POLITECHNIKA LUBELSKA

WYDZIAŁ

ELEKTROTECHNIKI I INFORMATYKI

KATEDRA SIECI ELEKTRYCZNYCH I ZABEZPIECZEŃ

LABOTATIRIUM POMIARÓW I EKSPLOATACJI W

ELEKTROENERGETYCE

ORGANIZACJIA BEZPIECZNEJ PRACY PRZY URZĄDZENIACH

ELEKTROENERGETYCZNYCH

1. ZASADY BEZPIECZEŃSTWA PRACY PRZY URZĄDZENIACH

ELEKTROENERGETYCZNYCH

Celem ćwiczenia jest zapoznanie studentów z właściwym

przygotowaniem miejsca pracy, bezpiecznym wykonywaniem pomiarów

i sposobami udzielania pierwszej pomocy na wypadek porażenia

prądem elektrycznym.

1.1. Ogólne zasady bezpieczeństwa pracy

Podstawowym aktem prawnym regulującym w sposób kompleksowy sprawy

bezpieczeństwa i higieny pracy jest ustawa z dnia 26.06.1974 r. – Kodeks pracy, [9]

której tekst jednolity opublikowano w Dz. U. Nr 21 z 1998 r.

Ustawa określa szczegółowo obowiązki zakładu pracy, kierownika zakładu pracy

i osób dozoru oraz obowiązki pracowników.

Za stan bhp w zakładzie odpowiedzialność ponosi kierownik zakładu, do którego

obowiązków należy w szczególności:



organizowanie pracy w zakładzie w sposób zapewniający bezpieczne warunki

pracy,



zapewnienie przestrzegania w zakładzie przepisów i zasad bezpieczeństwa

i higieny pracy,



wydawanie poleceń usuwania stwierdzonych uchybień w zakresie bhp oraz

kontrolowanie wykonania tych poleceń,



zapewnienie wykonania zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad

warunkami pracy.

Osobami dozoru w odniesieniu do urządzeń elektroenergetycznych są

określone

w rozporządzeniu MGPiPS z dnia 28.04.2003 r. [18] osoby kierujące czynnościami

osób wykonujących prace w zakresie: obsługi, konserwacji, napraw, czynności

kontrolno-pomiarowych i montażu oraz osoby sprawujące nadzór nad eksploatacją

urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych.

Osoby dozoru w zakresie bhp są zobligowane:



organizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa

i higieny pracy,



zapewnić podległym pracownikom odzież ochronną i sprzęt ochronny oraz

systematycznie dopilnowywać, aby środki te były stosowane zgodnie z ich

przeznaczeniem,



organizować, przygotowywać i prowadzić prace w sposób zabezpieczający

przed chorobami zawodowymi i wypadkami przy pracy,



zapewnić higieniczny stan pomieszczeń pracy oraz bezpieczne wyposażenie

techniczne,



egzekwować przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad

bezpieczeństwa i higieny pracy.

Jednym z podstawowych obowiązków każdego pracownia jest przestrzeganie

bezpiecznych warunków pracy. Każdy pracownik obowiązany jest:



znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniach

z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym,



na każdym stanowisku wykonywać prace w sposób zgodny z zasadami bhp oraz

przestrzegać zarządzeń wydanych w tym zakresie,



dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz porządek w

miejscu pracy,



przydzieloną odzież ochronną i roboczą oraz sprzęt ochrony osobistej używać

zgodnie z przeznaczeniem,



niezwłocznie zawiadamiać przełożonych o zauważonym w zakładzie pracy

wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego,



poddawać się badaniom lekarskim wstępnym i okresowym.

Ponadto w dziale dziesiątym Kodeksu pracy zawarte są przepisy dotyczące:



warunków, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane i pomieszczenia

pracy

oraz maszyny i inne urządzenia techniczne,



ochrony zdrowia i opieki lekarskiej,



sposobu postępowania w razie wypadku przy pracy i choroby zawodowej,



szkolenia i kwalifikacji pracowników,



środków ochrony,



służb oraz komisji bezpieczeństwa i higieny pracy, jako organów sprawujących

nadzór nad warunkami pracy.

Na podstawie ustawy - Kodeks pracy, MPiPS wydał rozporządzenie z dnia

26.09.1997 r. [17] w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,

a MG wydał rozporządzenie z dnia 17.09.1999 r. [19] w których określił wymagania

w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych przy

eksploatacji urządzeń i instalacji energetycznych (w tym elektroenergetycznych).

Zagadnień bezpieczeństwa pracy dotyczy również rozporządzenie MPiPS z

dnia 28.05.1996 r. [16] w sprawie rodzajów prac, które powinny być wykonywane

przez co najmniej dwie osoby.

Rozporządzenie MG wprowadza pojęcie pracowników uprawnionych, a więc

pracowników posiadających sprawdzone i właściwe kwalifikacje w zakresie

eksploatacji danego rodzaju urządzeń i instalacji energetycznych , potwierdzone

świadectwem kwalifikacyjnym oraz pracowników upoważnionych, a więc

pracowników, którzy w ramach swoich obowiązków służbowych lub na podstawie

polecenia służbowego wykonują określone prace.

Rozporządzenie to wprowadza również pojęcie:

— zespołu pracowników, jako grupy pracowników, w której skład wchodzą

co najmniej dwie osoby wykonujące pracę oraz,

— zespołu pracowników kwalifikowanych, jako grupy pracowników, w której

co najmniej połowa, lecz nie mniej niż dwie osoby, posiada ważne świadectwa

kwalifikacyjne.

1.2. Organizacja bezpiecznej pracy

1.2.1. Rodzaje prac i formy wydawania poleceń

Prace przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych mogą być

wykonywane:

— bez polecenia,

— na polecenie pisemne,

— na polecenie ustne.

Prace wykonywane bez polecenia nie wymagają uzyskania zgody na ich

rozpoczęcie i realizację od osób sprawujących nadzór nad eksploatacją urządzeń

elektroenergetycznych.

Bez polecenia dozwolone jest wykonywanie:

1) czynności związanych z ratowaniem życia i zdrowia ludzkiego,

2) zabezpieczenia urządzeń i instalacji przed zniszczeniem,

3) prac eksploatacyjnych określonych w instrukcjach wykonywanych przez

uprawnione i upoważnione osoby.

Na polecenie ustne mogą być wykonywane wszystkie prace, które nie

wymagają polecenia pisemnego. Polecenia te mogą być wydawane przez osoby

dozoru bezpośrednio, telefonicznie lub drogą radiową.

Na polecenie pisemne wykonuje się prace w warunkach szczególnego

zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego, wymagające zastosowania odpowiednich

środków zabezpieczających.

