Realizacja dwóch sieci ogólnopolskich za-

pewni pokrycie kraju publicznymi progra-

mami regionalnymi, a tak¿e stworzy mo¿liwo-

œci znacznego zwiêkszenia pokrycia kraju

programami komercyjnymi. Natomiast wdro-

¿enie sieci uzupe³niaj¹cych œredniej mocy da

szansê zwiêkszenia, niewielkim kosztem,

atrakcyjnoœci oferty programowej w pierw-

szym etapie rozwoju dla ponad po³owy po-

pulacji zamieszkuj¹cej najwiêksze miasta.

Obecnie trwaj¹ intensywne przygotowania do

uruchomienia cyfrowej emisji testowej prowa-

dzonej z udzia³em TVP S.A. i TP S.A.

Korzyœci z telewizji cyfrowej

Telewizja cyfrowa daje u¿ytkownikowi nie-

spotykane dot¹d mo¿liwoœci. Bierny dotych-

czas odbiorca programu telewizyjnego sta-

je siê aktywnym widzem. Mo¿e przy u¿yciu

przystawki abonenckiej (SetTop Box), apa-

ratu telefonicznego lub faksowego, reagowaæ

na to wszystko, co widzi na ekranie swoje-

go odbiornika. Cyfrowa technika nadawania

programów telewizyjnych oznacza ponadto:

q

poszerzenie wachlarza us³ug w zat³o-

czonych pasmach czêstotliwoœci, w tym in-

terakcyjnoœæ _ zwiêkszone mo¿liwoœci edu-

kacji, reklamy, domowych zakupów i us³ug

bankowych oraz Internetu przez odbiornik te-

lewizyjny,

q

zwiêkszenie liczby dostêpnych progra-

mów TV (cztery lub piêæ programów za-

miast jednego w jednym kanale TV),

q

doskona³¹ jakoœæ obrazu i dŸwiêku oraz

mo¿liwoœæ wprowadzenia szerokiego for-

matu (16:9) wraz z wielokana³owym dŸwiê-

kiem – sposób modulacji (COFDM –

Coded Orthogonal Frequency Division Multiple-

xing) zastosowany w telewizji DVB-T umo¿li-

wia wyeliminowanie wp³ywu wielotorowoœci

ADSL operatorami tej sieci by³y wy³¹cznie fir-

my telekomunikacyjne.

Technika HFC (Hybrid Fiber Coax) _ po³¹cze-

nie techniki œwiat³owodowej z technik¹ kabli

wspó³osiowych w jednej sieci jest stosowa-

na w szerokim zakresie przez operatorów

telewizyjnych sieci kablowych. Podstawo-

wym jej zastosowaniem jest przesy³anie cy-

frowych programów telewizyjnych oraz us³u-

gi telekomunikacyjne i multimedialne.

Technika radiowa (naziemna) do niedawna

niepodzielnie panowa³a w sieciach telewizyj-

nych. Mia³a jednak podstawow¹ wadê _ brak

mo¿liwoœci czynnego udzia³u widza w progra-

mie. We wspó³czesnych rozwi¹zaniach te-

lewizji cyfrowej znaleziono na to radê.

Telewizja Polska S.A. (TVP S.A.) i Telekomu-

nikacja Polska S.A. (TP S.A.) przygotowuj¹

siê do uruchomienia naziemnej telewizji cy-

frowej DVB-T, co oznacza Digital Video Bro-

adcasting _Terrestial. Do rozprowadzania

sygna³ów telewizyjnych s³u¿yæ bêd¹ tzw.

multipleksy, które umo¿liwi¹ przesy³anie

w jednym kanale wielu programów.

DVB-T po raz pierwszy daje nadawcy (lub

dostawcy multipleksu) mo¿liwoœæ zwiêksze-

nia liczby programów i zaopatrzenia ich

w us³ugi dodatkowe. Cyfrowy multipleks,

który zajmuje jeden kana³ telewizyjny (obe-

cnie przenosz¹cy jeden program telewizyj-

ny) mo¿e przenieœæ od jednego do szeœciu

programów cyfrowych.

Opracowano strategiê wdra¿ania telewizji

DVB-T w Polsce. Podstaw¹ s¹ plany sieci

opracowane przez Instytut £¹cznoœci we

Wroc³awiu. Instytut zaproponowa³ dwie ogól-

nopolskie sieci oparte na obiektach du¿ej

mocy oraz dwie sieci uzupe³niaj¹ce œredniej

mocy, zapewniaj¹ce pokrycie by³ych miast

miast wojewódzkich (sprzed reformy admi-

nistracyjnej).

r

TECHNIKA

RTV

22

O telewizji cyfrowej

pisaliœmy niejednokrotnie.

