Metodyka pisania

prac dyplomowych

1

SPIS TREŚCI:

1. Struktura pracy dyplomowej
2. Strona tytułowa i strony techniczne pracy
dyplomowej
3. Wstęp
4. Rozdziały pracy dyplomowej
4.1 Kształt strony znormalizowanego tekstu
4.2 Tablice i rysunki
4.3 Przypisy do tekstu
5. Wnioski (Zakończenia)
6. Bibliografia

2

1. STRUKTURA PRACY DYPLOMOWEJ

Praca dyplomowa o tematyce ekonomicznej

składa się

z następujących części:



strony tytułowej i tzw. stron technicznych



wstępu,



rozdziałów pracy,



wniosków (często-zakończenia, syntezy,
podsumowania),



bibliografii (rzadziej-źródeł),



czasami uzupełnień w postaci
załączników/aneksów

3

Zasadniczy tekst pracy dyplomowej o tematyce
ekonomicznej dzieli się najczęściej na 3-4 rozdziały.
Nie piszemy raczej prac dwu-rozdziałowych, ani nie
„kawałkujemy" ich na zbyt wiele części, choć o
wszystkim przesądza analizowany temat. W
ubiegłych latach przyjęło się uważać, że opisowa,
ekonomiczna praca licencjacka o charakterze
monograficznym powinna liczyć ok. 40 stron.
Okazuje się obecnie, iż studenci mają poważne
kłopoty ze zmieszczeniem się w takiej objętości
pracy. Coraz łatwiejszy dostęp do materiałów,
informacji internetowej, różnorodnych baz danych
oraz na koniec - ujawniające się ambicje
piszących, powodują upodabnianie się prac
licencjackich do magisterskich sprzed niewielu
stosunkowo lat.

4

Praca magisterska powinna liczyć 70-80
stron. Sytuacja jest tu podobna jak z
pracami

licencjackimi.

Coraz

częściej

piszący

nie

poprzestają

na

biernym

odtworzeniu

jakiegoś

fragmentu

rzeczywistości

ekonomicznej.

Szukają

dostępu do informacji, przeprowadzają
ankiety, wywiady, wprzęgają technikę
komputerową w opracowywanie danych,
sięgają

do

źródeł

obcojęzycznych,

korespondują

w

cyberprzestrzeni

z

laureatami Nagrody Nobla.

5

2. STRONA TYTUŁOWA I STRONY
TECHNICZNE PRACY DYPLOMOWEJ

W pracy licencjackiej lub magisterskiej,

która nie jest przeznaczona do druku
wygląd strony tytułowej ma charakter
standardowy, zawiera podstawowe,
obowiązkowe dane o pracy i autorze.
Należą do nich:



pełna nazwa uczelni



imię (imiona) i nazwisko autora pracy,



powszechnie już przyjęły numer
immatrykulacyjny (numer albumu studenta
towarzyszący mu przez całe studia),

6



tytuł pracy dyplomowej



standardowa formuła zawierająca rodzaj
pracy (licencjacka, magisterska), komórkę
organizacyjną uczelni, w której praca
została napisana oraz informacje o sobie
promotora,



miejscowość z siedzibą uczelni (lub np. jej
filii), w której praca została złożona i rok jej
napisania.

7

Rys. 1 Wzór tytułowej strony pracy magisterskiej
(licencjackiej)

Wyższa Szkoła Ekonomiczno-Informatyczna

w Warszawie

IMIĘ I NAZWISKO AUTORA

Nr alb. ………..

TYTUŁ PRACY

DYPLOMOWEJ

(ewentualnie podtytuł)

Praca magisterska
napisana pod kierunkiem
naukowym……..
W Katedrze (Instytucie)
………

Warszawa 200..

8

Rys. 2 Wzór strony ze spisem treści pracy dyplomowej

Rozdział 2.
Tytuł

Spis treści

Rozdział
1.
Tytuł

1.1 Tytuł pierwszego
podrozdziału……….
1.2 Tytuł drugiego
podrozdziału………….
1.3 Tytuł trzeciego
podrozdziału………….

Rozdział 2.
Tytuł

2.1 Tytuł pierwszego
podrozdziału……...
2.2 Tytuł drugiego
podrozdziału………….
2.2.1. Tytuł podpunktu
…………………..
2.2.2.
Tytuł……………………………………..
2.2.3.
Tytuł……………………………………..

