1

Prawo własności intelektualnej – ćw 2012/2013

Wprowadzenie do własności intelektualnej – 05.10.12

o

poj. utworu, graniczne kategorie pojęcia utworu, poziom twórczości

1. Jak rozumieć własności intelektualną?

- odnosi się do wytworów ludzkiego umysłu

- własność intelektualna oznacza rezultaty działalności twórczej w dziedzinie naukowej,
przemysłowej i artystycznej (inaczej prawa na dobrach niematerialnych)

- sposób utrwalenia nie jest istotny

2. Przedmiot praw własności intelektualnej jako taki ma charakter niematerialny, z reguły
jednak znajduje ucieleśnienie w przedmiotach materialnych (np. książka)

- znak towarowy, wynalazek, wzór przemysłowy, wzór użytkowy (mały wynalazek – mniej
skomplikowane rozwiązania techniczne), utwór, know-how (nieujawnione informacje,
tajemnice przedsiębiorstwa)

Art. 81 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych ( z dn. 4 lutego 1994 r.)
- wizerunek (+ KC)

Ochrona

formalna – powstaje w wyniku przejścia

pewnych procedur

nieformalna – gł. dla utworów i praw

pokrewnych; powstaje w momencie

stworzenia utworu

Przykłady: rejestracja w lokalnym UP,
rejestracja w regionalnym UP

- w zw. z użyciem w obrocie (pr. do znaku
towarowego)
- w zw. z utrzymaniem tajemnicy

Na czym polega ochrona formalna?
- przez właściwy organ w trybie rejestracji na podstawie wniosku o udzielenie prawa, w
oparciu o procedurę administracyjną na następujące przedmioty praw własności
intelektualnej:

 wynalazki
 znaki towarowe
 wzory użytkowe
 topografie układów scalonych
 wzory przemysłowe
 oznaczenia geograficzne
 nowe odmiany roślin

Uzyskanie ochrony związane jest z oczekiwaniem na udzielenie prawa oraz poniesieniem
kosztów; [czas i koszty, ale jest dowód istnienia prawa; ułatwienie dochodzenia ochrony z
tytułu naruszenia prawa]

Ochrona nieformalna [ochrona automatyczna; brak kosztów, ale problemy dowodowe]
- powstaje automatycznie w zw. ze stworzeniem dobra intelektualnego, bez spełnienia
formalności (prawo autorskie do utworu, pr. pokrewne)

2

Prawa własności intelektualnej:
- są prawami wyłącznymi – monopol na korzystanie z chronionego dobra i rozporządzanie
prawem je chroniącym
- obowiązuje zasada numerus clausus praw wyłącznych (prawami własności intelektualnej o
charakterze wyłącznym są tylko te prawa, którym ustawodawca nadał taki status)
- mają charakter majątkowy ( dziedziczne) – możliwy jest obrót tymi prawami w drodze
umów przenoszących/ licencyjnych
- charakter terytorialny – oznacza to, że wyłączność w zakresie korzystania z dobra
chronionego prawem rozciąga się tylko na terytorium kraju/ krajów ochrony (rejestracja)
- charakter czasowy – trwa przez ustalony ustawowo czas np. 25 lat dla wzoru
przemysłowego przez okres życia twórcy i 70 lat po jego śmierci w przypadku autorskich
praw majątkowych przysługujących dla utworu

 wyjątek stanowią nieograniczone w czasie autorskie prawa osobiste twórcy

utworu

Rola praw własności intelektualnej w działalności gospodarczej:
- umożliwiają zdobycie/ wzmocnienie pozycji na rynku

- stanowią majątkowy składnik przedsiębiorstwa

- mogą być komercjalizowane w różnych formach i w różnym zakresie

- wspierają strategię biznesową i marketingową

- umożliwiają zdobycie funduszy na działalności innowacyjną

Co to jest utwór? W jakich sferach działalności mamy do czynienia z twórczością? -
12.10.12

Kto powinien decydować o tym, że dany utwór ma charakter działalności twórczej?



sędzia?



biegły? Z jakiej dziedziny? Biegły ogólny z dziedziny prawa własności intelektualnej
czy biegły z danej dziedziny plastyka, muzyka itp.?



prawnik?



przeciętny odbiorca?

Pojawiają się problemy z ustaleniem elementów twórczych: np. przy słownikach: wybór,
pogrupowanie pewnych elementów twórczych, a odnośnie słowników multimedialnych także
powiązania, odniesienia, zasady linkowania wewnętrznego

utwór samoistny- zależny- inspirowany -> relacje

Def. utworu – definicja syntetyczna, katalog zawarty w art. 1 ma charakter przykładowy

Art. 1 wskazuje jakie przesłanki musi spełniać utwór, aby podlegać ochronie autorsko-
prawnej i zasadniczo wśród tych przesłanek najważniejsze to przejaw działalności twórczej i
indywidualny charakter

Art. 3 uzupełnia katalog z art. 1 oraz regulacje dotyczące przedmiotu ochrony – ma też tylko
char. przykładowy

3

Nigdzie w ustawie nie ma szczegółowej regulacji dot. baz danych czy programów
komputerowych; stąd problem z odróżnieniem baz danych od zbiorów i antologii

Ochrona twórców baz danych jest mocniejsza od ochrony utworów o char. zbiorowym ( art.
3)

Por. art. 1. przesłanką jest działalność twórcza o indywidualnym charakterze
art. 3 przesłanką jest twórczy charakter

Próbuje się wyjaśnić, że twórczość składa się z dwóch elementów: oryginalności i
indywidualności. Te dwa elementy decydują o przyznaniu ochrony autorsko-prawnej.

