Podstawowe zadania i zasady

organizacji zajęć z rewalidacji

indywidualnej

Agnieszka Wołowicz - Ruszkowska

Rewalidacja

oznacza przywrócenie człowiekowi pełnej

sprawności… (

możliwie pełnej

)

Jest procesem

wychowawczym*

z zaplanowanymi

celami, uwzględniającym wiedzę teoretyczną i
działanie skierowane na osobę niepełnosprawną w
celu usprawniania zaburzonych funkcji rozwojowych
i intelektualnych.

*

czy terapeutycznym?

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z

dnia 17 listopada 2010 roku w sprawie warunków
organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i
młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie
w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz w
ośrodkach (Dz. U. Nr 228 poz. 1489) należy rozróżnić
następujące kategorie uczniów / dzieci wymagających
stosowania w procesie kształcenia specjalnej organizacji
nauki i metod pracy dydaktycznej:



niepełnosprawnych,



niedostosowanych społecznie,



zagrożonych niedostosowaniem społecznym.

Kształcenie specjalne (ale również w placówkach ogólnodostępnych)

organizuje się dla uczniów

niepełnosprawnych

wymienionych

rozporządzeniu :



1. niesłyszących/ słabo słyszących,



2. niewidomych /słabo widzących,



3. z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją,



4. z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim, umiarkowanym,
znacznym,



5. z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera,



6. z niepełnosprawnościami sprzężonymi (występowanie u ucznia co
najmniej dwóch niepełnosprawności) posiadających orzeczenie o
potrzebie kształcenia specjalnego, wydane przez publiczną poradnię
psychologiczno-pedagogiczną.



W myśl obecnie obowiązujących rozporządzeń przez
określenie „uczniowie niepełnosprawni” należy rozumieć
uczniów, dla których (

publiczna

) poradnia wydała

orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.



W ujęciu Światowej Organizacji Zdrowia „dzieckiem
niepełnosprawnym jest takie dziecko, które bez
specjalnych ulg i specjalnej pomocy z zewnątrz jest
długotrwale, całkowicie lub w znacznym stopniu niezdolne
do uczestnictwa w grupie normalnie rozwiniętych i
zdrowych rówieśników”.

W przypadku uczniów niepełnosprawnych podejmuje się

działania o charakterze rewalidacyjnym.

Rewalidacja indywidualna

to…
interwencja, specjalna pomoc pedagogiczna i wychowawcza

dla uczniów z odchyleniami w stanie zdrowia i rozwoju
zmierzająca do spowodowania określonych, pozytywnych
zmian w zakresie sfery poznawczej i emocjonalno –
motywacyjnej oraz umiejętności dziecka.

To również…

ogół działań, które podejmuje się, aby pomóc dziecku

niepełnosprawnemu osiągnąć najwyższy z możliwych dla
niego poziom funkcjonowania psychicznego i fizycznego.
W czasie pracy z dzieckiem niepełnosprawnym wszystkie
działania mają na celu doskonalenie funkcji
niezaburzonych oraz optymalne usprawnianie tych, w
których wystąpiły dysfunkcje.

I jeszcze…

jest blokiem zajęć wspomagających rozwój dziecka: zajęć

rozwijających, kompensacyjnych, usprawniających.

Główne kierunki oddziaływań rewalidacyjnych:



optymalne usprawnianie, rozwijanie tych wszystkich funkcji
psychicznych i fizycznych, które są najsilniejsze i najmniej
uszkodzone,



optymalne korygowanie funkcji zaburzonych, defektów i
zniekształceń,



kompensowanie, czyli wyrównywanie przez zastępowanie,



dynamizowanie rozwoju (stymulowanie).



Rozporządzenia:

z dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie

ramowych planów nauczania w szkołach publicznych oraz z dnia 17
listopada 2010 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia,
wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych i
niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach
ogólnodostępnych lub integracyjnych)

nakładają na przedszkola i szkoły obowiązek

prowadzenia

zajęć specjalistycznych

(korekcyjno-

kompensacyjnych, logopedycznych oraz innych zajęć o
charakterze terapeutycznym)

zajęć rewalidacyjnych

oraz

zajęć innego rodzaju

, odpowiednich ze względu

na indywidualne potrzeby edukacyjne i rozwojowe
uczniów oraz ich indywidualne możliwości
psychofizyczne.



Powyższe rozporządzenia umożliwiają organizowanie
zajęć rewalidacyjnych dla wszystkich uczniów
niepełnosprawnych, których rodzice lub prawni
opiekunowie wyrazili zgodę o takie zajęcia.



