacza to,

e praca cytowana pierwszy raz musi by

opisana

dokładnie i całkowicie (zgodnie z ustalonymi wymogami), natomiast cytowana po raz drugi i ka

nast

pny mo

e by

opisana za pomoc

specjalnych form, do których zaliczamy:

jak wy

tam

ibidem

Forma jak wy

ej stosowana jest wył

cznie wtedy, gdy zachodzi potrzeba identycznego zacytowania

w bezpo

rednio nast

pnym przypisie, np.:

J.Je

ewski, Administracyjno-prawne badania działa

wewn

trznych administracji, (w:) Kryteria prawidłowo

ci działa

wewn

trznych administracji, Wrocław 1981, s. 26.

Jak wy

Forma tam

e stosowana jest wył

cznie wtedy, gdy zachodzi potrzeba zacytowania tej samej pracy

w bezpo

rednio nast

pnym przypisie, ale z mo

liwo

okre

lenia innego miejsca (strony) cytowanej

pracy, np.

S. Pi

tek, Przedsi

biorstwo u

yteczno

ci publicznej jako instytucja gospodarcza, Warszawa 1986, s. 38.

Tam

e, s.52.

Forma tam

e mo

e by

stosowana w poł

czeniu ze wskazaniem autora, np.:

S. Biernat, Problemy prawne sprawiedliwego rozdziału dóbr przez pa

stwo, Kraków 1985, s. 29.

S. Biernat, tam

e, s. 48.

Łaci

skie ibidem oznacza to samo co polskie tam

e, np.:

A. Bła

, Koncepcja regulacji prawnej działa

wewn

trznych administracji pa

stwowej, (w:) Kryteria prawidłowo

ci działa

wewn

trznych administracji, Wrocław 1981, s. 23.

Ibidem, s. 25. lub

A. Bła

, ibidem, s. 25.

C. Skróty

Poza unikaniem powtórze

i zmniejszaniem tekstu skróty w przypisach u

ywane s

zazwyczaj w

kontek

cie, w którym chodzi o wskazanie jakiej

pracy, jakiego

pogl

du, jakiego

autora, jakiej

informacji, jakich

danych. Nale

żą

tu zwłaszcza skróty:

zob.,

por.,

j.w.,

op.cit.,

o.c.,

l.c.,

loc.cit.

Zob. (- zobacz). Skrót ten wskazuje na bezpo

rednie odniesienie do

ródeł, pogl

dów itp.

Zob. zwłaszcza ...

Por. (- porównaj). Skrót ten wskazuje na potrzeb

odzwierciedlenia pewnej relacji mi

dzy pogl

dem

(uj

ciem) pisz

cego a pogl

dem (pogl

dami) czy uj

ciem (uj

ciami) cytowanych w pracy autorów.

e by

on u

ywany w podobnym celu tak

e dla przedstawienia (w dłu

szym przypisie)

merytorycznej oceny dwóch lub kilku opisanych stanowisk.

Skrót j.w. jest skrótem od jak wy

ej, którego funkcja została ju

omówiona. Skrót op.cit. odnosi si

łaci

skiego opere citatum (w cytowanym dziele) lub opus citatum (dzieło cytowane) i zast

puje w

przypisie cało

ść

oznaczenia cytowanej pracy z wyj

tkiem oznaczenia strony. Zamiast wi

c pisa

J. R Ackroyd, Immunological methods, Philadelphia 1964, FA. Davis Co., s. 27.

piszemy

J. E Acroyd, op.cit., s. 27.

Wreszcie skrót l.c. albo loc.cit. od łaci

skiego lotus citatus (cytowane miejsce) lub loco chato (w

cytowanym miejscu) oznacza miejsce cytowane, co jest równoznaczne z oznaczeniem cytowanej
pracy, lecz nie strony.

Pisz

cy prac

e u

ywa

skrótów powszechnie przyj

tych czy skrótów oficjalnych (Dz. U. -

Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, NSA - Naczelny S

d Administracyjny) lub mo

formułowa

dla własnych potrzeb swoi

cie skonstruowane skróty, cho

z poszanowaniem reguł

zykowych. W tym drugim wypadku musi je jednak opisa

, a gdy skrótów jest du

o - da

nawet

osobny wykaz skrótów u

ywanych w pracy, np. według wzoru:

„Kwart. Arch. i Urb.” - „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”

„Przegl. Hist.” - „Przegl

d Historyczny”

Inne skróty nieswoiste piszemy według zasad j

zyka polskiego, np. cyt. za (cytowane za...); s.

(strona); s. 21 i n. (strona 21 i nast

pne); ss. (strony, stron) itd.

3.6.6 Literatura

Jest to najdokładniej sformułowany tytuł spisu cało

ci prac publikowanych, przywołanych w pracy

dyplomowej. W wykazie cytowanych publikacji czy te

wykazie posługujemy si

zapisem

wyznaczonym przez porz

dek alfabetyczny. Realizacja tego kryterium wymaga jednak komentarza.

