1

KOLOKWIUM

PEDAGOGIKA OGÓLNA

1. DEFINICJA PEDAGOGIKI

Jest to nauka która ma przedmiot, cele, treści i środki. Można więc powiedzieć, że jest to
dziedzina wiedzy, która jest zorientowana na osiąganie celów.

Pedagogika jest nauką która zajmuje się opisywaniem, wyjaśnianiem, normowaniem i
dawaniem wskazówek wychowawczych.

To pewien zbiór elementów, które nie mają jakiś szczególnych połączeń i które nie tworzą
systemów.

2. FUNKCJE NAUKI



Dostarczanie wiedzy



Dostarczanie umiejętności



Dawanie wskazówek

3. ZADANIA NAUKI

Prowadzenie badań

Badanie rzeczywistości

4. PEDAGOGIKA ZAJMUJE SIĘ WYCHOWANIEM

a) Zajmuje się (funkcja)

 Opis i wyjaśnienie + funkcja normatywna <normowanie wychowawcze> (zadania

typu „coś” jest „jakieś” czyli S jest P)

 Wskazówki (zadania typu S powinno być P – czy należy robić to w taki sposób) –

są to zadania bardzo ściśle związane z etyką lub filozofią (założenia wynikające z
jakiegoś systemu)

b) Wychowanie

 Relacja
 Oddziaływanie (pomiędzy osobami w celu dokonania zmiany np. w wartościach,

celach, zachowaniu, osobowości itp.)
- zjawisko
- konkretny fakt
- zdarzenie

5. WYCHOWANIE

a) Fakt, zjawisko, zdarzenie (obiektywne – co się dzieje nawet wtedy kiedy nas nie ma)
b) Pojęcie



Należy szukać definicji (cech istotnych i szczegółowych)



Rodzaj pracy analitycznej (analizujemy – mający charakter metanaukowy i wtedy
systemy traktujemy jako pewne zbiory zdań i podejść do tego w taki sposób meta
teoretyczny
- jakie założenia tkwią
- jakie aksjomaty na to wpływają

c) Fenomen (jest niepowtarzalne)

 Coś unikalnego (subiektywne)
 Wychowanie jako specyficzne doświadczenie wychowania:

2

- cechy istotowe – jest to taka własność co do której możemy powiedzieć, że
gdyby jej nie było to nie można tego uznać za wychowanie np. spotkanie dwóch
osób (relacja), odpowiedzialność, relacja która wyzwala zmiany w osobowości
- cechy przygodne

6. JĘZYK

 Język przedmiotowy to język którym wyrażamy się prosto o świecie (np. stół ma 4

nogi)

 Metajęzyk odnosi się do języka a nie do przedmiotu o którym rozmawiamy (np. w

tym wyrazie wystąpiło słowo stół a jest to słowo złożone z 4 liter itp.)

7. W PEDAGOGICE OGÓLNEJ PRZEDE WSZYSTKIM BĘDZIEMY MÓWIĆ O POJĘCIU W SENSIE

 Analitycznym
 Językowym
 Metajęzykowym

8. DEFINICJA PEDAGOGIKI OGÓLNEJ

Pedagogika ogólna to pewien system w którym zachodzi wielość relacji

Pedagogika ogólna posiada relację logiczne które mają charakter najwyższy

9. ASPEKTY PEDAGOGIKI OGÓLNEJ

a) Definicyjny



Opisuje i wyjaśnia pojęcie wychowania (definiuje wychowanie)



Dokonuje analizy



Dokonuje zmiany (ma charakter projektujący lub modyfikujący)



Definicje sprawozdawcze



Relacja pedagogiki z innymi naukami

b) Metodologiczny



Metodologia (również jest rozwijana w połączeniu z pedagogiką ogólną)



Próba odpowiedzi na pytanie o standardy badań

c) Fenomenologiczny (co mógłby taki pedagog robić, czym się zajmować)



Metodologią



Systematyzować wiedzę



Porównywać systemy



Można wziąć koncepcje i analizować je w sensie metajęzykowym



Badać definicje



Sięgać do założeń



Wyprowadzać wnioski



Stwierdzenie czy przesłanki są dobrze ujęte



Stwierdzenie na jakiej filozofii się to wszystko opiera

10. TEKST 2

Filozofia jest pewną refleksją i dzięki niej możemy ją wprowadzić do pedagogiki
[ tematyka badawcza i to jak jest określana pedagogika w innych uczelniach jest bardzo
ważne – z artykułu prof. Palki]

11. CZYM JEST PEDAGOGIKA FILOZOFICZNA

System pedagogiczny zajmujący się zagadnieniami nauczania i wychowania. Wykorzystuje
myśli i zasady filozoficzne a jednocześnie stoi ponad poszczególnymi systemami.

