Podstawy finansów 2012

studia niestacjonarne

Instrumenty polityki

pieni

ęż

nej

Polityka pieni

ęż

na

Działalno

ść

banku centralnego prowadzona w imieniu

pa

ń

stwa, która polega na wyborze pieni

ęż

nych celów

makroekonomicznych i ich realizacji poprzez regulacj

ę

popytu i poda

ż

y pieni

ą

dza dzi

ę

ki instrumentom

rynkowym i administracyjnym

Polityka pieni

ęż

na

1)

Instytucja

2)

Cel

3)

Instrumenty

Instytucja - Bank centralny

Autonomia w prowadzeniu polityki pieni

ęż

nej

Rola:

-

banku emisyjnego

-

banku banków

-

banku pa

ń

stwa

Niezale

ż

no

ść

banku centralnego

Jedyne jako

ś

ciowe kryterium konwergencji

Niezale

ż

no

ść

:

-

instytucjonalna

-

personalna

-

funkcjonalna

-

finansowa

Cel główny polityki pieni

ęż

nej

Polityka pieni

ęż

na (monetarna):

-

Stabilizowanie warto

ś

ci pieni

ą

dza – ogólnego poziomu

cen, utrzymanie niskiej dynamiki inflacji, ograniczanie
spadku siły nabywczej pieni

ą

dza

Ilo

ś

ciowa teoria pieni

ą

dza - równanie Fishera:

MV = PT

-

Polska: „utrzymanie stabilnego poziomu cen przy jednoczesnym
wspieraniu polityki gospodarczej rz

ą

du o ile nie ogranicza to realizacji

tego celu” (Ustawa o NBP z 1997 r.)

-

Triada celów polityki pieni

ęż

nej:

-

Cel główny, strategiczny

-

Cele po

ś

rednie

-

Cele operacyjne

Strategie polityki pieni

ęż

nej

-

strategia kontroli poda

ż

y pieni

ą

dza (Bundesbank

przed wprowadzeniem euro)

-

strategia kontroli kursu walutowego (Dania)

-

strategia bezpo

ś

redniego celu inflacyjnego

(1. – Nowa Zelandia,

NBP – 2,5% +/- 1 p.p.)

-

strategie eklektyczne (mieszane) – EBC, FED

Agregaty poda

ż

y pieni

ą

dza

a) M0 – baza monetarna, pieni

ą

dz banku centralnego,

„pieni

ą

dz wielkiej mocy” = gotówka w obiegu + rezerwy

gotówkowe banków komercyjnych

b) M1 = gotówka w obiegu + depozyty na

żą

danie

c) M2 = M1 + depozyty terminowe do 2 lat

d) M3 = M2 + operacje z przyrzeczeniem odkupu +
dłu

ż

ne papiery warto

ś

ciowe z terminem pierwotnym do

2 lat

Instrumenty polityki pieni

ęż

nej

1) standardowe

-

operacje otwartego rynku

-

rezerwa obowi

ą

zkowa

-

transakcje depozytowo-kredytowe

2) niestandardowe

-

pułapy (plafony) kredytowe

-

kontrola dewizowa

-

obowi

ą

zek zakupu papierów warto

ś

ciowych

-

regulacje jako

ś

ciowych warunków udzielania kredytów

-

przyjmowanie przez BC depozytów od podmiotów
niebankowych

Operacje otwartego rynku

Zakup/sprzeda

ż

przez bank papierów warto

ś

ciowych

Cel: * zwi

ę

kszenie/zmniejszenie płynno

ś

ci na rynku

mi

ę

dzybankowym

* zmiana rynkowych stóp procentowych

Przedmiot: papiery skarbowe, papiery warto

ś

ciowe emitowane

przez BC, papiery warto

ś

ciowe przedsi

ę

biorstw o najwy

ż

szej

ocenie ratingowej

Uczestnicy: bank centralny – dealerzy rynku pieni

ęż

nego [primary

dealers] (2012 r.: PKO BP, Bank Handlowy, ING B

Ś

, BPH, BZ

WBK, BGK, BRE Bank, Millenium, PEKAO, Kredyt Bank,
Raiffeisen, Societe Generale, Deutsche Bank, BG

Ż

, BNP Paribas)

Przeprowadzane na regularnych aukcjach (co tydzie

ń

)

