monter instalacji i urzadzen sanitarnych 713[02] z2 07 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Wojciech Grzegorczyk

Konserwacja instalacji centralnego ogrzewania i urządzeń
grzewczych
713[02].Z2.07

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
dr inż. Krystyna Krygier
dr inż. Marian Rubik

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Marzena Więcek

Konsultacja:
dr inż. Bożena Zając

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 713[02].Z2.07
Konserwacja instalacji centralnego ogrzewania i urządzeń grzewczych w modułowym
programie nauczania dla zawodu monter instalacji sanitarnych.

Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Konserwacja urządzeń grzewczych i instalacji centralnego ogrzewania

5.1.1. Ćwiczenia 12
5.2. Wykrywanie i usuwanie awarii urządzeń grzewczych i instalacji centralnego

ogrzewania

5.2.1. Ćwiczenia 14
5.3. Demontaż urządzeń grzewczych, elementów instalacji centralnego ogrzewania

oraz ich wymiana

5.3.1. Ćwiczenia 16
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy

Państwu Poradnik dla nauczyciela „Konserwacja instalacji centralnego

ogrzewania i urządzeń grzewczych”, który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć
dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie monter instalacji i urządzeń sanitarnych
713[02].
W poradniku zamieszczono:
− wymagania wstępne,
− wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien opanować podczas zajęć,
− przykładowe scenariusze zajęć,
− propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności

praktycznych,

− wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze szczególnym
uwzględnieniem:
− pokazu z objaśnieniem,
− tekstu przewodniego,
− metody projektów,
− ćwiczeń praktycznych.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej
pracy uczniów do pracy zespołowej.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może
posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym
różnego rodzaju zadania.
W tym rozdziale podano również:
− plan testu w formie tabelarycznej,
− punktacje zadań i uczenia się,
− propozycje norm wymagań,
− instrukcję dla nauczyciela,
− instrukcję dla ucznia,
− kartę odpowiedzi,
− zestaw zadań testowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

713[02].Z2.06

Instalacja urządzeń grzewczych

i wymienników ciepła

713[02].Z2

Technologia montażu instalacji

centralnego ogrzewania

713[02].Z1/2/3/4.01

Prace przygotowawczo – zakończeniowe
przy wykonywaniu instalacji sanitarnych

713[02].Z1/2/3/4.03

Montaż instalacji z rur miedzianych

713[02].Z1/2/3/4.02

Montaż instalacji z rur stalowych

713[02].Z1.04

Montaż instalacji z tworzyw sztucznych

713[02].Z1.05

Montaż instalacji centralnego ogrzewania

713[02].Z2.07

Konserwacja instalacji centralnego
ogrzewania i urządzeń grzewczych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej „Konserwacja instalacji

centralnego ogrzewania i urządzeń grzewczych” uczeń powinien umieć:
− rozpoznawać rodzaje instalacji,
− wykonywać prace przygotowawczo – zakończeniowe przy montażu instalacji,
− rozróżniać łączniki do połączeń rozłącznych i nierozłącznych stosowane w instalacjach

ze stali, miedzi i tworzyw sztucznych,

− oceniać stan techniczny rur i łączników stalowych, miedzianych i tworzywowych

używanych do montażu,

− wykonywać połączenia rozłączne rur instalacyjnych stalowych, miedzianych

i tworzywowych,

− wykonywać połączenia nierozłączne rur instalacyjnych stalowych metodą spawania

gazowego,

− wykonywać podstawowe operacje obróbki materiałów stalowych, miedzianych

i tworzywowych stosowanych w instalacjach sanitarnych,

− mocować elementy instalacji do przegród budynku,
− prowadzić instalacje różnymi sposobami,
− wykonywać prace montażowe instalacji centralnego ogrzewania, urządzeń grzewczych

i wymienników ciepła zgodnie z obowiązującymi przepisami bhp i ochrony ppoż.,

− dokonywać regulacji wyposażenia instalacji centralnego ogrzewania,
− wykonywać regulację instalacji centralnego ogrzewania: nastawy zaworów

termostatycznych i regulacyjnych,

− sprawdzać szczelność instalacji centralnego ogrzewania poddawanej próbie w stanie

zimnym,

− sprawdzać pracę instalacji centralnego ogrzewania w stanie gorącym,
− posługiwać się dokumentacją techniczną instalacji centralnego ogrzewania.
− instalować urządzenia grzewcze centralnego ogrzewania,
− instalować osprzęt urządzeń grzewczych centralnego ogrzewania,
− instalować aparaturę kontrolno - pomiarową i elementy automatyki w urządzeniach

grzewczych,

− podłączać urządzenia grzewcze do instalacji centralnego ogrzewania,
− przygotowywać instalację centralnego ogrzewania do odbioru,
− wykonywać próbę ciśnienia instalacji centralnego ogrzewania wraz z urządzeniami

grzewczymi,

− stosować terminologię budowlaną,
− przestrzegać zasad bezpiecznej pracy, przewidywać i zapobiegać zagrożeniom,
− stosować procedury udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,
− posługiwać się dokumentacją budowlaną,
− wykonywać przedmiary i obmiary robót,
− wykonywać pomiary i rysunki inwentaryzacyjne,
− organizować stanowiska składowania i magazynowania,
− korzystać z różnych źródeł informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