Prawo autorskie chroni rezultat działalności twórczej człowieka, a nie proces myślowy
dojścia do jakiegoś rozwiązania jako taki.

Jakie są stosowane kryteria oceny w orzecznictwie i literaturze przedmiotu?

 Teoria statystycznej jednorazowości – czy rzeczywiście ta teoria nadal jest

przydatna? Jaki krąg osób brać pod uwagę przy ocenie wg tej teorii?

Kryteria oryginalności i indywidualności muszą być spełnione łącznie.

Oryginalne jest wszystko to, co jest nowe, co nie stanowi kopii, zwielokrotnienia istniejącego
rozwiązania; to, co jest nowe i samodzielne – poziom subiektywny.
W celu uzyskania ochrony należy wykazać, że to, co zostało stworzone spełnia przesłankę
indywidualności; jest to przesłanka najczęściej badana w orzecznictwie i właśnie do jej
zbadania stosuje się tezę/ teorię statystycznej jednorazowości. Przyjmuje się, że rezultat
działalności człowieka ma charakter indywidualny, jeżeli jest statystycznie mało
prawdopodobne, żeby inna osoba uzyskała ten sam rezultat.

Jak mierzyć statystyczną jednorazowość?

Orzeczenia syg. Akt V CSK 337/08 – oceniając stopień indywidualności określonego
wytworu intelektu należy uwzględnić rodzaj dzieła:

„Oceniając stopień indywidualności określonego wytworu intelektu należy uwzględnić rodzaj
dzieła. Inne przesłanki decydują w przypadku dzieła literackiego (np. poetyckość języka,
dobór środków stylistycznych i wersyfikacji), inne zaś w odniesieniu do utworów o
charakterze referencyjnym, jakim jest SIWZ. W tym drugim przypadku należy uwzględnić
dobór słownictwa i składni, układ poszczególnych kwestii, przedstawianych w ramach
opracowania, sposób formułowania śródtytułów. Dla oceny określonego dzieła
referencyjnego przydatna jest koncepcja tzw. statystycznej jednorazowości, która zakłada
badanie, czy takie samo lub bardzo podobne dzieło powstało już wcześniej oraz czy jest
statystycznie prawdopodobne sporządzenie w przyszłości takiego samego dzieła przez inną
osobę. Odpowiedź przecząca uzasadnia tezę o istnieniu cechy indywidualności dzieła.”

Co i kiedy może podlegać ochronie? Jakie kryteria brać pod uwagę?

a) Utwory wyrażone słowem

4

 curia.europa.eu C-5/08 16.07.09 – dot. „quasi-prescriping”: przeszukiwanie artykułów

prasowych i wykorzystywanie fragmentów w ramach usługi przekazywania
najświeższych informacji sprofilowanych do konkretnych odbiorców; pytanie: czy
przeszukiwanie stron internetowych, czasopism stanowi naruszenie prawa
autorskiego, wkroczenie w ten monopol twórczy? Sąd próbował udzielić odpowiedzi,
jaki fragment literacki czy utworu wyrażonego słowem może mieć charakter twórczy
– 11 słów??? Sąd uznał, że taki fragment może stanowić wyraz własnej twórczości
intelektualnej autora, przy czym kwestia ta podlega zbadaniu przez sąd krajowy;
nawet fragment składający się z 11 słów może podlegać ochronie, jeżeli ma charakter
twórczy (należy badać indywidualne przypadki; orzeczenie dot. konkretnego
fragmentu, co nie oznacza, że każdy podobny fragment będzie również chroniony;
należy więc badać te utwory za każdym razem)

 testy? – pojedyncze pytanie może nie mieć charakteru twórczego, ale już dobór, układ

pytań, czy zestawienie odpowiedzi może mieć charakter twórczy

 kazusy? rozwiązania mają charakter twórczy
 powieści, wiersze, fraszki?
 epigramy, haiku, aforyzmy? możliwa twórczość równoległa
 tytuły literackie, prasowe, słowne znaki towarowe? – raczej nie mają charakteru

twórczego, ponieważ są to krótkie formy wyrażenia składające się z jednego lub
dwóch słów; tytuły prasowe i literackie dzieli się na mocne i słabe – słabe z reguły nie
będą podlegać ochronie, a tytuły mocne są dłuższe, bardziej skomplikowane i można
w nich ewentualnie doszukiwać się elementów twórczych, ale należy ich szukać! – są
to jednak wyjątkowe sytuacje; np. czy tytuł projektu badawczego może podlegać
ochronie

 czy neologizmy mają charakter twórczy? – przyznanie pojedynczym słowom

charakteru twórczego byłoby niezgodne z celami i założeniami prawa autorskiego;
każdy używając tego słowa poza dozwolonym użytkiem musiałby pytać autora o
zgodę przez okres jego życia i 70 lat po jego śmierci; trudno byłoby też ustalić autora
tego słowa

 listy? – art. 82 pr. autorskiego; traktujemy list jako utwór wyrażony słowem,

najczęściej literacki; szczególne uprawnienia dla adresata korespondencji; jeżeli
adresat nie wyraził innej woli, rozpowszechnianie korespondencji w okresie 20lat po
jego śmierci wymaga zezwolenia małżonka, a w razie jego braku kolejno zstępnych,
rodziców lub rodzeństwa.

