Nerwy ciała ludzkiego

NERVES OF THE HUMAN BODY – NERWY CIAŁA LUDZKIEGO

Nerve(s)/Nerve Branches

Nerwy/Gałe˛zie nerwo´w

Origin

Pocza˛tek

Course

Przebieg

Structures Innervated

Zakres unerwienia

Abdominopelvic
splanchnic

nerwy trzewne
brzuszno-miedniczne

dolne zwoje piersiowe
i zwoje le˛dz´wiowe pnia
wspo´łczulnego

biegna˛ przys´rodkowo i ku dołowi do zwojo´w
splotu aortowego i podbrzusznego

ruchowo: przedsynaptyczne wło´kna
wspo´łczulne dla naczyn´ krwionos´nych
oraz trzewi jamy brzusznej i miednicy

Abducent
(CN VI)

nerw odwodza˛cy
(NC VI)

most

przebija opone˛ twarda˛ na stoku; przechodzi
przez zatoke˛ jamista˛ i szczeline˛ oczodołowa˛
go´rna˛ w drodze do oczodołu

ruchowo: mie˛sien´ prosty boczny

Accessory (CN XI)

nerw dodatkowy
(NC XI)

korzen´ czaszkowy: rdzen´
przedłuz˙ony; korzen´
rdzeniowy: rdzen´ kre˛gowy

korzen´ rdzeniowy wste˛puje do jamy czaszki
przez otwo´r wielki, wychodzi z niej przez
otwo´r szyjny, biegnie przez tro´jka˛t boczny
szyi

ruchowo: mie˛sien´ mostkowo-obojczykowo-
-sutkowy i mie˛sien´ czworoboczny

Ansa cervicalis

pe˛tla szyjna

korzen´ go´rny: nerw
podje˛zykowy (wło´kna C1–C2)
korzen´ dolny: splot szyjny
(wło´kna C2–C3)

zste˛puje po powierzchni zewne˛trznej
pochewki naczyn´ szyjnych i mie˛s´niu
mostkowo-tarczowym

ruchowo: mie˛nie łopatkowo-gnykowy,
mostkowo-gnykowy, mostkowo-tarczowy

Anterior ethmoidal

nerw sitowy przedni

nerw nosowo-rze˛skowy
(NC V1)

rozpoczyna sie˛ w oczodole, biegnie przez
otwo´r sitowy przedni do jamy czaszki,
naste˛pnie przez blaszke˛ sitowa˛ kos´ci
sitowej do jamy nosowej

czuciowo: opona twarda dołu przedniego
czaszki; błony s´luzowe zatoki klinowej,
komo´rek sitowych i go´rnej cze˛s´ci jamy
nosowej

Anterior femoral
cutaneous

nerw sko´rny przedni
uda

nerw udowy (wło´kna L2–L3)

rozpoczyna sie˛ w tro´jka˛cie udowym,
przebija powie˛z´ szeroka˛ uda wzdłuz˙ mie˛s´nia
krawieckiego

czuciowo: sko´ra na powierzchni
przys´rodkowej i przedniej uda

Anterior interosseous

nerw mie˛dzykostny
przedni przedramienia

nerw pos´rodkowy w dalszej
cze˛s´ci dołu łokciowego

biegnie ku dołowi po błonie mie˛dzykostnej
przedramienia

ruchowo: mie˛sien´ zginacz palco´w głe˛boki,
mie˛sien´ zginacz kciuka długi i mie˛sien´
nawrotny czworoboczny

Auriculotemporal

nerw uszno-skroniowy nerw z˙uchwowy (NC V3)

z cze˛s´ci tylnej NC V3, biegnie mie˛dzy szyjka˛
z˙uchwy a przewodem słuchowym
zewne˛trznym, towarzyszy te˛tnicy skroniowej
powierzchownej

czuciowo: sko´ra do przodu od małz˙owiny
usznej i okolica skroniowa tylna, skrawek
i cze˛s´c´ obra˛bka małz˙owiny, sklepienie
przewodu słuchowego zewne˛trznego
i go´rna cze˛s´c´ błony be˛benkowej

Axillary

nerw pachowy

gała˛z´ kon´cowa pe˛czka
tylnego splotu ramiennego
(wło´kna C5–C6)

przechodzi na strone˛ tylna˛ ramienia przez
otwo´r czworoka˛tny razem z te˛tnica˛
okalaja˛ca˛ ramie˛ tylna˛, a naste˛pnie zawija
sie˛ woko´ł szyjki chirurgicznej kos´ci
ramiennej; oddaje nerw sko´rny boczny
ramienia

ruchowo: mie˛sien´ obły mniejszy i mie˛sien´
naramienny; czuciowo: staw ramienny
i sko´re˛ nad dolna˛ cze˛s´cia˛ mie˛s´nia
naramiennego

Buccal

nerw policzkowy

nerw z˙uchwowy (NC V3)

z grupy przedniej gałe˛zi NC V3 w dole
podskroniowym, biegnie do przodu i dociera
do policzka

czuciowo: sko´ra i błona s´luzowa policzka,
powierzchnia policzkowa dzia˛seł przy 2. i 3.
ze˛bie trzonowym

Calcaneal branches

gałe˛zie pie˛towe

nerw piszczelowy i nerw
łydkowy goleni do sko´ry pie˛ty

biegna˛ od kon´ca dalszego po stronie tylnej czuciowo: sko´ra pie˛ty

Cardiac plexus

splot sercowy

gałe˛zie sercowe szyjne
nerwu błe˛dnego i nerwy
sercowe od pnia
wspo´łczulnego

od łuku aorty i powierzchni tylnej serca,
wło´kna biegna˛ wzdłuz˙ te˛tnic wien´cowych,
do we˛zła zatokowo-przedsionkowego

tkanka we˛zła zatokowo-przedsionkowego
i te˛tnice wien´cowe; wło´kna przywspo´łczulne
zwalniaja˛ czynnos´c´ serca, zmniejszaja˛ siłe˛
skurczo´w i zwe˛z˙aja˛ te˛tnice; wło´kna
wspo´łczulne maja˛ działanie przeciwne

Cardiopulmonary
splanchnic

nerwy trzewne
sercowo-płucne

zwoje szyjne i piersiowe
go´rne pnia wspo´łczulnego

biegna˛ do przodu i przys´rodkowo
do sploto´w: sercowego, płucnego
i przełykowego

ruchowo: przewodza˛ wło´kna zazwojowe
wspo´łczulne do sploto´w nerwowych trzewi
klatki piersiowej

Cavernous nerves
of penis and clitoris

nerwy jamiste pra˛cia
i łechtaczki

przywspo´łczulne wło´kna
splotu nerwowego
sterczowego

przebijaja˛ błone˛ krocza i dochodza˛ do ciał
jamistych pra˛cia

ruchowo: te˛tnice s´limakowate ciał jamistych;
pobudzenie powoduje przekrwienie pod
wpływem cis´nienia te˛tniczego (wzwo´d)

Cervical splanchnic

nerwy trzewne szyjne

zwoje szyjne pnia
wspo´łczulnego

biegna˛ przys´rodkowo i ku dołowi do splotu
sercowego i płucnego

tkanka przewodza˛ca (we˛zły zatokowo-
-przedsionkowy i przedsionkowo-
-komorowy) i te˛tnice wien´cowe

Chorda tympani

struna be˛benkowa

nerw twarzowy (NC VII)
w obre˛bie kanału nerwu
twarzowego

biegnie przez jame˛ be˛benkowa˛, mie˛dzy
kowadełkiem a młoteczkiem; opuszcza kos´c´
skroniowa˛ w szczelinie skalisto-be˛benkowej
i dostaje sie˛ do dołu podskroniowego, gdzie
doła˛cza do nerwu je˛zykowego, biegna˛

ruchowo: s´linianka podz˙uchwowa
i podje˛zykowa; czuciowo: smak z dwo´ch
trzecich przednich je˛zyka

Nerve(s)/Nerve Branches

Nerwy/Gałe˛zie nerwo´w

Origin

Pocza˛tek

Course

Przebieg

Structures Innervated

Zakres unerwienia

Ciliary (long, short)

nerwy rze˛skowe
(długie i kro´tkie)

nerwy rze˛skowe długie
z nerwu nosowo-rze˛skowego
(NC V1); nerwy rze˛skowe
kro´tkie ze zwoju rze˛skowego

do tylnej powierzchni gałki ocznej

czuciowo: rogo´wke˛, spojo´wke˛; ruchowo:
ciało rze˛skowe i te˛czo´wke˛

Cluneal (superior,
middle, and inferior)

nerwy pos´ladkowe
(go´rne, s´rodkowe
i dolne)

nerwy pos´ladkowe go´rne:
gałe˛zie tylne L1, L2, i L3;
nerwy pos´ladkowe s´rodkowe:
gałe˛zie tylne S1, S2, i S3;
nerwy pos´ladkowe dolne:
nerw sko´rny tylny uda

nerwy go´rne krzyz˙uja˛ grzebien´ biodrowy;
nerwy s´rodkowe wychodza˛ z otworo´w
krzyz˙owych tylnych i biegna˛ do okolicy
pos´ladkowej; nerwy dolne zawijaja˛ sie˛ woko´ł
dolnego brzegu mie˛s´nia pos´ladkowego
wielkiego

czuciowo: sko´ra pos´ladko´w, czyli okolica
pos´ladkowa az˙ do kre˛tarza wie˛kszego

Coccygeal

nerw guziczny

stoz˙ek rdzeniowy rdzenia
kre˛gowego

gałe˛zie przednie i tylne ła˛cza˛ sie˛
z sa˛siednimi gałe˛ziami S4 i S5; gałe˛zie
przednie tworza˛ splot guziczny, od kto´rego
odchodzi nerw odbytowo-guziczny

czuciowo: sko´ra nad kos´cia˛ guziczna˛

Cochlear nerve

nerw s´limakowy

cze˛s´c´ nerwu przedsionkowo-
-s´limakowego (NC VIII)

biegnie przez przewo´d słuchowy
wewne˛trzny, wchodzi do wrzecionka, zwoje
spiralne s´limaka i wypustki obwodowe
znajduja˛ sie˛ w blaszce spiralnej

czuciowo: narza˛d spiralny (słuchu)

Common fibular
(peroneal)

nerw strzałkowy
wspo´lny

gała˛z´ kon´cowa (obok nerwu
piszczelowego) nerwu
kulszowego (wło´kna L4–S2)

rozpoczyna sie˛ w szczycie dołu podkolano-
wego; biegnie dalej wzdłuz˙ brzegu przys´rod-
kowego mie˛s´nia dwugłowego uda do strony
tylnej głowy strzałki; rozdwaja sie˛ na nerw
strzałkowy powierzchowny i głe˛boki w miejs-
cu, w kto´rym owija sie˛ woko´ł szyjki strzałki

czuciowo: sko´ra bocznej cze˛s´ci powierzchni
tylnej goleni za pos´rednictwem swojej gałe˛zi,
nerwu sko´rnego bocznego łydki; staw
kolanowy za pos´rednictwem gałe˛zi stawowej
ruchowo: głowa kro´tka mie˛s´nia dwugłowego
uda