Do

prac

wykonywanych

przy

urządzeniach

i

instalacjach

elektroenergetycznych w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia

ludzkiego wymagających pisemnego polecenia należą prace:

1)

konserwacyjne,

modernizacyjne

i

remontowe

przy

urządzeniach

elektroenergetycznych znajdujących się pod napięciem,

2) wykonywane w pobliżu nie osłoniętych urządzeń elektroenergetycznych lub

części znajdujących się pod napięciem,

3) przy wyłączonych spod napięcia, lecz nie uziemionych urządzeniach

elektroenergetycznych lub uziemionych w taki sposób, że żadne z uziemień –

uziemiaczy nie jest widoczne z miejsca pracy,

4) przy opuszczaniu i zawieszaniu przewodów na wyłączonych spod napięcia

elektroenergetycznych linii napowietrznych w przęsłach krzyżujących drogi

kolejowe, wodne i kołowe,

5) związane z identyfikacją i przecinaniem kabli elektroenergetycznych,

6) przy spawaniu, lutowaniu, wymianie stojaków oraz pojedynczych ogniw i całej

baterii akumulatorach,

7) przy wyłączonym spod napięcia torze dwutorowej elektroenergetycznej linii

napowietrznej o napięciu 1 kV i powyżej, jeżeli drugi tor linii pozostaje pod

napięciem,

8) przy wyłączonych spod napięcia lub znajdujących się w budowie

elektroenergetycznych liniach napowietrznych, które krzyżują się w strefie

ograniczonej uziemieniami ochronnymi z liniami znajdującymi się pod

napięciem lub mogącymi znaleźć się pod napięciem i przewodami trakcji

elektrycznej,

9) przy wykonywaniu prób i pomiarów, z wyłączeniem prac wykonywanych stale

przez upoważnionych pracowników w ustalonych miejscach,

10) przy neutralizatorach radioizotopowych i wysokonapięciowych stosowanych

do neutralizacji ładunków elektrostatycznych,

11) wewnątrz zbiorników i pomieszczeń, w których mogą znajdować się gazy lub

ciecze trujące, żrące, duszące, palne lub wybuchowe,

12) inne prace nie wymienione w pkt. (1



12), uznane przez poleceniodawcę

za szczególnie niebezpieczne,

13) wykonywane przez pracowników nie będących pracownikami zakładu

prowadzącego eksploatację danego urządzenia lub instalacji, z wyjątkiem prac

dla których czynności związane z dopuszczeniem do pracy ustalono odrębnie

na piśmie.

1.2.2. Wydawanie, obieg i ewidencjonowanie poleceń

Polecenia na prace przy urządzeniach elektroenergetycznych mogą wydawać

poleceniodawcy,

czyli

pracownicy

posiadający

pisemne

upoważnienie

prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji elektroenergetycznych do

wydawania poleceń na wykonanie pracy oraz ważne świadectwo kwalifikacyjne na

stanowisku

dozoru.

Prowadzący

eksploatację

urządzeń

i

instalacji

elektroenergetycznych zobowiązany jest prowadzić wykazy poleceniodawców,

określające zakres udzielonego im upoważnienia. Polecenie wykonania pracy

powinno w szczególności określać:

1) zakres, rodzaj, miejsce i termin wykonania pracy,

2) środki i warunki do bezpiecznego wykonania pracy,

3) liczbę osób skierowanych do pracy,

4) pracowników odpowiedzialnych za organizację i wykonanie pracy, pełniących

funkcje:

a) koordynującego lub dopuszczającego, przez podanie stanowiska służbowego

lub imiennie,

b) kierownika robót, nadzorującego lub kierującego zespołem pracowników -

imiennie,

5) planowane przerwy w pracy.

Polecenie pisemne wykonania pracy powinno być wystawione:

1) kierującemu zespołem lub nadzorującemu i przekazane dopuszczającemu,

2) na prace wykonywane przez jeden zespół pracowników w jednym miejscu

pracy.

Dopuszczający otrzymuje dwa egzemplarze polecenie na pracę.

Po dopuszczeniu do pracy, uzupełnieniu i podpisaniu polecenia, dopuszczający

przekazuje oryginał polecenia kierującemu zespołem lub nadzorującemu, a kopię

pozostawia u siebie.

Po zakończeniu pracy kierujący zespołem lub nadzorujący zwraca oryginał

polecenia dopuszczającemu. Po zakończeniu pracy na polecenie pisemne

dopuszczający przekazuje oryginał polecenia poleceniodawcy, a kopię

koordynującemu.

Polecenie wykonania pracy jest ważne na czas określony przez

poleceniodawcę. W razie potrzeby poleceniodawca może w poleceniu dokonać

zmiany uprzednio podanych terminów oraz zmiany liczby pracowników w składzie

zespołu, odnotowując to w odpowiedniej rubryce.

Polecenie wykonania pracy powinny być rejestrowane przez poleceniodawcę

w rejestrze poleceń, przy czym w przypadku polecenia ustnego powinna być

odnotowana jego treść. Formę ewidencji poleceń ustala pracodawca.

Polecenie wykonania pracy należy przechowywać przez okres 30 dni od daty

zakończenia pracy.

1.2.3. Kwalifikacje i obowiązki pracowników w zakresie organizacji bezpiecznej pracy



Poleceniodawca

Jest to pracownik upoważniony pisemnie przez prowadzącego eksploatację

urządzeń i instalacji elektroenergetycznych do wydawania poleceń na wykonanie

pracy, posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru.

Upoważnienie do wydawania poleceń każdorazowo obejmuje prawo wydawania

poleceń ustnych i pisemnych oraz określa zakres upoważnienia.

Poleceniodawca obowiązany jest:

1) ustalić rodzaj polecenia (pisemne, ustne),

2) określić zakres, rodzaj, miejsce, termin wykonania pracy i planowane przerwy

w pracy,

3) określić środki i warunki do bezpiecznego wykonania pracy,

4) określić liczbę osób skierowanych do pracy,

5) określić liczbę pracowników odpowiedzialnych za organizację i wykonanie

pracy, pełniących funkcje:



kierownika robót, kierującego zespołem pracowników i nadzorującego -

imiennie,



koordynującego i dopuszczającego, imiennie lub stanowiskiem,



dopuszczającego - imiennie,

6) prowadzić ewidencję poleceń pisemnych,

7) przy poleceniu ustnym omówić warunki pracy z kierującym zespołem

pracowników lub nadzorującym oraz dopuszczającym,



Koordynujący

Jest to wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik komórki organizacyjnej

sprawującej dozór nad ruchem urządzeń elektroenergetycznych, przy których będzie

wykonywana praca, posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku

dozoru. W przypadku gdy dozór nad ruchem urządzeń elektroenergetycznych, przy

których będzie wykonywana praca, jest prowadzony różne komórki ruchu,

koordynującym powinna być osoba dozoru jednej z tych komórek.

Jeżeli dozór nad ruchem urządzeń lub instalacji elektroenergetycznych, przy których

będzie wykonywana praca, jest sprawowany przez poleceniodawcę, koordynującym

powinien być sam poleceniodawca.

Koordynujący obowiązany jest:

1) skoordynować wykonawstwo poleconych prac z ruchem urządzeń,

2) określić czynności łączeniowe związane z przygotowaniem miejsca pracy,

3) wydać zezwolenie na przygotowaniem miejsca pracy, dopuszczenie do pracy

i likwidację miejsca pracy,

4) podjąć decyzję o uruchomieniu urządzeń elektroenergetycznych, przy których

była wykonywana praca,

5) zapisać w dzienniku operacyjnym ustalenia wynikające z ww. punktów.

W przypadkach, kiedy funkcję koordynującego sprawuje poleceniodawca lub

inna wyznaczona przez niego osoba, ustalenia wynikające z pkt (1



3) należy zapisać

w poleceniu wykonania pracy lub w załączniku do polecenia.