 smsy? – niektóre może będą spełniały przesłankę twórczości, np. wyznania miłosne,

fraszkę, fragmenty swojej twórczości

 slogany? pojedyncze słowa?
 bibliografia? (w oderwaniu od pracy naukowej) wykaz literatury załączony do pracy

magisterskiej może mieć char. twórczy – raczej nie sposób utrwalenia, ale dobór
literatury;, bibliografia powinna zawierać pozycje reprezentatywne, czasem jednak
dobór literatury jest dość przypadkowy (inspiracja, nowość na rynku), ale nie ma
możliwości, aby inna osoba stworzyła identyczną bibliografię składającą się np. ze stu
elementów;

 czy spis treści może mieć charakter twórczy? – jak najbardziej może, choć pewne

spisy treści są szablonowe (np. te odpowiadające rozdziałom ustawy)

5

b) utwory fotograficzne

 podział na fotografię: artystyczną i nieartystyczną
 niski kryteria oceny dot. fotografii
 SN 10.05. 1976 IV CR 127/76 – fotografia reprodukcyjna wykonana w

pracowni muzealnej; dot. twórczości pracowniczej; stanowisko sądu dot.
fotografii renowatorskiej tylko reprodukcyjnej – reprodukcja oddaje w całości,
wiernie utwór, nie ma miejsca na twórczość; są elementy tylko odtwórcze;

 przyjmuje się, że mogą być wyłączone spod ochrony fotografie reprodukcyjne

i dokumentacyjne, natomiast artystyczne, reporterskie, portretowe często są
traktowane jako utwory i stosuje się bardzo liberalne przesłanki udzielenia
ochrony np. natężenie barwy światła, ustawienie obiektywów itp.

 IPKN 196/98 26.06 1998
 ETS 1.12.11 syg. C-145/10

c) utwory muzyczne

 7 nut? Kiedyś przyjmowano nie krótsze fragmenty muzyczne, jak składające

się z 7 nut, nie oznacza to automatycznie, że każdy utwór muzyczne składający
się z 7 nut ma charakter twórczy;

d) utwory architektoniczne, projekty wystroju wnętrza

Nie każde podobieństwo zauważalne na pierwszy rzut oka oznacza przejęcie elementów
twórczych!!!

Przedmiot ochrony – programy komputerowe, bazy danych, gry komputerowe

19.10.12

Podstawa ochrony:



dyrektywa rady EWG nr 91/250 z 14.05 1991 w sprawie ochrony praw programów

komputerowych



umowy międzynarodowe – TRIPS



konwencja autorska WIPO



ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych: na zasadach analogicznych do

utworów literackich art. 74-77

2

Program komputerowy – zestaw instrukcji potrzebnych do wykonywania działań
bezpośrednio lub pośrednio w komputerze w celu osiągnięcia określonego rezultatu

Kompilacja – zmiana kodu źródłowego na kod wynikowy

Dekompilacja – zmiana kodu wynikowego na źródłowy
- zakaz dekompilacji – droga do tego, by stworzyć konkurencyjny program komputerowy

Wyrok SN 25.01 2006 sygn. akt I CK 281/05, OSNC 2006/11/186

 nowość nie jest niezbędna cechą twórczości, wystarczą znamiona oryginalności

Ochronie podlega:

- kod źródłowy, wynikowy, zapisy  sposób wyrażenia nie ma znaczenia

- demo

- dokumentacja techniczna (wdrożeniowa) odrębny przedmiot ochrony

6

art. 74 ust. 2  nie są chronione w programie komputerowym idee i zasady będące podstawą
jakiegokolwiek elementu programu komputerowego, w tym podstawą łączy  przejęcie
pomysłu nie jest więc chronione!!!

Wyrok SA Poznań A Cr 422/94  funkcjonalność programów komputerowych nie jest
chroniona!!!

Wyrok TS UE: 2 maja 2012 C-406/10!!! - SAS Institute Inc. v World Programming Ltd.

Wyrok TS UE: 22.12 2010 C 393/09

Nie podlegają ochronie:

- zbiór funkcji program komputerowego
- język programowania
- format plików danych używanych w ramach programu komputerowego w celu

korzystania z pewnych jego funkcji

- interfejs ( nie jest też formą wyrażania programu komputerowego)
- cel, dane algorytmu, indywidualna implementacja algorytmu

Kod źródłowy (tekstowa postać programu) – ochrona!!!

Gry – brak ustawowo wyróżnionej kategorii utworów w postaci gier komputerowych; brak
jednoznacznego stanowiska, co do wyboru właściwego reżimu ochrony



art. 69-73??? – dot. utworów audiowizualnych



art. 74 i nast. ????



utwory zbiorowe np. encyklopedia, strona internetowa



art. 3 ustawy o prawie autorski i prawach pokrewnych: twórczy charakter – dobór,

układ, zestawienie



dla baz danych jest ochrona!!!