Szkoła organizuje zajęcia zgodnie z zaleceniami poradni. Według przepisów
oświatowych obowiązek zorganizowania zajęć, spoczywa na dyrektorze
przedszkola, szkoły lub placówki, do której uczeń uczęszcza
(ogólnodostępnej, integracyjnej).

Posumujmy:

Dyrektor organizuje kształcenie zapewniając uczniowi…



Realizację programu nauczania, programu
wychowawczego i programu profilaktyki
dostosowanych do indywidualnych potrzeb
edukacyjnych i możliwości psychofizycznych z
wykorzystaniem form i metod pracy dydaktycznej
i wychowawczej.



Ucznia z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim obowiązuje ta sama
podstawa programowa, co uczniów z normą intelektualną. Realizuje on
programy nauczania te same, które obowiązują w danym oddziale tylko
odpowiednio dostosowane do jego indywidualnych potrzeb edukacyjnych
i możliwości psychofizycznych. Nauczyciele poszczególnych przedmiotów
opracowują dla ucznia z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim
wymagania edukacyjne, które są podstawą oceny jego postępów w nauce.



Realizację zaleceń zawartych w orzeczeniu o
potrzebie kształcenia specjalnego



Odpowiednie warunki do nauki, sprzęt i środki
dydaktyczne**



Integrację ze środowiskiem rówieśniczym



Indywidualne zajęcia rewalidacyjne

Zajęcia te powinny być ukierunkowane na usprawnianie zaburzonych funkcji, wzmacnianie i
kompensację.

Nie mogą one służyć uzupełnianiu braków w wiadomościach

.

Tygodniowy wymiar godzin zajęć rewalidacyjnych (w oddziale ogólnodostępnym i

integracyjnym) – po 2 godziny na ucznia.

Rodzaj zajęć powinien wynikać ze wskazań zawartych w orzeczeniu poradni psychologiczno -

pedagogicznej.

** Kto to jest osoba z niepełnosprawnością?

W myśl ratyfikowanej na początku września 2012 przez

Polskę do tej grupy zalicza się Konwencji ONZ o prawach

osób z niepełnosprawnością osoby, które

mają długotrwale naruszoną sprawność fizyczną, umysłową,

intelektualną lub w zakresie zmysłów, co może, w

oddziaływaniu z różnymi barierami, utrudniać im pełny i

skuteczny udział w życiu społecznym, na zasadzie

równości z innymi osobami

** W myśl tej definicji:



Osoba na wózku inwalidzkim stojąca przed budynkiem,
do którego prowadzą schody, będzie osobą
niepełnosprawną. Ale jeśli w budynku będzie odpowiedni
podjazd, będzie miała do niego dostęp na równi z innymi.



Osoba z niepełnosprawnością intelektualną może nie być
w stanie przeczytać artykułu w gazecie. Jednak gdyby
obok była ramka z prostym streszczeniem, miałaby taki
sam dostęp do informacji jak inni.



…

Jakie zajęcia nazywamy rewalidacyjnymi?

Przepisy § 3 ust. 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z

dnia 12 lutego 2002r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach
publicznych regulują, że w szkolnym planie nauczania dla uczniów
niepełnosprawnych, w zależności od rodzaju i stopnia niepełnosprawności,
należy uwzględnić następujące zajęcia rewalidacyjne:



korekcyjne wad postawy,



korygujące wady mowy,



orientacji przestrzennej i poruszania się,



nauki języka migowego lub innych alternatywnych metod
komunikacji,



inne, wynikające z programów rewalidacji.

Rewalidacja indywidualna

•

to interwencja,

•

to specjalna pomoc pedagogiczna

i wychowawcza w sferze:

- poznawczej,

- emocjonalnej,
- motywacyjnej
oraz w

zakresie sfer określonych przez

narzędzie diagnostyczne…

Rodzaje zajęć rewalidacyjnych w
szkołach

- przykłady

•

korekcyjno – kompensacyjne,

•

nauka języka migowego,

•

nauka języka Braila,

•

nauka alternatywnych form

komunikacji,

•

inne zajęcia o charakterze

terapeutycznym

(jakie???)

Zajęcia dydaktyczno – wyrównawcze…
to NIE rewalidacja!!!



zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze - organizuje się dla
uczniów, którzy mają znaczne trudności w uzyskaniu
osiągnięć z zakresu określonych zajęć edukacyjnych,
wynikających z podstawy programowej dla danego etapu
edukacyjnego. Zajęcia te prowadzone są przez
nauczyciela właściwych zajęć edukacyjnych,

Ale przecież …

Organizacja zajęć



Godzina zajęć rewalidacyjnych trwa

60 minut.



dopuszcza się prowadzenie godzin

zajęć specjalistycznych w czasie

krótszym niż 60 minut, zachowując

łączny czas zajęć ustalony dla

danego ucznia (

dla kogo?)

