- ABSORPCJA - pochłanianie substancji całą objętością innej substancji, najczęściej gazu
przez ciecz lub ciało stałe.

- ADHEZJA - przyleganie cieczy do powierzchni ciała stałego. Jest ono wynikiem sił
przyciągania działających pomiędzy cząsteczkami ciała stałego i cieczy.

- ADSORBENT - substancja stała o właściwościach chłonnych, na której powierzchni
zachodzi proces absorpcji. Właściwości chłonne mają np. węgiel aktywny, żel
krzemionkowy.

- ADSORPCJA - gromadzenie się substancji rozpuszczonych w cieczy lub obecnych w fazie
gazowej na powierzchni ciała stałego albo cieczy.

- AEROZOL - zawiesina w gazie bardzo drobnych cząstek, praktycznie nie opadających pod
wpływem ciążenia. Zależnie od stanu skupienia aerozole dzieli się na mgły (cząstki ciekłe) i
dymy (cząstki stałe).

- ALARM BOJOWY - rozkaz lub umówiony sygnał podany za pomocą radia,syreny lun
innych środków, nakazujący pospieszne przejście pododdziału (oddziału) w stan gotowości
bojowej.

- ALARM FAŁSZYWY - jest to wezwania podmiotów systemu lub innych jednostek
ochrony przeciwpożarowej do zdarzenia, które faktycznie nie miało miejsca lub zaistniało,
lecz nie wymagało podjęcia działań ratowniczych.

- ALARM FAŁSZYWY W DOBREJ WIERZE - zgłaszający zdarzenie zaobserwował
symptomy zagrożenia, np.: dymy, pary, zapachy, lecz po przybyciu na miejsce zagrożenie
samoistnie zakończyło się bez możliwości stwierdzenia miejsca lub przyczyny, nie stwarzało
zagrożenia, np. para z urządzeń wentylacyjnych lub klimatyzacyjnych, dymy lub ognie
technologiczne, wypalanie materiałów pod nadzorem w miejscach do tego celu
przeznaczonych, inne zdarzenia, które nie wymagały podjęcia działań ratowniczych.

- ALARM FAŁSZYWY Z INSTALACJI WYKRYWANIA - zgłaszane przez instalacje
wykrywania pożaru lub innych zagrożeń, spowodowane zadziałaniem czujników z takich
przyczyn, jak w szczególności: odbłyski światła, dostanie się chwilowe dymu do czujek, wada
techniczna czujki, zbyt niski próg alarmu czujki, prowadzone prace powodujące powstanie
dymów lub oparów lub z ręcznych ostrzegaczy pożaru nie wymagające podjęcia działań
ratowniczych przez podmioty systemu lub inne jednostki ochrony przeciwpożarowej.

- ALARM FAŁSZYWY ZŁOŚLIWY - zgłaszając zdarzenie sprawca miał na celu
wprowadzenie podmiotów systemu lub innych jednostek ochrony przeciwpożarowej w błąd.

- ANKIER - zob. kotew .

- BATALION - oddział w sile od trzech do pięciu kompanii oraz dowódca.

- BEZPIECZEŃSTWO POŻAROWE - stan eliminujący zagrożenie dla życia lub zdrowia
ludzi, uzyskiwany przez funkcjonowanie systemu norm prawnych i technicznych środków
zabezpieczenia przeciw-pożarowego oraz prowadzonych działań zapobiegawczych przed
pożarem.

- BIODEGRADACJA - rozkład substancji przez określone odmiany mikroorganizmów
występujących w środowisku wodnym lub gruncie.

- BLEVE - w dosłownym tłumaczeniu oznacza wybuch par wrzących cieczy (Boiling Liquids
Expanding Vapours Explosions). Skrót stosuje się powszechnie dla określenia wybuchu
powstałego w wyniku gwałtownego wycieku łatwo zapalnej cieczy o temperaturze wyższej
od jej temperatury wrzenia przy normalnym ciśnieniu atmosferycznym.

- BŁĄD PARALAKSY - błąd powstający np. przy odczytywaniu wskazań przyrządu
pomiarowego podczas obserwowania wskazówki z kierunku prostopadłego do powierzchni
podzielni (skali) tego przyrządu.

- BILANS SIŁ I ŚRODKÓW - ilościowe zapotrzebowanie sił i środków do przeprowadzenia
skutecznej akcji ratowniczo-gaśniczej.

- BILANS WODNY - ilościowe zapotrzebowanie wody do gaszenia pożaru.

- BIOAKUMULACJA - zgromadzenie w organiźmie żywym związku chemicznego w
stężeniu większym, niż występuje on w otoczeniu.

- BODZIEC TERMICZNY - każdy czynnik mający (lub mogący wytworzyć) odpowiednio
wysoką temperaturę i pojemność cieplną zdolną do zapalenia materiałów palnych bądź
zainicjować wybuch gazów, pyłów lub par cieczy palnych.

- BRYGADA - związek pododdziałów i oddziałów realizujący w granicach
administracyjnych województwa wielkoobszarowe działanie ratownicze.

- CIECZ NIEBEZPIECZNA POŻAROWO - ciecz o temperaturze zapłonu do 55°C.

- CIŚNIENIE DYSPOZYCYJNE - ciśnienie przewidziane do pokonania oporów przepływu
wody w linii tłocznej między motopompami ustawionymi szeregowo w systemie dostarczania
wody na duże odległosci przez przetłaczanie. Ciśnienie to wynosi 65 m słupa wody (0,65
MPa).

- CIŚNIENIE PRÓBNE - ciśnienie pod jakim bada się węże pożarnicze, elementy urządzenia
lub całą instalację przed oddaniem jej do eksploatacji.

- CIŚNIENIE ROBOCZE - najwyższe ciśnienie, które może wystąpić podczas pracy
urządzenia.

- CZAS GASZENIA POŻARU - czas, który upłynął od wejścia do akcji jednostek straży
pożarnej do momentu przerwania podawania środka gaśniczego.

- CZAS LOKALIZACJI POŻARU - czas, który upłynął od wejścia do akcji jednostek straży
pożarnej do opanowania pożaru.

- CZAS OPERACYJNY - czas przewidziany na wykonanie przez straż pożarną zadania
bojowego.

- DEFLAGRACJA - spokojne spalanie substancji wybuchowych, spalanie bez wybuchu.

- DEKONTAMINACJA - jest to zespół czynności wykonywanych na terenie akcji
ratownictwa chemiczno-ekologicznego zmierzających do zneutralizowania szkodliwego
oddziaływania substancji niebezpiecznych na ludzi i otoczenie.

- DEKONTAMINACJA WSTĘPNA - jest realizowana bezpośrednio po zakończeniu działań,
najczęściej na terenie akcji. Powinna zapewnić poziom skażenia nie zagrażający zdrowiu i
życiu ratownika, a sprzęt używany w trakcie działań nie powinien stać się źródłem dalszego
skażenia środowiska i ludzi z nim się stykających.

- DEKONTAMINACJA WŁAŚCIWA - jest prowadzona poza terenem akcji - w strażnicy lub
specjalnie przeznaczonym do tego celu miejscu. Jej zadaniem jest pełne odkażenie
ratowników oraz sprzętu.