Tym razem przedstawiamy

zamierzenia Telewizji

Polskiej S.A.

i Telekomunikacji

Polskiej S.A.

W

niedalekiej przesz³oœci radio-

fonia, telewizja, telekomunika-

cja oraz technika kompute-

rowa stanowi³y oddzielne

dziedziny. Obecnie mo¿liwoœci techniczne

sprawi³y, ¿e œwiat techniki audiowizualnej, te-

lekomunikacji i informatyki zros³y siê w jeden

interakcyjny œwiat multimediów, w którym

istotne role odgrywaj¹ Internet i telewizja

cyfrowa.

Obecnie odbiór telewizji cyfrowej jest mo¿liwy

za pomoc¹ komputera lub zestawu komputer

+ telefon. Chocia¿ korzystanie z komputera zo-

sta³o znacznie uproszczone w wyniku wprowa-

dzenia systemu operacyjnego Windows, jed-

nak wiêkszoœæ telewidzów jeszcze nie potra-

fi go obs³ugiwaæ. Liczba u¿ytkowników kom-

puterów stale roœnie, w niektórych krajach

sprzedaje siê na u¿ytek domowy wiêcej kom-

puterów ni¿ telewizorów. Jednak du¿a czêœæ

telewidzów zainteresowanych rozrywk¹ wzbra-

nia siê przed us³ugami oferowanymi przez

komputery. Przy tym nie ma ¿adnej ró¿nicy, czy

chodzi o konsumentów pasywnej, czy te¿ in-

terakcyjnej rozrywki.

Operatorzy telewizji cyfrowej korzystaj¹ z wie-

lu sposobów realizacji. Jedn¹ z najwczeœniej

stosowanych technik realizacji sieci by³a

ADSL(Asynchronous Digital Subscriber Loop),

co oznacza asymetryczne cyfrowe ³¹cze abo-

nenckie. Jest ona kolejnym krokiem w rozwo-

ju klasycznych sieci telefonicznych. Umo¿liwia

utworzenie, obok kana³u g³osowego, duplekso-

wego ³¹cza cyfrowego o przep³ywnoœci rzêdu

kilku Mbit/s, przy d³ugoœci ³¹cza rzêdu kilku km.

Takie sieci stworzy³y warunki do wprowadze-

nia p³atnych us³ug i by³y podstaw¹ pierwszych

sieci ISDN. Operatorzy sieci byli wy³¹cznie

zwi¹zani z telekomunikacj¹.

Zastosowanie ³¹cz œwiat³owodowych APON

/ FITL (ATM Passive Optical Network / Fiber

in the Loop) przyczyni³o siê do rozbudowy

sieci telekomunikacyjnych. Powsta³a mo¿li-

woœæ wprowadzenia na znacznie szersz¹

skalê us³ug telekomunikacyjnych i multime-

dialnych, jak równie¿ wprowadzenia do sie-

ci programów telewizyjnych, tzw. telewizji

kablowej. Podobnie jak w przypadku sieci

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2002

TELEWIZJA CYFROWA W POLSCE

Sieæ szerokopasmowa

ATM

Sieæ szerokopasmowa

Adapter dostêpu

Urz¹dzernie

nadawczo-

odbiorcze

Jednostka

wyniesiona

Jednostka

wyniesiona

Set top box

Set top box

Antena sektorowa

Antena mikropaskowa

G³os

Obraz

Schemat blokowy sieci telewizji cyfrowej DVB-T

23

sygna³u na jakoœæ odbioru (odbicia); mo¿li-

wy jest odbiór z dobr¹ jakoœci¹ za pomoc¹

odbiorników przenoœnych, odbiór w ruchu

(np. w jad¹cym autokarze) oraz zmniej-

szenie kosztów uruchomienia drugiego i ko-

lejnych odbiorników telewizyjnych w domu,

gdy¿ nie ma koniecznoœci budowy instalacji

antenowych.

q

elastyczny wybór miêdzy iloœci¹ i jakoœci¹

programów,

q

tañsze nadawanie, przyjazne dla œrodowi-

ska (mniejsza moc nadajników przy zbli¿onym

zasiêgu i wiêkszej liczbie programów),

q

wiêksz¹ sprawnoœæ energetyczn¹ – za-

siêg zbli¿ony do analogowego, uzyskany

przy du¿o ni¿szych poziomach mocy, z cze-

go wynika praca nadajników przy pojedyn-

czych kilowatach zamiast dziesi¹tek kilowa-

tów mocy wyjœciowej,

q

wiêksz¹ odpornoœæ na zak³ócenia – pra-

wid³owy odbiór zarówno z anteny umie-

szczonej na dachu, z anteny wewnêtrznej

odbiornika TV, a nawet w szybko porusza-

j¹cych siê pojazdach.