− wykonać naprawy oraz konserwację instalacji centralnego ogrzewania i urządzeń

grzewczych zgodnie z przepisami bhp i ochrony ppoż.,

− ocenić stan techniczny instalacji centralnego ogrzewania i urządzeń grzewczych,
− sprawdzić szczelność instalacji centralnego ogrzewania i urządzeń grzewczych,
− wyregulować urządzenia znajdujące się w instalacji centralnego ogrzewania,
− zabezpieczyć uszkodzone miejsca w instalacji centralnego ogrzewania i urządzeniach

grzewczych,

− dokonać ogólnego przeglądu urządzeń grzewczych i instalacji centralnego ogrzewania,
− dokonać okresowego przeglądu urządzeń grzewczych i instalacji centralnego ogrzewania,
− zlokalizować awarie,
− odłączyć uszkodzony odcinek instalacji lub urządzenie od zasilania,
− wykonać naprawy typowych uszkodzeń występujących w instalacjach i urządzeniach

grzewczych,

− oczyścić elementy instalacji i urządzeń grzewczych,
− usuwać przyczyny niedrożności w instalacjach i urządzeniach grzewczych,
− konserwować elementy instalacji i urządzeń grzewczych,
− posługiwać się dokumentacją techniczną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca ……………………………………………….
Modułowy program nauczania: Monter instalacji i urządzeń sanitarnych 713[02]
Moduł: Technologia montażu instalacji centralnego ogrzewania 713[02]Z2,
Jednostka modułowa: Konserwacja instalacji centralnego ogrzewania i urządzeń
grzewczych 713[02].Z2/07

Temat: Przegląd instalacji węzła ciepłowniczego zgodnie z załączoną dokumentacją

zawartą w instrukcji.

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności oceny stanu technicznego instalacji węzła

ciepłowniczego.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien potrafić:

− posłużyć się schematem węzła ciepłowniczego,
− wykryć awarie instalacji węzła ciepłowniczego,
− określić sposób ich usunięcia,
− dobrać materiały i narzędzia do usunięcia awarii ,
− dobrać środki ochrony osobistej i stosować je podczas wykonywania czynności

monterskich,

− zorganizować stanowisko do wykonywania czynności monterskich związanych

z usunięciem awarii zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,

− ocenić jakość wykonanego przeglądu.

Metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

− indywidualna.

Strategia: uczenie się przez doświadczenie
Czas: 120min.
Środki dydaktyczne:

− instrukcja wykonania ćwiczenia wraz z dokumentacją zadania,
− schemat węzła ciepłowniczego,
− notatnik,
− przybory do pisania,
− przybory do rysowania,
− gumka,
− apteczka pierwszej pomocy,
− literatura z rozdziału 7.

Przebieg zajęć:

Zajęcia należy przeprowadzić w węźle ciepłowniczym budynku szkolnego.
1. Sprawy organizacyjne.
2. Sformułowanie tematu, omówienie celów zajęć.
3. Wydanie uczniom materiałów do wykonywania ćwiczenia: schematu węzła

ciepłowniczego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. Wykonanie przeglądu węzła ciepłowniczego,
5. Wykonanie ćwiczenia:

− Każdy uczeń zapoznaje się ze schematem węzła ciepłowniczego,
− Uczeń dokonuje przeglądu instalacji węzła ciepłowniczego,
− Uczeń opisuje zauważone awarie instalacji węzła ciepłowniczego,

− Uczeń opisuje sposób ich usunięcia,
− Uczeń dobiera materiały i narzędzia do usunięcia awarii
− Uczeń opisuje, w jaki sposób zorganizuje stanowisko pracy do wykonania czynności

monterskich związanych z usunięciem awarii zgodnie z zasadami bezpieczeństwa
i higieny pracy,

− Uczeń dobiera środki ochrony osobistej potrzebne podczas wykonywania czynności

monterskich,

− Nauczyciel nadzoruje pracę uczniów i pomaga w wykonaniu ćwiczenia. Sugeruje

najlepsze rozwiązania.

6. Po wykonaniu wszystkich czynności uczeń próbuje dokonać analizy wykonanego

ćwiczenia.

7. Uczeń wskazuje mocne i słabe strony swojej pracy.
8. Nauczyciel analizuje prace ucznia.
9. Uczniowie prezentują swoje prace w kolejności wykonywania.
10. Klasa wspólnie z nauczycielem dokonuje oceny prac.