Common palmar
digital

nerwy dłoniowe
wspo´lne palco´w

nerw pos´rodkowy i gała˛z´
powierzchowna nerwu
łokciowego

biegna˛ w kierunku dalszym na dłoni mie˛dzy
s´cie˛gnami długich zginaczy, rozdwajaja˛ sie˛
w dalszej cze˛s´ci re˛ki

gałe˛zie: nerwy dłoniowe włas´ciwe palco´w,
zaopatruja˛ sko´re˛ i stawy po stronie
dłoniowej palco´w, na kon´cach dalszych
ro´wniez˙ po stronie grzbietowej

Common plantar
digital

nerwy podeszwowe
wspo´lne palco´w

nerwy podeszwowe
przys´rodkowy i boczny

biegna˛ do przodu na stronie podeszwowej
stopy pomie˛dzy s´cie˛gnami zginaczy,
rozdwajaja˛ sie˛ w dalszym kon´cu stopy

gałe˛zie: nerwy podeszwowe włas´ciwe
palco´w, zaopatruja˛ sko´re˛ i stawy po stronie
podeszwowej, a w dalszym kon´cu stopy
ro´wniez˙ palce po stronie grzbietowej

Deep branch of radial
nerve

gała˛z´ głe˛boka nerwu
promieniowego

nerw promieniowy tuz˙ poniz˙ej
łokcia

owija sie˛ woko´ł szyjki kos´ci promieniowej
w mie˛s´niu odwracaczu; wnika do przedziału
tylnego przedramienia, staja˛c sie˛ nerwem
mie˛dzykostnym tylnym

ruchowo: mie˛sien´ prostownik promieniowy
kro´tki nadgarstka i mie˛sien´ odwracacz

Deep branch of ulnar
nerve

gała˛z´ głe˛boka nerwu
łokciowego

nerw łokciowy na nadgarstku,
w miejscu, gdzie przechodzi
mie˛dzy kos´cia˛ grochowata˛
a kos´cia˛ haczykowata˛
(wło´kna T1)

biegnie pomie˛dzy mie˛s´niami wyniosłos´ci
kłe˛biku, naste˛pnie w poprzek dłoni razem
z łukiem te˛tniczym dłoniowym głe˛bokim

ruchowo: mie˛s´nie kłe˛biku (odwodziciel,
zginacz i przeciwstawiacz palca małego),
mie˛s´nie glistowate palco´w IV i V, wszystkie
mie˛s´nie mie˛dzykostne, mie˛sien´
przywodziciel kciuka i głowe˛ głe˛boka˛
mie˛s´nia zginacza kro´tkiego kciuka

Deep fibular
(peroneal)

nerw strzałkowy
głe˛boki

nerw strzałkowy wspo´lny

rozpoczyna sie˛ mie˛dzy mie˛s´niem
strzałkowym długim a szyjka˛ strzałki;
biegnie przez mie˛sien´ prostownik palco´w
długi i kieruje sie˛ ku dołowi po błonie
mie˛dzykostnej; przechodzi pod troczkiem
prostowniko´w, mija koniec dalszy piszczeli
i dociera do powierzchni grzbietowej stopy

ruchowo: mie˛s´nie przedziału przedniego
goleni i mie˛s´nie grzbietu stopy; czuciowo:
sko´ra pierwszej przestrzeni mie˛dzypalcowej
(t.j. sko´ra przyległych powierzchni palco´w
I i II); wysyła gałe˛zie stawowe do stawo´w,
nad kto´rymi przebiega

Deep petrosal

nerw skalisty głe˛boki

splot szyjno-te˛tniczy
wewne˛trzny

biegnie w poprzek chrza˛stki wypełniaja˛cej
otwo´r poszarpany, ła˛czy sie˛ z nerwem
skalistym wie˛kszym przed wejs´ciem do
kanału skrzydłowego

prowadzi wło´kna wspo´łczulne zazwojowe
przeznaczone dla gruczołu łzowego i błony
s´luzowej jamy nosowej, podniebienia,
i go´rnej cze˛s´ci gardła

Deep temporal

nerwy skroniowe
głe˛bokie

nerw z˙uchwowy (NC V3)

biegna˛ w dole skroniowym ku go´rze, pod
mie˛s´niem skroniowym

ruchowo: mie˛sien´ skroniowy; czuciowo:
okostna˛ dołu skroniowego

Dorsal branch of ulnar
nerve

gała˛z´ grzbietowa
nerwu łokciowego

nerw łokciowy ok. 5 cm przed
troczkiem zginaczy

biegnie w kierunku dalszym pod mie˛s´niem
zginaczem nadgarstka łokciowym,
naste˛pnie przechodzi na strone˛ grzbietowa˛,
przebija powie˛z´ głe˛boka˛ i biegnie wzdłuz˙
strony przys´rodkowej grzbietu re˛ki, dzieli
sie˛ na 2–3 nerwy grzbietowe palco´w

czuciowo: sko´ra przys´rodkowej strony
grzbietu re˛ki i bliz˙szych cze˛s´ci palca V
i przys´rodkowej połowy palca IV (wyja˛tkowo
ro´wniez˙ przylegaja˛ce powierzchnie
bliz˙szych cze˛s´ci palco´w III i IV)

NERWY CIAŁA LUDZKIEGO

Aneksy 50

Nerve(s)/Nerve Branches

Nerwy/Gałe˛zie nerwo´w

Origin

Pocza˛tek

Course

Przebieg

Structures Innervated

Zakres unerwienia

Dorsal scapular

nerw grzbietowy
łopatki

gała˛z´ przednia nerwu C5
cze˛sto z udziałem wło´kien C4

przebija mie˛sien´ pochyły s´rodkowy,
zste˛puje głe˛biej do mie˛s´nia dz´wigacza
łopatki i wnika w gła˛b mie˛s´ni
ro´wnoległobocznych

ruchowo: mie˛s´nie ro´wnoległoboczne;
niekiedy mie˛sien´ dz´wigacz łopatki

Esophageal plexus

splot przełykowy

nerw błe˛dny, zwoje
wspo´łczulne, nerw trzewny
wie˛kszy

poniz˙ej rozwidlenia tchawicy nerwy błe˛dne
i wspo´łczulne tworza˛ splot woko´ł przełyku

wło´kna nerwu błe˛dnego (przywspo´łczulne)
i wspo´łczulne do mie˛s´ni gładkich i gruczoło´w
2/3 dolnych przełyku

External nasal

gała˛z´ nosowa
zewne˛trzna

nerw sitowy przedni (NC V1) przechodzi w jamie nosowej i pojawia sie˛

na twarzy mie˛dzy kos´cia˛ nosowa˛
a chrza˛stka˛ boczna˛ nosa

czuciowo: sko´re˛ grzbietu nosa ła˛cznie
z wierzchołkiem cze˛s´ci chrze˛stnej nosa

Facial (CN VII)

nerw twarzowy
(NC VII)

tylny brzeg mostu

biegnie przez przewo´d słuchowy
wewne˛trzny i kanał nerwu twarzowego
w cze˛s´ci skalistej kos´ci skroniowej,
opuszcza ja˛ przez otwo´r rylcowo-sutkowy;
gło´wny pien´ tworzy splot przyuszniczy

ruchowo: mie˛sien´ strzemia˛czkowy, brzusiec
tylny mie˛s´nia dwubrzus´cowego, mie˛sien´
rylcowo-gnykowy, mie˛s´nie wyrazowe twarzy
i mie˛sien´ naczaszny; czuciowo: cze˛s´c´ sko´ry
przewodu słuchowego zewne˛trznego,

ZOB. TEZ

˙

:

intermediate nerve

Femoral

nerw udowy

splot le˛dz´wiowy
(wło´kna L2–L4)

przechodzi poniz˙ej cze˛s´ci s´rodkowej
wie˛zadła pachwinowego, bocznie od naczyn´
udowych i dzieli sie˛ na gałe˛zie mie˛s´niowe
i sko´rne

ruchowo: mie˛s´nie grupy przedniej uda;
czuciowo: staw biodrowy i staw kolanowy;
sko´ra strony przednio-przys´rodkowej uda
i goleni

Frontal

nerw czołowy

nerw oczny (NC V1)

biegnie przez oczodo´ł na go´rnej powierzchni
mie˛s´nia dz´wigacza powieki go´rnej; dzieli
sie˛ na nerw nadoczodołowy i nerw
nadbloczkowy

czuciowo: sko´ra czoła, owłosiona sko´ra
głowy, powieka go´rna i nos; spojo´wka
powieki go´rnej i błona s´luzowa zatok
czołowych

Genitofemoral

nerw płciowo-udowy

splot le˛dz´wiowy
(wło´kna L1–L2)

zste˛puje po przedniej powierzchni mie˛s´nia
le˛dz´wiowego wie˛kszego i dzieli sie˛ na gała˛z´
płciowa˛ i udowa˛

czuciowo: gała˛z´ udowa zaopatruje sko´re˛
nad tro´jka˛tem udowym; gała˛z´ płciowa
zaopatruje moszne˛ albo wargi sromowe
wie˛ksze; ruchowo: gała˛z´ płciowa oddaje
gała˛z´ do mie˛s´nia dz´wigacza ja˛dra

Glossopharyngeal
(CN IX)

nerw je˛zykowo-
-gardłowy

nerw je˛zykowo-gardłowy
(NC IX)

wychodzi z czaszki przez otwo´r szyjny,
przechodzi mie˛dzy zwieraczem go´rnym
i s´rodkowym gardła do dołu migdałkowego;
wnika w tylna˛ 1/3 cze˛s´c´ je˛zyka

ruchowo: somatycznie mie˛sien´
rylcowo-gardłowy; wydzielniczo
(przedzwojowe wło´kna przywspo´łczulne)
s´linianke˛ przyuszna˛; czuciowo: tylne 2/3
je˛zyka (wła˛cznie z czuciem smaku), gardło,
jame˛ be˛benkowa˛, tra˛bke˛ słuchowa˛, kłe˛bek
szyjny i zatoke˛ szyjna˛

Great auricular

nerw uszny wielki

splot szyjny (wło´kna C2–C3)

biegnie pionowo ku go´rze po mie˛s´niu
mostkowo-obojczykowo-sutkowym
ro´wnolegle, do z˙yły szyjnej zewne˛trznej

czuciowo: sko´ra małz˙owiny usznej oraz
sa˛siaduja˛ca sko´ra owłosiona głowy i ka˛ta
z˙uchwy; powie˛z´ przyusznicza

Greater occipital

nerw potyliczny
wie˛kszy

gała˛z´ przys´rodkowa gałe˛zi
tylnej nerwu rdzeniowego C2

przebija głe˛bokie mie˛s´nie karku i mie˛sien´
czworoboczny a naste˛pnie kieruje sie˛
ku go´rze az˙ do szczytu głowy

ruchowo: mie˛sien´ wielodzielny szyi, mie˛sien´
po´łkolcowy głowy; czuciowo: sko´ra
owłosiona tylnej cze˛s´ci głowy