Dopuszczający

Jest to wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik posiadający ważne

świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji i upoważniony pisemnie

przez prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji elektroenergetycznych do

wykonywania czynności łączeniowych w celu przygotowania miejsca pracy.

Dopuszczający powinien być wyznaczony przez poleceniodawcę do każdej

wykonywanej na polecenie. Dopuszczający obowiązany jest:

1) przygotować miejsce pracy,

2) dopuścić do wykonywania pracy,

3) sprawdzić wykonanie pracy,

4) zlikwidować miejsce pracy po jej zakończeniu.



Kierujący zespołem pracowników

Kierujący zespołem pracowników może występować jako:



kierujący zespołem pracowników kwalifikowanych,



kierujący zespołem pracowników nie będących zespołem pracowników

kwalifikowanych.

Kierujący zespołem pracowników jest to pracownik posiadający ważne

świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji właściwe dla określonego

w poleceniu zakresu pracy i rodzaju urządzeń i instalacji elektroenergetycznych,

przy których będzie wykonywana praca. Wyznaczony imiennie przez

poleceniodawcę kieruje pracą podległych pracowników.

Kierujący zespołem pracowników kwalifikowanych obowiązany jest:

1) dobrać pracowników o umiejętnościach zawodowych odpowiednich do

wykonania poleconej pracy,

2) sprawdzić przygotowanie miejsca pracy przyjąć je od dopuszczającego, jeżeli

zostało przygotowane właściwie,

3) zaznajomić podległych pracowników ze sposobem przygotowania miejsca pracy,

występującymi zagrożeniami w miejscu pracy i w bezpośrednim sąsiedztwie

oraz warunkami i metodami wykonywania pracy,

4) zapewnić wykonywanie pracy w sposób bezpieczny,

5) egzekwować od członków zespołu stosowania właściwych środków ochrony

indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego oraz właściwych narzędzi i sprzętu,

6) nadzorować przestrzeganie przez podległych pracowników przepisów bhp

w czasie wykonywania pracy. Kierujący zespołem ma prawo wyłączyć się

z bezpośredniego udziału w wykonywaniu pracy spełniając funkcje kontrolne,

jeżeli zaistnieją szczególne warunki związane z zachowaniem bezpieczeństwa

pracy,

7) powiadomić dopuszczającego lub koordynującego o zakończeniu pracy.

Funkcję kierującego zespołem pracowników nie będących zespołem

pracowników kwalifikowanych może pełnić osoba nie posiadająca świadectwa

kwalifikacyjnego, a posiadająca umiejętności zawodowe w zakresie wykonywanej

pracy i przeszkolona w zakresie bhp.

Kierujący zespołem pracowników nie posiadających kwalifikacji obowiązany jest:

1) dobrać pracowników o umiejętnościach zawodowych odpowiednich do

wykonania poleconej pracy,

2) zapewnić wykonywanie pracy w sposób bezpieczny,

3) egzekwować od członków zespołu stosowania właściwych środków ochrony

indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego oraz właściwych narzędzi i sprzętu,

4) nadzorować przestrzeganie przez podległych pracowników przepisów bhp

w czasie wykonywania pracy.



Nadzorujący

Jest to wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik posiadający ważne

świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru lub eksploatacji, wykonujący

wyłącznie czynności nadzoru.

Nadzorujący jest wyznaczony przez poleceniodawcę, jeżeli:

a) pracę wykonywać będzie zespół pracowników nie będących zespołem

pracowników kwalifikowanych lub kierujący zespołem nie posiada świadectwa

kwalifikacyjnego,

b) poleceniodawca uzna to za konieczne ze względu na szczególny charakter

i warunki wykonywania pracy.

Nadzorujący obowiązany jest:

1) sprawdzić przygotowanie miejsca pracy i przyjąć je od dopuszczającego, jeżeli

zostało przygotowane właściwie,

2) zaznajomić nadzorowanych pracowników z warunkami bezpiecznego

wykonywania pracy,

3) sprawować ciągły nadzór nad pracownikami, aby nie przekraczali granicy

wyznaczonego miejsca pracy,

4) powiadomić dopuszczającego lub koordynującego o zakończeniu pracy.



Kierownik robót

W przypadku, gdy na jednym obiekcie elektroenergetycznym wykonuje prace

jednocześnie więcej niż jeden zespół pracowników, należy wyznaczyć kierownika

robót, jeżeli poleceniodawca uzna to za konieczne.

Funkcję kierownika robót może pełnić wyznaczony przez poleceniodawcę

pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru.

Do obowiązków kierownika robót należy koordynowanie prac różnych zespołów

pracowników, w celu wyeliminowania zagrożeń wynikających z ich jednoczesnej

pracy na jednym obiekcie.



Członkowie zespołu pracowników

Powinni być przeszkoleni w zakresie bhp oraz posiadać umiejętności

zawodowe

i uprawnienia stosowne do wykonywanej pracy.

Członkowie zespołu pracowników obowiązani są:

1) wykonywać pracę zgodnie z zasadami i przepisami bezpieczeństwa pracy oraz

zgodnie z poleceniami i wskazówkami kierującego zespołem,

2) stosować odzież ochronną i roboczą oraz sprzęt ochrony osobistej wymagany

przy wykonywaniu danego rodzaju prac,

3) reagować na nieprzestrzeganie przepisów bhp przez innych pracowników

i informować o tym kierującego zespołem.

Istnieje możliwość łączenia funkcji przy pracach na polecenie pisemne. I tak:

a) poleceniodawca może być koordynującym,

b) koordynujący może pełnić rolę poleceniodawcy lub dopuszczającego (jeżeli jest

uprawniony i upoważniony do wykonywania czynności łączeniowych).

Nie może być jednocześnie poleceniodawcą i dopuszczającym,

c) dopuszczający może być członkiem zespołu pracowników, jeżeli tak przewiduje

polecenie,

d) kierujący zespołem pracowników kwalifikowanych może pełnić obowiązki

dopuszczającego z wyjątkiem stacji ze stałą obsługą,

e) dopuszczający może pełnić funkcję nadzorującego.

1.3. Przygotowanie miejsca pracy i dopuszczenie do pracy.

1.3.1. Przygotowanie miejsca pracy.

Przed rozpoczęciem przygotowania miejsca pracy dopuszczający musi uzyskać

od koordynującego – jeżeli został on wyznaczony:

1) zezwolenie na rozpoczęcie przygotowania miejsca pracy,

2) potwierdzenie o wykonaniu niezbędnych przyłączeń oraz zezwolenia na

dokonanie przełączeń i założenie odpowiednich urządzeń zabezpieczających,

przewidzianych do wykonania przez dopuszczającego.

Przy wykonywaniu czynności związanych z przygotowaniem miejsca pracy

może brać udział, pod nadzorem dopuszczającego, członek zespołu, który będzie

wykonywał pracę, jeżeli jest pracownikiem uprawnionym, tzn. posiadającym

właściwe i sprawdzone kwalifikacje w zakresie eksploatacji, potwierdzone

świadectwem kwalifikacyjnym.