Terapeutyczny charakter oddziaływań
rewalidacyjnych

rewalidacja = rehabilitacja

Rehabilitacja

(łac.re-znów habilitatio-zdolny,
przywrócony) oznacza przywrócenie
komuś utraconych wartości, mimo
istniejącej w dalszym ciągu
niepełnosprawności

fizyczna, psychiczna, społeczna i zawodowa

Cel rehabilitacji

„Rozwijanie

maksymalnych

zdolności

do

wykonywania podstawowych codziennych zajęć,
przygotowanie do pracy zawodowej oraz
stworzenie

korzystnych

warunków

do

kontaktów z otoczeniem fizycznym i ze
środowiskiem społecznym…”

Nie

wiedzą jak

rozwiązać swoje

własne problemy

Nie

rozumieją czego

ich nauczono (ale

pamiętają na egzamin)

Nie

widzą związków

pomiędzy zdobytą wiedzą

a codziennym życiem

Nie

potrafią połączyć

„starej” wiedzy z „nową”

Nie

uczą się szukania

kreatywnych rozwiązań

Nie

uczą się myślenia logicznego

Nie

potrafią planować

Nie

wiedzą jak

wyznaczać sobie

cele, marzenia

Nie

potrafią określać

swoich potrzeb

Nie

znają myślenia

krytycznego

Nie

potrafią

pracować w zespole

Schemat programu rewalidacji
indywidualnej

Aktualny poziom
funkcjonowania

Cel ogólny

Cele szczegółowe Działania,

ćwiczenia

Trudności ucznia w
poszczególnych
sferach wynikające z
oceny poziomu
funkcjonowania


Informacje z:
Diagnozy
Diagnozy
funkcjonalnej
Wywiadu
…

Terapeutyczne






Dotyczy
usprawnianej sfery

Terapeutyczne






Dotyczą
konkretnych
zaburzeń w obrębie
sfery

Ile? …
Jak najwięcej !!!

Katalog propozycji
do każdego celu
szczegółowego
Szczegółowe
rozpisywanie zadań,
ćwiczeń
specjalistycznych

Co warto dodać, na co należy uważać?



TAK … dla kolumny „osoby odpowiedzialne” – gdy mamy
do czynienia z multidyscyplinarną diagnozą i zespołem
specjalistów



NIE … dla kolumny „czas realizacji celu”

Przykład:



„Profil psychoedukacyjny” Schopler

Skala rozwoju (naśladowanie, percepcja, motoryka mała,

motoryka duża, koordynacja wzrokowo – ruchowa, czynności
poznawcze, komunikacja – mowa czynna)

Skala zachowań (nawiązywanie kontaktów i reakcje

emocjonalne, zabawa i zainteresowanie przedmiotami, reakcje
na bodźce, mowa)



„Inwentarz do oceny postępów w rozwoju
społecznym” Guznzburg

obsługiwanie siebie, komunikowanie, uspołecznienie, zajęcia

Pracuj nad emocjami !



rozpoznawaniem i nazywaniem emocji dziecka oraz
innych, zachęcaj do obserwacji mowy niewerbalnej.



Nie obawiaj się przesadnej analizy stanów
emocjonalnych.



Pomóż dziecku opracować sposoby, jak ma
postępować w sytuacjach dla niego trudnych, jak
radzić sobie ze stresem, jak opanowywać złość.



włączanie się do zabawy (do rozmowy)



uważne słuchanie (nauczyciela i dzieci)



radzenie sobie z dokuczaniem (przezywaniem)



skuteczne opanowywanie swojej złości



zastępowanie negatywnych myśli pozytywnymi
np.: nie dam rady- jest mi ciężko, ale
spróbuję

Pracuj nad umiejętnościami społecznymi

Samodzielność

W miarę możliwości wycofuj się z precyzyjnych
instrukcji, stwarzaj sytuacje problemowe, aby
dziecko mogło samo podejmować decyzję
i dokonywać wyboru, jak problem należy
rozwiązać.

Dobre myślenie o sobie



Przy każdej sposobności i okazji wzmacniaj
pozytywne myślenie o sobie dziecka



Pochwal, doceń: „potrafisz to już sam zrobić”,
„znalazłeś rozwiązanie samodzielnie”

Dziękuję za uwagę