Greater palatine

nerw podniebienny
wie˛kszy

gała˛z´ zwoju skrzydłowo-
-podniebiennego (nerw
szcze˛kowy)

biegnie ku dołowi przez kanał i otwo´r
podniebienny wie˛kszy

ruchowo: wło´kna zazwojowe przywspo´łczul-
ne dla gruczoło´w podniebiennych; czucio-
wo: błona s´luzowa podniebienia twardego

Greater petrosal

nerw skalisty wie˛kszy

kolano nerwu twarzowego
(NC VII)

opuszcza kanał nerwu twarzowego przez
rozwo´r nerwu skalistego wie˛kszego; biegnie
w poprzek pokrywki jamy be˛benkowej i dalej
przez chrza˛stke˛ otworu poszarpanego, aby
przed wejs´ciem do kanału skrzydłowego
poła˛czyc´ sie˛ z nerwem skalistym głe˛bokim

ruchowo: wło´kna przedzwojowe
przywspo´łczulne biegna˛ce do zwoju
skrzydłowo-podniebiennego i przeznaczone
dla gruczołu łzowego, gruczoło´w s´luzowych
nosowych, podniebiennych i go´rnej cze˛s´ci
gardła

Greater splanchnic

nerw trzewny wie˛kszy zwoje wspo´łczulne piersiowe

od 5.–6. do 9.–10.

najwyz˙szy nerw trzewny brzuszno-
-miedniczny; biegnie do przodu
i przys´rodkowo po trzonach kre˛go´w
piersiowych, przebija przepone˛ i dochodzi
do pnia trzewnego, kto´ry zaopatruje

ruchowo: prowadzi wło´kna przedzwojowe
wspo´łczulne do zwojo´w trzewnych, kto´re
unerwiaja˛ gałe˛zie pnia trzewnego i ich
dalsze odgałe˛zienia oraz odpowiednie
odcinki jelita

Hypogastric

nerw podbrzuszny

przedłuz˙enie splotu
podbrzusznego go´rnego
w do´ł do miednicy

biegnie do przodu od kos´ci krzyz˙owej
w swojej pochewce, aby po poła˛czeniu sie˛
z nerwami trzewnymi miednicznymi
utworzyc´ splot podbrzuszny dolny

ruchowo: prowadzi wło´kna wspo´łczulne
przedzwojowe i zazwojowe przeznaczone
dla trzewi miednicy; czuciowo: prowadzi
wło´kna bo´lowe z wewna˛trzotrzewnowych
narza˛do´w miednicy (np. dno i trzon macicy)

NERWY CIAŁA LUDZKIEGO

Aneksy 51

Nerve(s)/Nerve Branches

Nerwy/Gałe˛zie nerwo´w

Origin

Pocza˛tek

Course

Przebieg

Structures Innervated

Zakres unerwienia

Hypoglossal (CN XII)

nerw podje˛zykowy
(NC XII)

mie˛dzy piramida˛ a oliwka˛
rdzenia przedłuz˙onego

przebiega przez kanał nerwu
podje˛zykowego i dalej do przodu i dołu,
przys´rodkowo od ka˛ta z˙uchwy, mie˛dzy
mie˛s´niem z˙uchwowo-gnykowym
a gnykowo-je˛zykowym

ruchowo: wewne˛trzne i zewne˛trzne mie˛s´nie
je˛zyka (z wyja˛tkiem mie˛s´nia
podniebienno-je˛zykowego)

Iliohypogastric

nerw biodrowo-
-podbrzuszny

splot le˛dz´wiowy (wło´kna L1)

biegnie ro´wnolegle do grzebienia
biodrowego; przebija mie˛sien´ poprzeczny
brzucha; jego gałe˛zie przebijaja˛ rozcie˛gno
mie˛s´nia skos´nego zewne˛trznego, aby
dotrzec´ do okolicy pachwinowej i okolicy
łonowej

ruchowo: mie˛sien´ skos´ny wewne˛trzny
i poprzeczny brzucha; czuciowo: gała˛z´
sko´rna boczna zaopatruje go´rno-boczny
kwadrant pos´ladka, sko´re˛ nad grzebieniem
biodrowym i okolice˛ podbrzusza

Ilioinguinal

nerw biodrowo-
-pachwinowy

splot le˛dz´wiowy (wło´kna L1)

biegnie mie˛dzy druga˛ a trzecia˛ warstwa˛
mie˛s´ni s´ciany brzucha, przechodzi przez
kanał pachwinowy i dzieli sie˛ na gałe˛zie
udowa˛ i mosznowa˛ lub wargowa˛

ruchowo: najniz˙sza cze˛s´c´ mie˛s´nia skos´nego
wewne˛trznego i poprzecznego brzucha;
czuciowo: gała˛z´ udowa zaopatruje sko´re˛
nad tro´jka˛tem udowym; gała˛z´ płciowa
zaopatruje wzgo´rek łonowy i przyległa˛ sko´re˛
warg sromowych wie˛kszych albo moszny

Inferior alveolar

nerw ze˛bodołowy
dolny

gała˛z´ kon´cowa (obok nerwu
je˛zykowego) pnia tylnego
nerwu z˙uchwowego (NC V3)

zste˛puje mie˛dzy mie˛s´niem skrzydłowym
bocznym a przys´rodkowym w dole
podskroniowym, by wejs´c´ do kanału
z˙uchwowego

czuciowo: ze˛by dolne, oze˛bna˛, okostna˛
i dzia˛sła z˙uchwy,

ZOB. TEZ

˙

:

nervus

mylohyus, mental nerve

Inferior anal (rectal)

nerwy odbytowe
(odbytnicze) dolne

nerw sromowy
(wło´kna S2–S4)

opuszcza miednice˛ przez kanał sromowy
(poziom kolca kulszowego), biegnie
przys´rodkowo przez ciało tłuszczowe dołu
kulszowo-odbytniczego w kierunku kanału
odbytu

ruchowo: mie˛sien´ zwieracz odbytu
zewne˛trzny; czuciowo: sko´re˛ odbytu, sko´re˛
okolicy odbytu

Inferior gluteal

nerw pos´ladkowy
dolny

splot krzyz˙owy
(wło´kna L5–S2)

opuszcza miednice˛ przez otwo´r kulszowy
wie˛kszy poniz˙ej mie˛s´nia gruszkowatego
i dzieli sie˛ na kilka gałe˛zi

ruchowo: mie˛sien´ pos´ladkowy wielki

Infraorbital

nerw podoczodołowy

gała˛z´ kon´cowa nerwu
szcze˛kowego (NC V2)

biegnie w s´cianie dolnej oczodołu i wychodzi
na zewna˛trz przez otwo´r podoczodołowy

czuciowo: sko´ra policzka, powieki dolnej,
powierzchni bocznej nosa, dolnej cze˛s´ci
przegrody nosa i wargi go´rnej, go´rne ze˛by
przedtrzonowe, kły i siekacze, błona
s´luzowa zatoki szcze˛kowej i wargi go´rnej

Infratrochlear

nerw podbloczkowy

nerw nosowo-rze˛skowy
(NC V1)

biegnie wzdłuz˙ przys´rodkowej s´ciany
oczodołu do powieki go´rnej

czuciowo: sko´ra i spojo´wka powieki go´rnej

Intercostals

nerwy mie˛dzyz˙ebrowe gałe˛zie przednie nerwo´w

Th1–Th11

biegna˛ w przestrzeniach mie˛dzyz˙ebrowych
pomie˛dzy warstwa˛ mie˛s´ni mie˛dzy-
z˙ebrowych wewne˛trznych oraz
najgłe˛bszych

ruchowo: mie˛s´nie mie˛dzyz˙ebrowe; dolne
nerwy zaopatruja˛ mie˛s´nie przednio-bocznej
s´ciany brzucha; czuciowo: sko´ra
pokrywaja˛ca mie˛s´nie oraz połoz˙ona
pod nimi opłucna i otrzewna

Intermediary

nerw pos´redni

wychodzi z mostu jako
korzen´ mniejszy nerwu
twarzowego (NC VII)

przechodzi przez przewo´d słuchowy
wewne˛trzny, w kto´rego dnie ła˛czy sie˛
z korzeniem wie˛kszym nerwu twarzowego

ruchowo: presynaptyczne wło´kna przy-
wspo´łczulne przeznaczone dla zwoju skrzy-
dłowo-podniebiennego i podz˙uchwowego
dochodza˛ do nich odpowiednio przez nerw
skalisty wie˛kszy i strune˛ be˛benkowa˛; czu-
ciowo: smak z przednich 2/3 je˛zyka i pod-
niebienia mie˛kkiego

Lacrimal

nerw łzowy

nerw oczny (NC V1)

przechodzi przez powie˛z´ powieki go´rnej
w pobliz˙u ka˛ta bocznego oka

czuciowo: niewielki obszar sko´ry i spojo´wki
w cze˛s´ci bocznej powieki go´rnej

Lateral branch
of median nerve

gała˛z´ boczna nerwu
pos´rodkowego

nerw pos´rodkowy po wyjs´ciu
z kanału nadgarstka

biegnie po stronie bocznej re˛ki, do dłoniowej
powierzchni kciuka, s´ro´dre˛cza i strony
promieniowej palca wskazuja˛cego

ruchowo: pierwszy mie˛sien´ glistowaty;
czuciowo: sko´ra powierzchni dłoniowej
i dalszego odcinka powierzchni grzbietowej
kciuka oraz strony promieniowej palca
wskazuja˛cego

Lateral cutaneous
nerve of forearm

nerw sko´rny boczny
przedramienia

przedłuz˙enie nerwu
mie˛s´niowo-sko´rnego (wło´kna
C6–C7)

zste˛puje po stronie bocznej przedramienia
do nadgarstka

czuciowo: sko´ra powierzchni bocznej
przedramienia

Lateral cutaneous
nerve of thigh

nerw sko´rny boczny
uda

splot le˛dz´wiowy (wło´kna
L2–L3)

biegnie pod wie˛zadłem pachwinowym, 2–3
cm przys´rodkowo od kolca biodrowego
przedniego go´rnego

czuciowo: sko´ra na przedniej i bocznej
powierzchni uda

NERWY CIAŁA LUDZKIEGO

Aneksy 52

Nerve(s)/Nerve Branches

Nerwy/Gałe˛zie nerwo´w

Origin

Pocza˛tek

Course

Przebieg

Structures Innervated

Zakres unerwienia

Lateral pectoral

nerw piersiowy
boczny

pe˛czek boczny splotu
ramiennego (wło´kna C5–C7)

przebija powie˛z´ obojczykowo-piersiowa˛
i dochodzi do tylnej powierzchni mie˛s´ni
piersiowych

ruchowo: gło´wnie mie˛sien´ piersiowy
wie˛kszy, ła˛czy sie˛ tez˙ pe˛tla˛ z nerwem
piersiowym przys´rodkowym, kto´ry unerwia
mie˛sien´ piersiowy mniejszy