- DETONACJA - zjawisko rozkładu materiału wybuchowego przebiegające z dużą
prędkością, któremu towarzyszy huk i nagłe wyzwolenie dużej energii.

- DGW - dolna granica wybuchowości.

- DOGASZANIE POŻARU - faza działań bojowych związana z gaszeniem pojedynczych
ognisk pożaru.

- DOLNA GRANICA WYBUCHOWOŚCI - najniższe stężenie substancji palnej (gazów, par,
pyłów) w mieszaninie z powietrzem, przy którym może nastąpić zapalenie się tej substancji
(wybuch) pod wpływem bodźca termicznego.

- DOWÓDCA - osoba, która na mocy odpowiednich regulaminów organizacyjnych ma prawo
do wydawania rozkazów i poleceń podległym ratownikom pododdziałom i oddziałom.

-DOWÓDCA ODCINKA BOJOWEGO (DOB) - osoba podlegająca bezpośrednio KAR,
otrzymująca od niego rozkazy, odpowiedzialna za oddane jej do dyspozycji siły oraz za
skuteczność i wyniki ich działania na przydzielonym odcinku bojowym.

- DOWÓDCA ZMIANY - ratownik wyznaczony do kierowania zmianą służbową. - DRUGI
RZUT - siły i środki przewidziane w planach obrony do udziału w określonych działaniach
bojowych w przypadku gdy siły i środki pierwszego rzutu są niewystarczające.

- DUPLEKS - system łączności telegraficznej, w którym sygnały mogą być przekazywane
jednocześnie w obu kierunkach.

- DYFUZJA - samorzutne mieszanie się składników układu w wyniku chaotycznego ruchu
cząsteczek i atomów.

- DYM - substancja chemiczna powstała wskutek rozkładu termicznego materiału palnego,
występująca w powietrzu w postaci aerozoli drobnych cząsteczek ciał stałych, pary wodnej,
sadzy, par cieczy palnych, gazów pożarowych, itp. Ilość wydobywającego się dymu jest tym
większa, im więcej pierwiastków węgla mają w swojej strukturze palące się materiały.

- DYMOSZCZELNOŚĆ - zdolność do przeciwstawienia się przenikaniu przez elementy
budowlane budynku gazów i par lub (i) płomieni w warunkach pożaru, nazywana także
szczelnością pożarową.

- DYREKTYWA - ustalenie (pisemne) lub wskazówka postępowania wydane przez
dowódców przełożonych wyższych szczebli.

- DYSLOKACJA - rozlokowanie jednostek straży pożarnej w rejonach działania, rejonie
koncentracji, rozmieszczenie stanowisk gaśniczych itp. na terenie akcji.

- DYSPERSYJNOŚĆ PIANY - właściwość charakteryzująca stopień rozdrobnienia
pęcherzyków piany gaśniczej. Dyspersyjne piany gaśnicze mają pęcherzyki wielkości średnio
3 mm.

- DYSPONOWANIE - stawianie w stan gotowości bojowej i kierowanie do działań jednostek
ochrony ppoż. i innych podmiotów ratowniczych.

- DYSPOZYTOR - funkcjonariusz pożarnictwa pełniący służbę na stanowisku kierowania,
którego zadaniem jest przyjmowanie zgłoszeń o pożarach i innych zdarzeniach, ich
analizowanie i dysponowanie jednostek straży pożarnej do działań bojowych.

- DYSTYNKCJE SŁUŻBOWE - oznaki stopni pożarniczych w kolorze złotym noszone na
naramiennikach i otokach czapek.

- DZIAŁANIA POŁĄCZONE - forma działań łączących natarcie z obroną w celu
zmniejszenia szybkości rozprzestrzeniania się pożaru i obrony obiektów położonych
bezpośrednio przy strefie spalania.

- DZIAŁANIA RATOWNICZE - czynności podjęte w celu ochrony życia, zdrowia, mienia a
także likwidacji źródła powstania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego
zagrożenia.

- DZIAŁANIA SKONCENTROWANE - działania polegające na równoczesnym
wprowadzeniu do akcji niezbędnej ilości sił i środków celem wykonania zadania bojowego.

- DZIAŁANIE W NATARCIU - zob. obrona .

- EFEKT GASZENIA rezultat (wynik) skutecznego przeprowadzenia gaszenia pożaru.

- EJEKTOR (EŻEKTOR) - rodzaj pompy zwężkowej do zasysania cieczy lub gazów.

- EKSHAUSTOR ssawa, wentylator wysysający powietrze zanieczyszczone, gazy, pyły lub
dymy ze zbiornika, pomieszczenia, itp. i przetłaczający je do atmosfery lub zbiornika
oczyszczającego.

- EKSPLOZJA -wybuch, przebiegający ze zmienną prędkością liniową rzędu kilkuset lub
kilku tysięcy m/s, następujący w wyniku gwałtownego przebiegu reakcji chemicznej lub
łańcuchowych reakcji jądrowych.

- ELEWACJA- zewnętrzne ściany budynku wraz z występującymi na nich elementami
architektonicznymi i wystrojem.

- EMULGACJA - zjawisko polegające na wymieszaniu się cieczy z wodą (np. olej z wodą) z
jednoczesnym utworzeniem trudnej do rozdzielenia emulsji.

- EMULSJA - stabilny stan rozproszenia jednej cieczy w innej, np. oleju w wodzie.

- EWAKUACJA - całokształt czynności związanych z usuwaniem ludności wywożeniem
urządzeń, sprzętu i materiałów z terenu zagrożonego.

- FALA PODMUCHU - sferyczny obszar silnie sprężonego powietrza, rozprzestrzeniający się
z olbrzymią prędkością we wszystkich kierunkach od środka wybuchu np. jądrowego. Za
czołem fali występuje strefa powietrza o ciśnieniu większym niż ciśnienie atmosferyczne, a
następnie strefa rozrzedzenia o ciśnieniu mniejszym od atmosferycznego.

- FALA UDERZENIOWA -czynnik rażący wybuchu. Rozprzestrzenia się z prędkością
naddźwiękową, malejącą aż do zaniku. Za czołem fali rozchodzącej się we wszystkich
kierunkach podąża strefa sprężenia o ciśnieniu większym od atmosferycznego, a za nią strefa
rozrzedzenia o ciśnieniu mniejszym od ciśnienia atmosferycznego.

- FASADA - elewacja budynku; frontowa ściana budynku, w której znajdują się główne
wejścia wyróżniający się bogatszą kompozycją architektoniczną i dekoracyjną.

- FAZA POŻARU - etap (stadium) pożaru charakteryzujący się pewnymi stanami
następującymi po sobie.

- FILAR - pionowa podpora wszelkich konstrukcji budowlanych, np. mostów, sklepień itp.

- FILM OLEJOWY - warstwa oleju pokrywająca powierzchnię wody, zwykle o grubości od
kilku do kilkunastu milimetrów.

- FUNDAMENT - zagłębiona w ziemi część murów budynku przenosząca obciążenie
bezpośrednio na grunt.

