WARSZAWA

2005

Wzrost gospodarczy

Opracowanie: Dr Dariusz Prokopowicz

EKONOMIA

EKONOMIA

EKONOMIA

EKONOMIA

EKONOMIA

EKONOMIA

EKONOMIA

EKONOMIA

© Copyright by Dariusz Prokopowicz

2

Źródła wzrostu

produkcji

(wzrostu

gospodarczego)

Zwiększanie

nakładów

Wzrost

efektywności

przetwarzania

(

wykorzystania

)

nakładów

2.

2.

1.

1.

Kapitał

ludzki

Uzbrojenie

pracy

3

Ad. 1

Ad. 1

tj. zwiększanie technicznego uzbrojenia
pracy (czyli relacji: kapitał / praca)

nakład pracy można zwiększać poprzez
wzrost liczby ludności zawodowo czynnej

[zmiany ilościowe]

lub poprzez podnoszenie poziomu wiedzy i
umiejętności oraz kształtowanie innych
czynników określających wydajność

[zmiany jakościowe].

Ź

Ź

r

r

ó

ó

d

d

ł

ł

a wzrostu produkcji

a wzrostu produkcji

Kapitał

ludzki

Uzbrojenie

pracy

Zwiększanie nakładów

4

Ź

Ź

r

r

ó

ó

d

d

ł

ł

a wzrostu produkcji

a wzrostu produkcji

Ad. 2

Ad. 2

Wzrost efektywności

przetwarzania (

wykorzystania

)

nakładów

Korzyści

skali

Korzyści

skali

Postęp

techniczny

Postęp

techniczny

Wzrost

wydajności

Wzrost

wydajności

a).

a).

b).

b).

c).

c).

5

Obecnie w krajach uprzemysłowionych wielkość areału
ziemi jest w zasadzie stała.

Czynnikiem wzrostu produkcji rolnej jest

wzrost wydajności.

Jakie istnieją ograniczenia wzrostu produkcji
społecznej oprócz wielkości areału ziemi?

Ź

Ź

r

r

ó

ó

d

d

ł

ł

a wzrostu produkcji

a wzrostu produkcji

a).

a).

Wzrost wydajności

Wzrost wydajności

Pytanie:

Istotnym ograniczeniem wzrostu produkcji mogą być surowce.

6

Ź

Ź

r

r

ó

ó

d

d

ł

ł

a wzrostu produkcji

a wzrostu produkcji

Zasoby

surowców

Nieodnawialne

Odnawialne

S

ą

ograniczone

w sposób

naturalny

Nale

ż

y nimi

efektywnie

gospodarowa

ć

7

Również źródłem wzrostu gospodarczego są korzyści
skali.

Ź

Ź

r

r

ó

ó

d

d

ł

ł

a wzrostu produkcji

a wzrostu produkcji

b).

b).

Korzyści skali

Korzyści skali

E

fe

k

ty

w

n

o

ś

ć

p

ro

c

e

s

ó

w

p

ro

d

u

k

c

y

jn

y

c

h

Czynniki wytwórcze

8

W procesie wzrostu gospodarczego istotną rolę
odgrywa postęp techniczny.

źródłem wynalazków są prace badawczo-rozwojowe,
kosztowne i obciążone ryzykiem

w warunkach gospodarki rynkowej wynalazki: ochrona
patentowa i subsydiowanie prac badawczych

same wynalazki nie wystarczą – wymagają nakładów
inwestycyjnych na ich wdrożenie.

Ź

Ź

r

r

ó

ó

d

d

ł

ł

a wzrostu produkcji

a wzrostu produkcji

c).

c).

Postęp techniczny

Postęp techniczny

9

Które z nich decydują o wzroście gospodarczym krajów
wysoko rozwiniętych?