Lateral plantar

nerw podeszwowy
boczny

mniejsza z gałe˛zi kon´cowych
nerwu piszczelowego (wło´kna
S1–S2)

biegnie po stronie bocznej stopy mie˛dzy
mie˛s´niem czworobocznym podeszwy
a mie˛s´niem zginaczem palco´w kro´tkim,
dzieli sie˛ na gałe˛zie powierzchowna˛
i głe˛boka˛

ruchowo: mie˛sien´ czworoboczny podeszwy,
odwodziciel palca małego, zginacz palca
małego kro´tki; gała˛z´ głe˛boka zaopatruje
mie˛s´nie mie˛dzykostne podeszwowe
i grzbietowe, trzy boczne mie˛s´nie glistowa-
te, oraz mie˛sien´ przywodziciel palucha;
czuciowo: sko´ra podeszwy bocznie od linii
przechodza˛cej przez s´rodek palca IV

Least splanchnic

nerw trzewny
najniz˙szy

dwunasty (najniz˙szy) zwo´j
piersiowy pnia wspo´łczulnego

biegnie przez przepone˛ z pniem
wspo´łczulnym i kon´czy sie˛ w splocie
nerkowym

ruchowo: przedzwojowe wło´kna
wspo´łczulne do te˛tnic nerkowych oraz
ich odgałe˛zien´

Lesser occipital

nerw potyliczny
mniejszy

splot szyjny (wło´kna C2–C3)

biegnie ku go´rze i tyłowi, ro´wnolegle
do brzegu przednio-go´rnego mie˛s´nia
mostkowo-obojczykowo-sutkowego

czuciowo: sko´ra tylnej powierzchni
małz˙owiny usznej i przyległa sko´ra głowy

Lesser palatine

nerw podniebienny
mniejszy

zwo´j skrzydłowo-
-podniebienny (nerw
szcze˛kowy – NC V2)

biegnie do dołu przez kanał podniebienny
i otwo´r podniebienny mniejszy

ruchowo: zazwojowe wło´kna przy-
wspo´łczulne do gruczoło´w podniebienia
mie˛kkiego; czuciowo: błona s´luzowa
podniebienia mie˛kkiego

Lesser petrosal

nerw skalisty mniejszy splot be˛benkowy (nerw

je˛zykowo-gardłowy – NC IX)

przebija pokrywke˛ jamy be˛benkowej,
przechodza˛c z jamy be˛benkowej do dołu
s´rodkowego czaszki; biegnie do przodu,
a naste˛pnie ku dołowi przez szczeline˛
klinowo-skalista˛

ruchowo: prowadzi przedzwojowe wło´kna
przywspo´łczulne do zwoju usznego,
z kto´rego wychodza˛ wło´kna wydzielnicze
dla s´linianki przyusznej

Lesser splanchnic

nerw trzewny
mniejszy

10. i 11. zwo´j piersiowy
pnia wspo´łczulnego

biegnie do przodu i przys´rodkowo, przebija
przepone˛ i dochodzi do zwoju
aortowo-nerkowego

ruchowo: presynaptyczne wło´kna
wspo´łczulne do zwojo´w przedkre˛gowych;
czuciowo: aferentne wło´kna trzewne
z go´rnej cze˛s´ci przewodu z˙oła˛dkowo-
-jelitowego

Lingual

nerw je˛zykowy

gała˛z´ kon´cowa (razem
z nerwem ze˛bodołowym
dolnym) pnia tylnego nerwu
z˙uchwowego (NC V3)

w dole podskroniowym doła˛cza do niego
struna be˛benkowa; biegnie do przodu i do
dołu pomie˛dzy mie˛s´niami skrzydłowymi
przys´rodkowym i bocznym, powyz˙ej mie˛s´nia
z˙uchwowo-gnykowego wchodzi do jamy
ustnej

ruchowo: presynaptyczne wło´kna
przywspo´łczulne do zwoju podz˙uchwowego
dla s´linianki podz˙uchwowej i podje˛zykowej;
czuciowo: 2/3 przednie je˛zyka, dno jamy
ustnej i powierzchnie˛ je˛zykowa˛ dzia˛seł
z˙uchwy

Long thoracic

nerw piersiowy długi

gałe˛zie przednie nerwo´w
C5–C7

zste˛puje za gałe˛ziami nerwo´w C8 i Th1
i biegnie dalej na powierzchni zewne˛trznej
mie˛s´nia ze˛batego przedniego

ruchowo: mie˛sien´ ze˛baty przedni

Lower subscapular

nerw podłopatkowy
dolny

pe˛czek tylny splotu
ramiennego (wło´kna C5–C6)

biegnie ku dołowi i do boku, pod te˛tnica˛
i z˙yła˛ podłopatkowa˛ do mie˛s´nia
podłopatkowego i mie˛s´nia obłego
wie˛kszego

ruchowo: dolna cze˛s´c´ mie˛s´nia
podłopatkowego i mie˛sien´ obły wie˛kszy

Lumbar splanchnic

nerwy trzewne
le˛dz´wiowe

zwoje le˛dz´wiowe pnia
wspo´łczulnego

biegnie do przodu i przys´rodkowo po
trzonach kre˛go´w le˛dz´wiowych do zwojo´w
przedkre˛gowych splotu aortowego

ruchowo: przedsynaptyczne wło´kna
wspo´łczulne dla trzewi dolnej cze˛s´ci jamy
brzusznej i miednicy; czuciowo: trzewne
wło´kna aferentne z tych narza˛do´w

Mandibular [CN V3]

nerw z˙uchwowy
(NC V3)

zwo´j tro´jdzielny (korzen´
ruchowy z mostu)

zste˛puje przez otwo´r owalny do dołu
podskroniowego; dzieli sie˛ na pnie przedni
i tylny, z kto´rych przedni dzieli sie˛ zaraz na
szereg mniejszych gałe˛zi, tylny zas´
rozdwaja sie˛ na nerw je˛zykowy i nerw
ze˛bodołowy dolny

ruchowo: mie˛s´nie z˙ucia, mie˛sien´
z˙uchwowo-gnykowy, brzusiec przedni
mie˛s´nia dwubrzus´cowego, mie˛sien´
napinacz błony be˛benkowej i napinacz
podniebienia mie˛kkiego; czuciowo: sko´ra
pokrywaja˛ca z˙uchwe˛ (z wyja˛tkiem ka˛ta),
dolna połowa jamy ustnej (wła˛cznie
z ze˛bami, dzia˛słami, błona˛ s´luzowa˛ dna
jamy ustnej, przedsionka i 2/3 przednich
je˛zyka) oraz staw skroniowo-z˙uchwowy

Masseteric

nerw z˙waczowy

pien´ przedni nerwu
z˙uchwowego (NC V3)

biegnie do boku przez wcie˛cie z˙uchwy

ruchowo: mie˛sien´ z˙wacz; czuciowo: staw
skroniowo-z˙uchwowy

NERWY CIAŁA LUDZKIEGO

Aneksy 53

Nerve(s)/Nerve Branches

Nerwy/Gałe˛zie nerwo´w

Origin

Pocza˛tek

Course

Przebieg

Structures Innervated

Zakres unerwienia

Maxillary [CN V2]

nerw szcze˛kowy
(NC V2)

zwo´j tro´jdzielny

biegnie do przodu przez otwo´r okra˛gły
do dołu skrzydłowo-podniebiennego,
oddaje korzenie czuciowe zwoju
skrzydłowo-podniebiennego (gałe˛zie
tego zwoju uwaz˙ane sa˛ za gałe˛zie nerwu
szcze˛kowego); gło´wny pien´ biegnie dalej
do przodu przez szczeline˛ oczodołowa˛
dolna˛ jako nerw podoczodołowy

ruchowo: pocza˛tkowo nie zawiera wło´kien
ruchowych; przez gałe˛zie zwoju skrzyd-
łowo-podniebiennego rozprowadza zazwo-
jowe wło´kna przywspo´łczulne przezna-
czone dla gruczołu łzowego i gruczoło´w
s´luzowych jamy nosowej, podniebienia
i go´rnej cze˛s´ci gardła; czuciowo: sko´ra
pokrywaja˛ca szcze˛ke˛, błona s´luzowa tylnej
cze˛s´ci jamy nosowej i zatoki szcze˛kowej;
go´rna połowa jamy ustnej (wła˛cznie z ze˛-
bami, dzia˛słami, błona˛ s´luzowa˛ podniebie-
nia, przedsionka jamy ustnej i policzka)

Medial branch
of median nerve

gała˛z´ przys´rodkowa
nerwu pos´rodkowego

nerw pos´rodkowy po
przejs´ciu na powierzchnie˛
dłoniowa˛ re˛ki

biegnie przys´rodkowo do przylegaja˛cych
do siebie powierzchni palco´w
wskazuja˛cego, s´rodkowego i obra˛czkowego

ruchowo: mie˛sien´ glistowaty II; czuciowo:
sko´ra powierzchni dłoniowej i dalszej cze˛s´ci
powierzchni grzbietowej przylegaja˛cych
do siebie powierzchni palco´w II, III i IV

Medial cutaneous
nerve of arm

nerw sko´rny
przys´rodkowy
ramienia

pe˛czek przys´rodkowy splotu
ramiennego (wło´kna C8
i Th1)

biegnie wzdłuz˙ powierzchni przys´rodkowej
z˙yły pachowej, ła˛czy sie˛ z nerwem
mie˛dzyz˙ebrowo-ramiennym

czuciowo: sko´ra przys´rodkowej powierzchni
ramienia

Medial cutaneous
nerve of forearm

nerw sko´rny
przys´rodkowy
przedramienia

pe˛czek przys´rodkowy splotu
ramiennego (wło´kna C8
i Th1)

biegnie mie˛dzy te˛tnica˛ a z˙yła˛ pachowa˛

czuciowo: sko´ra przys´rodkowej powierzchni
przedramienia

Medial cutaneous
nerve of leg

nerw sko´rny
przys´rodkowy goleni

nerw udowo-goleniowy

zste˛puje po przys´rodkowej stronie goleni
wzdłuz˙ z˙yły odpiszczelowej

sko´ra przednio-przys´rodkowej powierzchni
goleni i przys´rodkowej powierzchni stopy

Medial dorsal
cutaneous nerve

nerw sko´rny
grzbietowy
przys´rodkowy

nerw strzałkowy
powierzchowny

zste˛puje w poprzek kostki, biegna˛c do
przodu po przys´rodkowej stronie grzbietu
stopy

zaopatruje wie˛kszos´c´ sko´ry grzbietu stopy;
bliz˙sze cze˛s´ci palco´w stopy, z wyja˛tkiem
sko´ry mie˛dzy paluchem a palcem II

