Zajęcia nr

3

Na podstawie fragmentów książki Sztompki pt. „Zaufanie”.

KAPITAŁ SPOŁECZNY:

- (Nan Lin) zasoby zawarte w sieciach społ. i używane przez ludzi w ich działaniach;
- (Pierre Bourdieu) suma zasobów, którymi dysponuje jednostka lub grupa dzięki

posiadaniu trwałej sieci mniej lub bardziej zinstytucjonalizowanych relacji wzajemnej
znajomości i rozpoznawania się.

*stanowi zasób o szczególnej wartości, sprzyja osiąganiu różnorodnych celów i ma przy tym
tendencję do samopomnażania się.
Najpewniejszy i najpełniejszy dostęp do zasobów innych ludzi przynosi zdobycie ich
zaufania. Nasze stosunki muszą się opierać na normatywnej wzajemności, zaufaniu i
wzajemnych zobowiązaniach.

Spiralę zaufania lub nieufności bardzo trudno przeciąć, choć łatwiej jest zaufanie stracić niż
je zyskać (bądź odzyskać).
kultura zaufania (społeczeństwo zaufania) ≠ kultura cynizmu (społeczeństwo nieufności)

SIEĆ ZAUFANIA – powiązane relacje zaufania wiążące więcej niż dwie osoby

ŁAŃCUCH ZAUFANIA – szeregowe powiązanie kilku relacji zaufania

przechodniość zaufania

1)

A

B

C

2)

A

B

C

3)

A

B

C

1- osoby cieszące się autorytetem (B) recenzują książkę (C)
2- nasz (A) kolega (B) mówi, że komuś (C) nie ufa
3- pseudospecjalista (B) od glazury poleca nam (A) swojego kolegę (C) do naprawy pralki

łańcuch dowodzenia (zbudowany na pierwszym modelu (zaufania), z reguły
funkcjonujący we wszystkich dużych firmach, ale nie tylko)

A

B

C

D

E

F

G

nieprzechodniość nieufności (?)

4)

A

B

C

4- pracownik (B), któremu my (A) nie ufamy, chce zwolnić kogoś (C), kto jemu podlega;

najprawdopodobniej sami sprawdzimy tego pracownika, popytamy innych osób...

KRĄG ZAUFANIA – wszyscy, który ufam i których traktuję jako wiarygodnych partnerów

KRĄG WIARYGODNOŚCI – wszyscy, którzy obdarzają mnie zaufaniem i traktują jako
wiarygodnego partnera

SIEĆ OSOBISTA

=

K.Z. + K.W.

KAPITAŁ WIĄŻĄCY – zaufanie u partnera centralnie usytuowanego w innej sieci i
obdarzanie go zaufaniem, co sprzyja fuzji obu sieci w jedną

pacjenci – lekarz – inni lekarze

KAPITAŁ POMOSTOWY – zajmowanie pozycji w obrębie dwóch lub więcej sieci
zaufania

małżeństwo (kapitałem pomostowym dla obydwu rodzin para młoda); fuzja firmy

relacje „krzyżujące się” – robisz imprezkę, na którą zapraszam starych znajomych ze szkoły średniej i
nowych ze studiów, przy czym część z nich pokonuje taką sama drogę edukacji, co ty (oni też są
kapitałem pomostowym dla tych ludzi, którzy się nie znają)

SIECI EKSKLUZYWNE – zaufanie ograniczone do ścisłego grona osób, któremu
towarzyszy nieufność wobec członków innych sieci

sekty, grupy opozycyjne, mafie, elitarne jednostki wojskowe, służby specjalne

nacjonalistyczne państwa

mniej izolowane – wspólnoty losu

SIECI ZINDYWIDUALIZOWANE – sieć wiążąca pojedyncze relacje zaufania między
partnerami

SIECI KOLEKTYWNE – podejmujące kooperację dla osiągnięcia wspólnego celu,
nieosiągalnego dla pojedynczych członków i dlatego silnie egzekwujące wiarygodność
wszystkich („jeden za wszystkich wszyscy za jednego”)

wojsko

drużyna piłkarska

Rozmaite rozproszone badania empiryczne prowadzone w różnych częściach świata
prowadzą do wniosku, że zaufanie koreluje z takimi walorami, jak: wydajniejsza gospodarka,
lepsze szkoły, większa zdrowotność, efektywny rząd, mniejsza przestępczość, poczucie
dobrobytu i szczęścia osobistego.

ZAUFANIE

zwiększa „gęstość moralną”, czyli kapitał społeczny

sprzyja komunikacji
sprzyja tolerancji

wzmacnia więzi między jednostką a wspólnotą (świadomość zbiorowa,
współpracownicy)

„Należy ufać innym, ale równie istotne może być to, aby cieszyć się ich zaufaniem”

WIARYGODNOŚĆ

satysfakcja autoteliczna (poczucie uznania, sympatii, akceptacji)

wartość instrumentalna – otwiera szanse różnych dodatkowych korzyści

„zwierciadło społeczne” – podstawa naszej samooceny i kształtowania tożsamości

korzyści dla tego, który jej udzielił, gdyż spełnione są jego oczekiwania

KOHERENCJA (trafność) ZAUFANIA – obdarzanie zaufaniem osób wiarygodnych lub
nieufnością osób niewiarygodnych

NIEKOHERENCJA ZAUFANIA – obdarzanie ślepym zaufaniem osób niegodnych
zaufania lub obsesyjną nieufnością osób wiarygodnych

FUNKCJONALNE SUBSTYTUTY ZAUFANIA – rozpowszechnione i
zinstytucjonalizowane praktyki towarzyszące kulturze nieufności i cynizmu, które zaspokajają
potrzeby normalnie zaspokajane przez zaufanie

1. wiara w opatrzność
2. korupcja
3. uzurpacja egzekwowania wiarygodności; nadmierna czujność
4. przesadne uciekanie się do instytucji prawnych
5. gettoizacja (zamykanie się i izolowanie grup czy środowisk, jako reakcja obronna na

rozpowszechnioną nieufność)

6. paternalizm (przeniesienie całego zaufania na charyzmatycznego przywódcę, gdy brak

innych wiarygodnych adresatów zaufania)

7. eksternalizacja zaufania (poszukiwanie obiektów zaufania poza własną grupą,

środowiskiem czy społeczeństwem, gdy zaufania wewnątrz ulega erozji)

Istnieją 3 formy występowania owych substytutów:

indywidualne praktyki
strategie o regularnym charakterze, rozpowszechnione

reguły kulturowe określające pewne zachowanie (forma normatywna)