Z wielu badań empirycznych wynika, że głównym
źródłem wzrostu gospodarczego krajów rozwiniętych
są czynniki o charakterze jakościowym, a przede
wszystkim:

Pytanie:

Ź

Ź

r

r

ó

ó

d

d

ł

ł

a wzrostu produkcji

a wzrostu produkcji

Wzrost wydajności pracy

Postęp techniczny

10

Czy istniej

Czy istniej

ą

ą

jakie

jakie

ś

ś

granice wzrostu gospodarczego?

granice wzrostu gospodarczego?

W końcu XVIII w. Malthus stwierdził, że przy stałej
powierzchni upraw i malejącej krańcowej wydajności
pracy istnieje granica możliwości wyżywienia ludności.

W krajach uprzemysłowionych:

zwiększenie wydajności

postęp techniczny w rolnictwie.

11

Czy istniej

Czy istniej

ą

ą

jakie

jakie

ś

ś

granice wzrostu gospodarczego?

granice wzrostu gospodarczego?

Mechanizm cenowy wolnego rynku oraz konkurencja
umożliwia optymalne wykorzystanie ograniczonych
zasobów.

W gospodarce realnego socjalizmu [centralnie
kierowanej] istniało wielkie marnotrawstwo zasobów.

Wzrost cen rzadkich zasobów zmusza do bardziej
efektywnego ich wykorzystania oraz do poszukiwania
nowych zasobów i nowych technologii.

12

Koncepcja wzrostu zerowego

Koncepcja wzrostu zerowego

Społeczne koszty wzrostu gospodarczego:

degradacja środowiska naturalnego

nadmierne zagęszczenie przemysłu i budownictwa

obniżenie jakości życia

13

Koncepcja wzrostu zerowego

zakłada obniżenie do zera

tempa wzrostu realnego produktu społecznego w
krajach rozwiniętych (ponieważ wzrost PNB powoduje
dodatkowe koszty np. zanieczyszczenie środowiska
naturalnego).

Koncepcja wzrostu zerowego

Koncepcja wzrostu zerowego

Pytanie:

Jakie uwarunkowania muszą być spełnione aby ta
koncepcja mogła stać się realną?

odnawialność zasobów

zerowe tempo wzrostu demograficznego.

14

W

W

ko

ko

ń

ń

cu lat 70. w wi

cu lat 70. w wi

ę

ę

kszo

kszo

ś

ś

ci kraj

ci kraj

ó

ó

w uprzemys

w uprzemys

ł

ł

owionych

owionych

tempo wzrostu wydajno

tempo wzrostu wydajno

ś

ś

ci uleg

ci uleg

ł

ł

o wyra

o wyra

ź

ź

nemu obni

nemu obni

ż

ż

eniu

eniu

Opinie na temat przyczyn są podzielone:

Wzrost nakładów na

ochronę środowiska

Wzrost cen

ropy naftowej

(kryzys naftowy), który wymusił

przeznaczenie znacznych środków na poszukiwanie
energooszczędnych metod wytwarzania [redukcja produkcji
samochodów tzw. „krążowników szos” z jednoczesnym
wzrostem produkcji samochodów średniolitrażowych]

Inflacja

, która negatywnie wpłynęła na oczekiwania

inwestorów, powodując obniżenie stopy inwestycji.

15

Podstaw

Podstaw

ą

ą

polityki wzrostu gospodarczego

polityki wzrostu gospodarczego

jest popieranie i pobudzanie inwestycji.

ale samo stymulowanie wzrostu nakładów inwestycyjnych
nie wystarcza, np. podwojenie stopy inwestycji w Wielkiej
Brytanii zwiększyłoby średnie roczne tempo wzrostu realnej
produkcji zaledwie o 1 %,

dodatkowo niezbędne są starania o wzrost efektywności
produkcji (a więc postęp techniczny i podnoszenie
kwalifikacji pracowników):

a) postęp techniczny – w następstwie działalności badawczo-
rozwojowej
b) inwestycje w kapitał ludzki - podnoszenie poziomu
wykształcenia, kwalifikacji i umiejętności pracowników.