- FRONT POŻARU - odcinek obwodu terenu pożaru, na którym liniowa szybkość
rozprzestrzeniania się pożaru jest największa.

- GASZENIE POŻARU DYNAMICZNE - podawanie środka gaśniczego podczas ruchu
samochodu.

- GASZENIE POŻARU STATYCZNE - podawanie środka gaśniczego ze stanowiska
gaśniczego stojącego w miejscu lub z działka samochodu na postoju.

- GAZ BŁOTNY - gaz palny składający się głównie z metanu, powstający w procesie gnicia
ciał organicznych pod wodą.

- GAZY TECHNICZNE - gazy wytwarzane i używane na dużą skalę, przechowywane w
stanie skroplonym lub sprężonym w stalowych butlach pod wysokim ciśnieniem. Zalicza się
do nich: tlen, azot, wodór, dwutlenek siarki, dwutlenek węgla i inne.

- GEOMETRYCZNA GŁĘBOKOŚĆ SSANIA - różnica poziomów między lustrem wody w
punkcie czerpania a osią pompy. Głębokość tą wyrażamy w metrach słupa wody.

- GEOMETRYCZNA WYSOKOŚĆ PODNOSZENIA - różnica poziomów między punktem,
do którego podaje się wodę a osią pompy.

- GGW - górna granica wybuchowości.

- GŁĘBOKOŚĆ DZIAŁANIA GAŚNICZEGO - odległość od czoła pożaru, skrzydeł pożaru
lub (i) tyłu pożaru linii stanowisk gaśniczych w głąb terenu powierzchni pożaru, ograniczona
m.in. długością rzutu prądu środka gaśniczego. Skuteczna głębokość gaszenia przy gaszeniu
wodą wynosi 5 m.

- GŁÓWNE NATARCIE - ześrodkowanie sił i środków w określonym czasie na terenie
działań bojowych dla przeprowadzenia natarcia o maksymalnej intensywności gaszenia.

- GŁÓWNY WYŁĄCZNIK PRĄDU - urządzenie przeznaczone do wyłączania w budynku
spod napięcia całej instalacji na wszystkich biegunach. Wyłącznik powinien być umieszczony
w miejscu łatwo dostępnym, w szafce zamykanej na klucz, łatwo otwieranej bez użycia
klucza i narzędzi (np. wybicie szyby).

- GODZINA PRZYJAZDU NA TEREN DZIAŁAŃ - moment zatrzymania samochodu na
terenie akcji w miejscu wskazanym przez dowódcę.
- GODZINA UGASZENIA POŻARU - moment, w którym na skutek działania bojowego
proces spalania ustanie w stopniu nie zagrażającym ponownym rozpaleniem.

- GOTOWOŚĆ BOJOWA - zdolność do podjęcia działań interwencyjnych w określonym
czasie przez zespół ratowniczy.

- GÓRNA GRANICA WYBUCHOWOŚCI - najwyższe stężenie substancji palnej w
mieszaninie z powietrzem, przy którym jeszcze może nastąpić zapalenie się tej substancji
(wybuch) pod wpływem bodźca termicznego.

- GRANICA PLASTYCZNOŚCI - naprężenie, powyżej którego powstaje odkształcenie
trwałe materiału po jego odciążeniu.

- GRANICA SPRĘŻYSTOŚCI - najwyższe naprężenie w materiale, po usunięciu którego
ciało wraca ponownie do postaci pierwotnej.

- GRUPA OPERACYJNA - zespół funkcjonariuszy doraźnie wydzielonych lub wydzielonych
według ustalonego kryterium do opracowania lub wykonania samodzielnie określonego
zadania.

- GRUPY POŻARÓW - klasyfikacja pożaru ze względu na rodzaj materiału objętego
pożarem.

- GRUZOBETON - beton, w którym jako kruszywo zastosowano gruz z cegieł, dachówek itp.

- HEKTOLITR - jednostka objętości równa stu litrom.

- HERMETYZACJA - 1) zapobieganie przedostawaniu się do pomieszczeń pracy
szkodliwych gazów, par, pyłów. 2) uszczelnienie zamkniętych naczyń, przewodów,
pomieszczeń zabezpieczające przed dostawaniem się do wnętrza powietrza lub w celu
oddzielenia ich od atmosfery zewnętrznej.

- HIGROSKOPIJNOŚĆ - właściwość niektórych ciał polegająca na łatwości pochłaniania
wody i pary wodnej.

- HYDROLIZA - reakcja chemiczna, w której woda lub jej jony rozkładają substancję na
prostsze składniki.

- IMPLOZJA - odwrotność eksplozji; zniszczenie naczyń próżniowych spowodowane różnicą
ciśnień: zewnętrznego (większego) i wewnętrznego (mniejszego więc wskutek nadciśnienia
pochodzącego z zewnątrz.

- IMPREGNACJA - powierzchniowe lub wgłębne zabezpieczenie materiału impregnowanego
związkami chemicznymi przed działaniem ognia i wysokich temperatur.

- INFILTRACJA - powolne przenikanie (wsiąkanie) cieczy lub gazu przez pory jakiegoś ciała
do wnętrza.

- INHIBITOR - katalizator, którego obecność w procesie reakcji chemicznej powoduje
zmniejszenie szybkości lub zatrzymanie przebiegającej reakcji.

- INTENSYWNOŚĆ GASZENIA - ilość środka gaśniczego podawana na jednostkę
powierzchni, kubatury lub obwodu pożaru w jednostce czasu.

- INTENSYWNOŚĆ PODAWANIA WODY - stopień natężenia podawania wody jako
środka gaśniczego w litrach na metr kwadratowy na sekundę przy gaszeniu pożaru na
powierzchni i w litrach na metr bieżący na sekundę przy gaszeniu pożaru w obwodzie.

- IZBICA - budowla wodna zabezpieczająca filar mostu w czasie ruchu lodów, mająca ostrą
stalową krawędź, która działa jak klin i służy do rozbijania kry.

- JEDNOSTKA RATOWNICZO-GAŚNICZA PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ -
podstawowa jednostka organizacyjna, posiadająca siły i środki umożliwiające samodzielne
organizowanie i prowadzenie akcji ratowniczych w czasie pożarów, klęsk żywiołowych i
miejscowych zagrożeń.

- JRG PSP - zob. Jednostka Ratowniczo-Gaśnicza PSP

- KALENICA - poziomy grzbiet dachu dwuspadowego.

- KALKULACJA - obliczanie szans; przemyśliwanie, planowanie, rozważanie dotyczące
ustalania potrzebnych sił i środków do przeprowadzania skutecznych działań bojowych.

- KARTA DOJAZDOWA - dokument operacyjny określający trasę dojazdu od strażnicy do
każdej ulicy znajdującej się w rejonie działania.

- KARY DYSCYPLINARNE - środki dyscyplinujące, jak: nagana, pozbawienie możliwości
awansowania na okres do dwóch lat, wyznaczenie na niższe stanowisko służbowe, obniżenie
stopnia pożarniczego i wydalenie ze służby.