Zakończenie zajęć
Praca domowa
Odszukaj w literaturze wiadomości na temat: ,,Kotły na paliwo gazowe, wiszące
dwufunkcyjne”.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

− anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych

umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Konserwacja

instalacji centralnego ogrzewania i urządzeń

grzewczych 713[02].Z2/07
Temat: Wymiana grzejnika centralnego ogrzewania zgodnie z dokumentacją zawartą
w instrukcji.
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności wymiany grzejnika centralnego ogrzewania.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien potrafić:

− dobrać środki ochrony osobistej i stosować je podczas wykonywania czynności

monterskich,

− zorganizować stanowisko do wykonywania czynności monterskich związanych

z wymianą grzejnika centralnego ogrzewania zgodnie z zasadami bezpieczeństwa
i higieny pracy,

− skompletować narzędzia do wykonania ćwiczenia,
− posłużyć się dokumentacją techniczną instalacji centralnego ogrzewania,
− spuścić wodę z pionu centralnego ogrzewania,
− dokonać wymiany grzejnika,
− uzupełnić wodę w instalacji centralnego ogrzewania do wymaganego ciśnienia,
− odpowietrzyć pion centralnego ogrzewania,
− odpowietrzyć grzejniki centralnego ogrzewania,
− wykonać regulację przepływu czynnika grzewczego zgodnie z dokumentacją techniczną,
− utrzymywać ład i porządek podczas czynności monterskich,
− uporządkować stanowisko pracy,
− ocenić jakość wykonanej regulacji,

− ocenić jakość swojej pracy.

Metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne,
− metoda tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

− indywidualna
Strategia: uczenie się przez doświadczenie

Środki dydaktyczne:

− instrukcja wykonania ćwiczenia wraz z dokumentacją zadania,
− dokumentacja techniczna instalacji centralnego ogrzewania,
− grzejnik centralnego ogrzewania wraz z osprzętem: zawór i głowica termostatyczna,

zawór powrotny, zawór odpowietrzajacy,

− materiały pomocnicze: konopie lniane, pasta uszczelniająca,
− komplet kluczy płaskich,
− komplet kluczy oczkowych,
− komplet kluczy hydraulicznych,
− komplet wkrętaków płaskich,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− komplet wkrętaków krzyżakowych,
− apteczka pierwszej pomocy,
− środki ochrony osobistej,
− literatura z rozdziału 7.

Czas: 180 min.

Przebieg zajęć:
Zadanie dla ucznia
Przedmiotem ćwiczenia jest wykonanie wymiany grzejnika centralnego ogrzewania zgodnie
z dokumentacją zawartą w instrukcji.

FAZA WSTĘPNA
Czynności organizacyjno-porządkowe, podanie tematu lekcji, zaznajomienie uczniów z pracą
metodą tekstu przewodniego.
FAZA WŁAŚCIWA
INFORMACJE
1. W jaki sposób zbudowana jest instalacja centralnego ogrzewania?
2. W jaki sposób należy spuścić wodę z pionu centralnego ogrzewania?
3. W jaki sposób odbywa się wymiana grzejnika?
4. W jaki sposób należy uzupełnić instalację centralnego ogrzewania w wodę?
5. W jaki sposób należy odpowietrzyć pion centralnego ogrzewania?
6. W jaki sposób należy odpowietrzyć grzejnik centralnego ogrzewania?
7. Jakie środki ochrony osobistej należy stosować podczas wykonywania wymiany

grzejnika?

PLANOWANIE
1. Ustal, jakimi narzędziami dokonasz wymiany grzejnika.
2. Zaplanuj kolejność czynności przy wymianie grzejnika.
3. Zaplanuj czynności związane z napełnieniem instalacji centralnego ogrzewania wodą do

wymaganego ciśnienia.

4. Zaplanuj czynności związane z odpowietrzeniem pionu centralnego ogrzewania.
5. Zaplanuj czynności związane z odpowietrzeniem instalacji centralnego ogrzewania.

UZGODNIENIE
1. Omów z nauczycielem wszystkie punkty z fazy planowania.
2. Odnieś się do uwag i propozycji nauczyciela.

WYKONANIE
1. Utrzymuj ład i porządek na stanowisku pracy.
2. Zwróć uwagę na prawidłowość i dokładność swojej pracy.
3. Spuść wodę z pionu centralnego ogrzewania.
4. Wymień grzejnik.
5. Uzupełnij instalację centralnego ogrzewania wodą do wymaganego ciśnienia.
6. Odpowietrz pion centralnego ogrzewania.
7. Odpowietrz grzejniki
8. Uporządkuj stanowisko pracy.
9. Przygotuj się do zaprezentowania swojej pracy.

SPRAWDZANIE

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. Czy poprawnie dokonano wymiany grzejnika?
2. Czy poprawnie napełniono instalację centralnego ogrzewania wodą?
3. Czy poprawnie odpowietrzono pion centralnego ogrzewania?
4. Czy poprawnie odpowietrzono grzejniki?
5. Czy prawidłowo posługiwano się narzędziami?
6. Czy utrzymywano ład i porządek na stanowisku pracy?
7. Czy uporządkowano stanowisko po wykonaniu ćwiczenia?

ANALIZA

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy ćwiczenia sprawiły im najwięcej

trudności. Nauczyciel podsumowuje całe ćwiczenie, wskazuje, jakie nowe, ważne
umiejętności zostały nabyte, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać w przyszłości.

FAZA KOŃCOWA

Zakończenie zajęć

Praca domowa

Odszukaj w literaturze wiadomości na temat: ,,Pompy dławnicowe”.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

− anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności

podczas wykonywania ćwiczenia i nabyte umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.ĆWICZENIA

5.1. Konserwacja urządzeń grzewczych i instalacji centralnego

ogrzewania.