W zakres przygotowania miejsca pracy wchodzą następujące czynności:

1) wyłączenie urządzeń z ruchu w zakresie określonym w poleceniu i uzgodnionym

z koordynującym,

2) zablokowanie napędów łączników w sposób uniemożliwiający przypadkowe

uruchomienie wyłączonych urządzeń lub doprowadzenie czynnika,

3) sprawdzenie, czy w miejscu pracy w wyłączonych urządzeniach zostało usunięte

zagrożenie - napięcie, ciśnienie, temperatura, woda, gaz,

4) zastosowanie wymaganych zabezpieczeń na wyłączonych urządzeniach -

zaślepki, uziemienia,

5) założenie ogrodzeń i osłon w miejscu pracy stosownie do występujących

potrzeb,

6) oznaczenie miejsca pracy i wywieszeniu tablic ostrzegawczych - w tym również

w miejscach zdalnego sterowania napędami wyłączonych urządzeń.

1.3.2. Dopuszczenie do pracy

Rozpoczęcie pracy jest dozwolone po uprzednim przygotowaniu miejsca pracy

oraz dopuszczeniu do pracy, polegającym na:

1) sprawdzeniu przygotowania miejsca pracy przez dopuszczającego i kierującego

zespołem pracowników lub nadzorującego,

2) wskazaniu zespołowi pracowników miejsca pracy,

3) pouczeniu zespołu pracowników o warunkach pracy oraz wskazaniu zagrożeń

występujących w sąsiedztwie miejsca pracy,

4) udowodnieniu, że w miejscu pracy zagrożenie nie występuje,

5) potwierdzeniu dopuszczenia do pracy podpisami w odpowiednich rubrykach

dwóch egzemplarzy polecenia pisemnego lub w przypadku polecenia ustnego —

w dzienniku operacyjnym prowadzonym przez dopuszczającego.

Po dopuszczeniu do pracy oryginał polecenia pisemnego powinien być

przekazany kierownikowi robót lub kierującemu zespołem pracowników, lub

nadzorującemu, a kopia polecenia powinna pozostać u dopuszczającego.

1.3.3. Zasady prowadzenia prac na polecenie pisemne

Wszelkie prace przy urządzeniach elektroenergetycznych należy wykonywać

przy zastosowaniu wypróbowanych metod i technologii. W przypadku zastosowania

nowych metod prace mogą być realizowane tylko w oparciu o szczegółowe

instrukcje.

Przy wykonywaniu prac należy przestrzegać następujących zasad ogólnych:



zabronione jest:

— rozszerzanie pracy poza zakres i miejsce określone w poleceniu,

— usuwanie ogrodzeń, osłon, barier oraz tablic ostrzegawczych,

— zdejmowanie uziemiaczy, jeżeli ich zdjęcie nie zostało przewidziane w

poleceniu,

— przechodzenie poza wyznaczoną strefę robót,

— powierzanie prac pracownikom o zmniejszonej sprawności fizycznej

i psychicznej,

— używanie nieizolowanych narzędzi i metalowych miar,



niedozwolona jest zmiana położenia napędów i aparatury w czasie trwania

pracy,



obowiązkowe jest korzystanie ze sprzętu ochronnego i odzieży ochronnej

odpowiedniej dla danej pracy.

W razie konieczności opuszczenia miejsca pracy przez brygadzistę lub

nadzorującego należy przerwać wykonywanie pracy i wyprowadzić zespół z miejsca

pracy oraz zabezpieczyć je przed wejściem osób postronnych. Po przerwie,

rozpoczęcie wykonywania pracy może nastąpić po ponownym dopuszczeniu do

pracy.

Nie wymaga się ponownego dopuszczenia przy wznowieniu pracy po przerwie

w przypadku gdy:

— w czasie trwania przerwy zespół pracowników nie opuścił miejsca pracy, lub

— miejsce pracy na czas opuszczenia przez zespół pracowników zostało

zabezpieczone przed dostępem osób postronnych.

Kierujący zespołem pracowników (brygadzista) lub nadzorujący, przed

wznowieniem pracy po przerwie nie wymagającej ponownego dopuszczenia, jest

zobowiązany do dokonania dokładnego sprawdzenia zabezpieczenia miejsca pracy.

O przerwie w pracy wymagającej ponownego dopuszczenia do pracy przed jej

wznowieniem kierujący zespołem pracowników lub nadzorujący obowiązany jest

powiadomić dopuszczającego lub koordynującego, a w razie wykonywania pracy na

polecenie pisemne przekazać to polecenie dopuszczającemu lub koordynującemu po

uprzednim podpisaniu.

Jeżeli w czasie trwania przerwy w pracy przewidywana jest likwidacja miejsca

pracy, kierujący zespołem pracowników obowiązany jest przed jego opuszczeniem

przez zespół pracowników usunąć z niego materiały, narzędzia i sprzęt oraz

powiadomić

o tym dopuszczającego lub koordynującego.

Jeżeli nastąpi nieplanowana przerwa w pracy spowodowana nieprzewidzianymi

okolicznościami, to ponowne dopuszczenie do pracy i jej rozpoczęcie powinno

odbyć się na tych samych zasadach jak przy przerwach planowanych.

Po zakończeniu całego zakresu prac przewidzianych poleceniem następuje

zakończenie pracy realizowanej na polecenie pisemne.

Do obowiązków kierującego zespołem lub nadzorującego po zakończeniu pracy

należy:

— zapewnić uprzątnięcie miejsca pracy (usunięcie materiałów, narzędzi i sprzętu),

— wyprowadzić zespół pracowników z miejsca pracy,

— powiadomić dopuszczającego lub koordynującego o zakończeniu prac i

przekazać polecenie pisemne dopuszczającemu.

Po zawiadomieniu o zakończeniu prac dopuszczający jest obowiązany do:

— sprawdzenia i potwierdzenia zakończenia prac,

— zlikwidowania miejsca pracy przez usunięcie technicznych środków

zabezpieczających użytych do przygotowania miejsca pracy,

— przygotować miejsce pracy do ruchu i powiadomić o tym koordynującego.

W czynnościach związanych z likwidacją miejsca pracy mogą brać udział, pod

nadzorem dopuszczającego, kierujący zespołem pracowników i członkowie tego

zespołu. Koordynujący zezwala na uruchomienie urządzenia lub instalacji

elektroenergetycznej, przy których była wykonywana praca, po otrzymaniu

informacji od dopuszczającego o gotowości urządzenia do ruchu.

Jeżeli pracę wykonywało kilka zespołów pracowników, decyzję o

uruchomieniu urządzenia lub instalacji elektroenergetycznej koordynujący może

podjąć po otrzymaniu informacji o gotowości urządzenia do ruchu od wszystkich

dopuszczających.

1.4. Sprzęt ochronny

1.4.1. Podział sprzętu ochronnego

Sprzętem ochronnym nazywane są wszelkie przenośne przyrządy i urządzenia

chroniące osoby zatrudnione przy urządzeniach elektrycznych lub w pobliżu tych

urządzeń przed porażeniem prądem elektrycznym, szkodliwym działaniem łuku lub

urazami mechanicznymi.

Sprzęt ochronny dzieli się na 4 grupy:

1) sprzęt izolujący,

2) sprzęt chroniący przed pojawieniem się napięcia,

3) sprzęt zabezpieczający przed działaniem łuku elektrycznego i obrażeniami

mechanicznymi,

4) sprzęt pomocniczy.