26.10.12

- prawo autorskie nie chroni pomysłów, idei, odkryć naukowych jako takich

Utwór zależny – 9.11.12

Utwór zależny – adaptacje, inscenizacje, antologie
- dwustopniowe opracowania są możliwe

 aktualizacja bazy danych może mieć charakter twórczy
 architektoniczny utwór zależny

utwory naukowe art. 2 + opracowania krytyczne art. 99

2

kontynuacja niedokończonego dzieła: współtwórczość lub opracowanie
ręczne sporządzenia wiernej kopii to nie jest opracowanie
opracowanie to nie artystyczne wykonanie
art. 2 ust 5 / art. 36
digitalizacja:
art. 116 autoopracowanie

art. 4 wyłączenie spod ochrony – nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego:

7

1) akty normatywne lub ich urzędowe projekty
2) urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole
3) opublikowane opisy patentowe lub ochronne
4) proste informacje prasowe

cel:
swoboda wykorzystywania
1,2,3 – twórczy; 4- nietwórczy
Konwencja berneńska???
UE – brak regulacji szczegółowej


Podmioty praw autorskich – 16.11.12

PYTANIE o treść noty copyrightowej: © by www.księgarnia.pl ??? - nie jest to do końca
właściwe oznaczenie; to nie jest ani nazwa, ani nazwisko - nie ma tu oznaczenia podmiotu
prawa autorskiego; pełni to tylko funkcję informacyjną odsyłającą do strony internetowej

Prawa autorskie mogą przysługiwać następującym podmiotom:

Zasada podstawowa: autorskie prawa osobiste i majątkowe służą:

a) twórcy – osobie, która stworzyła utwór

b) współtwórcom, jeżeli tworzą utwór wspólnie (tylko tym osobom, które wniosły wkład
twórczy do utworu)

Szczególne przypadki dot. tylko praw autorskich majątkowych:

a) pracodawcy (do utworów pracowniczych)
b) wydawcy (do utworu zbiorowego)
c) uczelni (prawo do pierwszej publikacji utworu naukowego, pracy dypl. studenta)
d) spadkobiercom
e) …..

Autor – twórca – podmiot praw autorskich = znaczenie w przepisach prawnych

Twórca = osoba fizyczna (nigdy osoba prawna) – art. 8

Dla przyznania ochrony nie mają znaczenia:

Wiek, zdolność do czynności prawnych, stan umysłu, wykształcenie, przynależność do
organizacji zbiorowego zarządzania, obywatelstwo

Prawo autorskie powstaje automatycznie, z mocy prawa (ex lege), wraz ze stworzeniem
utworu („jest rezultatem nie aktu prawnego, lecz aktu realnego, określonych czynności
faktycznych, psychologicznych” SA Poznań 7.11.2007 I Aca 800/07), bez względu na wolę
autora

- status utworów komputerowo generowanych utworów stworzonych przy użyciu komputera

8

Domniemanie autorstwa art. 8 ust. 2

- ujawnienie nazwiska na egzemplarzach lub

Podanie autorstwa do publicznej wiadomości w jakikolwiek inny sposób w związku z
rozpowszechnianiem utworu

- umieszczenie nazwiska studenta na egzemplarzu (wydruku) pracy magisterskiej? Podpis pod listem?
Zapowiedź w radio

Oznaczenie autorstwa a nota copyrightowa ( © by A. Kowalski, 2012)

Sposoby ujawniania nazwiska w charakterze twórcy

Umieszczenie pseudonimu? – w stosunku do pseudonimu domniemanie nie działa;
pseudonim służy przesłonięciu autorstwa

W jaki sposób, jakimi środkami można obalić domniemanie?

SN 21.12. 1979 I CR 434/79

Np. mój wiersz został opublikowany przez kogoś innego pod jego nazwiskiem – dozwolone
są wszelkie środki dowodowe – zeznania świadków, zapiski, zapisy wstępne, szkice,
brudnopisy, pierwsze wersje utworów, nawet przepytanie autora, w jakich okolicznościach
utwór powstał/ powstawał

Rola domniemania – kto może powołać się na domniemanie?

Domniemanie prawne (materialne) – domniemanie faktyczne (proceduralne – art. 231 kpc:
sąd może uznać za ustalone fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, jeżeli
wniosek taki możne wyprowadzić z innych ustalonych faktów ( domniemanie faktyczne).”

Przeniesienie ciężaru dowodu – co do wykazania autorstwa na osobę która przeczy temu
domniemaniu SN 5.03 1971 r. II CR 686/70 – instytucja ta chroni interesy twórcy!!!

Autor nieznany art. 8 ust.3

Zastępstwo – producent lub wydawca, w dalszej kolejności organizacji zbiorowego
zarządzenia

Utwory tzw. osierocone (Orphan Works) – Dyrektywa parlamentu Europejskiego i Rady
2012/28/UE z dn. 25 października 2012 r. w sprawie niektórych dozwolonych sposobów
korzystania z utworów osieroconych (on certain permitted uses of orphan works) Dz. U. L
299 z 27.10.2012 str. 5-12

Co to jest utwór osierocony? Osierocony przedmiot praw pokrewnych, nie jesteśmy w stanie
ustalić statusu prawno-…..

Przykłady: fotografie, filmy przedwojenne

9

Definicja: utwory, w stosunku do których albo nie można ustalić tożsamości autora, albo jego
następców prawnych lub jest to bardzo utrudnione; dotyczy to głównie utworów
anonimowych lub rozpowszechnionych pod pseudonimem; skutkuje to niemożliwością
ustalenia czy autor jeszcze żyje (ewentualnie kiedy zmarł)

Kiedy powstał problem utworów osieroconych?

o

Okoliczność natury prawnej – wydłużenie czasu trwania praw autorskich i
pokrewnych, (instytucja odżycia praw, brak rejestrów utworów)

o

Okoliczności natury technicznej (digitalizacja)

Współautorstwo – art. 9

Współtwórcom przysługuje prawo autorskie wspólnie.