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj konserwację połączenia kołnierzowego zgodnie z załączoną dokumentacją

zawartą w instrukcji.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego

zakres i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp,
2) zgromadzić materiały niezbędne do wykonania zadania,
3) skompletować narzędzia, sprzęt, sprawdzając jednocześnie ich stan techniczny,
4) zaopatrzyć się w środki ochrony osobistej,
5) odciąć dopływ czynnika grzewczego do odcinka instalacji, na którym znajduje się

uszkodzone połączenie kołnierzowe,

6) rozkręcić połączenie kołnierzowe,
7) wyjąć uszczelkę,
8) wyciąć nową uszczelkę,
9) umieścić nową uszczelkę pomiędzy dwoma kołnierzami,
10) skręcić połączenie kołnierzowe,
11) uruchomić odcinek instalacji, na którym dokonywano naprawy połączenia kołnierzowego,
12) sprawdzić szczelność wykonanego połączenia,
13) uporządkować stanowisko pracy,
14) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
15) ocenić poprawność wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne:

– dokumentacja techniczna wraz z instrukcją,
– materiał na uszczelkę – klingeryt,
– komplet kluczy płaskich,
– komplet kluczy oczkowych,
– komplet kluczy hydraulicznych,
– szczotka druciana,
– komplet pilników,
– młotek,
– apteczka pierwszej pomocy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– środki ochrony osobistej,
– literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Opisz sposób uruchomienia gazowego kotła, wiszącego, dwufunkcyjnego i regulacji

temperatury czynnika grzewczego i ciepłej wody, zgodnie z załączoną dokumentacją zawartą
w instrukcji.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego

zakres i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zgromadzić materiał niezbędny do wykonania zadania,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną kotła,
3) zdemontować obudowę kotła,
4) zapoznać się z budową kotła gazowego,
5) opisać kolejność czynności podczas uruchamiania kotła,
6) opisać sposób regulacji temperatury czynnika grzewczego,
7) opisać sposób regulacji temperatury ciepłej wody,
8) uporządkować stanowisko pracy,
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie,

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

– instrukcja wykonania ćwiczenia wraz z dokumentacją zadania,
– dokumentacja techniczna kotła,
– kocioł wiszący dwufunkcyjny,
– komplet wkrętaków,
– notatnik,
– przybory do pisania,
– apteczka pierwszej pomocy,
– literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Wykrywanie i usuwanie awarii urządzeń grzewczych

i instalacji centralnego ogrzewania

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj przegląd instalacji węzła ciepłowniczego zgodnie z załączoną dokumentacją

zawartą w instrukcji.

Ćwiczenie należy przeprowadzić w węźle ciepłowniczym budynku szkolnego.

Wskazówki do realizacji:

Przed

przystąpieniem do wykonywania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego

zakresi techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się ze schematem węzła ciepłowniczego,
3) zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji ćwiczenia,
4) zaopatrzyć się w notatnik oraz przybory do pisania i rysowania,
5) dokonać przeglądu instalacji węzła ciepłowniczego,
6) opisać zauważone usterki na węźle ciepłowniczym,
7) przeanalizować sposób ich usunięcia,
8) opisać sposób usunięcia zauważonych usterek,
9) ocenić nakład pracy, potrzebnej do usunięcia usterek węzła ciepłowniczego,
10) zaprezentować wykonane ćwiczenie,

Zalecane metody nauczania –uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

– instrukcja wykonania ćwiczenia wraz z dokumentacją zadania,
– schemat węzła ciepłowniczego,
– notatnik,
– przybory do pisania,
– przybory do rysowania,
– gumka,
– apteczka pierwszej pomocy,
– literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Wykonaj naprawę nieszczelnego połączenia gwintowanego zgodnie z załączoną

dokumentacją zawartą w instrukcji.

Wskazówki do realizacji:
Przed przyst

pieniem do wykonywania ćwiczenia nauczyciel p

winien omówić jego

zakres i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Uczeń powinien:

1) przygotować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp,
2) zgromadzić materiał niezbędny do wykonania zadania,
3) skompletować narzędzia, sprzęt, sprawdzając jednocześnie ich stan techniczny,
4) zaopatrzyć się w środki ochrony osobistej,
5) odciąć dopływ czynnika grzewczego do odcinka instalacji, na którym znajduje się

uszkodzone połączenie gwintowane,

6) rozkręcić połączenie gwintowane,
7) oczyścić nagwintowane odcinki rur,
8) nawinąć na długości gwintu konopie lniane,
9) nanieść na nawinięte konopie pastę uszczelniającą połączenie,
10) skręcić połączenie gwintowane,
11) uruchomić odcinek instalacji, na którym dokonywano naprawy połączenia gwintowanego,
12) sprawdzić szczelność wykonanego połączenia gwintowanego,
13) uporządkować stanowisko pracy,
14) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
15) ocenić poprawność wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