Sprzęt izolujący (odizolowujący) człowieka od urządzeń pod napięciem i od ziemi

dzieli się na:

1) sprzęt zasadniczy, za pośrednictwem którego można dotykać części będących

pod napięciem,

2) sprzęt dodatkowy, który użyty łącznie ze sprzętem zasadniczym pozwala na

bezpieczne wykonywanie pracy. (sam nie stanowi zabezpieczenia).

Podział sprzętu izolującego podano w tabeli 1.

Tabela 1. Podział sprzętu izolującego w urządzeniach do l kV i powyżej l kV

Rodzaj sprzętu

Rodzaj sprzętu izolującego w urządzeniach o napięciu

do l kV

powyżej l kV

Zasadniczy

drążki i kleszcze izolacyjne,
wskaźniki napięcia,
rękawice elektroizolacyjne,
izolowane narzędzia
monterskie

drążki i kleszcze izolacyjne,
wskaźniki napięcia

Dodatkowy

kalosze izolacyjne,
dywaniki i chodniki gumowe,
pomosty izolacyjne

rękawice elektroizolacyjne,
półbuty dielektryczne,
dywaniki i chodniki
gumowe, pomosty
izolacyjne

Jako sprzęt izolacyjny wskazujący obecność napięcia stosowane są wskaźniki

napięcia do 750 V, wskaźniki wysokiego napięcia, amperomierze cęgowe oraz

uzgadniacze faz.

Jako sprzęt chroniący przed pojawieniem się napięcia służą urządzenia

przenośne do uziemienia i zwierania.

Do sprzętu zabezpieczającego zalicza się: słupołazy, szelki bezpieczeństwa,

okulary ochronne, maski przeciwgazowe, pasy bezpieczeństwa, podnośniki i

drabinki. Sprzęt pomocniczy stanowią: ogrodzenia, barierki i liny, przekładki

izolacyjne, siatki ochronne oraz tablice ostrzegawcze.

1.4.2. Zasady użytkowania sprzętu ochronnego

Sprzęt ochronny użytkowany i zapasowy należy przechowywać w miejscach

wyznaczonych, w warunkach zapewniających utrzymanie ich w pełnej sprawności.

Pracodawca ustala sposób ewidencjonowania i kontroli sprzętu ochronnego.

Bezpośrednio przed każdorazowym użyciem sprzętu należy sprawdzić jego stan

techniczny oraz datę jego ważności. Zabronione jest używanie sprzętu niesprawnego

bądź uszkodzonego. Osoby dozoru powinny okresowo sprawdzać stan techniczny,

warunki przechowywania i stosowania sprzętu ochronnego i jego ewidencjonowania.

Narzędzia pracy i sprzęt ochronny niesprawne lub takie, które utraciły ważność

próby okresowej, powinny być niezwłocznie wycofane z użycia. Podczas

posługiwania się sprzętem zasadniczym należy zwrócić uwagę na stosowanie go

zgodnie z przeznaczeniem oraz do napięć nie wyższych niż wynika to z oznaczeń

podanych na sprzęcie.

Sprzęt ochronny powinien być oznakowany w sposób trwały. Zabrania się używania

sprzętu, który nie posiada oznakowania.

Na każdym rodzaju sprzętu ochronnego powinny być wypisane następujące dane:



nazwa producenta,



numer ewidencyjny,



wysokość napięcia, do jakiego dany sprzęt jest przystosowany,



data następnej próby okresowej.

Numer ewidencyjny powinien być czytelny i umieszczony w widocznym

miejscu. Sprzęt ochronny gumowy powinien być przechowywany w temperaturze

nie wyższej niż 25°C, w stanie nie naprężonym, w miejscach nie narażonych na

działanie promieni słonecznych. Sprzęt wykonany z materiałów higroskopijnych (np.

z bakelitu lub drewna) należy przechowywać w suchych, zamkniętych

pomieszczeniach

lub

w szczelnych futerałach.

1.4.3. Terminy badań okresowych sprzętu ochronnego

Niezależnie od przeglądów dokonywanych przed każdorazowym użyciem

sprzętu ochronnego poszczególne rodzaje sprzętu należy poddawać badaniom

okresowym w zakresie ustalonym w normach przedmiotowych lub dokumentacji

fabrycznej. Badaniom tym podlega zarówno sprzęt użytkowany jak i sprzęt

zapasowy.

Badania sprzętu ochronnego wykonują upoważnione laboratoria. Terminy badań

okresowych sprzętu określone w normach przedmiotowych podane są w tabeli 2.

Tabela 2. Terminy badań okresowych sprzętu ochronnego

Nazwa sprzętu

Termin badań

okresowych

Rękawice elektroizolacyjne

12 miesięcy

Wskaźniki napięcia 1-110 kV

12 miesięcy

Drążki izolacyjne pomiarowe

12 miesięcy

Obuwie elektroizolacyjne

12 miesięcy

Wskaźniki napięcia 220-750 kV

24 miesiące

Drążki manipulacyjne

24 miesiące

Drążki izolacyjne do nakładania

uziemiaczy

24 miesiące

Kleszcze i chwytaki do bezpieczników

24 miesiące

Dywaniki i chodniki gumowe

24 miesiące

Pomosty izolacyjne

36 miesięcy

W przypadku braku wymagań odnośnie badań okresowych, badania takie

powinny być wykonywane w zakresie i terminach określonych w szczegółowych

instrukcjach bhp. W zakresie badań okresowych sprzętu podstawowe znaczenie

odgrywa próba napięciowa. Zasady i warunki przeprowadzania takiej próby

określają normy przedmiotowe.

1.5. Udzielanie pomocy przedlekarskiej

1.5.1. Ogólne wsady postępowania

Pierwsza pomoc polega na wykonywaniu czynności, których celem jest

ratowanie zagrożonego życia i zdrowia osób, które uległy nieszczęśliwym

wypadkom.

W życiu codziennym często spotykamy się z sytuacjami, w których konieczne jest

udzielenie pierwszej pomocy, a nawet rozpoczęcie zabiegów ożywiających czyli

reanimacyjnych. Mogą one zakończyć się przywróceniem podstawowych objawów

życia tj. krążenia krwi lub krążenia krwi i oddychania (zresuscytowanie) lub także

odzyskaniem najwyższych funkcji ośrodkowego układu nerwowego łącznie

z powrotem świadomości (zreanimowanie).

W zakresie udzielania pomocy przedlekarskiej osobom porażonym obowiązuje

zasada 3 S, tzn. działania „Szybkiego”, „Sprawnego” i „Spokojnego”.

Udzielenie pierwszej pomocy przedlekarskiej może niejednokrotnie uratować życie,

skrócić czas rekonwalescencji osoby poszkodowanej lub też ograniczyć ryzyko

poważnych powikłań bądź kalectwa. Udzielanie pierwszej pomocy powinno być

rozpoczęte jak najszybciej, gdyż w miarę upływu czasu szansę na uratowanie ulegają

szybkiemu zmniejszeniu.