Rozdział 3.
Tytuł

3.1 Tytuł pierwszego
podrozdziału……….
3.2 Tytuł drugiego
podrozdziału………….
3.3 Tytuł trzeciego
podrozdziału………….

Wnioski (Zakończenie)
…………………………………………………………
Bibliografia……………………………………………………
………………………
Załączniki………………………………………………………
……………………..

strony

9

3. WSTĘP

Wstęp do pracy dyplomowej może zostać
nazwany: „wprowadzeniem", „uwagami
wstępnymi lub wprowadzającymi", „słowem
wstępnym", „słowem wprowadzającym",
Najczęściej jednak dyplomanci używają
krótkiego, precyzyjnego określenia „wstęp". Jest
on jedną z najważniejszych części pracy
dyplomowej. Stanowi syntetyczny, logicznie
sformułowany przewodnik po treści rozprawy.
Panuje powszechna opinia, że wstęp należy
napisać dwukrotnie. Pierwszy raz po
sformułowaniu planu, jako metodyczną pomoc
przy pracy nad kolejnymi partiami tekstu
rozprawy i drugi raz - po napisaniu całości, aby
zapewnić pełną zgodność wstępu z treścią pracy
dyplomowej (licencjackiej, magisterskiej).

10



Promotorzy różnie określają swoje

wymagania odnośnie wstępu. W literaturze
odnajdujemy także dyskusyjne czasami
sugestie. Mówi się na przykład, iż „...część
wstępna jest szeroko rozumianym
wprowadzeniem do pracy. Zawierać się w
niej powinny następujące zagadnienia:



sformułowanie i uzasadnienie problemu,



dyskusja z literaturą,



cel pracy i sprecyzowanie tematyki

szczegółowej oraz postawienie hipotez
roboczych.

11

4. ROZDZIAŁY PRACY
DYPLOMOWEJ

Zawartość merytoryczna rozdziałów pracy
dyplomowej zależy od tematu, podejścia
badawczego, zastosowanych metod,
przyjętego sposobu narracji, umiejętności
formułowania myśli, determinacji piszącego.
W tym miejscu zwrócona zostanie uwaga
jedynie na kilka problemów technicznych
związanych z formowaniem podstawowego
tekstu rozprawy.

12

Rozdziały pracy dyplomowej powinny być
proporcjonalne

objętościowo.

Niedopuszczalna jest sytuacja, w której jeden
rozdział

ma

kilka

stron

a

następny

kilkadziesiąt.

Jeżeli

już

pojawiają

się

dysproporcje w liczbie stron starajmy się. by
praca miała kształt symetryczny. Na przykład,
wprowadzający, teoretyczny rozdział będzie
„chudy", późniejsze mogą być obszerniejsze.

13

Tytuły rozdziałów piszemy wielkimi literami
(tzw.

wersalikiem,

majuskułą).

Tytuły

podrozdziałów i ich podpunktów powinno
się

pisać

normalnym

pismem,

bez

wyróżników. Każdy rozdział zaczynamy od
nowej strony19. Dyplomanci wprowadzają
czasami

strony

tytułowe

rozdziałów,

pieczołowicie numerowane, gdy praca ma
niewiele stron. Można wtedy dodatkowo
„uzyskać" liczbę stron równą liczbie
rozdziałów.

14

4.1 KSZTAŁT STRONY
ZNORMALIZOWANEGO TEKSTU

Obecnie, w dobie składu komputerowego,

strona czasem liczy ok. 30 wierszy z 65-70

znakami w każdym, czyli w sumie ok. 2000

znaków. Dyplomanci, z reguły, ujawniają

chęć umieszczania na stronie większej liczby

znaków. Jeżeli prace są objętościowo

niewielkie stosują natomiast duże czcionki.

Należy

wyraźnie

powiedzieć,

że

doświadczeni recenzenci są szczególnie

uczuleni na wszelkie manipulacje tego typu i

doskonale je rozszyfrowują. Dlatego też

bezpieczniej jest utrzymywać strony pracy

dyplomowej w normie.

15

Format strony tekstowej w pracy dyplomowej
przedstawiony został na rys. 6.