- KARY PORZĄDKOWE - środki dyscyplinujące - wychowawcze, nakładane przez
komendantów. Zalicza się do nich upomnienie i ostrzeżenie.

- KATALIZA - proces przyspieszania lub opóźniania reakcji chemicznej po wpływem
katalizatorów.

- KAUSZA - chomątko, metalowy ochraniacz pętli na końcu linki strażackiej zapobiegający
jej przecieraniu się.

- KAWITACJA - zjawisko polegające na powstawaniu wewnątrz przepływającej cieczy
obszarów nieciągłości, wypełnionych gazem lub parą wskutek obniżenia się ciśnienia w
miejscu znacznego wzrostu prędkości przepływu; działa niszcząco na elementy konstrukcji
przez wybijanie bądź nadżeranie cząstek materiału.

- KIEROWANIE INTERWENCYJNE - realizowane w strefie zagrożenia lub bezpośrednich
działań ratowniczych, w której istnieje zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi oraz mienia i
środowiska lub prawdopodobieństwo jego wystąpienia, w celu likwidacji lub usunięcia
skutków zdarzenia oraz zapewnienia bezpieczeństwa ratownikom; kierowaniu
interwencyjnemu podlegają siły nie przekraczające wielkością jednej kompanii.

- KIEROWANIE STRATEGICZNE - realizowane w celu określenia i przyjęcia niezbędnej
strategii w likwidowaniu zagrożenia oraz nadzoru nad kierowaniem taktycznym; kierowaniu
strategicznemu podlegają siły wojewódzkich brygad odwodowych albo siły przekraczające
wielkością jeden batalion.

- KIEROWANIE TAKTYCZNE - realizowane na granicy strefy zagrożenia lub poza nią w
celu wykonania przyjętej taktyki lub określonej strategii oraz nadzoru nad kierowaniem
interwencyjnym; kierowaniu taktycznemu podlegają siły nie przekraczające wielkością
jednego batalionu.

- KLAPA DYMOWA - pokrywa umieszczona na otworze dachu lub stropodachu, otwierana
w celu usunięcia drogą wentylacji naturalnej nagromadzonych w budynkach gorących gazów
pożarowych i dymów pożarowych.

- KOALESCENCJA - metoda oczyszczania wody z rozproszonego w niej oleju, polegająca
na wymuszaniu łączenia się małych kropelek w większe skupiska, wskutek wzajemnych
zderzeń w czasie przepływu przez mikrokanały filtra koalescencyjnego.

- KOLEKTOR - główna rura zbiorcza dużych rozmiarów z szeregiem odgałęzień
przeznaczonych do zbierania lub rozdzielania cieczy, gazów.

- KOMPANIA - pododdział w sile trzech plutonów lub czterech sekcji oraz dowódca.

- KONDENSACJA - 1) zagęszczenie, stężenie; 2) skroplenie, przemiana pary lub gazu w
ciecz.

- KOORDYNACJA - uzgodnione współdziałanie.

- KORELACJA - wzajemne powiązanie działania.

- KROKIEW - element nośnej konstrukcji dachu w postaci belki drewnianej podtrzymującej
pokrycie dachu.

- KUBATURA BUDYNKU - objętość wszystkich kondygnacji nadziemnych, przyziemnych i
podziemnych, liczona w metrach sześciennych.

- LAKMUS - barwnik stosowany w chemii jako wskaźnik kwasowości roztworów wodnych.
Lakmus w obecności kwasu barwi się na czerwono, a zasady na niebiesko.

- LARYNGOFON - mikrofon umieszczony na szyi mówiącego i działający pod wpływem
drgań jego krtani; nie reaguje na dźwięki przenoszone przez powietrze, umożliwia
porozumiewanie się pożarników w pomieszczeniach o dużym nasileniu hałasu.

- LEGAR - gruba belka stosowana jako podkład (podpora) pod ciężkie przedmioty lub na
której układa się deski podłogowe.

- LEPKOŚĆ - własność płynów charakteryzująca się stopniem ich płynności (lejności) i
przyczepności do różnych ciał podczas ruchu jednych warstw względem drugich, zależna w
dużym stopniu od temperatury i ciśnienia.

- LICZBA SPIENIENIA - jest to stosunek objętości piany do objętości roztworu z którego ta
piana powstała..

- LIKWIDACJA POŻARU - gaszenie pożaru w celu wyeliminowania możliwości
ponownego wznowienia palenia i ostatecznego ugaszenia.

- LINIA GAŚNICZA - linia wężowa od nasady tłocznej rozdzielacza, pompy pożarniczej lub
hydrantu, zakończona prądownicą lub wytwornicą.

- LINIA GŁÓWNA - linia tłoczna od nasady pompy do nasady rozdzielacza.

- LINIA SSAWNA - linia wężowa zbudowana z węży ssawnych służąca do pobierania
(ssania) wody z otwartych punktów czerpania wody.

- LINIA ZASILAJĄCA - linia wężowa od hydrantu do pompy lub od pompy do kolejnej
pompy.

- LINIOWA PRĘDKOŚĆ ROZPRZESTRZENIANIA SIĘ POŻARU - droga przebyta przez
front pożaru w danym kierunku w jednostce czasu.

- LNG (Liquefied Natural Gas) - skroplony gaz naturalny. Głownym składnikiem jest zwykle
metan. Termin LNG jest potocznie odnoszony tylko do tego gazu, choć w rzeczywistości
LNG składa się również z dwutlenku węgla i siarkowodoru.

- LOGGIA - wnęka balkonowa otwarta na zewnątrz budynku, utworzona przez załamanie i
cofnięcie części ściany zewnętrznej w głąb budynku.

- LOKALIZACJA POŻARU - powstrzymanie rozprzestrzeniania się pożaru i ograniczenie
intensywności procesu spalania.

- LPG (Liquefied Petroleum Gas) - skroplony gaz petrochemiczny. Składa się głownie z
propanu, butanu i pentanu.

- ŁUK ELEKTRYCZNY - zjawisko przepływu prądu elektrycznego wskutek przebicia
warstwy zjonizowanego powietrza lub gazu między częściami urządzeń elektrycznych
będących pod napięciem. Zjawisku towarzyszy silne białe światło i wysoka temperatura
(ponad 3000$deg;C). Łuk elektryczny jest zdolny do zapalenia wszystkich materiałów
palnych i spowodowania pożaru.

- ŁUNA - odblask pożaru widoczny nad horyzontem.

- MANOMETR - ciśnieniomierz; przyrząd do pomiaru ciśnienia gazu lub cieczy wyższego od
ciśnienia atmosferycznego.

- MANOMETRYCZNA WYSOKOŚĆ PODNOSZENIA - wysokość podnoszenia
geometryczna powiększona o sumę oporów pompy i węży tłocznych mierzona w metrach
słupa wody.

- MANOWAKUOMETR - przyrząd łączący dwa przyrządy (manometr i wakuometr) służący
do pomiaru ciśnienia cieczy wyższego od ciśnienia atmosferycznego oraz do mierzenia próżni
(podciśnienia, ciśnienia niższego od ciśnienia atmosferycznego), montowany jest na pompie
pożarniczej po stronie ssawnej.

