1

Ochrona
środowiska

• działania zmierzające do ochrony elementów

przyrodniczych: wód, powietrza i gleby, krajobrazu,

znajdujących się w stanie naturalnym lub

zmienionym przez człowieka, celem zachowania lub

przywrócenia równowagi przyrodniczej niezbędnej

dla egzystencji człowieka

• powinna uwzględniać także wytwory pracy i kultury

ludzkiej, np. ochronę zabytków przed wpływami

zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego

Ochrona
środowiska

• Sztokholm (06.1972) - powołanie agendy ONZ

pod nazwą Program Narodów Zjednoczonych do spraw
ochrony środowiska (United Nations Environment
Programme - UNEP) - opracowanie wszechświatowego
prawa ochrony środowiska

Zdjęcie Ziemi w ultrafiolecie

Konferencje

naukowe

• raport sekretarza generalnego ONZ U. Thanta

„Człowiek i jego środowisko” z 26.05.1969 r.

• Helsinki 1975 - Akt Końcowy Konferencji

Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie

• Konferencja Genewska (1979, 1984)
• Konferencja Monachijska (1984) - utworzenie

tzw. klubu trzydziestu, grupy państw deklarujących
zmniejszenie w swoich granicach emisji dwutlenku
siarki do 1993-1995 o 30%

• Rio de Janeiro (07.1992) - plan działania do przełomu

XX i XXI w., tzw. Agenda 21, określający sposoby
powstrzymania degradacji środowiska
i zrównoważonego rozwoju

2

Ochrona
środowiska

Zdjęcie Ziemi z powierzchni Księżyca

Światowe

konferencje

ekologiczne

• 1972 - Sztokholm - nakreślała ogólny plan działań

w zakresie ekologii, jej 26 zasad dało podstawy
do tworzenia międzynarodowego prawa ochrony
środowiska

• 1992 - Rio de Janeiro

• 1997 - Kioto

• 1995 - Berlin - konferencja poświęcona wyłącznie

zmianom klimatycznym, wprowadzenie prawa
ograniczającego emisję szkodliwych gazów

Europa - 2010: 15% mniej niż w 1990 roku
Japonia - 2010: 5% mniej niż w 1990 roku
USA - 2012: poziom z roku 1990

Wyniki konferencji: dyferencjacja: redukcja
gazów, zależna od stopnia możliwości każdego
państwa:
• Europa: 8%
• Japonia: 6%
• USA: 7%

Obecnie realny poziom to 3%

Ochrona
środowiska

Konferencja w Kioto

(1997)

3

Ochrona
środowiska

Zdjęcie Ziemi z powierzchni Księżyca

Koncepcja wzrostu zerowego

jedna z najbardziej radykalnych

koncepcji rozwiązania problemu

ochrony środowiska naturalnego

postulująca obniżenie tempa wzrostu

gospodarczego do zera, w celu

zahamowania tempa wyczerpywania się

zasobów naturalnych, a zwłaszcza

zmniejszenia jego zanieczyszczenia

odpadami poprodukcyjnymi i

pokonsumpcyjnymi

Zmiany
klimatu

• efekt cieplarniany

• polityka klimatyczna

• ocieplenie

• wzrost emisji dwutlenku węgla

• konferencje klimatyczne

• dziura ozonowa

4

Zmiany
klimatu

Efekt

cieplarniany

Polega na zatrzymywaniu się

w atmosferze coraz większych części
promieniowania podczerwonego,
co prowadzi do ogrzewania się Ziemi.

Przypuszcza się, że jest to wynik

zmiany zawartości gazów w powietrzu,
a szczególnie gwałtownego wzrostu stężenia
dwutlenku węgla. Prognozy zakładają, że jeśli
tempo spalania paliw kopalnych utrzyma się,
to w ciągu
40–45 lat może nastąpić nasycenie nim
atmosfery, co spowodowałoby średni wzrost
powierzchniowej temperatury
Ziemi o około 1,5–4,5°C.