Projektowanie układu tekstu przez piszącego

pracę

licencjacką lub magisterska wymaga

uwzględnienia

kilku zasad:



uczelnie zaczynają z różnych przyczyn

odchudzić od jednostronnego zapełniania
stron prac dyplomowych (oszczędzanie
miejsca w archiwach, szacunek dla zasobów),

16

Rys. 6 Format strony tekstowej w pracy
dyplomowej

Tekst
właściwy

Przypisy

2,5 cm

3,5-4cm

1.5cm

1,5-2cm

17



przy pisaniu należy stosować akapity, światła,

śródtytuły,

zmienną

czcionkę

(wersalik,

kursywa, pogrubiona), podkreślenia w celu
uczytelnienia tekstu, ale z umiarem, bez
przesady przynoszącej odwrotny skutek;



stosujemy marginesy: lewy 3,5-1,0 cm, prawy

1,5-2,0 cm, górny 2,5 cm, dolny 1,5 cm;



główny tekst piszemy 12- lub 13-punktowym,

a przypisy 10- lub 11-punktowym pismem;

18



w przypisach stosujemy mniejszą interlinię,

co może zwiększyć liczbę wierszy na
stronie (przypisy są formalnie poza
podstawowym tokiem wywodu);



tekst piszemy na papierze dobrej jakości

(70-80-gramowym) formatu A-4, a nie na
cienkim, przebitkowym, ani nie na tzw.
papierze kredowym - ciężkim, błyszczącym;



pamiętamy o rozpoczynaniu rozdziałów i

pozostałych istotnych fragmentów pracy
dyplomowej od nowej strony oraz
starannym zaprojektowaniu ich tytułów.

19

4.2 TABLICE I RYSUNKI

Tablice, rysunki i inne formy edytorskie
uzupełniające tekst muszą być odpowiednio
opisane. Nie mogą pozostawać anonimowe,
a także zgodnie z tym, co zostało wcześniej
powiedziane,

należy

je

kolejno

ponumerować i ewentualnie umieścić w
odpowiednim spisie.

20

Rys. 1. Opis tablicy (tabeli) w tekście
pracy dyplomowej

Tabl. (Tab.)
19

Tytuł……………………
…

ZAWARTOŚĆ
TABLICY

Ewentualne wyjaśnienia
Źródło: …………………………

21

Rys. 8 Opis rysunku w tekście pracy
dyplomowej

22

Rosja

USA

Kanada

Brazylia

Szwecja

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

Rys. 17. Tytuł ……………………………………………………
(Źródło: ……………………………………………………………)

Tablice

i

rysunki

powinny

stanowić

integralną część tekstu pracy dyplomowej i
muszą zostać w nim zasygnalizowane.
Trzeba też je koniecznie skomentować,
zanalizować

-

nie

pozostawiać

poza

podstawowym, merytorycznym wywodem.
Jeżeli zmuszeni jesteśmy przenieść dużą
tablicę

na

następna

stronę,

należy

powtórzyć numer tablicy (bez tytułu),
dodając w nawiasie: (c.d.) i koniecznie
zamieścić na następnej stronie również
rubryki główki tabeli z numerami kolumn.

23

4.3. PRZYPISY DO TEKSTU

Przypisy do tekstu należą do najważniejszych
elementów warsztatu pisarskiego każdego
dyplomanta. Nazywane są często „notkami" lub
„odsyłaczami".

Niektórzy

promotorzy

i

recenzenci uważają, że rozprawa bez przypisów
nie spełnia kryteriów pracy dyplomowej
(licencjackiej lub magisterskiej.
Przypisy spełniają trzy funkcje:



wskazują na źródło podawanych i cytowanych

w pracy danych, poglądów, twierdzeń, hipotez,
odkryć, stanowisk, sądów itp.,

24



dają dodatkowe informacje, które same w

sobie czyniłyby tekst nazbyt rozbudowany,



zawierają dodatkowy materiał polemiczny.

Rozróżniamy wiele typów przypisów:
bibliograficzno-źródłowe, źródłowe-rozszerzone,
polemiczne, odsyłające, dygresyjne. Przy

redagowaniu

przypisów należy dostosować się do wymogów

i

zwyczajów obowiązujących w danym

środowisku

akademickim, gdyż jest wiele sposobów

odwoływania

się do literatury przedmiotu i autorytetów.