Operacje otwartego rynku

Operacje warunkowe (krótkookresowe)

-

transakcje repo – zasilaj

ą

ce płynno

ść

– zakup przez BC od BK

papierów warto

ś

ciowych pod warunkiem ich odsprzeda

ż

y w

okre

ś

lonym dniu i po okre

ś

lonej cenie

-

absorbuj

ą

ce płynno

ść

– transakcje reverse repo – sprzeda

ż

przez BC BK papierów warto

ś

ciowych pod warunkiem ich

odkupu w okre

ś

lonym dniu i po okre

ś

lonej cenie

Operacje bezwarunkowe (długookresowe)

-

outright sale – sprzeda

ż

przez BC BK papierów warto

ś

ciowych

-

outright purchase – zakup przez BC od BK papierów
warto

ś

ciowych

Mechanizm wpływu OOR

BC chce obni

ż

y

ć

wysoko

ść

stóp

procentowych na rynku

Kupuje papiery warto

ś

ciowe po cenach

wy

ż

szych ni

ż

wyst

ę

puj

ą

ce na rynku

Wielko

ść

płynnych

ś

rodków w obiegu

zwi

ę

ksza si

ę

Zwi

ę

ksza si

ę

mo

ż

liwo

ść

kreacji pieni

ą

dza

przez banki

Rynkowe stopy procentowe kredytów
ulegaj

ą

obni

ż

eniu z uwagi na

konkurencyjno

ść

i wi

ę

ksz

ą

dost

ę

pno

ść

pieni

ą

dza na rynku

Rezerwa obowi

ą

zkowa

Okre

ś

lona cz

ęść

ka

ż

dego depozytu, któr

ą

banki

komercyjne musz

ą

odprowadzi

ć

na rachunek w banku

centralnym

Ś

rodki utrzymywane z tytułu rezerwy obowi

ą

zkowej s

ą

oprocentowane stawk

ą

0,9 stopy redyskonta weksli

Stopy NBP (12.03.2012):

Rezerwa obowi

ą

zkowa w Polsce utrzymywana jest w

systemie opó

ź

nionym i u

ś

rednionym

Referencyjna

4,50

Lombardowa

6,00

Depozytowa

3,00

Redyskonto weksli

4,75

Rezerwa obowi

ą

zkowa

Funkcje:

-

Tradycyjne

-

zabezpieczenie wkładów deponentów

-

wpływanie na mno

ż

nik kreacji pieni

ą

dza

-

przysparzanie dochodów BC

-

Nowoczesne

-

tworzenie popytu na pieni

ą

dz BC (przy nadpłynno

ś

ci

sektora)

-

stabilizacja rynkowych stóp procentowych (gdy ma
charakter u

ś

redniony i opó

ź

niony)

Rezerwa obowi

ą

zkowa

Transakcje depozytowo-kredytowe

Prowadzone z inicjatywy BK – kredyt/depozyt

Cel: ustabilizowanie płynno

ś

ci na rynku

mi

ę

dzybankowym

Stopy rynku mi

ę

dzybankowego:

-

O/N – overnight

-

T/N – tomorrow next

-

S/N – spot next

Transakcje depozytowo-kredytowe

Kredyt redyskontowy – udzielany pod zastaw weksli
handlowych o wyznaczonych cechach

Kredyt lombardowy – udzielany pod zastaw skarbowych
papierów warto

ś

ciowych

Kredyt refinansowy – udzielany w rachunku BK w
momencie pojawienia si

ę

niedoborów

Transakcje depozytowo-kredytowe

Podstawowe (bazowe) stopy procentowe

- stopa lombardowa – wyznacza najwy

ż

szy poziom

oprocentowania kredytów na rynku

- stopa referencyjna – wyznacza poziom oprocentowania
podstawowych OOR

- stopa depozytowa – wyznacza poziom oprocentowania
depozytów BK składanych w BC

Stopa procentowa:

Oprocentowanie

Obowi

ą

zuje

od dnia

Stopa referencyjna

4,50

2011-06-09

Stopa lombardowa

6,00

2011-06-09

Stopa depozytowa

3,00

2011-06-09

Stopa redyskonta weksli

4,75

2011-06-09

Transakcje depozytowo-kredytowe

Podstawy finansów 2012

studia niestacjonarne

Finanse ubezpiecze

ń

społecznych i zdrowotnych

Zabezpieczenie społeczne

Zespół urz

ą

dze

ń

i instytucji zapewniaj

ą

cych

człowiekowi ochron

ę

przed niedostatkiem, a wi

ę

c

gwarantuj

ą

cych mu poczucie bezpiecze

ń

stwa

socjalnego przez zapewnienie

ś

wiadcze

ń

społecznych

na pewnym minimalnym poziomie odpowiadaj

ą

cym

jednak godno

ś

ci ludzkiej

Przyczyny niedostatku – ryzyka socjalne

choroba

macierzy

ń

stwo

wielodzietno

ść

brak pracy

wypadek przy pracy, choroba zawodowa

inwalidztwo

staro

ść

ś

mier

ć

ż

ywiciela rodziny

alkoholizm

uzale

ż

nienie od narkotyków

Inne, np.: sieroctwo społeczne, patologie społeczne,
uwi

ę

zienie

ż

ywiciela rodziny

Techniki zabezpieczenia społecznego

technika ubezpieczeniowa (ubezpieczenie społeczne)

technika zaopatrzeniowa

technika opieku

ń

cza (pomoc społeczna)

KRYTERIUM

Technika ubezpieczeniowa

Technika zaopatrzeniowa

Technika opiekuńcza

Ustalanie świadczeń

Wykorzystuje mechanizmy i ustala
zabezpieczenia do konkretnych rodzajów
ryzyk (socjalnych).

Rodzaje świadczeń i ich poziom
ustalone są ustawowo.

Organ udzielający świadczenia decyduje
o tym, komu i w jakiej wysokości
przysługują świadczenia (uznaniowość)

Charakterystyka
metody

Charakter przymusowy - istnieją
specjalne gwarancje państwa wobec
instytucji ubezpieczenia społecznego.

Ś

wiadczone powszechnie na

minimalnym poziomie, co chroni je
przed ubóstwem.

Pełni rolę uzupełniającą metody
ubezpieczeniowej i zaopatrzeniowej.

Dla kogo
przewidziane są
ś

wiadczenia

Wspólnota ubezpieczeniowa – ogół osób
ubezpieczonych

Odnosi się do ogółu ludności kraju
(gmin)

Opieką objęci są wszyscy potrzebujący,
decydują o tym urzędy i organy
udzielające te świadczenia.

technika
gromadzenia
finansów

Technika składkowa- występuje składka
ubezpieczeniowa; wzajemność składki i
ś

wiadczenia

Technika podatkowa (bezskładkowa) –
wykorzystuje podatki

Metoda nie wymaga składek ani
podatków celowych. Fundusze z
budżetów lub z dobrowolnych ofiar

Ź

ródła świadczeń

Składki tworzą fundusz ubezpieczeniowy
na rzecz tych, którzy składkę opłacili lub
tych, za których została zapłacona (z
funduszu wypłacane są świadczenia
ubezpieczeniowe)

Ś

wiadczenia realizowane z budżetu

państwowego lub lokalnego

Ś

wiadczenia realizowane z budżetów

lokalnych, a jedynie uzupełniane z
budżetu państwowego

Do kogo odnoszą się
ś

wiadczenia

Składka i świadczenia powiązane są z
wynagrodzeniami za pracę, bo odnoszą
się do pracowników pozostających w
stosunku pracy.

Do wszystkich potrzebujących.

Do potrzebujących zatwierdzonych przez
organ świadczący.

Z czym się wiążą
metody

Przysługują niezależnie od sytuacji
materialnej ubezpieczonego; wysokość
składki ustalana jest na podstawie
poziomu wynagrodzenia

Dwie odmiany tej techniki:
1.Kryterium zasługi (służby, ofiary)
wzgl. społeczności państwowej,
gminnej, odnosi się do sędziów,
policjantów, itp. Pow. z uposażeniem
Powiązany z poziomem wynagrodzeń.
2.Charakter powszechny, odnosi się do
pozostałych grup ludności. Powiązany
z kosztami utrzymania.

Udzielane świadczenia charakteryzuje:
-zmienna wysokość
-zróżnicowany czas
-forma dostosowana do potrzeb
(pieniężna, rzeczowa).
System elastyczny.

Nadzór i
prowadzenie

Instytucje ubezpieczeniowe –
niezarobkowe, pod szczególnym
nadzorem państwa.