3

12. ROZUMIENIE PEDAGOGIKI FILOZOFICZNEJ

a) Podejście filozoficzne 1 – synonim systemu pedagogicznego który ma charakter:

- opiera się na założeniach filozofii
- ma charakter normatywny (wprowadza wskazówki wychowawcze)
- sceptyczny (nie wartościuje systemów traktujemy je jako zbiór) i dogmatyczny
(wprowadzamy wartościowanie, wyróżniamy jeden system)

/ w sposób dogmatyczny często rozumiemy definicje filozoficzną – podanie
sprawozdawcze. Jest związana z filozofią i ma charakter normatywny /

b) Podejście filozoficzne 2 – definicja modyfikująca (wprowadza nowe znaczenia dla starego

terminu)

 Pedagogika filozoficzna ma charakter meta naukowy. Jest narzędziem wobec

podejścia 1

 Przedmiotem analizy podejścia filozoficznego 2 jest podejście filozoficznego 1
 Ma on charakter porównawczy – opisuje i analizuje
 Podstawową funkcją jest funkcja analityczna – odnosi się do systemów

pedagogicznych

[to je się opisuje, analizuje i porównuje]

 Nie istnieje tu normatywność
 Pedagogiki nie można uprawiać tylko na sposób analityczny

13. ZADANIA PEDAGOGIKI FILOZOFICZNEJ (str. 100 – tekst 3)
14. CZYM ZAJMUJE SIĘ FILOZOFIA

Podstawowymi kategoriami jest dobro, piękno i prawda

15. CZYM SIĘ ZAJMUJE FILOZOFIA WYCHOWANIA

- Podstawowe pojęcia
- Kwestie epistemologiczne
- Kwestie teleologiczne

PF 1  sposób rozumienia pojęcia pedagogika filozoficzna
PF 2  definicja o charakterze modyfikującym (jest to definicja wprowadzana przez autora –
ma charakter analityczny)

16. PULSUJĄCE KATEGORIE

Są wyznacznikiem mapy odmian myślenia o edukacji (Rutkowiak)

Są to stałe punkty, które wyznaczają nam drogę i możemy się do nich odwołać

Mają różne wartości

Są dynamiczne

Mają różne sposoby orzekania o systemach

17. RÓŻNIACA MIĘDZY PREZENTACJĄ MAPY A TRADYCJAMI

a) Nie odwołuje się do historii
b) Tradycyjny sposób prezentacji
c) Ma charakter subiektywny

18. TRADYCJE SĄ RODZAJEM ZESTAWIANIA W SPOSÓB

a) Uporządkowany
b) Hierarchiczny
c) Systematyczny

4

19. TEKST

a) Subiektywny
b) Możliwość odradzania
c) Nie ma charakteru stałego (np. kategorie pulsujące)
d) Dopuszczany jest chaos (traktowany jest jako coś pozytywnego)

20. CZYM JEST MAPA MYŚLI

a) Reprezentacja przyszłości
b) Odwzorowuje „coś”

21. RODZAJE MAP

 Topograficzne
 Fizyczne
 Graficzne
 Pojęciowe (językowe)  funkcja kategorii w tekście

/w postaci pojęć przedstawiamy rzeczywistość za pomocą pulsujących kategorii/

22. CZYM JEST KATEGORIA

„Sposoby orzekania o przedmiotach” – Arystoteles



Ma charakter przejściowy



Odnosi się do przedmiotów

Np. Z jest kategorią X ze względu na Y

Liściastość  drzewo  na koronę
Dzieciństwo  rozwoju  na wiek

Przełożenie na tekst:

Praktyczność / Intelektualizm  sposoby myślenia o wychowaniu / systemów
pedagogicznych  temat / główne wartości

23. RÓŻNE DROGI W PEDAGOGICE

a) 1 DROGA – pedagog „dogmatyk” przyjmuje jeden system pedagogiczny, ma postawę

wartościującą, zamyka się na jedną koncepcje i tylko ją realizuje. Taki pedagog jest trochę
ograniczony i idzie na łatwiznę ponieważ nie poszukuje innych rozwiązań

b) 2 DROGI – pedagog porusza się w obszarach dwóch systemów (być może przechodzi z

jednego systemu do drugiego)

c) WIELE DRÓG – mapa jest dla niego niezbędna, sięga on <pedagog> do swojego

doświadczenia. Jest elastyczny, otwarty na różnorodność, dostrzega wielość różnych
systemów i z nich czerpie do formułowania swojej drogi

24. KATEGORIE ( w Rutkowiak)

1) Intelektualizm
2) Sakralność
3) Pytajność
4) Praktycyzm
5) Praktyczność
6) Przedmiotowość i techniczność
7) Podmiotowość

5

8) Kontekstowość
9) Polityczność
10) Uprawniona wielość
11) Krytyczność

25. DEFINICJA Z ENCYKLOPEDII (HEJNICKA – BEZWIŃSKA)
26. TOŻSAMOŚĆ PEDAGOGIKI

Zajmuje się samą pedagogiką, próbuje ukazać naukowy charakter pedagogiki

27. TEZY WYPROWADZONE Z RYSUNKU(HEJNICKA – BEZWIŃSKA)
28. FILEK

a) Wstępnie:

Szczegółowa analiza pojęcia wychowanie. Nie pokazuje definicji wychowania ale ukazuje
strukturę co powinno się zawierać w wychowaniu

b) Główna teza:

Właściwa formuła że coś jest wychowaniem pokazuje wszystkie elementy które wchodzą
w skład wychowania.
Rozpoczyna o mówieniu, że ktoś wychowuje kogoś lub jest wychowywanym – używa
argumentów


X wychowuje Y  język potoczny /argumenty/


Filek zastanawia się czy taki zapis zawiera tylko 2 elementy: stara się uzupełnić/wskazać
że dochodzi jeden element który ukazuje później, „że ktoś wychowuje kogoś dla kogoś”

X wychowuje Y  komuś „Z” /relacja trójargumentowa/

x- wychowawca bezpośredni – np. nauczyciel
z- wychowawca pośredni – np. rodzic

Ostateczna teza jest czteroargumentowa

X wychowuje Y  Z ze względu na jakieś W

x- wychowawca
y- uczeń
z- rodzic
w- coś związanego ze sferą wartości z celem wychowania