25

Redagujący przypisy bibliograficzno-źródłowe

powinien

przestrzegać następujących zasad:



przypis rozpoczynamy dużą literą i kończymy

kropka,



zaczynamy od pierwszej litery imienia (imion)

autora cytowanej pracy,



później następuje nazwisko autora,



kolejnym elementem jest tytuł pracy, często

pisany pochyłym drukiem, tj. kursywą,

26



następnie piszemy nazwę wydawnictwa (w

pełnym brzmieniu lub w skrócie, gdy jest
powszechnie znane na rynku),



miejsce i rok wydania cytowanej pracy,



stronę lub strony, na której znajduje się

informacja,



w przypadku, gdy cytujemy kilka pozycji w

jednym przypisie oddzielamy je średnikiem
[;].

27

1.I. Nazwisko, Tytuł. Wydawnictwo, Miejsce i

rok

wydania, strony.
Np.: 1. T. Witkowski, Psychomanipulacje, Wyd.

UNUS,

Wrocław 2000, s. 241 i nast.

Jeżeli następny przypis dotyczy tej samej pozycji,

stosujemy odpowiednie określenia:

2. Tamże, s. 242. 3. Jak wyżej, s. 243 (lub skrót J.

w.). 4.

Ibid., s. 244 ftac. ibidem znaczy tamże). 5. Op. cit,

s. 245

(lać. opus citatum znaczy dzieło cytowane). 6. Loc.

cit.,

s. 246 (tac. loco citato znaczy w miejscu

cytowanym).

28

Przy czym warto zwrócić uwagę na konieczność

ujednolicenia w

całej pracy używanych określeń. Jeśli stosujemy

„Tamże",

rezygnujemy z „Ibidem" - bo oba znaczą to samo.

Podobnie - albo

„Op. cit",, albo „Cyt. wyd".

Cytowana w pracy dana pozycja literatury ma prawo
pojawić się

w pełnym brzmieniu tylko raz. Później w umiejętny

sposób

skracamy zapis tytułu przy dalszym cytowaniu. Jeżeli

źródło to

występuje w dalszych partiach tekstu, nie używamy
przedstawionych powyżej określeń lecz cytujemy dane

autora,

fragment tytułu (szczególnie ważne przy

rozbudowanych

tytułach) i ewentualnie struny.

Nasz przykład będzie przy powtórnym cytowaniu w
dalszych

fragmentach tekstu wyglądał następująco:
7. T. Witkowski, Psychomanipulacje..., op. cit., s. 247.

29

W przypadku braku miejsca lub roku wydania

pozycji

zwartej, po autorze, tytule i ewentualnie wydawcy

należy

pisać: b.m. i r.w., co oznacza brak miejsca i roku

wydania

lub na przykład: Warszawa [b.r.), czyli brak roku
wydania (tac. skrót s. a., czyli sine anno].

Artykuły cytowane są w następujący sposób:

1.I. Nazwisko, Tytuł. Tytuł czasopisma, rok

wydania,

numer, strony.
Np. B. Rzeczyński, Logistyka usług. Logistyka,

2001, nr 3,

s. 18 i nast.

Powtarzające się w przypisach źródła artykułowe

skracamy na tych samych zasadach, co pozycje

zwarte.

30

5. WNIOSKI (ZAKOŃCZENIE)

Ostatnia opisowa część pracy różnie jest

przez

dyplomantów określana i może nosić

następujące

nazwy: wnioski, zakończenie, podsumowanie,
synteza, uwagi końcowe, wnioski końcowe.

Najczęściej pojawiają się dwie pierwsze.
Spośród

nich zdecydowanie bardziej wolę „wnioski" od
„zakończenia". Kończyć można, jak się

okazuje, na

wiele, nie zawsze naukowych, sposobów.

Natomiast

słowo, „wnioski" nie pozostawia złudzeń –
autor wnioskuje, a więc myśli (!).

31

We wnioskach autor rozprawy nawiązuje do

celu

pracy, zapowiedzianych problemów, czy też

zadań

badawczych. Ocenia stopień realizacji

postawionych

sobie celów; odnosi się do sformułowanych

hipotez i

tez badawczych, pisząc, czy zostały

udowodnione.