- MANSARDA - pomieszczenie mieszkalne na kondygnacji strychowej, mające na ogół część
sufitu pochyloną.

- MATERIAŁY NIEBEZPIECZNE POŻAROWO - rozumie się przez to ciecze palne o
temperaturze zapłonu poniżej 55°C, gazy palne, ciała stałe wytwarzające w zetknięciu z wodą
lub parą wodną gazy palne, ciała stałe zapalające się samorzutnie w powietrzu, materiały
wybuchowe i pirotechniczne, ciała stałe palne utleniające o temperaturze rozkładu poniżej
21°C, ciała stałe jednorodne o temperaturze samozapalenia poniżej 200°C oraz materiały
mające skłonności do samozapalenia.

- MATERIAŁ PROMIENIOTWÓRCZY - każdy materiał o aktywności właściwej większej
niż 70 Bq/kg.

- MIEJSCOWE ZAGROŻENIE - jest to inne niż pożar zdarzenie wynikające z rozwoju
cywilizacyjnego i naturalnych praw przyrody, a stwarzające zagrożenie dla życia, środowiska
lub mienia.

- MIEJSCOWE ZAGROŻENIE DUŻE - jako nagłe, nieprzewidziane zdarzenie, podczas
którego wystąpiło zbiorowe zagrożenie dla życia, zdrowia, mienia dużej wartości lub
środowiska naturalnego, występujące na znacznym obszarze.

- MIEJSCOWE ZAGROŻENIE LOKALNE - jako nagłe, uszkodzenia części obiektu, w
szczególności budynku lub urządzenia technicznego powodujące przerwę w jego

użytkowaniu lub utratę jego właściwości funkcjonalnych, stwarzające zagrożenie dla życia,
zdrowia lub mienia.

- MIEJSCOWE ZAGROŻENIE MAŁE - jako nagłe, uszkodzenia elementów urządzeń,
maszyn, pojazdów, obiektów, które mogą powodować zagrożenie dla życia, zdrowia lub
mienia, wymagające interwencji podmiotów systemu lub innych jednostek ochrony
przeciwpożarowej, a także gdy jednostki ochrony przeciwpożarowej wspomagają inne służby
ratownicze, porządkowe, mogące także występować jako prawdopodobne, wymagające
jednak rozpoznania tego zagrożenia.

- MIEJSCOWE ZAGROŻENIE ŚREDNIE- jako nagłe zdarzenie, którego następstwem jest
jednostkowe zagrożenie dla życia, zdrowia, mienia lub skażenie środowiska, występujące na
niewielkim obszarze, powierzchni lub ograniczone do jednego obiektu.

- NADCIŚNIENIE - różnica między ciśnieniem w danym punkcie cieczy lub gazu a niższym
od niego ciśnieniem zewnętrznym.

- NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE STĘŻENIE (NDS) - jest to takie stężenie substancji
szkodliwej, które przy stałym kontakcie z nią w ciągu 8-godzinnego dnia pracy przez
wieloletni nawet okres nie wywołuje żadnych objawów zatrucia.

- NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE STĘŻENIE CHWILOWE (NDSCh) - jest to takie
stężenie czynników szkodliwych dla zdrowia - ustalone jako wartości średnie - które nie
powinno powodować ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika oraz jego przyszłych
pokoleń, jeśli utrzymuje się ono w środowisku pracy dłużej niż 30 minut podczas pracy
zmiany roboczej.

- NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE STĘŻENIE PROGOWE (NDSP) - jest to takie stężenie
czynników szkodliwych dla zdrowia, które ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia
pracownika nie może być przekroczone w środowisku pracy.

- NAPĘD HYDRAULICZNY - napęd wywołany przez ruch cieczy pod odpowiednim
ciśnieniem.

- NAPĘD PNEUMATYCZNY - napęd maszyny lub urządzenia osiągany przez
wykorzystanie sprężonego powietrza.

- NAPIĘCIE KROKOWE - napięcie występujące między punktami ziemi dotykanymi przez
stopy człowieka przechodzącego w miejscu naelektryzowanym, wskutek zetknięcia przewodu
wysokiego napięcia z ziemią.

- NASADA - rodzaj połączenia szybko rozłącznego pożarniczych węży tłocznych i węży
ssawnych.

- NATARCIE - podstawowa forma działania taktycznego polegająca na bezpośrednim
działaniu na ognisko pożaru, zmierzająca do całkowitego przerwania procesu spalania.

- NEUTRALIZACJA - zobojętnianie; reakcja wzajemnego działania zasady i kwasu, w
wyniku której powstaje sól i woda.

- NOMENKLATURA - obowiązująca symbolika (oznaczenie) i terminologia (nazewnictwo)
materiałów, wyrobów, czynności itp.

- NORMALNE WARUNKI CIŚNIENIA I TEMPERATURY - 1) w fizyce: temperatura
0$deg;C i ciśnienie 1 atm.; 2) w technice: temperatura 20$deg;C i ciśnienie 1 at.

- OBRONA - podstawowy rodzaj działania bojowego mający na celu niedopuszczenie do
zapalenia się obiektów zagrożonych bezpośrednio lub pośrednio od promieniowania
cieplnego lub ognii lotnych, bądź działanie opóźniające rozprzestrzenianie się pożaru.

- OBRONA BLIŻSZA - obrona skierowana na obiekty zagrożone bezpośrednio z zadaniem
niedopuszczenia do rozprzestrzeniania się pożaru.

- OBRONA DALSZA - działania na obiekty zagrożone pośrednio z zadaniem
niedopuszczenia do wytworzenia nowych ognisk pożaru.

- OBWÓD POŻARU - linia okalająca powierzchnię pożaru.

- OCENA MOŻLIWOŚCI - określenie wydajności i przydatności sił i środków
zgromadzonych na terenie akcji po ocenie sytuacji.

- OCENA SYTUACJI - określenie konsekwencji wynikających ze stanu rozwoju i
rozprzestrzenienia się pożaru oraz stopnia stwarzanych zagrożeń.

- ODCINEK BOJOWY - wyodrębniona część np. terenu akcji, terenu pożaru, gdzie jedna lub
kilka jednostek straży pożarnej ma określone zadanie do wykonania.

- ODWÓD - wydzielone siły i środki pozostające w dyspozycji dowódcy akcji.

- ODWÓD TAKTYCZNY - wydzielone siły i środki jako rezerwa (1/3, 1/2 sił
zaangażowanych) na terenie działań bojowych pozostające w dyspozycji dowódcy akcji.

- OGNIE LOTNE - nie spalone, rozżarzone cząstki materiału palnego przenoszone za pomocą
wiatru i ruchów konwekcyjnych powietrza na znaczne odległości, mogące powodować
powstanie nowych źródeł pożaru.

- OGNISKO POŻARU - część terenu pożaru, gdzie spalanie jest najbardziej intensywne.