Us³ugi dodatkowe

Mo¿liwoœci realizacji dodatkowych us³ug s¹

ograniczone jedynie wyobraŸni¹ dostawcy

oraz mo¿liwoœciami sprzêtu. Oprócz wizji

programu telewizyjnego, foni¹ towarzysz¹c¹

i szybkim teletekstem mog¹ byæ transmitowa-

ne:

q

audycje muzyczne niezale¿nych progra-

mów radiofonicznych,

q

dane dodatkowe zwi¹zane z programa-

mi telewizyjnymi i radiofonicznymi,

q

dane nawigacyjne.

Przy wykorzystaniu komutowanego kana³u

zwrotnego, dostêpnego przez przystawkê

abonenck¹ (SetTop Box) mo¿na rozszerzyæ

us³ugi o takie funkcje jak:

q

dostêp do Internetu,

q

audycje telewizyjne na ¿¹danie,

q

interakcyjne konkursy i reklamy,

q

programy edukacyjne i reklamowe umo¿-

liwiaj¹ce komunikowanie siê z wyk³adowc¹

lub prezenterem w czasie rzeczywistym.

Telewizjê cyfrow¹ interakcyjn¹ tylko krok

dzieli od telewizji otwartej, w której operato-

rzy oferuj¹ kolejne nowe funkcje, takie jak:

q

telezakupy _ home shopping,

q

interakcyjn¹ reklamê,

q

gry,

q

us³ugi bankowe _ home banking,

q

edukacjê,

q

us³ugi administracyjne,

q

programy przedplacone (pay per view)

q

telewizja na ¿yczenie _ video on

demand.

Obecnie telewizja cyfrowa, tam gdzie funk-

cjonuje, to przede wszystkim zakupy za jej

poœrednictwem (teleshopping). Telewidz mo-

¿e bezpoœrednio sk³adaæ zamówienia na

podstawie treœci odbieranego programu.

Program telewizji otwartej jest transmitowa-

ny do cyfrowego dekodera interakcyjnego,

który przedstawia na ekranie formularz za-

mówienia. Widz wype³nia ten formularz za

pomoc¹ zdalnego sterownika bezprzewo-

dowego z klawiatur¹ (tzw. pilota). Po odebra-

niu i przetworzeniu odebranych informacji,

cyfrowy dekoder interakcyjny tworzy po³¹cze-

nie, przez sieæ telefoniczn¹, z serwerem

transakcyjnym. Przekazanie zamówienia

odbywa siê kana³em zwrotnym. Zamówienie

jest kierowane do odpowiedniego serwera

wykonawczego uruchamiaj¹cego proces

dostarczenia towaru. Czas trwania dostê-

pu do wybranej funkcji okreœla telewidz. Po

uaktywnieniu tej funkcji przez widza pozosta-

je ona do jego dyspozycji w cyfrowym deko-

derze interakcyjnym a¿ do wy³¹czenia.

W przypadku zastosowañ telewizji otwartej

do celów edukacyjnych, na ekranie poja-

wiaj¹ siê np. pytania testowe. Odpowiedzi

wybiera siê spoœród wielu mo¿liwoœci (mul-

tiple-choice), a zdalnym sterownikiem bez-

przewodowym wprowadza siê do pamiêci

dekodera interakcyjnego. Po zakoñczeniu te-

stu, odpowiedzi przesy³a siê przez kana³

zwrotny do centrali.

Wraz z wprowadzeniem telewizji cyfrowej

nale¿y oczekiwaæ powstania licznych no-

wych kana³ów telewizyjnych. W celu zapo-

znania siê z ich programami bêdzie oferowa-

ne elektroniczne, interakcyjne czasopismo te-

lewizyjne (program guide).

Lista mo¿liwych zastosowañ nowej telewizji

cyfrowej jest olbrzymia. Poniewa¿ wykorzy-

stuje jako noœnik informacji normalny kana³

programowy z jego du¿¹ szerokoœci¹ pasma,

to mo¿liwe jest wprowadzenie funkcji interak-

cyjnych. Jednak ten rodzaj transmisji da-

nych nie jest dla telewizji otwartej obowi¹zu-

j¹cy. Mo¿liwe s¹ tak¿e ”czyste” transmisje da-

nych, które nie s¹ zwi¹zane z nadawanym

programem. W skrajnym przypadku odbywa

siê tylko transmisja danych telewizji otwartej

bez programu telewizyjnego.

Koszty przedsiêwziêcia

Istotnym wskaŸnikiem pomyœlnego wprowa-

dzenia naziemnej telewizji cyfrowej s¹ ko-

szty ponoszone przez abonenta, koszty

zwi¹zane z odbiorem nowych programów.