– dokumentacja techniczna wraz z instrukcją,
– materiał uszczelniający – konopie lniane pasta uszczelniająca,
– komplet kluczy płaskich,
– komplet kluczy oczkowych,
– komplet kluczy hydraulicznych,
– szczotka druciana,
– komplet pilników,
– młotek,
– apteczka pierwszej pomocy,
– środki ochrony osobistej,
– literatura rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Demontaż urządzeń grzewczych, elementów instalacji

centralnego ogrzewania oraz ich wymiana

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wymień przeponowe naczynie wzbiorcze, zgodnie z załączoną dokumentacją techniczną

zawartą w instrukcji.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczenia nauczyciel p

winien omówić jego

zakres i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować stanowisko pracy, zgodnie z wymogami bhp,
2) zgromadzić materiał niezbędny do wykonania zadania,
3) skompletować narzędzia i sprzęt, sprawdzając jednocześnie ich stan techniczny,
4) zaopatrzyć się w środki ochrony osobistej,
5) zapoznać się z dokumentacją techniczną instalacji kotłowej,
6) zakręcić zawór odcinający przeponowe naczynie wzbiorcze od instalacji,
7) zdemontować przeponowe naczynie wzbiorcze,
8) zamontować nowe przeponowe naczynie wzbiorcze,
9) odkręcić zawór łączący przeponowe naczynie wzbiorcze z instalacją,
10) sprawdzić szczelność wykonanych połączeń,
11) uporządkować stanowisko pracy,
12) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
13) ocenić poprawność wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne,

Środki dydaktyczne:

– instrukcja wykonania ćwiczenia wraz z dokumentacją zadania,
– dokumentacja techniczna instalacji kotłowej,
– przeponowe naczynie wzbiorcze,
– komplet kluczy płaskich,
– komplet kluczy oczkowych,
– komplet kluczy hydraulicznych,
– komplet wkrętaków płaskich,
– komplet wkrętaków krzyżakowych,
– apteczka pierwszej pomocy,
– środki ochrony osobistej
– literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Wymień grzejnik centralnego ogrzewania, zgodnie z załączoną dokumentacją techniczną

zawartą w instrukcji.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego

zakres i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp,
2) zgromadzić materiał niezbędny do wykonania zadania,
3) skompletować narzędzia i sprzęt, sprawdzając jednocześnie ich stan techniczny,
4) zaopatrzyć się w środki ochrony osobistej,
5) zapoznać się z dokumentacją techniczną instalacji centralnego ogrzewania,
6) zakręcić zawory odcinające na pionie zasilającym i powrotnym instalacji centralnego

ogrzewania,

7) spuścić wodę z pionu instalacji do poziomu demontowanego grzejnika,
8) zdemontować grzejnik,
9) wyposażyć grzejnik w: zawór termostatyczny, zawór powrotny, odpowietrznik,
10) zamontować nowy grzejnik,
11) ustawić nastawę wstępną zaworu termostatycznym zgodnie z dokumentacją,
12) zamontować głowicę termostatyczną,
13) odkręcić zawory odcinające na pionie zasilającym i powrotnym,
14) uzupełnić instalację wodą do wymaganego ciśnienia,
15) odpowietrzyć pion centralnego ogrzewania,
16) odpowietrzyć grzejniki przyłączone do tego pionu,
17) sprawdzić szczelność wykonanych połączeń,
18) uporządkować stanowisko pracy,
19) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
20) ocenić poprawność wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

– instrukcja wykonania ćwiczenia wraz z dokumentacją zadania,
– dokumentacja techniczna instalacji centralnego ogrzewania,
– grzejnik centralnego ogrzewania,
– wyposażenie grzejnika: zawór termostatyczny, głowica termostatyczna, zawór powrotny,

odpowietrznik ręczny,

– materiały pomocnicze: konopie lniane, taśma teflonowa, pasta uszczelniająca,
– komplet kluczy płaskich,
– komplet kluczy oczkowych,
– komplet kluczy hydraulicznych,
– komplet wkrętaków płaskich,
– komplet wkrętaków krzyżakowych,
– apteczka pierwszej pomocy,
– środki ochrony osobistej,
– literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Konserwacja instalacji
centralnego ogrzewania i urządzeń grzewczych ”.

Test składa się z 20 zadań, z których:

− zadania 1÷14 są z poziomu podstawowego,
− zadania 15 ÷20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

dopuszczający – za rozwiązanie 10

÷11 zadań z poziomu podstawowego,

dostateczny – za rozwiązanie 12

÷14 zadań z poziomu podstawowego,

dobry – za rozwiązanie 15 lub 16 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu

ponadpodstawowego,

bardzo dobry – za rozwiązanie 17

÷20 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu

ponadpodstawowego.

Plan testu

Klucz odpowiedzi

Nr zadania

Cel operacyjny (mierzone osiągnięcia ucznia)

Kateg

celu

Poziom

wymaga

Poprawna

odpowiedź

1. Zastosować zasady bieżącej konserwacji

Dobrać sposób uszczelnienia połączeń
gwintowanych

C P

Zaplanować czynności związane z likwidacją
przecieku na połączeniu kołnierzowym

D P

Zastosować wytyczne związane
z opróżnieniem instalacji centralnego
ogrzewania

C P

Wskazać kocioł, w którym najczęściej
wymagane jest czyszczenie komory
paleniskowej

A P

Wyjaśnić, na czym polega rewizja
wewnętrzna wymiennika pojemnościowego

B P

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Rozróżnić cel krzywej grzania

Przewidzieć skutki nieprawidłowej pracy
pompy na zbyt niskim biegu

D P

Wskazać zadania pompy w instalacji
centralnego ogrzewania

A P

10. Przewidzieć skutki regulacji pompy

11.