Organizowane i administrowane przez
organy i urzędy państwowe i
samorządu terytorialnego.

Profesjonalne kadry zatrudnionych,
wyjątkowo precyzyjne rozpoznanie
potrzeb.

Rodzaj prawa

Prawo podmiotowe o charakterze
roszczenia, po uprzednim opłaceniu
składki

Prawo podmiotowe o charakterze
roszczenia, ograniczone do tych, którzy
nie mają innych środków utrzymania.

Nie jest prawem podmiotowym i ni ma
charakteru roszczeniowego.

Ubezpieczenia społeczne w Polsce

-

Reforma systemu – 1999 r.

-

rozdzielenie jednolitego ubezpieczenia społecznego
na odr

ę

bne ubezpieczenia: emerytalne, rentowe,

chorobowe, wypadkowe

Dane za 2011 r.

Wyszczególnienie

Składka

Część składki płaconej przez

Pracodawcę

Pracownika

Ubezpieczenie emerytalne

19,52%

9,76%

9,76%

Ubezpieczenie rentowe

6%

4,5%

1,5%

Ubezpieczenie chorobowe

2,45%

2,45%

Ubezpieczenie wypadkowe

0,67-3,33%

0,67-3,33%

Ubezpieczenie zdrowotne

9%

9%

Fundusz Pracy

2,45%

2,45%

Fundusz Gwarantowanych Świadczeń
Pracowniczych

0,10%

0,10%

Ubezpieczenia społeczne w Polsce

-

System trzyfilarowy

Wyszczególnienie

Filar I – ZUS (FUS)

Filar II - OFE

Filar III - PPE

Charakter

Bazowy (podstawowy) publiczny

Bazowy (podstawowy) publiczny

dodatkowy

Inicjatywa

państwo

państwo

pracodawca

Uczestnictwo

obowiązkowe

obowiązkowe lub dobrowolne

(1949-1968)

dobrowolny

Źródło finansowania

składka ubezpieczonego i

pracodawcy

składka ubezpieczonego

składka pracodawcy i

ewentualnie ubezpieczonego

System finansowania

Repartycyjny (umowa

międzypokoleniowa)

Kapitałowy

(7.3%-2,3%-3,5%)

kapitałowy

Świadczenie

emerytura podstawowa

emerytura podstawowa

emerytura dodatkowa

Gwarancja państwa

dotyczy kwoty minimalnej świadczenia (w sumie)

brak

Administracja

państwowa

prywatne towarzystwa

prywatne towarzystwa

Wymiar świadczenia

system zdefiniowanej składki

system zdefiniowanej składki

kwota jednorazowa lub

miesięczne raty

Nadzór państwa

ścisły

finansowy

finansowy

Ubezpieczenia społeczne w Polsce

-

Ubezpieczenie społeczne rolników:

-

ubezpieczenie emerytalno-rentowe – głównie dotacja
bud

ż

etowa

-

ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzy

ń

skie –

składki od rolników

-

Wysoko

ść

składki:

-

podstawowa – 10% kwoty emerytury podstawowej (98% ubezpieczonych)

-

gospodarstwo rolne pow. 50ha przel. – 12-48% kwoty emerytury podstawowej

-

Ubezpieczenie społeczne słu

ż

mundurowych

Ubezpieczenie zdrowotne w Polsce

-

Do 1998 r. – tylko model bud

ż

etowy

-

Od 1999 r. – model ubezpieczeniowy – składki

-

Narodowy Fundusz Zdrowia – centrala + 16 oddziałów

-

Składka – 9% podstawy wymiaru (7,75% odliczane od
PIT)

-

System komercyjny (rynkowy)

Ubezpieczenie społeczne a koszty pracy

umowa zlecenie

umowa o pracę

brutto

2000

Pracownik

Pracodawca

KUP

0,2

400

brutto

2000

Podatek

18%

288

emerytalne

9,76%

195,2

195,2

9,76%

netto

1712

rentowe

1,50%

30

90

4,50%

chorobowe

2,45%

49

wypadkowe

1,80%

36

FP

2,45%

49

FGŚP

0,10%

2

zdrowotne

9%

155,32

KUP

111,25

podstawa opod.

1614,55

obliczenie podatku

18%

290,619

odliczenie skł. zdr.

7,75%

156,87

Podatek

46

111

netto

1459,48

koszt pracodawcy

2372,2