Dziêki wykorzystaniu tych samych urz¹-

dzeñ nadawczych, z których obecnie emi-

tuje siê programy telewizji analogowej, wi-

dzowie bêd¹ mogli odbieraæ program bez

modyfikacji istniej¹cych urz¹dzeñ anteno-

wych. G³ównym nak³adem finansowym bê-

dzie zakup przystawki abonenckiej (Set-

Top Box) koniecznej do odbioru telewizji

cyfrowej z wykorzystaniem tradycyjnego

odbiornika analogowego lub ewentualnie

zakup odbiornika zintegrowanego. Po stro-

nie nadawczej koszty uruchomienia emisji

cyfrowej s¹ najmniejsze w porównaniu z sy-

stemami alternatywnymi – kablowym i sa-

telitarnym. Dystrybucja programów w sie-

ciach kablowych jest op³acalna w wielkich

skupiskach ludzkich, natomiast satelitarna

na terenach s³abo zaludnionych. W przy-

sz³oœci zintegrowane odbiorniki cyfrowe

zaczn¹ w naturalny sposób zastêpowaæ

zu¿yte odbiorniki analogowe i koszt digita-

lizacji odbiornika telewizyjnego w gospodar-

stwie domowym bêdzie siê w sposób natu-

ralny zmniejsza³.

n

Cezary Rudnicki

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2002

ALCATEL WYD£U¯A ZASIÊG NAZIEMNEJ TRANSMISJI OPTYCZNEJ

W laboratoriach Alcatela dokona³ siê kolejny prze³om _ œwiat³owodem TeraLi-

ght Ultra o d³ugoœci 1500 kilometrów przes³ano 125 kana³ów DWDM (Dense

Wavelength Division Multiplexing) z efektywn¹ przep³ywnoœci¹ 40 Gbit/s na ka-

na³, co daje ³¹czn¹ przep³ywnoœæ 5 Tbit/s. Jest to kolejny rekord po wielu innych,

ustanowionych przez firmê w ubieg³ym roku. Odzwierciedla on d¹¿enie Alcate-

la do maksymalizacji przep³ywnoœci i zasiêgu transmisji przez pojedynczy œwia-

t³owód, przy minimalizacji kosztów sieci dziêki u¿yciu procedury DWDM. To prze-

³omowe osi¹gniêcie sta³o siê mo¿liwe dziêki zastosowaniu dwustopniowych

wzmacniaczy hybrydowych Ramana domieszkowanych erbem, systemów

DWDM 40 Gbit/s, techniki korekcji b³êdów FEC (Forward Error Correction)

oraz œwiat³owodu TeraLight Ultra, dostosowanego specjalnie do szybkiej trans-

misji d³ugodystansowej i ultrad³ugodystansowej. £¹czna przep³ywnoœæ umo¿-

liwi³aby równoczesne przesy³anie przez jeden œwiat³owód 80 mln rozmów tele-

fonicznych lub równowartoœæ ponad 500 tys. szybkich ³¹czy internetowych

ADSL. Opracowane przez Alcatela w³ókno œwiat³owodowe z niezerow¹ prze-

suniêt¹ dyspersj¹ (NZDSF) TeraLight Ultra ma specyficzne w³aœciwoœci, dziê-

ki którym nadaje siê do szybkiej transmisji d³ugodystansowej. Rekordow¹ efek-

tywnoœæ nowe w³ókno zawdziêcza uodpornieniu na dyspersjê polaryzacyjn¹

(PMD), poprawie wspó³czynnika kierunkowego dyspersji chromatycznej oraz

zmniejszeniu t³umienia najwa¿niejszych d³ugoœci fal wzmocnienia Ramana.

Te nowoczesne technologie pozwalaj¹ operatorom na znaczne oszczêdnoœci

przy budowaniu sieci d³ugodystansowych. In¿ynierowie opisuj¹ rezultaty takich

eksperymentów za pomoc¹ wspó³czynnika “pojemnoœæ razy odleg³oœæ”, który

uwzglêdnia najwa¿niejsze zmienne, tzn. liczbê kana³ów, szybkoœæ transmisji oraz

pokonany dystans. Wspó³czynnik ten wyznacza nie tylko zdolnoœæ œwiat³owo-

du do przekazywania du¿ej iloœci informacji pojedynczym w³óknem, ale tak¿e

wymagan¹ odleg³oœæ miêdzy kolejnymi punktami regeneracji. Im dystans ten jest

d³u¿szy, tym mniej kosztuje wyposa¿enie sieci. Alcatelowi uda³o siê ostatnio osi¹-

gn¹æ wynik 7500 Tbit/s . km (5 Tbit/s na dystansie 1500 km), co stanowi rekord

transmisji naziemnej opartej o technologiê 40 Gbit/s na kana³.

(cr)