Po pierwsze - powstaje kwestia czy imi

(imiona) danego autora (autorów) danej pracy

rekonstruujemy wedle oryginału, czy piszemy niezale

nie od tre

ci okładki cytowanej pracy tylko

pierwsz

liter

imienia (imion). Mimo zró

nicowanej w tym wzgl

dzie praktyki wydawnictw mo

na dla

potrzeb pracy dyplomowej przyj

ąć

rozwi

zanie ograniczaj

ce pisanie imienia (imion) do pierwszej jego

litery (liter). Propozycja ta umo

liwia ujednolicenie struktury wykazu i omija kłopoty zwi

zane z

trudno

ciami lub niemo

liwo

ustalenia pełnego brzmienia imienia.

Po drugie - kwestia kolejno

ci pisania imienia (pierwszej litery) i nazwiska, tak

e alternatywnie

rozstrzygana we współczesnych wydawnictwach, mo

e by

, oczywi

cie, rozwi

zana przede

wszystkim po my

li kieruj

cego prac

. W razie braku sugestii w tym wzgl

dzie autor pracy,

wiadomy,

reguły j

zyka polskiego nie zabraniaj

pisania najpierw nazwiska i pó

niej imienia, mo

e si

skłoni

ku tej regule, np.

Jendro

ka. J., Zagadnienia prawne wykonania aktu administracyjnego ...

Po trzecie - w przypadku dwóch lub wi

cej autorów (współautorów) pracy reguł

alfabetyczn

stosujemy wobec pierwszego autora. Podobnie post

pujemy w wypadku, gdy autorem pracy jest

organizacja: pierwsze litery pierwszego wyrazu nazwy organizacji (np. Polski Klub Ekologiczny)
wyznaczaj

miejsce w wykazie.

Po czwarte - w razie, gdy praca nie ma wyró

nionego autora, umieszczamy j

w wykazie wedle liter

pierwszego wyrazu tytułu.

Po pi

te - prace zbiorowe umieszczamy w miejscu wyznaczonym alfabetycznie przez nazwisko jej

redaktora, np.

Wrzesi

ski, W., (red.), Wokół stereotypów Polaków i Niemców, Wrocław 1991.

Po szóste - je

li nie ma potrzeby wykazania całej pracy zbiorowej, a chodzi tylko o wykazanie

zindywidualizowanej cz

ęś

ci tej pracy, zapis w wykazie winien mie

nast

puj

posta

Tyszkiewicz, L. A., Z bada

nad narodzinami stereotypów Słowian w historiografii zachodniej wczesnego

redniowiecza, (w:)

Wokół stereotypów Polaków i Niemców (pr. zbior. pod red. W. Wrzesi

skiego), Wrocław 1991.

Po siódme - tytuły czasopism i gazet piszemy (podobnie jak w przypisach) w cudzysłowie, dodaj

bez uprzedniego przecinka rok wydania, a po roku wydania i po przecinku oznaczamy numer
czasopisma, ewentualnie zeszyt (stosownie do nazwy oryginalnej). Numer w skrócie nr i zeszyt w
skrócie z. (czasami tom - t.) piszemy zazwyczaj mał

liter

Po ósme - w wykazie nie podajemy stron.

3.6.7 Inne wykazy

A. Uwagi ogólne

W zale

ci od dziedziny, charakteru i przedmiotu tematu oraz warsztatowych czy merytorycznych

wymaga

w zakresie cało

ciowego przedstawienia wykorzystanego materiału kształtuje si

zalecany

czy nawet wymagany sposób jego uporz

dkowania. Nadto nale

y stale pami

, i

nie tylko literatura

stanowi

ródło danych czy przedmiot pracy dyplomowej. W zale

ci od charakteru dziedziny

naukowej, a nierzadko nawet od specjalizacji, zmieniaj

typy i gatunki

ródeł wykorzystanych w

pisaniu. Wszystkie one musz

jednak

e znale

źć

swoje odzwierciedlenie w pracy, zarówno w tek

cie

podstawowym i przypisach, jak i w specjalnych wykazach umieszczanych na ko

cu opracowania.

Podobne wymogi stawiane pracom naukowym winny by

respektowane tak

e w pracach

dyplomowych. Ich uwzgl

dnienie za

stanowi z jednej strony miar

opanowania rzemiosła pisarskiego

przez autora, z drugiej za

kryterium ko

cowej oceny pracy dokonywanej w toku egzaminu

magisterskiego.