Przewidzieć skutki niedostatecznego
napełnienia instalacji centralnego ogrzewania
wodą

D P

12. Przewidzieć skutki zapowietrzenia grzejników D

Wyznaczyć średnicę rury łączącej zawór
bezpieczeństwa z kotłem

C P

Dobrać armaturę montowaną na rurze łączącej
zawór bezpieczeństwa z kotłem

C P

Dobrać armaturę montowaną na rurze łączącej
przeponowe naczynie wzbiorcze z instalacją

C P

16.

Dobrać rodzaj armatury montowanej przed
automatycznym odpowietrznikiem

C PP

17.

Wyjaśnić, na podstawie jakich danych
ustalamy projektowany przepływ przez
grzejnik

B PP

18.

Dobrać urządzenie pomiarowe poziomu wody
w instalacji centralnego ogrzewania systemu
otwartego

C PP

19.

Określić zasady przygotowania węzła
ciepłowniczego do pracy letniej

B PP

20.

Zaplanować czynności związane
z demontażem wymiennika ciepłej wody

D PP

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na typy zadań , które będą

w teście.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie jego zakończenia.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności,
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 20 pytań dotyczących konserwacji instalacji centralnego ogrzewania

i urządzeń grzewczych. Pytania w teście są to pytania wielokrotnego wyboru i tylko jedna
odpowiedź jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

− w pytaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku

pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie
zakreślić odpowiedź prawidłową),

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie wolny czas. Trudności mogą przysporzyć
pytania: 15 – 20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.

Na rozwiązanie

testu

masz

min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

− instrukcja,
− zestaw zadań testowych,
− karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

I część
1. Bieżąca konserwacja instalacji centralnego ogrzewania polega na:

a) likwidacji przecieków na połączeniach kołnierzowych,
b) remoncie planowanym,
c) remoncie kapitalnym,
d) wymianie wymiennika ciepła.

2. Połączenie gwintowane należy uszczelnić:

a) tylko konopiami,
b) tylko pastą uszczelniającą,
c) konopiami i pastą uszczelniająca,
d) uszczelką z klingerytu.

3. Aby zlikwidować przeciek na połączeniu kołnierzowym należy:

a) zmniejszyć ciśnienie w instalacji,
b) zwiększyć ciśnienie w instalacji,
c) wymienić uszczelkę pomiędzy kołnierzami,
d) wymienić zawór wraz z uszczelką.

4. Wodę z instalacji centralnego spuszczamy:

a) po sezonie grzewczym,
b) raz w roku w celu jej wymiany,
c) dwa razy w roku w celu jej wymiany,
d) w razie awarii.

5. Najczęściej czyścimy komorę paleniskową kotła:

a) elektrycznego,
b) na paliwo gazowe,
c) na paliwo ciekłe,
d) na paliwo stałe.

6. Rewizja wewnętrzna wymiennika pojemnościowego polega na:

a) zewnętrznych oględzinach wymiennika,
b) wewnętrznych oględzinach wymiennika,
c) kontroli zaworu bezpieczeństwa,
d) kontroli aparatury kontrolno - pomiarowej.

7. Krzywa grzania określa :

a) ciśnienie w instalacji,
b) temperaturę w pomieszczeniu,
c) temperaturę zewnętrzną,
d) temperaturę czynnika grzewczego.

8. Praca pompy na zbyt niskim biegu spowoduje:

a) niemożliwość przetłoczenia wody przez całą instalację,
b) zbyt duże ciśnienie w instalacji,
c) hałaśliwą pracę pompy,
d) wzrost temperatury wody w instalacji.

9. Zadaniem pompy w instalacji centralnego ogrzewania jest:

a) pomiar ilości wody przepływającej przez instalację centralnego ogrzewania,
b) przetłoczenie wody przez całą instalację centralnego ogrzewania,
c) pomiar temperatury wody,
d) pomiar ilości ciepła.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10. Zmieniając bieg pompy na wyższy uzyskujemy:

a) większą wysokość podnoszenia pompy,
b) mniejszą wysokość podnoszenia pompy,
c) taką samą wysokość podnoszenia pompy,
d) mniejszą wydajność pompy.

11. Niedostateczne napełnienie instalacji centralnego ogrzewania wodą spowoduje:

a) przyrost temperatury wody w instalacji centralnego ogrzewania,
b) przyrost ciśnienia w instalacji centralnego ogrzewania,
c) obniżenie ciśnienia w instalacji centralnego ogrzewania,
d) brak krążenia wody w niektórych częściach instalacji centralnego ogrzewania.

12. Zapowietrzenie grzejnika centralnego ogrzewania spowoduje:

a) przyrost temperatury w pomieszczeniu,
b) przyrost ciśnienia wody w grzejniku,
c) obniżenie temperatury w pomieszczeniu,
d) podniesienie temperatury wody w grzejniku.