Medial pectoral

nerw piersiowy
przys´rodkowy

pe˛czek przys´rodkowy splotu
ramiennego (wło´kna C8
i Th1)

biegnie miedzy te˛tnica˛ pachowa˛ a z˙yła˛
pachowa˛ i wnika w mie˛sien´ piersiowy
mniejszy od tyłu

ruchowo: mie˛sien´ piersiowy mniejszy
i cze˛s´c´ wie˛kszego

Medial plantar

nerw podeszwowy
przys´rodkowy

wie˛ksza z gałe˛zi kon´cowych
nerwu piszczelowego (wło´kna
L4 i L5)

biegnie dalej na stope˛ mie˛dzy mie˛s´niem
odwodzicielem palucha a zginaczem
kro´tkim palco´w, dzieli sie˛ na gałe˛zie
mie˛s´niowe i sko´rne

ruchowo: mie˛sien´ odwodziciel palucha,
zginacz kro´tki palco´w, zginacz kro´tki
palucha i mie˛sien´ glistowaty I; czuciowo:
sko´ra strony przys´rodkowej podeszwy stopy
i pierwszych trzech palco´w

Median

nerw pos´rodkowy

rozpoczyna sie˛ dwoma
korzeniami, jednym z pe˛czka
bocznego splotu ramiennego
(wło´kna C6–C7) i drugim
z pe˛czka przys´rodkowego
(wło´kna C8 i Th1); korzenie
te ła˛cza˛ sie˛ bocznie od te˛tnicy
pachowej

biegnie przez cała˛ długos´c´ ramienia,
przechodzi na strone˛ przys´rodkowa˛ te˛tnicy
ramiennej; opuszcza do´ł łokciowy pomie˛dzy
głowami mie˛s´nia nawrotnego obłego,
biegnie mie˛dzy warstwa˛ s´rodkowa˛
a głe˛boka˛ w przednim przedziale przed-
ramienia; lez˙y powierzchownie tuz˙ powyz˙ej
nadgarstka i przechodzi pod troczkiem
zginaczy (wie˛zadłem poprzecznym
nadgarstka), biegna˛c przez kanał
nadgarstka

ruchowo: mie˛s´nie zginacze przedramienia
(z wyja˛tkiem mie˛s´nia zginacza łokciowego
nadgarstka, połowy łokciowej mie˛s´nia
zginacza głe˛bokiego palco´w); mie˛s´nie kłe˛bu
kciuka (z wyja˛tkiem mie˛s´nia przywodziciela
kciuka i głowy głe˛bokiej mie˛s´nia zginacza
kciuka długiego), boczne mie˛s´nie glistowate
(II i III); czuciowo: sko´ra powierzchni
dłoniowej i w kon´cach dalszych powierzchni
grzbietowej trzech i po´ł palca od strony
promieniowej wraz z przyległym s´ro´dre˛czem

Mental

nerw bro´dkowy

gała˛z´ kon´cowa nerwu ze˛bo-
dołowego dolnego (NC V3)

wychodzi z kanału z˙uchwy przez otwo´r
bro´dkowy

czuciowo: sko´ra bro´dki, sko´ra i błona
s´luzowa wargi dolnej

Musculocutaneous

nerw mie˛s´niowo-
-sko´rny

pe˛czek boczny splotu
ramiennego (wło´kna C5-C7)

przebija wewne˛trzna˛ powierzchnie˛ mie˛s´nia
kruczo-ramiennego i zste˛puje dalej mie˛dzy
mie˛s´niem dwugłowym ramienia a mie˛s´niem
ramiennym

ruchowo: mie˛s´nie zginacze ramienia
(kruczo-ramienny, dwugłowy ramienia
i ramienny); czuciowo: jego przedłuz˙eniem
jest nerw sko´rny boczny przedramienia

Nasociliary

nerw nosowo-
-rze˛skowy

nerw oczny (NC V1)

rozpoczyna sie˛ w szczelinie oczodołowej
go´rnej, biegnie do przodu i przys´rodkowo
przez zagałkowa˛ cze˛s´c´ oczodołu, oddaje
korzen´ czuciowy zwoju rze˛skowego
i kon´czy sie˛ jako nerw podbloczkowy oraz
gałe˛ziami nosowymi

ruchowo: pocza˛tkowo nie zawiera wło´kien
ruchowych; gałe˛zie zwoju rze˛skowego (ner-
wy rze˛skowe kro´tkie) prowadza˛ zazwojowe
wło´kna wspo´łczulne i przywspo´łczulne
do ciała rze˛skowego i te˛czo´wki; czuciowo:
czucie dotyku z gałki ocznej (ze spojo´wki
i rogo´wki); błona s´luzowa komo´rek sitowych
i przednio-go´rnej cze˛s´ci jamy nosowej;
sko´ra nasady, grzbietu i wierzchołka nosa

NERWY CIAŁA LUDZKIEGO

Aneksy 54

Nerve(s)/Nerve Branches

Nerwy/Gałe˛zie nerwo´w

Origin

Pocza˛tek

Course

Przebieg

Structures Innervated

Zakres unerwienia

Nasopalatine

nerw nosowo-
-podniebienny

zwo´j skrzydłowo-
-podniebienny (nerw
szcze˛kowy – NC V2)

wychodzi z dołu skrzydłowo-podniebiennego
przez otwo´r klinowo-podniebienny; dochodzi
do przegrody nosowej i dalej biegnie po niej
do przodu i ku dołowi; przechodzi przez
otwo´r przysieczny do podniebienia

ruchowo: zazwojowe wło´kna przywspo´łczulne
do gruczoło´w błony s´luzowej przegrody
nosa; czuciowo: błona s´luzowa przegrody
nosowej i przedniej cze˛s´ci podniebienia

Nerves to lateral/
medial pterygoid

nerwy skrzydłowe
boczny i przys´rodkowy

pien´ przedni nerwu
z˙uchwowego (NC V3)

rozpoczyna sie˛ w dole podskroniowym,
tuz˙ pod otworem owalnym

ruchowo: mie˛s´nie skrzydłowe boczny
i przys´rodkowy

Nerve to mylohyoid

nerw z˙uchwowo-
-gnykowy

nerw ze˛bodołowy dolny

odchodzi od tylnej powierzchni nerwu
ze˛bodołowego dolnego, tuz˙ nad otworem
z˙uchwowym; biegnie w bruz´dzie kostnej na
powierzchni przys´rodkowej gałe˛zi z˙uchwy

ruchowo: mie˛sien´ z˙uchwowo-gnykowy
i brzusiec przedni mie˛s´nia dwubrzus´cowego

Nerve to obturator
internus

nerw mie˛s´nia zasłono-
wego wewne˛trznego

splot krzyz˙owy (L5, S1, i S2) dostaje sie˛ w okolice˛ pos´ladkowa˛ przez

otwo´r kulszowy wie˛kszy pod mie˛s´niem
gruszkowatym; biegnie ku dołowi do tyłu od
kolca kulszowego; przechodzi przez otwo´r
kulszowy mniejszy i wnika w mie˛sien´
zasłaniacz wewne˛trzny

ruchowo: mie˛sien´ bliz´niaczy go´rny i mie˛sien´
zasłaniacz wewne˛trzny

Nerve of pterygoid
canal

nerw kanału
skrzydłowego

utworzony przez poła˛czenie
nerwu skalistego wie˛kszego
z nerwem skalistym głe˛bokim

biegnie przez kanał skrzydłowy do zwoju
skrzydłowo-podniebiennego w dole
skrzydłowo-podniebiennym

ruchowo: prowadzi zazwojowe wło´kna
wspo´łczulne i przedzwojowe wło´kna
przywspo´łczulne do zwoju skrzydłowo-
-podniebiennego

Nerve to quadratus
femoris

nerw mie˛s´nia
czworobocznego uda

splot krzyz˙owy (L5, S1, i S2) wychodzi z miednicy przez otwo´r kulszowy

wie˛kszy przykryty nerwem kulszowym

ruchowo: mie˛sien´ bliz´niaczy dolny i mie˛sien´
czworoboczny uda; czuciowo: staw biodrowy

Nerve to stapedius
muscle

nerw strzemia˛czkowy

nerw twarzowy (NC VII)

odchodzi od nerwu twarzowego w miejscu,
gdzie zste˛puje on w swoim kanale do tyłu
od mie˛s´nia

ruchowo: mie˛sien´ strzemia˛czkowy

Nerve to tensor
tympani muscle

nerw mie˛s´nia
napinacza błony
be˛benkowej

zwo´j uszny (nerw
z˙uchwowy – NC V3)

biegnie wzdłuz˙ cze˛s´ci chrze˛stnej tra˛bki
słuchowej do po´łkanału mie˛s´nia napinacza
błony be˛benkowej

ruchowo: mie˛sien´ napinacz błony
be˛benkowej

Nerve to tensor veli
palatini muscle

nerw mie˛s´nia
napinacza podnie-
bienia mie˛kkiego

pien´ przedni nerwu
z˙uchwowego (NC V3)

rozpoczyna sie˛ jako gała˛z´ nerwu
skrzydłowego przys´rodkowego

ruchowo: mie˛sien´ napinacz podniebienia
mie˛kkiego

Obturator

nerw zasłonowy

splot le˛dz´wiowy
(wło´kna L2–L4)

przechodzi na udo przez otwo´r zasłoniony,
naste˛pnie sie˛ dzieli; jago gała˛z´ przednia
zste˛puje mie˛dzy mie˛s´niami przywodzicielami
długim i kro´tkim; jego gała˛z´ tylna zste˛puje
mie˛dzy mie˛s´niem przywodzicielem kro´tkim
a mie˛s´niem przywodzicielem wielkim

ruchowo: gała˛z´ przednia zaopatruje mie˛s´nie
przywodziciel długi, przywodziciel kro´tki,
smukły i grzebieniowy; gała˛z´ tylna
zaopatruje mie˛sien´ zasłaniacz zewne˛trzny
i mie˛sien´ przywodziciel wielki; czuciowo:
sko´ra powierzchni przys´rodkowej uda
powyz˙ej kolana

Oculomotor [CN III]

nerw okoruchowy
(NC III)

do´ł mie˛dzykonarowy
s´ro´dmo´zgowia

przebija opone˛ twarda˛ bocznie od wyrostka
pochyłego tylnego, biegnie w s´cianie
bocznej zatoki jamistej, wchodzi do
oczodołu przez szczeline˛ oczodołowa˛ go´rna˛
i dzieli sie˛ na gałe˛zie go´rna˛ i dolna˛

ruchowo: wszystkie mie˛s´nie zewna˛trzgałkowe
z wyja˛tkiem mie˛s´nia skos´nego go´rnego
i prostego bocznego; przedzwojowe wło´kna
przywspo´łczulne do zwoju rze˛skowego
dla ciała rze˛skowego i zwieracza z´renicy

Olfactory [CN I]

nerw we˛chowy (NC I)

komo´rki we˛chowe nabłonka
we˛chowego (błony s´luzowej)
sklepienia jamy nosowej

około 20 pe˛czko´w wło´kien nerwowych
biegnie do go´ry przez otworki blaszki sitowej
do opuszki we˛chowej (do´ł przedni czaszki)

czuciowo: cze˛s´c´ we˛chowa błony s´luzowej
nosa (zmysł we˛chu)