Przykładowo szansę uratowania osoby, która utraciła przytomność i nie

oddycha maleją z każdą minutą do podjęcia sztucznego oddychania i wynoszą:

— po l minucie po porażeniu - ok. 95%

— po 3 minutach

- ok. 70%

— po 5 minutach

- ok. 25%

— po 8 minutach

- tylko ok. 5%

Udzielenie pierwszej pomocy na miejscu wypadku najczęściej polega na:

1) zabezpieczeniu ofiary przed dalszym działaniem szkodliwego czynnika (np.

uwolnienie spod działania prądu elektrycznego, przeniesienie w bezpieczne

miejsce itd.),

2) przywróceniu drożności dróg oddechowych,

3) zastosowaniu w razie potrzeby sztucznej wentylacji płuc,

4) wykonaniu pośredniego masażu serca w sytuacji zatrzymania krążenia krwi,

5) zatamowaniu krwotoku zewnętrznego,

6) unieruchomieniu złamań, zwichnięć i właściwym ułożeniu chorego,

7) zapewnieniu choremu dostępu do pomocy kwalifikowanej (np. wezwanie

pogotowia ratunkowego).

1.5.2. Uwolnienie porażonego spod działania napięcia

Uwolnienie porażonego spod działania prądu elektrycznego jest wstępnym

i nieodzownym etapem postępowania ratunkowego. W przypadku jednego ratownika

należy równocześnie przystąpić do uwolnienia porażonego i wzywać pomoc.

W sytuacji większej grupy osób jednej z nich zlecamy wezwanie pomocy

kwalifikowanej (lekarskiej). Osoba ratująca, kierując się własnym bezpieczeństwem

oraz zasadą szybkiego działania musi zdecydować o sposobie uwolnienia

poszkodowanego spod działania napięcia w zależności od warunków w jakich doszło

do porażenia. Wyłączenie napięcia w przypadku porażenia na wysokości może

spowodować dodatkowe, często ciężkie obrażenia na skutek upadku z wysokości.

Dlatego też wcześniej należy odpowiednio zabezpieczyć poszkodowanego.

Istnieją dwa zasadnicze sposoby uwolnienia porażonego spod działania napięcia:

1) wyłączenie napięcia właściwego obwodu elektrycznego,

2) odciągnięcie porażonego od urządzeń będących pod napięciem.

Wyboru właściwej metody uwolnienia porażonego spod napięcia dokonuje

udzielający pomocy, mając na względzie własne bezpieczeństwo i potrzebę jak

najszybszego uwolnienia porażonego.

Wyłączenie napięcia w zależności od warunków można dokonać przez:

— otwarcie właściwego łącznika,

— wyłączenie zabezpieczeń układu,

— wykręcenie wkładek bezpieczników topikowych lub wyjęcie bezpieczników

mocy za pomocą uchwytów,

— przecięcie przewodów od strony zasilania przy użyciu narzędzi z izolowanymi

rękojeściami, stosując dodatkowo zabezpieczenia przed działaniem łuku

elektrycznego,

— wykonanie zarzutki na linii napowietrznej od strony zasilania.

W sytuacji, gdy wyłączenie napięcia trwałoby zbyt długo lub było trudniejsze

i bardziej niebezpieczne do wykonania, należy zwracając uwagę na własne

bezpieczeństwo przystąpić do uwolnienia spod działania napięcia przez odciągnięcie

porażonego od urządzeń pod napięciem.

W urządzeniach do l kV, gdy nie można wyłączyć napięcia lub odciągnąć

porażonego, można zastosować sposób polegający na odizolowaniu porażonego od

podłoża, poprzez podłożenie pod nogi materiału izolacyjnego, a następnie

odciągnięcie po przerwaniu przepływu prądu rażeniowego.

Przy uwalnianiu porażonego spod działania napięcia jako podstawowy materiał

izolacyjny należy stosować izolowany sprzęt ochronny. W razie braku sprzętu

ochronnego w obwodach do l kV można stosować jako materiał izolacyjny

zastępczy: suche drewno, tworzywa sztuczne, suche materiały tekstylne.

1.5.3. Ocena stanu porażonego i czynności związane z udzielaniem pomocy

przedlekarskiej

Bezpośrednio po uwolnieniu porażonego spod napięcia należy ocenić stan

porażonego, który może być: przytomny lub nieprzytomny (nie reaguje na bodźce

zewnętrzne). Ocena stanu porażonego jest podstawową czynnością, od której

bezpośrednio zależy sposób i zakres udzielanej pierwszej pomocy.

W zakresie oceny stanu porażonego i wykonywania czynności związanych

z udzielaniem pomocy obowiązuje schemat przedstawiony na poniższym schemacie.

Schemat postępowania przy udzielaniu pomocy przedlekarskiej osobom porażonym

W przypadku, gdy porażony jest przytomny, powinien pozostawać w pozycji

leżącej z rozluźnionym ubraniem (celem ułatwienia oddychania i krążenia krwi) aż

do przybycia lekarza. Brak utraty przytomności nie jest równoznaczny z brakiem

zagrożenia życia u porażonego (np. z powodu zaburzeń rytmu serca). Wynika stąd

konieczność badania lekarskiego.

Porażony nieprzytomny, który oddycha i ma wyczuwalne tętno na tętnicy

szyjnej (zachowane krążenie) powinien być ułożony w pozycji bocznej ustalonej,

jeżeli nie ma podejrzenia uszkodzenia kręgosłupa (np. upadek z wysokości). Pozycja

Stan porażonego

Porażony przytomny

(krwotok, złamania,
oparzenia)

Opatrzyć obrażenia

Porażony nieprzytomny

Porażony oddycha

Porażony nie oddycha

bezpiecznie na boku

Ułożyć porażonego

zachowane

Krążenie krwi

oddechowe

Udrożnić drogi

sztuczne oddychanie

Przeprowadzić

zatrzymane

Krążenie krwi

oddechowe

Udrożnić drogi

sztuczne oddychanie

Przeprowadzić

lekarską

Zapewnić pomoc

masażem serca

wraz z pośrednim

lekarską

Zapewnić pomoc

lekarską

Zapewnić pomoc

lekarską

Zapewnić pomoc

taka zapobiega zapadaniu się języka z zamknięciem wejścia do krtani oraz

umożliwia odpływ śliny i wymiocin na zewnątrz.

Istotne znaczenie ma stała obserwacja stanu porażonego i szybka interwencja

w razie zatrzymania oddychania lub krążenia.

W przypadku gdy porażony prądem elektrycznym jest nieprzytomny i nie

oddycha, ale ma zachowane krążenie krwi (wyczuwalne tętno na tętnicy szyjnej),

należy natychmiast po udrożnieniu dróg oddechowych rozpocząć sztuczną

wentylację płuc. Nieodzowną czynnością wstępną jest w tym przypadku wykonanie

toalety jamy ustnej i gardła. Po rozwarciu zębów szczęki i żuchwy palcem

wskazującym i kciukiem ręki lewej należy usunąć ciała obce (np. protezy zębne)

oraz substancje płynne i półpłynne. U chorego leżącego na grzbiecie nie

podejrzanego o uraz kręgosłupa szyjnego można wykonując toaletę odchylić głowę

w bok, co wraz z obniżeniem kącików ust ułatwia oczyszczenie jamy ustno-

gardłowej (palcem wskazującym ręki prawej). Następnym krokiem w postępowaniu

przedlekarskim jest bezprzyrządowe udrożnienie dróg oddechowych, będące

warunkiem skuteczności sztucznego oddychania.

Bezprzyrządowe udrożnienie dróg oddechowych polega na zastosowaniu jednego z 3

sposobów:

1) odgięcie głowy do tyłu,

2) odgięcie głowy do tyłu i przyciśnięcie żuchwy do szczęki,

3) odgięcie głowy do tyłu, wysunięcie żuchwy do przodu i przyciśnięcie jej do

szczęki.