13. Średnica rury łączącej zawór bezpieczeństwa z kotłem powinna być:

a) równa średnicy zaworu bezpieczeństwa,
b) większa o połowę od średnicy zaworu bezpieczeństwa,
c) mniejsza o połowę od średnicy zaworu bezpieczeństwa,
d) ¼ średnicy zaworu bezpieczeństwa.

14. Na rurze łączącej zawór bezpieczeństwa z kotłem:

a) montujemy tylko zawór odcinający,
b) montujemy zawór odcinający wraz z zaworem zwrotnym,
c) montujemy zawór zwrotny,
d) nie montujemy żadnej armatury.

II część
15. Na rurze łączącej przeponowe naczynie wzbiorcze z instalacją:

a) montujemy zawór odcinający,
b) montujemy zawór zwrotny,
c) montujemy zawór odcinający z zaworem zwrotnym,
d) nie montujemy żadnej armatury.

16. Przed automatycznym odpowietrznikiem należy zamontować:

a) zawór odcinający,
b) zawór zwrotny,
c) filtr,
d) zawór bezpieczeństwa.

17. Projektowany przepływ przez grzejnik ustalamy na podstawie:

a) danych producenta grzejnika,
b) danych producenta zaworu termostatycznego,
c) danych zawartych w dokumentacji technicznej instalacji,
d) danych producenta grzejnikowego zaworu powrotnego.

18. Poziom wody w instalacji centralnego ogrzewania systemu otwartego określamy na

podstawie wskazań:

a) manometru zamontowanego przed pompą,
b) manometru zamontowanego za pompą,
c) hydrometru zamontowanego na rurze sygnalizacyjnej,
d) termometru

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19. Przygotowując węzeł ciepłowniczy do przerwy letniej należy:

a) spuścić wodę z całej instalacji ,
b) spuścić wodę tylko z grzejników,
c) nie spuszczać wody z instalacji,
d) spuścić wodę tylko z węzła ciepłowniczego.

20. Demontaż wymiennika ciepłej wody możemy wykonać, jeżeli:

a) wyłączono pompę ciepłej wody,
b) odcięto dopływ czynnika grzewczego,
c) wyłączono pompę ciepłej wody i odcięto dopływ czynnika grzewczego,
d) wyłączono pompę ciepłej wody, zamknięto wszystkie zawory na przewodach

łączących wymiennik z instalacją.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Konserwacja instalacji centralnego ogrzewania i urządzeń grzewczych

Zaznacz poprawną odpowiedź poprzez postawienie znaku X przy prawidłowej
odpowiedzi. Jeżeli pomylisz się – błędną odpowiedź zakreśl kółkiem.

Odpowiedź prawidłowa Uzyskane

punkty

Numer pytania

a b c d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2
Test „próba pracy”

− Test jest przewidziany jako próba pracy”.
Zadanie: Wykonaj wymianę grzejnika centralnego ogrzewania zgodnie z załączoną
dokumentacją zawartą w instrukcji.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłowo wykonaną czynność uczeń otrzymuje 1 punkt. Za źle wykonaną

czynność lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

dopuszczający- za uzyskanie 12 punktów,

dostateczny- za uzyskanie 13 - 15 punktów,

dobry- za uzyskanie 16 - 18 punktów,

bardzo dobry- za uzyskanie 19 - 20 punktów.

Kryteria oceny

Klucz

punktowania

Obszar wymagań

Numer

czynno

ści

Sprawdzana czynność Kryterium

wykonania

czynności

Punktacja

0 - 1

Uczeń zapoznaje się
z dokumentacją zadania

Zapoznał się
z dokumentacją zadania

0 lub 1

Organizacja
stanowiska
pracy

Uczeń organizuje
stanowisko pracy

Zorganizował
stanowisko pracy
zgodnie z wymogami
bhp i ergonomii

0 lub 1

Wykonywanie
zadania
z zachowaniem
przepisów bhp
i wymagań
ergonomii

Uczeń dobiera grzejnik wraz
z osprzętem: termostatyczny
zawór grzejnikowy, głowicę
termostatyczną, zawór
powrotny, odpowietrznik
ręczny

Z zestawu dobrał zgodne
z dokumentacją:
termostatyczny zawór
grzejnikowy, głowicę
termostatyczną, zawór
powrotny, odpowietrznik
ręczny

0 lub 1

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Uczeń odcina dopływ wody do
pionu zasilającego
i powrotnego instalacji
centralnego ogrzewania

Odciął dopływ wody do
pionu zasilającego
i powrotnego instalacji
centralnego ogrzewania