- OGNIE ŻGlĄCE - języki ognia powstające w fazie pośredniej między spalaniem a
wybuchem. Warunki sprzyjające takiemu spalaniu występują podczas pożaru w
pomieszczeniu zamkniętym, z którego nie jest odprowadzane ciepło ani produkty spalania, a
w którym pożar trwa przez dłuższy czas bez dostatecznego dostępu tlenu. Ognie żglące
powstają w momencie dopływu powietrza bogatego w tlen, np. na skutek otwarcia okna,
drzwi.

- OGNISKO POŻARU - przestrzeń, w której spalanie jest najintensywniejsze.

- OKAP - 1) rodzaj daszka z wyciągiem do chwytania iskier, dymu, gazu wydobywającego
się z ogniska, pieca itp.; 2) dolny brzeg dachu wystający poza ścianę budynku w celu
odprowadzenia wody opadowej.

- OLEJ (rozlewy olejowe) - surowa ropa naftowa, dowolny produkt jej przerobu (z wyjątkiem
chemikaliów), a także odpady zawierające ropę lub jej produkty. Dla potrzeb usuwania awarii
olejowych pojęciem tym określa się oleje opałowe i napędowe, z wyłączeniem benzyny, do
której nie odnoszą się metody usuwania rozlewów olejowych.

- OŚ POŻARU - linia prostopadła do frontu pożaru, przechodząca przez teren pożaru zgodnie
z kierunkiem rozprzestrzeniania się pożaru.

- OTWARTY OGIEŃ - zjawisko spalania się ciał, dostrzegane w postaci płomieni i żaru.

- PIANA CHEMICZNA - powstaje w wyniku reakcji chemicznej w roztworze wodnym
środka pianotwórczego pomiędzy łatwo rozpuszczalnymi węglanami a mocnym kwasem lub
solą hydrolizującą w wodzie z wytworzeniem odczynu silnie kwaśnego, prowadzonej w
zamkniętym zbiorniku lub przewodach rurowych.

- PIANA GAŚNICZA CIĘŻKA - zbiór pęcherzyków wypełnionych dwutlenkiem węgla lub
powietrzem o liczbie spienienia do 20.

- PIANA GAŚNICZA LEKKA - zbiór pęcherzyków wypełnionych powietrzem o liczbie
spienienia powyżej 200.

- PIANA GAŚNICZA ŚREDNIA - zbiór pęcherzyków wypełnionych powietrzem o liczbie
spienienia od 20 do 200.

- PIANA MECHANICZNA - powstaje przez energiczne mechaniczne zmieszanie wodnych,
zwykle kilkuprocentowych, roztworów środków pianotwórczych z powietrzem lub gazem
obojętnym.

- PLUTON - pododdział w sile od trzech do czterech zastępów lub dwóch sekcji, liczący od
15 do 21 ratowników, w tym dowódca.

- PŁATEW - belka podłużna w konstrukcji nośnej dachu, łącząca dźwigary, podtrzymująca
krokwie lub jętki.

- PŁYNNOŚĆ PIANY - jest to zdolność piany do rozpływania się po powierzchni ciał stałych
lub cieczy.

- PODCIŚNIENIE - różnica między ciśnieniem zewnętrznym, najczęściej ciśnieniem
atmosferycznym a niższym od niego ciśnieniem w danym punkcie cieczy lub układu linii
wężowej.

- PODCIĄG - belka o dużych wymiarach, na której opierają się inne belki danej konstrukcji.

- PODPINKA - sprzęt pomocniczy służący do podwieszania węża pożarniczego rozwiniętego
między biegami schodów klatki schodowej na drabinie, stosowany w celu odciążenia
prądownika oraz zabezpieczenia łączników pożarniczych przed uszkodzeniem zaczepów
(kłów) i miejsc zataśmowania.

- POGORZELISKO - miejsce gdzie był pożar, są spalone resztki obiektu, zgliszcza, teren po
zakończeniu działań.

- POMPA STRUMIENIOWA - zob. ejektor .

- POWIERZCHNIA POŻARU - rzut strefy spalania na poziomą lub pionową płaszczyznę.

- POŻAR - niekontrolowany proces palenia w w miejscu do tego nie przeznaczonym.

- POŻAR BARDZO DUŻY - występuje, jeśli w jego wyniku zostały spalone lub zniszczone:
obiekty lub ich części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce,
paliwa itp., o powierzchni ponad 1001 m2 lub objętości ponad 5001 m3; lasy, uprawy, trawy,
torfowiska i nieużytki, o powierzchni ponad 101 ha lub jeżeli podano ponad 37 prądów
gaśniczych.

- POŻAR BLOKOWY - pożar obejmujący kilka kondygnacji jednego obiektu lub pożar
zespołu obiektów.

- POŻAR DUŻY - występuje, jeśli w jego wyniku zostały spalone lub zniszczone: obiekty lub
ich części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce, paliwa itp., o
powierzchni od 301 do 1 000 m2 lub objętości od 1 501 do 5 000 m3; lasy, uprawy, trawy,
torfowiska i nieużytki, o powierzchni powyżej 10 ha i nie większej niż 100 ha lub jeżeli
podano 13-36 prądów gaśniczych.

- POŻAR MAŁY - występuje, jeśli w jego wyniku zostały spalone lub zniszczone: obiekty
lub ich części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce, paliwa
itp., o powierzchni do 70 m2 lub objętości do 350 m3; lasy, uprawy, trawy, torfowiska i
nieużytki, o powierzchni nie większej niż 1 ha lub jeżeli podano do 4 prądów gaśniczych.

- POŻAR OTWARTY - pożar rozwijający suię i rozprzestrzeniający się na odkrytej
przestrzeni z oznakami żarzenia lub świecenia.

- POŻAR PODPOWIERZCHNIOWY (torfowo-murszowy) - pożar głębszych warstw
gruntowych, najczęściej na terenach łąk i lasów.

- POŻAR PRZESTRZENNY - pożar obejmujący wiele obiektów, pożar lasów,upraw itp.

- POŻAR ŚREDNI - występuje, jeśli w jego wyniku zostały spalone lub zniszczone: obiekty
lub ich części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce, paliwa
itp., o powierzchni od 71 do 300 m2 lub objętości od 351 do 1 500 m3; lasy, uprawy, trawy,
torfowiska i nieużytki, o powierzchni powyżej 1 ha i nie większej niż 10 ha lub jeżeli podano
5?12 prądów gaśniczych.

- POŻAR UKRYTY - pożar, który rozwija się i rozprzestrzenia w pustych przestrzeniach
stropów, stropo-dachów, ścian, podłóg itp., bez oznak świecenia i żarzenia.

- POŻAR WEWNĘTRZNY - pożar rozwijający się i rozprzestrzeniający wewnątrz obiektu.

- POŻAR WEWNĘTRZNY UKRYTY - pożar w pustych przestrzeniach stropów, ścian,
wewnątrz urządzeń i aparatów technologicznych.

- POŻAR WEWNĘTRZNY OTWARTY - pożar w przestrzeni zamkniętej z widzialnym
ogniskiem.

- POŻAR WIERZCHOŁKOWY - pożar całkowity drzewostanu lasu.

- POŻAR W ZARODKU - pożar, który nie rozprzestrzenił się poza miejsce powstania.