Najczęściej wystarcza sposób l lub 2, rzadko potrzebne jest zastosowanie sposobu

3.

Zabiegi udrażniające drogi oddechowe muszą być wykonane jak najszybciej

ponieważ stanowią one nieodzowny, ale jedynie wstępny etap przed sztuczną

wentylacją płuc.

Najskuteczniejsze są bezpośrednie sposoby sztucznego oddychania polegające

na bezpośrednim przekazywaniu gazów oddechowych do płuc ratowanego.

Warunkiem decydującym o skuteczności sztucznego oddychania jest utrzymanie

stałej drożności dróg oddechowych oraz przekazywanie właściwej objętości

powietrza. Przekazywana objętość oddechowa u dorosłego powinna wynosić

500



800 ml, u dzieci w wieku l



6 lat 100-200 ml, w wieku 6



12 lat 200



300 ml.

Każdy wdech należy wykonywać w czasie 1 s. Sztuczną wentylację płuc powietrzem

wydechowym ratownika, dającą najlepsze wyniki w pomocy przedlekarskiej, można

wykonać trzema sposobami:



W sposobie usta-usta ratownik obejmuje szczelnie ustami usta ratowanego,

wdmuchuje swoje powietrze wydechowe, jednocześnie utrzymując drożność

dróg oddechowych prawą ręką) oraz szczelnie zaciskając otwory nosowe

ratowanego (kciukiem i palcem ręki lewej leżącej na czole ratowanego).



W sposobie usta-nos szczelnie zamykamy jamę ustną porażonego, obejmując

ustami jego nos u podstawy i wdmuchujemy powietrze przez nos do płuc,

rozpoczynając od 2 wdechów.



Sposób usta-usta-nos stosujemy u niemowląt i małych dzieci obejmując ustami

zarówno usta jak i nos dziecka.

Dowodem dostania się powietrza do płuc ratowanego jest unoszenie się klatki

piersiowej podczas wdmuchiwania. Brak unoszenia się klatki piersiowej, a unoszenie

się nadbrzusza świadczy o przechodzeniu powietrza do żołądka. Przyczyną tego

może być niedrożność dróg oddechowych, zbyt wysokie ciśnienie wdechu lub

nadmierna objętość podawanego powietrza (zwłaszcza u dzieci). Duży opór przy

wdmuchiwaniu powietrza spowodowany jest niedrożnością dróg oddechowych,

która musi być natychmiast usunięta. Po przerwaniu wdmuchiwania powietrza klatka

piersiowa powinna szybko, samoistnie „opaść" do pozycji wyjściowej. Częstość

wdmuchiwania u dorosłych wynosi 12



15/min. u dzieci 15



20/min. Sztuczną

wentylację należy prowadzić aż do powrotu samoistnego oddechu, po czym należy

okryć chorego i stale obserwować aż do przybycia lekarza. Jeśli samoistne

oddychanie nie pojawia się, ratownik powinien kontynuować wentylację płuc aż do

przybycia lekarza i jego oceny stanu porażonego. Trzeba pamiętać o okresowej

kontroli obecności tętna na tętnicy szyjnej. W przypadku braku możliwości

zastosowania sztucznego oddychania metodą bezpośrednią (np. przy uszkodzeniu

twarzy porażonego) należy zastosować jedną z dwóch metod pośrednich:

— metodę Silwestra-Broscha, polegającą na ułożeniu porażonego na plecach,

zalecaną w przypadku stwierdzenia braku krążenia lub

— metodę Holger-Nielsena, polegającą na ułożeniu porażonego na brzuchu,

zalecaną do stosowania w przypadku utrzymania krążenia krwi.

Metody te polegają na wykonywaniu czynności związanych z unoszeniem rąk

porażonego (wdech) i następnie uciskaniem klatki piersiowej (wydech), w tempie

około 10



12 razy na minutę. Aktualna instrukcja ratowania porażonych nie zaleca

stosowania metod pośrednich, jako metod o znacznie mniejszej skuteczności, ale

w praktyce niekiedy występuje taka potrzeba.

Zatrzymanie krążenia krwi u porażonego jest wskazaniem do wytworzenia

sztucznego krążenia krwi za pomocą pośredniego masażu serca. Rozpoznanie

zatrzymania krążenia krwi opiera się na stwierdzeniu braku tętna na dużych tętnicach

(tętnica szyjna lub udowa u dorosłych, tętnica ramienia u małych dzieci) podczas

wymacywania trzema palcami. Zatrzymanie krążenia wiąże się zawsze z utratą

przytomności i ustaniem oddychania. Skuteczne przywrócenie krążenia krwi zależy

od jednoczesnego pośredniego masażu serca i sztucznej wentylacji płuc. Porażonego

należy ułożyć na plecach na twardym podłożu z ewentualnym uniesieniem jego

kończyn dolnych co zwiększa powrót krwi żylnej do serca u dorosłych. Pośredni

masaż serca polega na przemieszczaniu mostka w kierunku kręgosłupa z siłą

ok. 40 kG o 4



5 cm miarowym naciskiem na mostek obu nadgarstków ułożonych na

centralnie na środku klatki piersiowej. U dzieci masaż wykonuje się nadgarstkiem

jednej ręki tuż powyżej połowy długości mostka na głębokość 1,5



2,5 cm. Częstość

naciśnięć mostka powinna wynosić 80



100/min. Masaż serca jest skuteczny, jeżeli

przywrócił samodzielną pracę serca lub wywołuje ruch krwi dający się stwierdzić

obecnością na tętnicy szyjnej fali tętna synchronicznej z naciśnięciami mostka.

Wg zaleceń Europejskiej Rady Resuscytacji, niezależnie od liczby ratowników

reanimację u osoby dorosłej prowadzi się wykonując na przemian 2 wdechy i 30

uciśnięć.

Zabiegi reanimacyjne należy prowadzić do chwili przywrócenia wydolnego

oddechu i krążenia lub przybycia lekarza.

Prąd elektryczny poza działaniem ogólnym wywołującym utratę przytomności,

ustanie krążenia i oddychania wywiera także działanie miejscowe. U porażonego

prądem mogą wystąpić oparzenia skóry i oczu, złamania i zwichnięcia, rany i

związane z nimi krwawienia żylne lub tętnicze. W przypadku oparzeń miejsca urazu

na skórze należy schładzać polewając wodą przez 20



30 minut aż do ustąpienia

bólu. Ubranie i biżuterię z oparzonych miejsc należy usunąć, a na ranę założyć

suchy, jałowy opatrunek.

Złamania i zwichnięcia wymagają odpowiedniego unieruchomienia kości

i stawów. Obowiązuje zasada unieruchomienia dwóch stawów sąsiadujących

z miejscem złamania, choćby prowizorycznie. Rany opatrujemy jedynie jałowym

opatrunkiem bez przemywania lub usuwania ciał obcych na miejscu wypadku.

W wypadku krwotoku zewnętrznego należy zastosować opatrunek uciskowy

tamujący krwawienie w większości przypadków. Opatrzenia obrażeń ciała u

porażonego prądem elektrycznym dokonuje się w drugiej kolejności, to jest po

wykonaniu zabiegów reanimacyjnych.