Domniemanie równości udziałów – każdy ze współtwórców nabywa autorskie prawa
majątkowe we wspólnym utworze w równej części ułamkowej

Przesłanki: Co najmniej dwóch twórców lub więcej – wywiady, reportaże o osobie (SN
22.09.1971., II CR 330/71)

Każdy współtwórca musi wnieść twórczy wkład (pomysł, wsparcie techniczne, finansowe –
nie, wsparcie wymagające wysokiego stopnia wiedzy fachowej, zręczności i inicjatywy
osobistej” – SN 19.07.1972, II CR 557/71), wielkość wkładu („nawet gdyby wkład twórczy
jednego z autorów był dominujący”? SA 14.12.1993 r., I ACr 93/93)

Porozumienie (nawet dorozumiane – SN 27.09 1973 r., III CRN 420/72)

Promotor współtwórcą? – generalnie praca magisterska ma mieć charakter samodzielny; nie
wyklucza to napisanie wspólnego artykułu przez promotora i studenta dotyczącego tematyki
pracy magisterskiej; można stosować prawo cytatu

Recenzent współtwórcą? (SN 15.11 1974 r., II PR 216/74) nie można narzucić
współautorstwa wbrew jego woli!!!

Kategorie utworów, które mogą być przedmiotem współtwórczości (literackie, fotograficzne,
artystyczne wykonanie a współautorstwo?)

Wspólność praw: majątkowych

Relacja wkład (wielkość wkładu) – udział

Udziały (domniemanie równości, ustalenie wielkości udziałów)

Domniemanie równości udziałów – każdy ze współtwórców nabywa aut pr maj we wspólnym
utworze w równej części ułamkowej

10

Każdy ze współautorów może żądać określenia przez sąd wielkości udziałów na podstawie
swojego rzeczywistego wkładu twórczego

- po śmierci jednego z współautorów? – nieliczne przypadki

Wykonywanie praw majątkowych – odesłanie do k.c.

Zniesienie współautorstwa?

Znaczenie wielkości udziałów

Np. współautorstwo strony internetowej sporządzonej wspólnie przez dwóch studentów
informatyki w ramach pracy zaliczeniowej

Wspólność praw: osobistych? Czy każdemu przysługują własne prawa?

Oznaczanie autorstwa w utworach współautorskich

(Postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku)

Podmioty praw autorskich 23.11.12

Sygn. Akt II CSK 527/10 25 maja 2011 r. – przeczytać; jest to dziwne orzeczenie

Czy weryfikacja pracy naukowej polegająca na usunięciu z niej wątpliwych naukowo
fragmentów uprawnia do współautorstwa? stanowi wkład twórczy?

„twórczość negatywna” – zrekonstruowanie substratu badawczego może nastręczać
podstawowe trudności

- gdyby nie uznano ich za twórców, to naruszyliby prawa autorskie prof. Wity S., można było
by domagać się roszczeń z tytułu naruszenia prawa autorskiego – odpowiedzialność karna i
dyscyplinarna

- problem z ustaleniem wkładu twórczego;

- twórczość naukowa: ustalenie osób biorących udział w badaniach powoduje trudności

- oznaczenie wkładów w pracach naukowych jest problematyczne

- zgoda in blanco

W tym roku opublikowano przez PAN Kodeks etyki pracownika naukowego

Utwory połączone art. 10

11

Jeżeli twórcy połączyli swoje odrębne utwory w celu wspólnego rozpowszechniania, każdy z
nich może żądać….

Utwory zbiorowe

Definicja: kategorie utworów zbiorowych (encyklopedie, w tym muzyczne, słowniki
leksykony, telegazeta, gazeta)

Cel szczegółowej regulacji

Zakres praw nabytych przez wydawcę – prawa autorskie do pewnego układu, zestawienia

Czas trwania praw autorskich – problem odrębnego liczenia czasu trwania (SA 18.11. 1988, I
Aca 792/99, SA Wr-21.02. 1997 r. I ACr 6/ 97) – inny termin

Domniemanie w zakresie prawa do tytułu utworu (czy obejmuje tylko tytuły będące
utworami?)

Art. 11 – domniemanie na rzecz producenta/ wydawcy; prawo autorskie przysługuje tylko
utworom o charakterze twórczym!!!

Utwory pracownicze art. 12 – relacja do Kodeku Pracy

Cel regulacji: wszystkie prawa autorskie i osobiste należą do autora, a wg k.p. rezultaty pracy
pracownika należą do pracodawcy

Art. 12 ma charakter semi-imperatywny = może być zmodyfikowany

Autorskie prawa majątkowe do utworu stworzonego przez pracownika w wyniku
wykonywania obowiązków ze stosunku pracy nabywa pracodawca (nabycie pochodne):

 jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej
 z chwilą przyjęcia utworu
 w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron

(wykładnia oświadczeń woli art. 65 k.c.)

Szczególna regulacja w zakresie pracowniczych programów komputerowych – pierwotne
nabycie praw autorskich do programu przez pracodawcę

Zakres stosowania – stosunek pracy (umowa, powołanie, mianowanie)

Warunki, od których uzależnione jest nabycie praw – przyjęcie (czy można przyjąć utwór,
który nie jest znany pracodawcy?)

Reżim utworów pracowniczych nie obejmuje utworów stworzonych :

12

- na zamówienie, na podstawie umowy o dzieło, umowy zlecenia, na podstawie innej umowy
dot. świadczenia usług, w ramach konkursu

Podmiotem praw do takich utworów jest twórca, a nie zamawiający!!!