- POŻAR ZEWNĘTRZNY - pożar rozwijający się i rozprzestrzeniający na zewnątrz obiektu
lub poza obszarem budynku.

- PRACE NIEBEZPIECZNE POŻAROWO - prace, których prowadzenie może powodować
bezpośrednie niebezpieczeństwo powstania pożaru lub wybuchu.

- PRZECIWOGIEŃ - gaszenie pożarów przestrzennych lasów,upraw itp. przez zapalenie
przed frontem pożaru ustalonej powierzni na całej szerokości kierunku rozprzestrzeniania się
pożaru i wypaleniu jej przy podjęciu działań obronnych.

- PRZECIWPOŻAROWY WYŁĄCZNIK PRĄDU - to wyłącznik odcinający dopływ prądu
do wszystkich obwodów, z wyjątkiem obwodów zasilających instalacje i urządzenia, których
funkcjonowanie jest niezbędne podczas pożaru.

- POŻOGA - pożar rozprzestrzeniający się z dużą prędkością i obejmujący znaczne
powierzchnie.

- PUNKT CZERPANIA WODY - miejsce poboru wody dla potrzeb akcji ratowniczo-
gaśniczej.

- REAKCJA EGZOTERMICZNA - przemiana fizyczna lub chemiczna, w której energia
oddawana jest przez reagenty do otoczenia, np. spalanie.

- REAKCJA ENDOTERMICZNA - przemiana fizyczna lub chemiczna, w której energia jest
pobierana przez reagenty z otoczenia.

- RETENCJA - czasowe zatrzymanie nadmiernej ilości wód lub ścieków w zbiorniku, w celu
stopniowego ich odprowadzenia (zbiornik retencyjny).

- ROTA - dwuosobowy zespół ratowników, wchodzący w skład tego samego zastępu lub
specjalistycznej grupy ratowniczej, wykonujący zadania ratownicze lub zabezpieczające,
wyposażony w sprzęt ochrony osobistej.

- ROZKAZ BOJOWY - 1) polecenie (nakaz) podjęcia działania lub zaniechania działania
podczas prowadzenia akcji ratowniczo-gaśniczej ; 2) polecenie KAR obowiązujące
uczestników akcji ratowniczo-gaśniczej, określające zadania bojowe oraz sposoby ich
realizacji w celu ratowania zagrożonych i likwidowania pożaru.

- ROZPOZNANIE - zorganizowane, aktywne i ciągłe działanie prowadzące do uzyskania
informacji co do warunków i przebiegu zdarzenia.

- ROZPOZNANIE BOJEM - forma rozpoznania polegająca na zbieraniu informacji z
równoczesnym prowadzeniem działań. Charakterystyczna dla pierwszej fazy działań w
sytuacji dużego zagrożenia.

- ROZPOZNANIE OGNIOWE - działanie prowadzące do uzyskania informacji o przebiegu
pożaru i możliwości prowadzenia akcji gaśniczej.

- ROZPOZNANIE RATOWNICZE - działania prowadzące do uzyskania informacji o stopniu
zagrożenia ludzi, zwierząt i mienia oraz określenia możliwości udzielania skutecznej pomocy.

- ROZPOZNANIE SZCZEGÓŁOWE - działanie prowadzące do uzyskania danych
pozwalających na ocenę skuteczności działań i umożliwiające dokonanie korekty
postępowania.

- ROZPOZNANIE WODNE - działania prowadzące do uzyskania informacji o zasobach
wodnych i możliwościach ich wykorzystania.

- ROZPOZNANIE WSTĘPNE - działania prowadzące do uzyskania informacji dających
ogólną orientację w sytuacji w stopniu pozwalającym na podjęcie decyzji co do wariantu
działania.

- ROZPRZESTRZENIANIE SIĘ POŻARU - przyrost powierzchni lub objętości pożaru.

- RZAZ - szczelina powstająca w drewnie wskutek częściowego przepiłowania piłą
poprzeczną, pilarką, itp.

- SAGAN - topór strażacki.

- SAMORATOWANIE - ratowanie siebie z wyższych kondygnacji za pomocą linki
strażackiej i zatrzaśnika.

- SEKCJA - pododdział w sile dwóch zastępów, liczący od dziewięciu do 12 ratowników, w
tym dowódca.

- SKLEPIENIE - strop budowli wykonany w kształcie łuku.

- SKRZYDŁA POŻARU -linie boczne ograniczające teren. Określa się je stając twarzą do
frontu pożaru.

- SPECJALISTYCZNA GRUPA RATOWNICZA - pododdział ratowników posiadających
specjalistyczne przeszkolenie i uprawnienia, wyposażony w sprzęt dostosowany do
wykonania specjalistycznego zadania ratowniczego, w sile uzależnionej od specyfiki danej
specjalności.

- SPALANIE CAŁKOWITE - reakcja łączenia substancji palnej z tlenem, podczas której
produkty nie ulegają dlszemu spalaniu. Produktem całkowitego spalania jest dwutlenek
węgla.

- SPALANIE DYFUZYJNE - reakcja łączenia substancji palnej z tlenem, która zależy tylko
od czasu koniecznego dla zaistnienia fizycznego kontaktu tlenu z ciałem palnym.

- SPALANIE KINETYCZNE - reakcja łączenia substancji palnej z tlenem, przy której czas
spalania zależy tylko od szybkości reakcji chemicznej między tlenem a ciałem palnym.

- SPALANIE NIECAŁKOWITE - reakcja łączenia substancji palnej z tlenem, podczas której
otrzymane produkty w wyniku procesu spalania mogą spalać się dalej.

- SPALANIE DETONACYJNE - reakcja łączenia substancji palnej z tlenem, której
towarzyszy występowanie fali podmuchu.

- SPALANIE LAMINARNE - uporządkowane spalanie, spalanie spokojne.

- SPALANIE TURBULENTNE - spalanie burzliwe powstające na skutek przypadkowych i
nieuporządkowanych zmian kierunku i prędkości przemieszczania się powietrza, produktów
spalania pod wpływem różnicy temperatur.

- STANOWISKO BOJOWE - miejsce,w którym ratownik wykonuje określone działania
wynikające z potrzeb akcji.

- STANOWISKO DOWODZENIA - miejsce pracy kierującego działaniami ratowniczo-
gaśniczymi.

- STANOWISKO GAŚNICZE - miejsce pracy prądownika.

- STANOWISKO GAŚNICZE NIŻSZE - usytuowane poniżej ogniska pożaru.

- STANOWISKO GAŚNICZE ODKRYTE - stanowisko bojowe na którym raownik pracuje
bez przesłon i narażony jest na niebezpieczeństwo działania zjawisk towarzyszących spalaniu
lub innego zdarzenia.

- STANOWISKO GAŚNICZE OSŁONIĘTE - stanowisko bojowe, na którym ratownik
pracuje za zasłoną chroniącą go przed skutkami zjawisk towarzyszących spalaniu lub innego
zdarzenia.

- STANOWISKO GAŚNICZE RÓWNE - usytuowane na poziomie ogniska pożaru.