B. Wykaz

ródeł prawa

W zakresie nauk prawniczych (ale nie tylko) do wykazów takich nale

y przede wszystkim wykaz

ródeł prawa (wykaz aktów normatywnych). S

dwa najcz

stsze sposoby jego konstruowania:

pierwszy, polegaj

cy na chronologicznym wyliczeniu wszystkich aktów wykorzystanych w

pracy,

drugi - polegaj

cy wprawdzie na wykorzystaniu kryterium chronologicznego, ale w obr

bie

dego z kilku segmentów zawieraj

cych odr

bne grupy gatunkowe (najpierw ustawy -

chronologicznie: potem rozporz

dzenia organów naczelnych - chronologicznie; potem inne

akty organów naczelnych - chronologicznie; potem akty organów centralnych -
chronologicznie; potem akty organów terenowych, odpowiednio usystematyzowane wedle
rodzajów podmiotów wydaj

cych i z uwzgl

dnieniem podziału na prawo miejscowe i akty

organów samorz

du terytorialnego). Sposób ten wydaje si

godny zalecenia, poniewa

jest

bardzo bogaty informacyjnie.

C. Wykaz innych materiałów

Zdarza si

czasami, i

wykorzystane (przez opis lub analiz

) w pracy materiały nie s

powszechnie

dost

pne lub dost

p do nich jest szczególnie utrudniony czy nawet dla czytelnika pracy niemo

liwy. W

takich okoliczno

ciach powstaje uzasadnienie do zamieszczenia cało

ci lub cz

ęś

ci wykorzystanego

materiału wprost w pracy dyplomowej. Drug

motywacj

zamieszczenia w pracy wybranych

materiałów jest ich szczególna atrakcyjno

ść

Do materiałów takich zaliczy

na na przykład: odpisy lub fotokopie niepublikowanych lub rzadko

publikowanych prac, dzieł, notatek, korespondencji, zapisów archiwalnych, dokumentów, materiałów
wewn

trznych organizacji i przedsi

biorstw, protokołów, map, opisów do

wiadcze

, eksperymentów,

ró

ne szkice i fotografie, wykaz adresów w Internecie itd.

D. Wykaz skrótów

Oczywi

cie skracanie nie jest celem samym w sobie, ale pełni wył

cznie funkcj

powstrzymuj

nadmiemy i niepotrzebny rozrost tekstu. Tote

w pracach dyplomowych raczej rzadko zachodzi

potrzeba formułowania specjalnego wykazu u

ytych skrótów. Rzadko

ść

ta umacniana jest nadto przez

dno

ść

tłumaczenia skrótów powszechnie uznanych, a tak

e zb

dno

ść

wyja

niania skrótów

oczywistych w danej dziedzinie wiedzy.

Poniewa

wykaz skrótów jest jeden i nie zawiera dalszej segregacji, znajduj

w nim wszystkie

skróty u

yte w pracy. Oto fragment przykładu:

„Przegl. Hum.” - „Przegl

d Humanistyczny”

PiP - „Pa

stwo i Prawo”

PSB - Polski Słownik Bibliograficzny

PSL - Polskie Stronnictwo Ludowe

RN - Rz

d Narodowy

Wygodniejszy dla czytelnika jest wykaz skrótów zamieszczony na pocz

tku pracy.

E. Spis tabel

W przypadku, gdy praca zawiera du

żą

ilo

ść

tabel konieczne jest zamieszczenie ich spisu. Spis ten

pozwala na łatwiejsz

percepcj

pracy poprzez odpowiednio szybkie znalezienie interesuj

cego

materiału zawartego w tabeli. Wykaz ten powinien zawiera

numer strony, na której wyst

puje tabela.

F. Spis rysunków

Podobnie, jak w przypadku tabel sporz

dzamy odpowiedni spis rysunków, schematów itp.

Zał

cznik 1

Wzór strony tytułowej

Akademia Górniczo-Hutnicza

im. Stanisława Staszica

w Krakowie

Wydział Zarządzania

Kierunek: Zarządzenie i Inżynieria Produkcji

PRACA DYPLOMOWA

Jan Kowalski

Temat:

Ekonomiczne i ekologiczne uwarunkowania budowy domów pasywnych

The economic and ecological effects of construction of passive buildings

Promotor: prof. dr hab. inż. Adam Nowak

„Zatwierdzam do rejestracji i dopuszczam do obrony”

.....................................................................................
Data i podpis promotora

Kraków, 2009

Zał

cznik 2

Wzór formularza oceny pracy dyplomowej

Recenzent:
dr hab. inż. Mariusz Kudełko, prof. AGH, Wydział Zarządzania AGH

OCENA PRACY DYPLOMOWEJ MAGISTERSKIEJ

Pani

Katarzyny Biernat

Temat:

Ekonomiczne i ekologiczne efekty budowy domów pasywnych

Merytoryczna ocena pracy:

(

czy treść pracy odpowiada tematowi określonemu w tytule, ocena układu pracy i poprawności wywodu, czy i w

jakim zakresie praca stanowi nowe ujęcie problemu, zastosowane metody badawcze, ocena wkładu własnego,
ocena doboru i wykorzystania źródeł, adekwatność konkluzji końcowych w stosunku do treści pracy)

Ocena formalnej strony pracy:

(ocena poprawności języka, ocena edycyjna pracy)

Końcowa propozycja oceny pracy

.............................................................................

Kraków, 01.01.2009

Podpis:

..........................