Podstawę nabycia praw autorskich przez zamawiającego stanowi umowa przenosząca
autorskie prawa majątkowe lub umowa licencyjna)

Komu przysługują prawa po rozwiązaniu umowy o pracę? Pracodawcy!!! (SA W 26 04 2007
r. I Ac 116/07)

Pracodawca nabywa tylko autorskie prawa majątkowe, autorskie prawa osobiste zawsze
zostają przy twórcy!!!! (czyli prawo do żądania oznaczania autorstwa)

- w jakim zakresie pracodawca nabywa prawa autorskie do utworów stworzonych przez
pracownika?:

a) architekta wnętrz

1) należy wypisać w umowie o pracę obowiązki (regulaminy pracy, ustne uszczegółowianie,
polecenia indywidualne)

2) cel umowy o pracę

3) zgodny zamiar stron

b) dziennikarza działu reportażu/ kultury: znów, kwestia jego obowiązków i zgodny cel
umowy

Prawa do utworów stworzonych przez pracowników na podstawie umowy o dzieło,
zlecenia należą do twórcy!!!

Art. 14 przepis szczególny w sos do art. 12

Podmiot –pracownik naukowy

Utwór – naukowy

Ustawa o tytule naukowym i stopniach naukowych

Opracowania krytyczne i naukowe w rozumieniu art. 99 [2] pr. Aut.

Utwory studentów

Podstawa prawna – art. 15a – wyjątek od zasady z art. 8

Autorskie prawa majątkowe do utworów stworzonych przez studentów w trakcie studiów
nabywa student

13

Możliwość nabycia przez uczelnie aut pr maj do utworu stworzonego przez studenta na
podstawie umowy zawartej pomiędzy uczelnią a studentem (np. umowa, na podstawie
której student wykonuje określone prace jako członek zespołu pracującego na grancie)

Jednorazowe uprawnienie uczelni w zakresie pierwszeństwa publikacji pracy dyplomowej
studenta; trwa 6 miesięcy od obrony pracy dyplomowej + prawo do wynagrodzenia?

Prawo publikacji przez studenta pracy dyplomowej po upływnie tego terminu chyba, że praca
dyplomowa jest częścią utworu zbiorowego

Przyrzeczenie publiczne – art. 921 KC

Następcy prawni: dziedziczenie – spadkobiercy

Nowelizacja z 2009 roku – rozszerzenie kręgu spadkobierców

Zasady dziedziczenia autorskich prawa majątkowych:

- testamentowe

- ustawowe art. 42 pr. Aut.

Stwierdzenie nabycia spadku – notarialne poświadczenie (rejestry notarialne)

Dział spadku

Art. 3 ustawy o podatku od darowizn i spadków

Autorskie prawa osobiste – 30.11.2012

1. Podmiot praw osobistych: prawa te przysługują tylko i wyłącznie twórcy – osobie
fizycznej, która stworzyła utwór – krytyka chodzi o relację osobistą/ więź twórcy z utworem;

2. Treść praw osobistych: chronią więź twórcy z utworem; prawa te są nieograniczone w
czasie, istnieją nawet po śmierci autora; prawa te są niezbywalne – na pewno niezbywalna jest
więź twórcy z utworem; przejście w dobytek – Zbudowałem pomnik trwalszy niż ze spiżu…

NON OMNIS MORIAR – Horacy, Pieśń 3, 30, 6

3. Umowy dot. praw osobistych???

SA 14 maja 2007 r., I Aca 668/06, OSA 2008 przy zachowaniu zasady niezbywalności
autorskich praw osobistych dopuszczalne jest zrzeczenie się prze twórcę wykonywania części
tych praw na rzecz osób trzecich, w tym przedsiębiorców

Podstawa prawna art. 16

14

1. Wspólność autorskich dóbr i praw osobistych? – pyt. o zakres stosowania w drodze

analogii przepisów o współautorstwie? – nie ma podstaw do stosowania analogii tu!

Każdy autor ma swoje autorstwo.

Prawo do oznaczania autorstwa: nazwisko - pseudonim - anonimowy utwór

Czy można żądać zaprzeczenia autorstwa w sytuacji gdy utwór przesłano anonimowo, a
autorstwo zostało ujawnione – NIE SA Kr – I Ac 477/97; ewentualnie
zadośćuczynienie/przeprosiny

2. Dobra osobiste autorów dzieł pierwotnych ( macierzystych) i opracowań – art. 2 ust. 5

wskazuje, że na egzemplarzach opracowania należy umieścić tytuł; jest to
doprecyzowanie

3. Czy twórcy utworu inspirującego przysługują autorskie prawa osobiste? W jakim

zakresie? Nie, twórca ten w pełni zachowuje swoje prawa osobiste
Oznaczenie autorstwa inspiracji? Nie trzeba

Treść – autorskie prawa osobiste

 prawo do autorstwa utworu – plagiat

 domniemanie autorstwa art. 8 ust.2 a autorstwo
 ujawnienie nazwiska na egzemplarzach lub podanie do publicznej wiadomości w

jakikolwiek inny sposób w związku z rozpowszechnieniem utworu

 ochrona w zakresie aspektu negatywnego – aby nikt nie przywłaszczał sobie

autorstwa

 naruszenie prawa do autorstwa polegające na przywłaszczeniu sobie autorstwa -

plagiat

 prawo do rzetelnego wykorzystania utworu – gdy opracowanie wypacza sens utworu

 prawo do nienaruszalności treści i formy utworu = prawo do integralności utworu

 czy każda ingerencja w treść i formę utworu stanowi naruszenie tego prawa? –

raczej tylko chodzi o zmianę w elementach twórczych; choć niekiedy zmiana w
elementach nietwórczych może wypływać

 zakres dopuszczalności zmian w odniesieniu do utworów literackich:

- zmiany stylistyczne – tak jest to naruszenie prawa do integralności, gdy

zmiana jest celowa

- redakcyjne – co do zasady raczej nie
- skrócenia – może być naruszenie do rzetelnego wykorzystania utworu
- streszczenia – w zależności czy jest to opracowanie za zgodą twórcy;
- usunięcie/ dodanie wulgaryzmów – np. w wierszu i gdy publikacja

15

- dodawanie ilustracji? zasadniczo jest to naruszenie, uzgadnia się kto będzie
autorem i gdzie będą umieszczone; podobnie dodanie jakichkolwiek elementów
graficznych (SN 14 11 1973r. CR 531/73)
 odwołanie do kryteriów subiektywnych/ obiektywnych

 integralność w odniesieniu do utworów audiowizualnych” kolorowanie filmów?

przerywanie filmów reklamami? – jest to naruszenie; już w umowach ze
scenarzystami wprowadza się takie zapisy; zjawisko framingu – zastąpienie ramki
strony internetowej; może skutkować naruszeniem integralności, a także autorstwa

 nowoczesne inscenizacje teatralne – Julia na motorze? Balladyna na motorze?

Należy wskazać, że jest to inscenizacja

 zniekształcenie dźwięku ilustracji muzycznej przy sporządzeniu kopii (SN 28 02

1958 I CR 563/57)

 kiedy twórca nie może się sprzeciwić dokonywanym zmianom: art. 49 pr.aut.
 zmiany wystroju wnętrza – dokonane na potrzeby użytkownika (SN 27.06 1988 I

CR 159/88) – zamawiamy projekt wnętrza, a później chcemy je zmienić;
zasadniczo właściciel może sobie zmienić wystrój; tu raczej nie dochodzi do
publicznego upowszechnienia;

 zmiana wystroju wnętrza restauracji? – słuszne podstawy do sprzeciwienia się art.
49 oczywista konieczność – np. względy bezpieczeństwa; usunięcie elementów
twórczych

 prawo do oznaczenia utworu swoim nazwiskiem, lub pseudonimem, albo do

udostępniania go anonimowo
 zasady wykonywania prawa do oznaczania utworu oznaczanie autorstwa w

przypadku utworów współautorskich

 nazwisko własne – k.r.o., ustawa o aktach stanu cywilnego – można zmienić, tylko

dwa człony nazwiska; wyjątek: zmiana na nazwisko osoby słynnej na polu
naukowym, nazwisk historycznych

 pseudonim – tylko k.c. – dobro osobiste;
 czy można mieć kilka pseudonimów? Można, nie ma ograniczeń
 Czy kilka osób może występować pod jednym pseudonimem? Zasadniczo może:

„anonimowi”

 domniemanie pozytywnego wykonywania w zakresie oznaczania nazwiskiem lub

pseudonimem

 inicjały nie przesłaniają tożsamości!!!

 prawo udostępnienia utworu – prawo o decydowaniu o pierwszym udostępnieniu

utworu publiczności; wyczerpuje się wraz pierwszym jakimkolwiek odbywającym się
gdziekolwiek rozpowszechnieniem utworu; nie odżywa!!!

Plagiat 07.12.2012

Plagiarism – an original sin? (grzech pierworodny)

 plagiaries – nagroda dla przedsiębiorców plagiatujących innych

16

 info prasowe dot. stawianych zarzutów plagiatu: rektor Akademii Medycznej we

Wrocławiu; minister obrony Narodowej Niemiec (były doktor) Karl Teodor zu
Guttenberg (2011); prezydent Węgier Pal Schmitt (2012); pisarze (J.K. Rowling, Don
Brown)

 plagiat nie jest pojęciem prawnym!!!
 nie tylko nie został zdefiniowany w regulacjach prawnych, ale także ustawodawca

zasadniczo nie posługuję się tym terminem w przepisach prawnych

 plagiat w znaczeniu potocznym – utożsamiany z naruszeniem praw autorskich

Historia

 Marsjanis – wykorzystywano jego wiersze
 różnie odnoszono się do zjawiska plagiatu; prof. Barta – artykuł o plagiacie; nawet

Bach miał przydomek plagiatora, lecz wtedy nie było to całkiem naganne działanie, bo
znacznie je opracowywał; nawet Szekspirowi zarzucano plagiat w stosunku do dzieł
starożytnych

 Uwarunkowania techniczne i ich konsekwencje dla zjawiska plagiatu:

 programy „antyplagiatowe” służące do porównywania tekstów
 elektroniczne bazy prac

 Uwarunkowania społeczne i ich konsekwencje dla zjawiska plagiatu:

 reemix; cultura instant

Definicja plagiatu w prawie autorskim:

 przywłaszczenie/przypisanie sobie autorstwa całości lub części (tej, która ma

charakter twórczy) cudzego utworu:

 przejęcie elementów twórczych
 przypisanie sobie w stosunku do nich autorstwa

 plagiat to szczególna forma naruszenia praw autorskich (przede wszystkim

osobistych)

 autorstwo utworu: pr. Osobiste (art. 16), niezbywalne, chroniące

niepodlegające zrzeczeniu się więź twórcy z utworem, prawo to jest
chronione także po śmierci autora (por. J. Barta, R. Markiewicz, Prawo
autorskie, 2010, str.95 i następne)

 rodzaje plagiatów (charakter przykładowy):

 jawny (zupełny, wprost)
 ukryty
 częściowy
 całkowity

Przesłanki dokonania plagiatu na gruncie prawa autorskiego:

 przejęcie cudzego utworu lub jego części (przejęcie elementów twórczych, zawartych

w cudzym utworze)