Ophthalmic [CN V1]

nerw oczny (NC V1)

zwo´j tro´jdzielny

biegnie do przodu w s´cianie bocznej zatoki
jamistej, wchodzi do oczodołu przez
szczeline˛ oczodołowa˛ go´rna˛, dzieli sie˛ na
nerwy: czołowy, nosowo-rze˛skowy i łzowy

czuciowo: czucie ogo´lne z gałki ocznej
(spojo´wka i rogo´wka); błona s´luzowa
komo´rek sitowych i zatoki czołowej, opona
twarda przedniego dołu czaszki, sierpa
mo´zgu i namiotu mo´z˙dz˙ku, przednio-go´rna
cze˛s´c´ jamy nosowej; sko´ra czoła, powieki
go´rnej; nasada, grzbiet i wierzchołek nosa

Optic [CN II]

nerw wzrokowy
(NC II)

komo´rki zwojowe siatko´wki

wychodzi z oczodołu przez kanał wzrokowy;
wło´kna z nosowych poło´wek siatko´wki
przechodza˛ na przeciwna˛ strone˛
w skrzyz˙owaniu nerwo´w wzrokowych; wło´kna
biegna˛ dalej w pasmach wzrokowych, kto´rymi
dochodza˛ do ciał kolankowatych bocznych,
wzgo´rko´w go´rnych i pola przedpokrywowego

czuciowo: widzenie z siatko´wki

NERWY CIAŁA LUDZKIEGO

Aneksy 55

Nerve(s)/Nerve Branches

Nerwy/Gałe˛zie nerwo´w

Origin

Pocza˛tek

Course

Przebieg

Structures Innervated

Zakres unerwienia

Palmar cutaneous
branch of median
nerve

gała˛z´ (sko´rna)
dłoniowa nerwu
pos´rodkowego

odchodzi od nerwu
pos´rodkowego, tuz˙ powyz˙ej
troczka zginaczy

biegnie mie˛dzy s´cie˛gnem mie˛s´nia
dłoniowego długiego a zginacza
promieniowego nadgarstka, przechodzi
powierzchownie po troczku zginaczy

czuciowo: sko´ra s´rodkowej cze˛s´ci dłoni

Palmar cutaneous
branch of ulnar nerve

gała˛z´ (sko´rna)
dłoniowa nerwu
łokciowego

odchodzi od nerwu
łokciowego w s´rodkowej
cze˛s´ci przedramienia

zste˛puje razem z te˛tnica˛ łokciowa˛ i przebija
powie˛z´ w 1/3 dalszej przedramienia

czuciowo: sko´ra nasady przys´rodkowej
dłoni, nad przys´rodkowymi kos´c´mi
nadgarstka

Pelvic splanchnic

nerwy trzewne
miedniczne

splot krzyz˙owy (wło´kna
S2–S4)

biegna˛ do przodu i ku dołowi, wchodza˛
do splotu podbrzusznego dolnego

ruchowo: przedzwojowe wło´kna przywspo´ł-
czulne dla trzewi miednicy, okre˛z˙nicy zste˛-
puja˛cej i esicy; czuciowo: trzewne wło´kna
czuciowe z podotrzewnowych trzewi mied-
nicy (szyjki macicy i go´rnej cze˛s´ci pochwy,
dna pe˛cherza moczowego, odbytnicy
i go´rnej cze˛s´ci kanału odbytu, stercza)

Perineal

nerwy kroczowe

gałe˛zie kon´cowe (obok nerwu
grzbietowego pra˛cia lub
łechtaczki) nerwu sromowego
(wło´kna S2–S4)

oddzielaja˛ sie˛ od nerwu sromowego po
wyjs´ciu z kanału sromowego; biegna˛ do
powierzchownej warstwy krocza, dziela˛c sie˛
na gała˛z´ powierzchowna˛ sko´rna˛ (nerwy
mosznowe/wargowe tylne) i głe˛boka˛ gała˛z´
ruchowa˛

ruchowo: mie˛s´nie tro´jka˛ta
moczowo-płciowego (powierzchowne
i głe˛bokie mie˛s´nie krocza); czuciowo: sko´ra
tylnej okolicy moczowo-płciowej (tylna cze˛s´c´
warg sromowych wie˛kszych i mniejszych,
przedsionek pochwy; tylna strona moszny)

Pharyngeal

nerw gardłowy

zwo´j skrzydłowo-
-podniebienny

biegnie do tyłu przez kanał podniebienno-
-pochwowy

zaopatruje błone˛ s´luzowa˛ nosogardła
do tyłu od ujs´cia tra˛bki słuchowej

Phrenic

nerw przeponowy

splot szyjny (wło´kna C3–C5)

biegnie przez otwo´r go´rny klatki piersiowej
i dalej mie˛dzy opłucna˛ s´ro´dpiersiowa˛
a osierdziem

ruchowo: przepona; czuciowo: worek
osierdziowy, opłucna˛ s´ro´dpiersiowa˛,
przeponowa˛ i otrzewna˛ pokrywaja˛ca˛
przepone˛

Posterior auricular

nerw uszny tylny

pierwsza zewna˛trzczaszkowa
gała˛z´ nerwu twarzowego
(NC VII)

biegnie do tyłu od ucha, oddaje gałe˛zie
do okolicy potylicznej

ruchowo: mie˛sien´ uszny tylny i mie˛s´nie
małz˙owiny usznej, brzusiec potyliczny
mie˛s´nia potyliczno-czołowego
(naczasznego)

Posterior cutaneous
nerve of arm

nerw sko´rny ramienia
tylny

nerw promieniowy (wło´kna
C5–C8)

wychodzi spod tylnego brzegu mie˛s´nia
naramiennego i biegnie mie˛dzy głowa˛ długa˛
a boczna˛ mie˛s´nia tro´jgłowego ramienia

czuciowo: sko´ra powierzchni tylnej ramienia

Posterior cutaneous
nerve of forearm

nerw sko´rny
przedramienia tylny

odchodzi od nerwu
promieniowego na ramieniu
(wło´kna C5–C8)

przebija głowe˛ boczna˛ mie˛s´nia tro´jgłowego
i biegnie w do´ł wzdłuz˙ bocznej strony ra-
mienia i tylnej przedramienia do nadgarstka

czuciowo: sko´ra dalszej tylnej cze˛s´ci
powierzchni ramienia i przedramienia

Posterior cutaneous
nerve of thigh

nerw sko´rny tylny uda splot krzyz˙owy (wło´kna

S1–S3)

wychodzi z miednicy przez otwo´r kulszowy
wie˛kszy poniz˙ej mie˛s´nia gruszkowatego,
biegnie pod mie˛s´niem pos´ladkowym wielkim
i pojawia sie˛ poniz˙ej jego brzegu dolnego

czuciowo: sko´ra pos´ladka przez nerwy
pos´ladka dolne, sko´ra tylnej powierzchni
uda i łydki; okolicy bocznej krocza,
go´rno-przys´rodkowej cze˛s´ci uda za
pos´rednictwem gałe˛zi kroczowych

Posterior ethmoidal

nerw sitowy tylny

nerw nosowo-rze˛skowy

opuszcza oczodo´ł przez otwo´r sitowy tylny zaopatruje zatoke˛ sitowa˛ i klinowa˛

Posterior inferior
nasal

gałe˛zie nosowe tylne
dolne

nerw podniebienny wie˛kszy

rozpoczynaja˛ sie˛ w kanale podniebiennym
wie˛kszym, przebijaja˛ blaszke˛ pionowa˛ kos´ci
podniebiennej

błona s´luzowa małz˙owiny nosowej dolnej
i s´cian przewodu nosowego dolnego
i s´rodkowego

Posterior
interosseous

nerw mie˛dzykostny
tylny

gałe˛zi kon´cowa gała˛z´
głe˛bokiej nerwu promie-
niowego (przedłuz˙enie gałe˛zi
głe˛bokiej po wyjs´ciu
z mie˛s´nia odwracacza)

biegnie pomie˛dzy warstwa˛ powierzchowna˛
a warstwa˛ głe˛boka˛ grupy tylnej mie˛s´ni
przedramienia, dalej przechodzi mie˛dzy
mie˛s´niem prostownikiem kciuka długim
a błona˛ mie˛dzykostna˛

ruchowo: mie˛sien´ prostownik nadgarstka
łokciowy, prostownik palco´w (ła˛cznie
z kciukiem) i odwodziciel kciuka długi

Posterior labial

nerwy wargowe tylne

nerwy kroczowe

wychodza˛ z kanału sromowego
i rozgałe˛ziaja˛ sie˛ w tkance podsko´rnej

sko´ra tylnej cze˛s´ci warg sromowych
wie˛kszych

Pudendal

nerw sromowy

splot krzyz˙owy (S2–S4)

wchodzi w okolice˛ pos´ladkowa˛ przez
otwo´r kulszowy wie˛kszy poniz˙ej mie˛s´nia
gruszkowatego; biegnie do dołu za
wie˛zadłem krzyz˙owo-kolcowym; dostaje sie˛
do krocza przez otwo´r kulszowy mniejszy

zapewnia wie˛kszos´c´ unerwienia ruchowego
i czuciowego krocza (nie zaopatruje
z˙adnych struktur w okolicy pos´ladkowej)

Pulmonary plexus

splot płucny

nerw błe˛dny, nerwy płucne
i sercowe piersiowe pnia
wspo´łczulnego

tworzy sie˛ na oskrzelach gło´wnych
i przedłuz˙a sie˛ wzdłuz˙ korzenia płuca
i drzewa oskrzelowego

ruchowo: wło´kna przywspo´łczulne kurcza˛
oskrzeliki; wło´kna wspo´łczulne je
rozszerzaja˛

NERWY CIAŁA LUDZKIEGO

Aneksy 56

Nerve(s)/Nerve Branches

Nerwy/Gałe˛zie nerwo´w

Origin

Pocza˛tek

Course

Przebieg

Structures Innervated

Zakres unerwienia

Radial

nerw promieniowy

kon´cowa gała˛z´ pe˛czka
tylnego splotu ramiennego
(wło´kna C5–C8 i Th1)

biegnie do dołu ku tyłowi od te˛tnicy pacho-
wej; lez˙y w bruz´dzie nerwu promieniowego
razem z te˛tnica˛ głe˛boka˛ ramienia pomie˛dzy
głowa˛ długa˛ a przys´rodkowa˛ mie˛s´nia tro´jgło-
wego ramienia; rozdwaja sie˛ w dole łokcio-
wym na gałe˛zie powierzchowna˛ i głe˛boka˛

ruchowo: powyz˙ej rozwidlenia unerwia mie˛-
sien´ tro´jgłowy ramienia, mie˛sien´ łokciowy,
ramienno-promieniowy i prostownik promie-
niowy nadgarstka długi; czuciowo: sko´ra tylnej
powierzchni ramienia i przedramienia przez
nerwy sko´rne tylne ramienia i przedramienia