Gdyby nie było efektu cieplarnianego w atmosferze

Ziemi, to średnia temperatura przy jej powierzchni

wynosiłaby -18 C, a nie około +15 C jak obecnie

Zmiany
klimatu

Zmiany składu atmosfery w dziejach Ziemi

składnik

Wiek od początku powstania planety

0 200 mln

2 mld

3.5 mld

4.5 mld

O

2

%

0

0

0,2

4

21

N

2

%

3

10

40

95

78

CO

2

%

90

50

4

0,5

0,032

CH

4

%

5

40

55

0,0001

0,00013

O

3

%

0

0

3*10

-8

3*10

-6

0,00005

H

2

O g/m

3

2

8

7

1,5

1,4

5

Zmiany
klimatu

Efekt

cieplarniany

Schemat

Zmiany
klimatu

Efekt

cieplarniany

Gazy cieplarniane

0

10

20

30

40

50

60

Ud

zi

ał

[%

]

dw

ut

le

nek

w

ęgl

a

fr

eony

me

ta

n

poz

os

ta

łe

6

Zmiany
klimatu

Efekt

cieplarniany

Przyczyny

• nadmierne gromadzenie się gazów

cieplarnianych w atmosferze Ziemi,

• rozwój przemysłu,
• spalanie paliw kopalnych - węgla i ropy naftowej,
• emisja metanu (rolnictwo, odpady),
• emisja freonów (całkowicie z przemysłu),
• wypalanie lasów (wylesianie i pożary),
• emisja dwutlenku węgla (motoryzacja).

Zmiany
klimatu

Efekt

cieplarniany

Skutki

ocieplenie klimatu

• podwyższenie poziomu mórz,

• tzw. wędrówka stref klimatycznych - przesunięcie stref

w kierunku biegunów

7

Zmiany
klimatu

Obieg CO

2

w przyrodzie

Źródła emisji CO

2

Źródła emisji metanu

Zmiany
klimatu

Wzrost emisji
gazów
szklarniowych

8

Zmiany
klimatu

Tendencyjny dobór danych

Callendar (1938)

korekta o 83 lata

Zmiany
klimatu

Zmiany stężenia gazów cieplarnianych w atmosferze

od połowy XIX wieku do 2001 roku

9

Zmiany
klimatu

IPPC (Międzyrządowy
Zespół Badania Zmian
Klimatu)

• przewidywany wzrost

temperatury do 2100
roku:

• w 1990 roku o 3,3

o

C

• w 1992 roku o 2,8

o

C

• w 1995 roku o 1,2

o

C

• w 2002 roku o 0,6

o

C

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

1990

1992

1995

2002

Zmiany
klimatu

Długookresowe zmiany klimatu

10

Zmiany
klimatu

Wpływ wybuchów wulkanów na emisję CO

2

Zmiany
klimatu

Dziura ozonowa

Dziura ozonowa nad

biegunem południowym

(niebieski obszar,

październik 1999)

Spadek zawartości ozonu (O

3

) na wysokości 15-20

km głównie w obszarze bieguna południowego,
obserwowany od końca lat 80. Tempo spadku
wynosi około 3% na rok
Tempo globalnego spadku ozonu
stratosferycznego pod wpływem działalności
człowieka (z wyjątkiem Antarktydy), oszacowane
na podstawie badań satelitarnych, wynosi:
• 0,4-0,8% na rok w północnych,

umiarkowanych szerokościach geograficznych

• mniej niż 0,2% w tropikach

Powłoka ozonowa jest naturalnym filtrem

chroniącym organizmy żywe przed szkodliwym

promieniowaniem ultrafioletowym

1987 - Protokół Montrealski - umowa zakładająca
50-procentowy spadek produkcji freonów do roku
2000, w stosunku do 1986 (obecny spadek to 3%)

11

Zmiany
klimatu

Dziura ozonowa

Gęstość warstwy ozonowej

nad południowym biegunem

Ziemi 18 września 2001 r.

(czerń ukazuje obszar

ozonosfery o najmniejszej

zawartości ozonu; barwy

pośrednie, aż do bieli,

odpowiadają wzrastającej

ilości ozonu)

Zmiany
klimatu

Dziura ozonowa

Maksymalny rozmiar w 2001

roku dziura ozonowa

osiągnęła 17 września. Jej

powierzchnia nie była

większa niż w poprzednich

latach i wyniosła 26

milionów kilometrów

kwadratowych.

09.2001

10.1999

12

Zmiany
klimatu

Długookresowe zmiany klimatu

Prawda czy fałsz