17

- ocena przejęcia: tytułu, jednego zdania, odkrycia naukowego, wyniku badawczego,
wyniku eksperymentu, informacji, nazwiska, pseudonimu autora, przypisu,
dokumentu urzędowego (art. 4 – jest wyłączone)

 przywłaszczenie/ przypisanie autorstwa w stosunku do przejętych elementów

twórczych
- znaczenie oznaczenia (lub jego braku) autorstwa przez rzeczywistego twórcę dla
przywłaszczenia sobie autorstwa
- zasady oznaczania autorstwa

Plagiat a inne często łącznie z nim omawiane zjawiska:

 autoplagiat (self-plariarism) – nieuczciwe (wprowadzenie w błąd, że jest to pierwsza

publikacja) mnożenie własnych publikacji’ kodeks wartości akademickich UJ 2003

 ghostwriting – mowy polityków (zwyczaj + wiedza o tym, że zwykle politycy nie

piszą swoich mów)

 wprowadzenie w błąd co do autorstwa – plagiat „odwrócony”
 nieoznaczenie autorstwa

konsekwencje prawne popełnienia plagiatu

1. odp cywilna z tytulu naruszenia aut pr osobistych oraz Or maj (78 79 pr. aut.)

„retraktowanie” artykułu, zapłata odszkodowania

2. odp karna z tyt. Naruszenia aut pr osob 115
3. odp dyscyplinarna 144 126 211 i nast.
4. Odp zawodowa odebranie tytułu zawodowego 193
5. Odp naukowa na podstawie ustawy o stopniach naukowych 29 i 29a

Jak zgodnie z prawem korzystac z cudzej twórczości:

- cytować

Parafrazowac ( podawać źródło)

Inspirować i pozwala

14.12.2012

11.01.2012 Dozwolony użytek utworów



Prawo autorskie przyznaje monopol (wyłączność) na korzystanie z utworu
(decyduje o tym, kto i na jakich warunkach będzie korzystał z utworu)



Dozwolony użytek prywatny (osobisty) i publiczny

- zasady korzystania z utworów w ramach dozwolonego użytku – art. 34-35

2 klauzule generalne

18

1) Zasady korzystania z przedmiotów praw pokrewnych art. 100
2) Licencja ustawowa fair use, fair dealing
3) Dozwolony użytek jako wyjątek od treści autorskich praw majątkowych

(limitation/ excepition)

4) Cel: wprowadzenie instytucji dozwolonego użytku osobistego
5) Wyważanie interesów twórców i społeczeństwa (użytkowników)
6) Wynagrodzenie z tytułu masowego zwielokrotniania na użytek osobisty
7) Sprecyzowanie kręgu osób objętych dozwolonym użytkiem

Dozwolony użytek prywatny art. 23:

- korzystanie z utworu rozpowszechnionego

Kazusy:

1. Tygodnik A chciałby przedrukować:

a) Opublikowany w innym tygodniku artykuł dotyczący warunków życia młodych

Polaków pracujących obecnie w Wielkiej Brytanii

b) Fotografię z teatru trwających działań wojennych
c) Opublikowane w Internecie doniesienie o katastrofie kolejowej, co do którego nie

można ustalić autora. Oceń dopuszczalność przedruku.

2. Prywatna szkoła tańca pragnie wykorzystywać w ramach zajęć muzykę oraz

choreografię z popularnych teledysków (wyświetlanie ich na ekranie, następnie
odtworzenie przez instruktora, a dalej uczestników) Oceń stan prawny.

3. Firma prowadzi usługę polegającą na monitoringu prasy za zadane tematy a

następnie sporządzeniu krótkich opracowań na podstawie materiałów (tzw.
presscliping), które to materiały udostępnia następnie swoim klientom. Oceń
stan prawny.

Ad.1 przedrukowanie – a) art. 25 ust. 1 lit.b – temat społeczny; nie można; b) można lit. c
c) istotne jest czy jest to doniesienie prasowe czy artykuł i czy jest to aktualne
doniesienie

Ad.2 – art. 27 użytek edukacyjny – czy szkoła tańca może być traktowana jako instytucja
oświatowa (cel dydaktyczny) czy naukowa (cel prowadzenia własnych badań)?

Jakie sposoby korzystania są dozwolone? – korzystanie jest szersze niż sporządzanie

- korzystanie z rozpowszechnionych utworów w oryginale i w tłumaczeniu

19

- sporządzanie egzemplarzy fragmentów rozpowszechnionych utworów

Creative commons CC

Open source – otwarty kod źródłowy; otwarte oprogramowanie - wolność
rozpowszechniania w sposób dowolny i niemal nieograniczony ( vide war. Copyleft);
wolność od pobierania opłat; wolność dostępu do kodu źródłowego, wolność
modyfikownia i rozpowszechniania w ten sposób dostosowanego oprogramowania

Freeware vs. Sharewere – w obu przypadkach nie płacimy, ale prze sharewere tylko
przez jakiś czas

Open content – otwarta treść – najszersze = open Skurce, creative commons, inne np.
Free art 1.2 itp

www.creativecommons.pl

art. 29 wypis; obowiązek zapłaty wynagrodzenia; za pośrednictwem organizacji
zbiorowego zarządzania; gdy nie zapłacę tego wynagrodzenia można żądać dwu lub
trzykrotnego wynagrodzenia! art.79

spór - jak interpretować dozwolony użytek???

art. 24 ust. 2