Recurrent (thenar)
branch of median
nerve

gała˛z´ wsteczna (kłe˛bu
kciuka) nerwu
pos´rodkowego

nerw pos´rodkowy tuz˙
za troczkiem zginaczy

zawija sie˛ woko´ł brzegu dalszego troczka
zginaczy i wnika w mie˛s´nie kłe˛bu kciuka

ruchowo: mie˛sien´ odwodziciel kciuka kro´tki,
przeciwstawiacz kciuka i głowa powierz-
chowna mie˛s´nia zginacza kciuka kro´tkiego

Recurrent laryngeal

nerw krtaniowy
wsteczny

nerw błe˛dny (NC X)

tworzy pe˛tle˛ woko´ł te˛tnicy podobojczykowej
po prawej stronie; po stronie lewej otacza
łuk aorty i biegnie do go´ry w bruz´dzie
tchawiczo-przełykowej

ruchowo: wewne˛trzne mie˛s´nie krtani
(z wyja˛tkiem piers´cienno-tarczowego);
czuciowo: poniz˙ej poziomu fałdo´w
głosowych

Saphenous

nerw udowo-
-goleniowy

nerw udowy

biegnie do dołu z naczyniami udowymi
przez tro´jka˛t udowy i kanał przywodzicieli,
dalej ku dołowi biegnie z z˙yła˛ odpiszczelowa˛

czuciowo: sko´ra przys´rodkowej powierzchni
goleni i stopy

Sciatic

nerw kulszowy

splot krzyz˙owy
(wło´kna L4–S3)

wchodzi w okolice˛ pos´ladkowa˛ przez otwo´r
kulszowy wie˛kszy poniz˙ej mie˛s´nia
gruszkowatego, biegnie do dołu po stronie
tylnej uda, powyz˙ej kolana dzieli sie˛ na
nerw piszczelowy i nerw strzałkowy wspo´lny

ruchowo: mie˛s´nie grupy tylnej uda przez
cze˛s´c´ piszczelowa˛ (z wyja˛tkiem głowy
kro´tkiej mie˛s´nia dwugłowego uda, kto´ra jest
unerwiona przez cze˛s´c´ strzałkowa˛);
czuciowo: oddaje gałe˛zie stawowe do stawu
biodrowego i kolanowego

Subclavian nerve

nerw podobojczykowy pien´ go´rny splotu ramiennego

(C5–C6; cze˛sto ro´wniez˙ C4)

biegnie do dołu za obojczykiem, do przodu
od splotu ramiennego i te˛tnicy pod-
obojczykowej

ruchowo: mie˛sien´ podobojczykowy;
czuciowo: staw mostkowo-obojczykowy

Subcostal

nerw podz˙ebrowy

gała˛z´ przednia nerwu
rdzeniowego Th12

biegnie wzdłuz˙ brzegu dolnego z˙ebra XII
w ten sam sposo´b, co nerwy mie˛dzy-
z˙ebrowe

ruchowo: mie˛s´nie przednio-bocznej s´ciany
brzucha; czuciowo: gała˛z´ sko´rna boczna
zaopatruje sko´re˛ poniz˙ej grzebienia
biodrowego

Suboccipital

nerw podpotyliczny

gała˛z´ tylna nerwu
rdzeniowego C1

wychodzi mie˛dzy kos´cia˛ potyliczna˛
a kre˛giem szczytowym, pod szczytowym
odcinkiem te˛tnicy kre˛gowej, przechodzi do
tro´jka˛ta podpotylicznego; ła˛czy sie˛
z nerwem potylicznym (C2)

ruchowo: mie˛s´nie podpotyliczne (mie˛s´nie
proste tylne głowy wie˛kszy i mniejszy,
mie˛s´nie skos´ne głowy dolny i go´rny)

Superficial branch
of radial nerve

gała˛z´ powierzchowna
nerwu promieniowego

przedłuz˙enie nerwu
promieniowego po odejs´ciu
gałe˛zi głe˛bokiej w dole
łokciowym

biegnie w kierunku dalszym, przed mie˛s´niem
nawrotnym obłym, a pod mie˛s´niem
ramienno-promieniowym; wyłania sie˛ na
powierzchnie˛ i przebija powie˛z´ głe˛boka˛
w okolicy nadgarstka, biegnie do grzbietu re˛ki

czuciowo: sko´ra bocznej (promieniowej)
połowy grzbietu re˛ki i kciuka, bliz˙sze cze˛s´ci
powierzchni grzbietowej palca drugiego
i trzeciego oraz powierzchnia boczna
(promieniowa) palca IV

Superficial branch
of ulnar nerve

gała˛z´ powierzchowna
nerwu łokciowego

odchodzi od nerwu łokciowe-
go w obre˛bie nadgarstka,
w miejscu jego przejs´cia
mie˛dzy kos´cia˛ grochowata˛
a kos´cia˛ haczykowata˛

mija mie˛sien´ dłoniowy kro´tki i dzieli sie˛
na dwa nerwy dłoniowe wspo´lne palco´w

ruchowo: mie˛sien´ dłoniowy kro´tki; czuciowo:
sko´ra powierzchni dłoniowej, a w cze˛s´ci
dalszej ro´wniez˙ cze˛s´ci grzbietowej palca V
i przys´rodkowej (łokciowej) strony palca IV
oraz bliz˙sza cze˛s´c´ dłoni

Superficial fibular
(peroneal)

nerw strzałkowy
powierzchowny

nerw strzałkowy wspo´lny

rozpoczyna sie˛ mie˛dzy mie˛s´niem strzał-
kowym długim a szyjka˛ strzałki, biegnie do
dołu w przedziale bocznym goleni; przebija
powie˛z´ głe˛boka˛ w jednej trzeciej dalszej
goleni, staja˛c sie˛ nerwem sko´rnym
wysyłaja˛cym gałe˛zie do stopy i palco´w

ruchowo: mie˛s´nie strzałkowe długi i kro´tki;
czuciowo: sko´ra 1/3 dalszej powierzchni
przedniej goleni i grzbietu stopy
z wszystkimi palcami, z wyja˛tkiem
powierzchni bocznej palca V i skierowanych
ku sobie powierzchni palco´w I i II

Superior alveolar

nerwy ze˛bodołowe
go´rne

nerw szcze˛kowy (NC V2) lub
jego przedłuz˙enie jako nerw
podoczodołowy

tylny: wychodzi ze szczeliny skrzydłowo-
-szcze˛kowej do dołu podskroniowego;
przebija powierzchnie˛ tylna˛ szcze˛ki;
s´rodkowy i przedni: rozpoczyna sie˛ od
nerwu podoczodołowego w s´cianie go´rnej
zatoki szcze˛kowej, naste˛pnie biegnie do
dołu po jej s´cianie bocznej

czuciowo: błona s´luzowa zatoki szcze˛kowej,
ze˛by szcze˛ki i dzia˛sła

Superior gluteal

nerw pos´ladkowy
go´rny

splot krzyz˙owy
(wło´kna L4–S1)

wychodzi z miednicy przez otwo´r kulszowy
wie˛kszy powyz˙ej mie˛s´nia gruszkowatego
i biegnie mie˛dzy mie˛s´niami pos´ladkowymi
s´rednim i małym

ruchowo: mie˛sien´ pos´ladkowy s´redni,
mie˛sien´ pos´ladkowy mały i mie˛sien´
napinacz powie˛zi szerokiej

NERWY CIAŁA LUDZKIEGO

Aneksy 57

Nerve(s)/Nerve Branches

Nerwy/Gałe˛zie nerwo´w

Origin

Pocza˛tek

Course

Przebieg

Structures Innervated

Zakres unerwienia

Superior laryngeal

nerw krtaniowy go´rny

nerw błe˛dny (NC X)

biegnie do dołu w przestrzeni przygardłowej;
dzieli sie˛ z boku chrza˛stki tarczowatej
na gałe˛zie zewne˛trzna˛ i wewne˛trzna˛; ta
ostatnia przebija błone˛ tarczowo-gnykowa˛;
gała˛z´ zewne˛trzna biegnie do dołu
i przys´rodkowo w przestrzeni pomie˛dzy
chrza˛stka˛ piers´cieniowata˛ a chrza˛stka˛
tarczowata˛

ruchowo: mie˛sien´ piers´cienno-tarczowy
(gała˛z´ zewne˛trzna); czuciowo: cze˛s´c´
nadgłos´niowa krtani

Supraclavicular
(lateral, intermediate,
medial)

nerwy nadobojczy-
kowe (boczny,
pos´redni,
przys´rodkowy)

splot szyjny (wło´kna C3 i C4) odchodza˛ od wspo´lnego pnia wyłaniaja˛cego

sie˛ w s´rodkowej cze˛s´ci brzegu tylnego
mie˛s´nia mostkowo-obojczykowo-
-sutkowego; rozchodza˛ sie˛ wachlarzowato,
biegna˛c do dołu do cze˛s´ci dolnej szyi,
go´rnej cze˛s´ci klatki piersiowej i barku

czuciowo: sko´ra dolnej, przednio-bocznej
cze˛s´ci szyi, najwyz˙szej cze˛s´ci klatki
piersiowej i barku

Supraorbital

nerw nadoczodołowy

przedłuz˙enie nerwu
czołowego (NC V1)

wychodzi przez wcie˛cie lub otwo´r nad-
oczodołowy i rozdziela sie˛ na drobne gała˛zki

czuciowo: błona s´luzowa zatoki czołowej
i spojo´wka powieki go´rnej, sko´ra czoła
az˙ do szczytu głowy

Suprascapular

nerw nadłopatkowy

pien´ go´rny splotu ramiennego
(C5–C6; cze˛sto ro´wniez˙ C4)

biegnie ku bokowi w poprzek tro´jka˛ta bocz-
nego szyi, dalej przez wcie˛cie łopatki pod
wie˛zadłem poprzecznym go´rnym łopatki

ruchowo: mie˛sien´ nadgrzebieniowy
i podgrzebieniowy; czuciowo staw ramienny
od go´ry i z tyłu

Supratrochlear

nerw nadbloczkowy

nerw czołowy (NC V1)

biegnie ku go´rze po stronie przys´rodkowej
nerwu nadoczodołowego i dzieli sie˛ na dwie
lub wie˛cej gałe˛zi

czuciowo: sko´ra po s´rodku czoła az˙ do linii
włoso´w

Sural

nerw łydkowy

zwykle powstaje z poła˛czenia
sie˛ nerwo´w sko´rnych łydki
przys´rodkowego z bocznym
odchodza˛cych odpowiednio
od nerwu piszczelowego
i nerwu strzałkowego
wspo´lnego

zste˛puje mie˛dzy głowami mie˛s´nia
brzuchatego łydki i na wysokos´ci s´rodka
goleni staje sie˛ nerwem sko´rnym; biegnie
dalej do dołu z z˙yła˛ odstrzałkowa˛,
przechodzi do tyłu od kostki bocznej do
powierzchni bocznej stopy

czuciowo: sko´ra tylnej i bocznej powierzchni
goleni i bocznej powierzchni stopy

Tentorial

gała˛z´ namiotu

odcinek wewna˛trzczaszkowy
nerwu ocznego (NC V1)

odchodzi jako gała˛z´ wsteczna, biegnie pros-
to do tyłu przy brzegu wcie˛cia namiotu po
go´rnej powierzchni namiotu mo´z˙dz˙ku i dalej
do go´ry po tylnej odnodze sierpa mo´zgu

czuciowo: nadnamiotowa opona twarda
(powierzchnia go´rna namiotu mo´z˙dz˙ku
i sierp mo´zgu)