32

Wskazuje czasami na trudności, na które

napotykał w

czasie

realizacji

założonych

celów

-nie

przesadzając

oczywiście w podkreślaniu heroizmu własnych
wysiłków. Nie wolno we wnioskach powtarzać
wniosków, którymi być może kończyliśmy

poszczególni:

rozdziały rozprawy, ani także treści wstępu.

Ponieważ wnioski powinny mieć zwarty, zwięzły,

logicznie zdyscyplinowany charakter, nie ma w

nich

miejsca na zbyt rozbudowane refleksje ogólne ani

na

gadulstwo [w slangu studenckim - Janie wody").

Dlatego

leż

zalecana

formuła

wnioskowa

jest

zredagowanie ich w

postaci rozbudowanych punktów.

33

6. BIBLIOGRAFIA

Bibliografia

pojawia

się

w

pracach

dyplomowych także jako wykaz literatury, źródła,
źródła

literatury,

piśmiennictwo,

wykaz

piśmiennictwa,

wykaz

źródeł,

literatura

przedmiotu, spis literatury, wykaz źródeł i
literatury.
Każde z powyższych określeń ma swoje subtelne
znaczenia. Bibliografia oznacza w zasadzie to, co
można odnaleźć w bibliotece. Źródła są już
określeniem poje mniejszym - mogą oznaczać
prawie wszystko. W pracach humanistycznych
często pojawia się słowo „literatura" w różnych
układach. „Literatura przedmiotu" natomiast
może oznaczać istotne rozszerzenie cytowanych
w rozprawie źródeł o dodatkowy przegląd
bibliograficzny.

34

Nie wnikając w rozbudowane rozważania

pojęciowe,

należałoby zwrócić uwagę na podstawowe zasady
zestawiania bibliografii w pracach dyplomowych

o

tematyce ekonomicznej, Są one następujące:



każda praca naukowa jako warunek sine qua

non musi zawierać bibliografię,



w pracy dyplomowej (licencjackiej,

magisterskiej) możemy podzielić bibliografię na
wyodrębnione, zatytułowane grupy źródeł
(najczęściej: pozycje zwarte, artykuły,
materiały),

35



pozycje

bibliografii

zestawiamy

alfabetycznie (!) zaczynając od nazwiska
autora (autorów) i dopiero później pierwszej
litery imienia (imion), czyli odwrotnie niż w
przypisach tekstowych,



jeżeli praca nie ma wymienionych autorów,

zestawiamy

ją

alfabetycznie

według

pierwszych liter tytułu,



pozycję

bibliograficzną

opisujemy

analogicznie jak w przypisach tekstowych
(oczywiście

poza

wymienioną

wyżej

zamianą

kolejności

imion

i

nazwisk

autorów),

36



w bibliografii nie wymieniamy natomiast

cytowanych w tekście stron danej pozycji
źródłowej,



każdy

element

opisu

pozycji

bibliograficznej

oddzielamy

jak

w

przypisach tekstowych, a na końcu
stawiamy kropkę,



coraz częściej piszący prace dyplomowe

przenoszą do materiałów: wydawnictwa
encyklopedyczne, statystyczne, kodeksy
prawne, choć są to pozycje zwarte;
pozostawiają wśród tych ostatnich tylko
typowo naukowe pozycje.

37

Na koniec należy jeszcze raz przypomnieć, iż
w bibliografii pojawiają się tylko te pozycje,
które zostały zacytowane w tekście i znalazły
się w przypisach lub w źródłach tablic, czy też
rysunków. Jeżeli jest inaczej i bibliografia jest
szersza, zmieniamy jej tytuł na „przegląd
bibliograficzny", a promotor powinien
rozstrzygnąć, czy spełnia ona kryteria takiego
przeglądu. Jeżeli pozycji w bibliografii jest
mniej tytułujemy ją „wyborem
bibliograficznym" i zaczynamy się martwić,
czy nasza praca odpowiada wymogom
rozprawy dyplomowej.

38

Źródło:

Jacek Brdulak, Zasady techniczne pisania prac
dyplomowych o tematyce ekonomicznej, Szkoła

Główna

Handlowa, Warszawa 2004

39