Reasumując zadaniem pierwszej pomocy w przypadku porażeń jest

tymczasowe opatrzenie zaistniałych obrażeń do czasu, gdy będą one mogły być

poddane właściwej, fachowej opiece lekarskiej.

2. OCHRONA PRZECIWPOŻAROWA

2.1. Regulacje prawne zagadnień ochrony przeciwpożarowej

Podstawowym aktem prawnym normującym zagadnienia ochrony

przeciwpożarowej w kraju jest ustawa z dnia 24.08.1991 r. o ochronie

przeciwpożarowej [10] oraz rozporządzenie wykonawcze do ww. ustawy wydane

w dniu 13.06.2003 r. przez MSWiA, w sprawie ochrony przeciwpożarowej

budynków, innych obiektów budowlanych i terenów [14]. Ustawa [10] ustala, że

właściciel, zarządca lub użytkownik budynku, obiektu lub terenu, zapewniając jego

ochronę przeciwpożarową zobowiązany jest w szczególności:

1) przestrzegać przeciwpożarowych wymagań budowlanych, instalacyjnych

i technologicznych,

2) wyposażyć budynek, obiekt lub teren w sprzęt pożarniczy i ratowniczy oraz

środki gaśnicze zgodnie z zasadami określonymi w odrębnych przepisach,

3) zapewnić osobom przebywającym w budynku, obiekcie lub na terenie

bezpieczeństwo i możliwość ewakuacji,

4) przygotować budynek, obiekt lub teren do prowadzenia akcji ratowniczej,

5) ustalić sposoby postępowania na wypadek powstania pożaru, klęski żywiołowej

lub innego miejscowego zagrożenia.

Właściwe urzędy, instytucje, organizacje, podmioty gospodarcze i osoby

fizyczne obowiązane są przy zagospodarowaniu i uzbrajaniu terenu uwzględnić

wymagania ochrony przeciwpożarowej, oraz zaznajomić pracowników z przepisami

przeciwpożarowymi. Autorzy dokumentacji projektowej muszą zapewnić jej

zgodność z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej. Obowiązek spełnienia

wymagań ochrony przeciwpożarowej ciąży także na wytwórcy maszyn, urządzeń i

innych wyrobów oraz nabywcy licencji zagranicznych lub maszyn, urządzeń i

innych wyrobów pochodzących z importu, a także na użytkowniku maszyn, urządzeń

i innych wyrobów.

Rozpoczęcie eksploatacji nowej, przebudowanej lub wyremontowanej

budowli, obiektu lub terenu, maszyny, urządzenia lub instalacji albo innego wyrobu

może nastąpić wyłącznie wtedy, gdy:

— zostały spełnione wymagania przeciwpożarowe,

— sprzęt, urządzenia pożarnicze i ratownicze oraz środki gaśnicze zapewniają

skuteczną ochronę przeciwpożarową.

Użytkowanie sprzętu, urządzeń pożarniczych i ratowniczych, środków

gaśniczych, instalacji samoczynnego wykrywania pożarów oraz innych wyrobów

służących do ochrony przeciwpożarowej wymaga uzyskania świadectwa

dopuszczenia (atestu). Zasady wyposażania obiektów w stałe i półstałe urządzenia

gaśnicze oraz w sprzęt i urządzenia ratownicze określa rozporządzenie MSWiA z

dnia 16.06.2003 r. [14]. Rozporządzenie to określa również rodzaje obiektów, w

których jest wymagana instalacja sygnalizacyjno-alarmowa.

2.2. Zasady postępowania w przypadku wystąpienia pożaru

Osoba która pierwsza zauważy pożar zobowiązana jest do:

1) niezwłocznego zaalarmowania dostępnymi środkami osób znajdujących się

w obiekcie objętym lub zagrożonym pożarem,

2) powiadomienia przełożonych i wezwania straży pożarnej,

3) niezwłocznego przystąpienia do likwidacji pożaru za pomocą podręcznego

sprzętu gaśniczego.

Do czasu przybycia straży pożarnej najbardziej energiczny i opanowany

pracownik przejmuje kierownictwo akcją, a więc rozdziela zadania i organizuje

akcję przeciwpożarową. Pozostali pracownicy obowiązani są do zachowania spokoju

i podporządkowania się poleceniom osoby, która objęła kierownictwo.

Po przybyciu jednostki straży pożarnej pracownicy zakładu powinni udzielić

pomocy w zwalczaniu pożaru oraz ewakuacji ludzi i mienia. Jeżeli kierujący akcją

jednostki ratowniczej uzna udział załogi za zbędny, wówczas uczestniczący w akcji

pracownicy powinni usunąć się, aby nie przeszkadzać w prowadzeniu akcji

gaśniczej.

2.3. Środki gaśnicze i sprzęt przeciwpożarowy

Do najczęściej używanych środków gaśniczych należą:

1) dwutlenek węgla,

2) halony,

3) proszki gaśnicze.

Krótką charakterystykę, oraz przeznaczenie poszczególnych środków gaśniczych

podano w tabeli 3.

Tabela 3

Charakterystyka i przeznaczenie środków gaśniczych

Nazwa

środka

gaśnicze

go

Krótka charakterystyka

środka

Przeznaczenie

Dwutlen
ek węgla

Uniwersalny środek
gaśniczy używany w stanie
ciekłym. Sublimuje w
temperaturze -78°C.
Nie przewodzi prądu
elektrycznego, nie wchodzi
w reakcje z innymi ciałami

Nadaje się do gaszenia wszelkich pożarów.
Stosowany głównie do gaszenia urządzeń
elektrycznych pod napięciem, pożarów
niektórych substancji reagujących z wodą oraz
palących się pojazdów mechanicznych.

Halony Są to ciecze niepalne, o

niskiej temperaturze
wrzenia.
W zetknięciu z ogniem
wytwarzają toksyczne pary.

Są uniwersalnymi środkami gaśniczymi,
zwłaszcza do gaszenia urządzeń elektrycznych
pod napięciem oraz cieczy palnych.
Niedopuszczalne jest stosowanie
w zamkniętych pomieszczeniach, bez
stosowania ochrony przeciwgazowej.

Proszki
gaśnicze

Są związkami sodu i potasu.
Nie przewodzą prądu.

Jako uniwersalny środek gaśniczy nadają się
zwłaszcza do gaszenia:
- płynów i gazów łatwopalnych,
- instalacji elektrycznych pod napięciem,
- archiwów, bibliotek, muzeów itp.

3. Wykonanie ćwiczenia.
1. Wypełnić polecenie pisemne wykonania pracy oraz napisać załącznik do
polecenia pisemnego, według którego należy przygotować miejsce pracy wskazane
przez prowadzącego laboratorium.
2. Przeprowadzić oględziny stanowisk laboratoryjnych, na których będą przeprowadzane
ćwiczenia – nr 9 - 11.
3. Zapoznać się z rodzajami pomiarów, jakie będą wykonywane podczas ćwiczeń 9 - 11.
4. Zapoznać się z udostępnioną aparaturą do wykonywania pomiarów.
5. Przygotować na podstawie poprzednich punktów układy pomiarowe, jakie będą
montowane w czasie wykonywania ćwiczeń nr 9, 10 i 11. (schematy układów
pomiarowych zamieszczone w instrukcjach nr 9, 10 i 11 są jedynie schematami
ideowymi)