- STANOWISKO GAŚNICZE RUCHOME - stanowisko ze zdolnością manewrowania i
przemieszczania się.

- STANOWISKO GAŚNICZE STAŁE - stanowisko bez możliwości przemieszczania się.

- STANOWISKO GAŚNICZE WYŻSZE - usytuowane powyżej ogniska pożaru.

- STANOWISKO KIEROWANIA (PA, RSK, WSKR, KCKR) - miejsce z którego
zapewniona jest możliwość dysponowania jednostkami straży pożarnych, organizowanie i
koordynowanie działań ratowniczych, prowadzenie działalności operacyjno-technicznej oraz
współdziałania z innymi podmiotami ratowniczymi.

- STANOWISKO ROZDZIELACZA - miejsce ustawienia rozdzielacza.

- STANOWISKO WODNE - miejsce ustawienia pompy i miejsce pracy obsługującego ją.

- STREFA ODDZIAŁYWANIA CIEPLNEGO - przestrzeń w której wydzielone ciepło
stwarza niebezpieczeństwo zmian w sytuacji pożarnej oraz zagrożenie dla ludzi i mienia.

- STREFA POŻAROWA - to przestrzeń wydzieloną w taki sposób, aby w określonym czasie
pożar nie przeniósł się na zewnątrz lub do wewnątrz wydzielonej przestrzeni.

- STREFA SPALANIA - przestrzeń, w której przebiegają procesy spalania.

- STREFA ZAGROŻENIA WYBUCHEM - przestrzeń, w której może występować
mieszanina substancji palnej z powietrzem o stężeniu zawartym między DGW i GGW.

- STROP - przykrycie płaskie poziome dzielące budynek na kondygnacje.

- STROPODACH - przykrycie płaskie lub krzywiznowe spełniające jednocześnie rolę stropu i
dachu.

- SUCHY PION - przeciwpożarowe urządzenia wodne, przeznaczone do szybkiego podania
wody na wyższe kondygnacje budynku sprzętem straży pożarnej.

- SYTUACJA POŻAROWA - stan rozwoju i rozprzestrzenienia się pożaru w danym
momencie.

- SZTAB AKCJI - pomocniczy organ kierującego działaniami ratowniczymi.

- SZTOLNIA - poziome lub lekko nachylone wyrobisko korytarzowe umożliwiające dostęp
do złoża w górzystym terenie.

- SZYK BOJOWY - rozmieszczenie stanowisk bojowych do wykonania wspólnych czynności
w danym ugrupowaniu bojowym.

- SZYK FRONTALNY - ustawienie stanowisk bojowych wzdłuż linii frontu pożaru.

- SZYK "KĄTEM W PRZÓD" LUB "KĄTEM W TYŁ" - ustawienie stanowisk tak, by
najdalej wysunięte torowały drogę dla pozostałych.

- SZYK OKRĄŻAJĄCY - rozmieszczenie stanowisk bojowych wzdłuż obwodu pożaru.

- SZYK OSKRZYDLAJĄCY - rozmieszczenie stanowisk bojowych z jednego lub dwóch
skrzydeł pożaru z zadaniem zawężania frontu pożaru.

- SZYK PIĘTROWY - działania polegające na ustawieniu stanowisk bojowych na różnych
poziomach.

- SZYK "WYSTĘP W LEWO" LUB "WYSTĘP W PRAWO" - działania stosowane przy
intensywnie rozprzestrzeniającym się pożarze polegające na ustawieniu stanowisk skośnie do
kierunku przemieszczania się ich z zadaniem zbijania płomieni i torowaniu drogi dla
stanowisk dogaszających.

- ŚRODEK POWIERZCHNIOWO CZYNNY - substancja dodawana do cieczy w celu
polepszenia jej zdolności zwilżającej, tj. obniżenie napięcia powierzchniowego.

- ŚWIETLIK - oszklony otwór w suficie lub dachu, dający się otwierać i zamykać, mający na
celu oświetlenie pomieszczenia światłem dziennym.

- TĄPNIĘCIE - wstrząsy podziemne, połączone z hukiem, wywołane pękaniem i usuwaniem
się skał w kierunku wyrobiska.

- TEMPERATURA ABSOLUTNA - temperatura zera bezwzględnego mierzona według skali
Kelvina.

- TEMPERATURA KRYTYCZNA - temperatura właściwa dla danego gazu, powyżej której
nie może on być skroplony niezależnie od wielkości zastosowanego ciśnienia.

- TEMPERATURA ZAPŁONU - najniższa temperatura, przy której wytworzona mieszanina
par cieczy z powietrzem pod wpływem czynnika inicjującego ulegnie zapaleniu.

- TEREN AKCJI - obszar obejmujący teren pożaru oraz tereny związane z prowadzonymi
działaniami położone poza granicami terenu pożaru.

- TEREN POŻARU - obszar na którym znajdują się pomieszczenia, całe budynki, lasy oraz
inne obiekty, materiały i budynki zagrożone bezpośrednio przez działanie temperatury oraz
zagrożone pośrednio przez ognie lotne.

- TLENIE - 1) spalanie materiałów palnych w warunkach niedostatecznej ilości tlenu; 2)
spalanie materiału palnego bezpłomieniowe (żarzenie).

- TRWAŁOŚĆ PIANY - jest to zdolność piany do zachowania swoich właściwości, jakie
uzyskała w momencie wytworzenia. Trwałość piany określana jest na podstawie szybkości
wypływu z niej wodnego roztworu środka pianotwórczego.

- TYŁ POŻARU - linia znajdująca się po przeciwnej stronie jego rozprzestrzeniania się i
rozgraniczająca obiekty palące się od niepalących.

- UDARNOŚĆ - odporność materiału na pęknięcie przy uderzeniu.

- UGRUPOWANIE BOJOWE - ustawienie sił i środków do wykonania zadania bojowego,
realizowane w szyku bojowym.

- WISKOZA - zob. lepkość .

- ZAGROŻENIE POŻAROWE - zespół czynników określonych stosownymi parametrami,
mających wpływ na możliwość powstania i rozprzestrzeniania się pożarów.

- ZAMIAR TAKTYCZNY - określenie celów działania taktycznego, ich kolejności oraz
sposobów ich realizacji.

- ZARZEWIE OGNIA - żarzące się węgle, żar, iskry, żagwie itp. mające odpowiednią
pojemność cieplną i odpowiednio wysoką temperaturę zdolną do podtrzymania procesu

spalania lub zdolną doprowadzić do powstania nowego pożaru, lub powstania pożaru
wtórnego.

- ZASTĘP - pododdział liczący od trzech do sześciu ratowników, w tym dowódca,
wyposażony w pojazd przystosowany do realizacji zadania ratowniczego.

- ZMIANA SŁUŻBOWA - zespół ratowników pełniących służbę w układzie zmianowym,
podzielonych na sekcje, zastępy i roty.

- ZOBOJĘTNIANIE - proces zachodzący przy dodawaniu do nadmiaru kwasu (zasady) takiej
ilości zasady (kwasu), że powstająca substancja ma odczyn obojętny (jej pH=7).