Thoracic splanchnic

nerwy trzewne
piersiowe

zwoje piersiowe pnia
wspo´łczulnego

biegna˛ do przodu i przys´rodkowo po
trzonach kre˛go´w piersiowych jako dolne
nerwy sercowo-płucne do sploto´w
autonomicznych klatki piersiowej
(sercowego, płucnego i przełykowego) i jako
go´rne nerwy brzuszno-miedniczne do
zwojo´w przedkre˛gowych splotu
okołoaortalnego

ruchowo: nerwy trzewne ze zwojo´w
piersiowych od 1. do 5. prowadza˛
zazwojowe wło´kna wspo´łczulne dla serca,
płuc i przełyku; te ze zwojo´w od 6. do 12.
(tj. nerwy trzewne wie˛kszy, mniejszy
i najmniejszy) prowadza˛ przedzwojowe
wło´kna wspo´łczulne do zwojo´w
przedkre˛gowych

Thoracoabdominal

gałe˛zie piersiowo-
-brzuszne

przedłuz˙enie dolnych nerwo´w
mie˛dzyz˙ebrowych
(Th7–Th11)

krzyz˙uja˛ brzegi z˙eber i biegna˛ mie˛dzy druga˛
a trzecia˛ warstwa˛ mie˛s´ni brzucha

ruchowo: przednio-boczne mie˛s´nie brzucha;
czuciowo: sko´ra pokrywaja˛ca te mie˛s´nie,
lez˙a˛ca pod nimi otrzewna i obwodowa cze˛s´c´
przepony

Thoracodorsal

nerw piersiowo-
-grzbietowy

pe˛czek tylny splotu
ramiennego (wło´kna C6–C8)

rozpoczyna sie˛ mie˛dzy nerwem
podłopatkowym dolnym a go´rnym, biegnie
do dołu i do boku wzdłuz˙ tylnej s´ciany jamy
pachowej do mie˛s´nia najszerszego grzbietu

ruchowo: mie˛sien´ najszerszy grzbietu

Tibial

nerw piszczelowy

nerw kulszowy
(wło´kna L4–S3)

powstaje z rozwidlenia nerwu kulszowego
w wierzchołku dołu podkolanowego; biegnie
przez do´ł podkolanowy do dołu, układaja˛c
sie˛ na mie˛s´niu podkolanowym; zste˛puje
po mie˛s´niu piszczelowym tylnym razem
z naczyniami piszczelowymi tylnymi; kon´czy
sie˛ poniz˙ej troczka zginaczy, dziela˛c sie˛ na
nerwy podeszwowe przys´rodkowy i boczny

ruchowo: mie˛s´nie przedziału tylnego mie˛s´ni
uda (z wyja˛tkiem głowy kro´tkiej mie˛s´nia
dwugłowego), do´ł podkolanowy, przedział
tylny mie˛s´ni goleni i podeszwa stopy;
czuciowo: staw kolanowy; sko´ra goleni
(przez nerw łydkowy przys´rodkowy)
i podeszwy (przez nerwy podeszwowe
przys´rodkowy i boczny)

Transverse cervical

nerw poprzeczny szyi

splot szyjny (wło´kna C2 i C3) pojawia sie˛ pos´rodku tylnego brzegu mie˛s´-

nia mostkowo-obojczykowo-sutkowego;
biegnie do przodu w poprzek mie˛s´ni

czuciowo: sko´ra tro´jka˛ta przedniego szyi

NERWY CIAŁA LUDZKIEGO

Aneksy 58

Nerve(s)/Nerve Branches

Nerwy/Gałe˛zie nerwo´w

Origin

Pocza˛tek

Course

Przebieg

Structures Innervated

Zakres unerwienia

Trigeminal [CN V]

nerw tro´jdzielny
(NC V)

powierzchnia boczna mostu
dwoma korzeniami:
ruchowym i czuciowym

korzenie krzyz˙uja˛ przys´rodkowo brzeg
go´rny cze˛s´ci skalistej kos´ci skroniowej,
wchodza˛ do oponowej jamy nerwu
tro´jdzielnego do boku od trzonu kos´ci
klinowej i zatoki jamistej; korzen´ czuciowy
prowadzi do zwoju tro´jdzielnego; korzen´
ruchowy omija zwo´j i staje sie˛ cze˛s´cia˛ nerwu
z˙uchwowego (NC V3)

ruchowo: mie˛s´nie z˙ucia, mie˛sien´ z˙uchwowo-
-gnykowy, brzusiec przedni mie˛s´nia
dwubrzus´cowego, mie˛sien´ napinacz błony
be˛benkowej i napinacz podniebienia
mie˛kkiego; autonomicznie: rozprowadza
zazwojowe wło´kna wspo´łczulne głowy do
miejsc ich przeznaczenia; czuciowo: opona
twarda przedniego i s´rodkowego dołu
czaszki, sko´ra twarzy, ze˛by, dzia˛sła, błona
s´luzowa jamy nosowej, zatok przynosowych
i jamy ustnej

Trochlear [CN IV]

nerw bloczkowy
(NC IV)

powierzchnia grzbietowo-
-boczna s´ro´dmo´zgowia
poniz˙ej wzgo´rko´w dolnych
(jedyny nerw czaszkowy
wychodza˛cy z pnia mo´zgu
po stronie grzbietowej)

ma najdłuz˙szy przebieg wewna˛trzczaszko-
wy, biegnie woko´ł pnia mo´zgu i przebija
opone˛ twarda˛ w wolnym brzegu namiotu
mo´z˙dz˙ku, w pobliz˙u wyrostka pochyłego
tylnego; biegnie w s´cianie bocznej zatoki
jamistej, wchodzi do oczodołu przez
szczeline˛ oczodołowa˛ go´rna˛

ruchowo: mie˛sien´ skos´ny go´rny

Tympanic

nerw be˛benkowy

pierwsza zewna˛trzczaszko-
wa gała˛z´ nerwu je˛zykowo-
-gardłowego (NC IX), od
zwoju je˛zykowo-gardłowego
dolnego (skalistego)

biegnie wstecznie do kanalika be˛ben-
kowego, wchodzi do jamy be˛benkowej
i rozgałe˛zia sie˛ na wzgo´rku s´ciany
błe˛dnikowej, tworza˛c splot be˛benkowy

ruchowo: prowadzi przedzwojowe wło´kna
przywspo´łczulne biegna˛ce dalej do zwoju
usznego, unerwiaja˛ce wydzielniczo
s´linianke˛ przyuszna˛; czuciowo: błona
s´luzowa jamy be˛benkowej, komo´rek
sutkowych i tra˛bki słuchowej

Ulnar

nerw łokciowy

kon´cowa gała˛z´ pe˛czka
przys´rodkowego splotu
ramiennego (wło´kna C8
i Th1; cze˛sto otrzymuje
ro´wniez˙ wło´kna C7)

kon´cowa gała˛z´ pe˛czka przys´rodkowego
splotu ramiennego (wło´kna C8 i Th1; cze˛sto
otrzymuje ro´wniez˙ wło´kna C7)

ruchowo: wie˛kszos´c´ kro´tkich mie˛s´ni re˛ki
(kłe˛bika, mie˛dzykostne, przywodziciel
kciuka i głowa głe˛boka zginacza kro´tkiego
kciuka oraz przys´rodkowe mie˛s´nie
glistowate (dla palca IV i V); czuciowo:
sko´ra powierzchni dłoniowej i kon´co´w
dalszych powierzchni grzbietowej jednego
i po´ł palca od strony przys´rodkowej
(łokciowej) i przylegaja˛cego do nich
s´ro´dre˛cza

Upper subscapular

nerw podłopatkowy
go´rny

gała˛z´ pe˛czka tylnego splotu
ramiennego (wło´kna C5 i C6)

biegnie do tyłu i wnika w mie˛sien´
podłopatkowy

ruchowo: go´rna cze˛s´c´ mie˛s´nia pod-
łopatkowego

Vagus [CN X]

nerw błe˛dny (NC X)

8–10 korzeniami z rdzenia
przedłuz˙onego (z pnia
mo´zgu)

wchodzi do s´ro´dpiersia go´rnego do tyłu od
stawu mostkowo-obojczykowego i z˙yły
ramienno-głowowej; oddaje nerw krtaniowy
wsteczny i dalej przedłuz˙a sie˛ do brzucha

ruchowo: zalez˙ne od naszej woli, mie˛s´nie
krtani i go´rnej cze˛s´ci przełyku; niezalez˙ne
od naszej woli mie˛s´nie i gruczoły tchawicy
i drzewa oskrzelowego, z˙oła˛dka i jelit
(do lewego zgie˛cia okre˛z˙nicy) oraz serca
za pos´rednictwem splotu płucnego,
przełykowego i sercowego; czuciowo:
gardło, krtan´, dos´rodkowe wło´kna łuko´w
odruchowych z powyz˙szych narza˛do´w

Vestibular

nerw przedsionkowy

cze˛s´c´ nerwu przedsionkowo-
-s´limakowego (NC VIII)

przechodzi przez przewo´d słuchowy
wewne˛trzny i za jego dnem osia˛ga
zwo´j przedsionkowy; jego gałe˛zie biegna˛
do przedsionka błe˛dnika kostnego

czuciowo: grzebienie baniek kanało´w
po´łkolistych, plamki woreczka i łagiewki
(czucie ro´wnowagi)

Vestibulocochlear
[CN VIII]

nerw predsionkowo-
-s´limakowy (NC VIII)

z bruzdy mie˛dzy mostem
i rdzeniem przedłuz˙onym

biegnie przez przewo´d słuchowy we-
wne˛trzny, dzieli sie˛ na nerw s´limakowy
i nerw przedsionkowy

czuciowo: narza˛d spiralny (zmysł słuchu)
i grzebienie baniek przewodo´w po´łkolistych,
plamki woreczka i łagiewki (zmysł ro´w-
nowagi)

Zygomatic

nerw jarzmowy

nerw szcze˛kowy (NC V2)

biegnie po dolnej s´cianie oczodołu, dzieli
sie˛ na nerw jarzmowo-twarzowy
i jarzmowo-skroniowy, kto´re przechodza˛
przez otwory o tej samej nazwie, oraz gała˛z´
ła˛cza˛ca˛ sie˛ z nerwem łzowym

czuciowo: sko´ra nad łukiem jarzmowym
i przednia cze˛s´c´ okolicy skroniowej;
ruchowo: prowadzi wło´kna wydzielnicze
zazwojowe przywspo´łczulne ze zwoju
skrzydłowo-podniebiennego dla gruczołu
łzowego

NERWY CIAŁA LUDZKIEGO

Aneksy 59