0 lub 1

Uczeń spuszcza wodę
z pionów centralnego
ogrzewania

Spuścił wodę z pionu
centralnego ogrzewania

0 lub 1

Uczeń demontuje grzejnik

Zdemontował grzejnik

0 lub 1

Uczeń montuje zawór
termostatyczny na grzejniku

Zamontował zawór
termostatyczny na
grzejniku

0 lub 1

Uczeń montuje zawór
powrotny

Zamontował zawór
powrotny

0 lub 1

Uczeń montuje zawór
odpowietrzający

Zamontował zawór
odpowietrzający

0 lub 1

Uczeń montuje grzejnik
centralnego ogrzewania

Zamontował grzejnik
centralnego ogrzewania

0 lub 1

Uczeń ustawia nastawę
wstępną zaworu
termostatycznego zgodnie z
dokumentacją

Ustawił nastawę wstępną
zaworu termostatycznego
zgodnie z dokumentacją

0 lub 1

Uczeń montuje głowicę
termostatyczną

Zamontował głowicę
termostatyczną

0 lub 1

Uczeń odkręca zawory
odcinające na pionie
zasilającym i powrotnym
instalacji centralnego
ogrzewania

Odkręcił zawory
odcinające na pionie
zasilającym i powrotnym
instalacji centralnego
ogrzewania

0 lub 1

Uczeń uzupełnia instalację
wodą do wymaganego
ciśnienia

Uzupełnił instalację wodą
do wymaganego ciśnienia

0 lub 1

Uczeń odpowietrza pion
centralnego ogrzewania

Odpowietrzył pion
centralnego ogrzewania

0 lub 1

Uczeń odpowietrza grzejniki
przyłączone do tego pionu

Odpowietrzył grzejniki
przyłączone do tego pionu

0 lub 1

Uczeń sprawdza szczelność
wykonanych połączeń

Sprawdził szczelność
wykonanych połączeń

0 lub 1

Uczeń utrzymuje ład
i porządek podczas
wykonywania ćwiczenia

Uczeń utrzymywał ład
i porządek na stanowisku
pracy podczas
wykonywania ćwiczenia

0 lub 1

Wykonywanie
zadania
z zachowaniem
przepisów bhp
i wymagań
ergonomii

Uczeń porządkuje stanowisko
pracy

Uporządkował stanowisko
pracy po wykonaniu
ćwiczenia

0 lub 1

Prezentowanie
i ocena
wykonanego
ćwiczenia

Uczeń prezentuje i ocenia
wykonane ćwiczenie

Ocenił jakość swojej pracy,
wskazał ewentualne
nieprawidłowości

0 lub 1

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA OBSERWACJI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Wymagania dotyczące konserwacji instalacji centralnego
ogrzewania i urządzeń grzewczych

Wykonaj wymianę grzejnika centralnego ogrzewania zgodnie z załączoną dokumentacją
zawartą w instrukcji.

OBSZAR

WYMAGA

CZYNNOŚCI OCENIANE I KRYTERIA WYKONANIA

LICZBA

PUNKTÓW

Czynność 1.:Zapoznanie się z dokumentacją zadania
Kryterium wykonania: Uczeń zapoznał się z dokumentacją
zadania

Czynność 2.:Organizowanie stanowiska pracy

Organizacja
stanowiska
pracy

Kryterium wykonania: Uczeń zorganizował stanowisko pracy
zgodnie z wymogami bhp i ergonomii

Czynność 3.:Dobieranie: grzejnika, termostatycznego zaworu
grzejnikowego, głowicy termostatycznej, zaworu powrotnego,
ręcznego odpowietrznika
Kryterium wykonania: Uczeń dobrał: grzejnik, zawór
termostatyczny, głowicę termostatyczną, zawór powrotny,
odpowietrznik ręczny.

Czynność 4.: Odcięcie dopływu wody do pionu zasilającego
i powrotnego instalacji centralnego ogrzewania,
Kryterium wykonania: Uczeń odciął dopływ wody do pionu
zasilającego i powrotnego instalacji centralnego ogrzewania,,

Czynność 5.: Spuszczenie wody z pionów centralnego
ogrzewania,
Kryterium wykonania: Uczeń spuścił wodę z pionów
centralnego ogrzewania,

Czynność 6 Demontowanie grzejnika,
Kryterium wykonania: Uczeń zdemontował grzejnik,

Czynność 7: Montaż zaworu termostatycznego na grzejniku
Kryterium wykonania: Uczeń zamontował zawór termostatyczny
na grzejniku,

Czynność 8: Montaż zaworu powrotnego na grzejniku,
Kryterium wykonania: Uczeń zamontował zawór powrotny na
grzejniku,

Czynność 9: Montaż zaworu odpowietrzającego na grzejniku

Wykonywanie
zadania
z
zachowaniem
przepisów bhp
i wymagań
ergonomii

Wykonywanie Kryterium wykonania: Uczeń zamontował odpowietrznik na

grzejniku,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Czynność 10: Przyłączenie grzejnika do instalacji

Kryterium wykonania: Uczeń przyłączył grzejnik,

Czynność 11: Ustawienie nastawy wstępnej zaworu
termostatycznego zgodnie z dokumentacją,
Kryterium wykonania: Uczeń ustawił nastawę wstępną zaworu
termostatycznego,

Czynność 12: Montaż głowicy termostatycznej,
Kryterium wykonania: Uczeń zamontował głowicę
termostatyczną,

Czynność 13.: Odkręcić zaworów odcinających na pionie
zasilającym i powrotnym,
Kryterium wykonania: Uczeń odkręcił zawory odcinające na
pionie zasilającym i powrotnym,,

Czynność 14.: Uzupełnić wody w instalacji centralnego
ogrzewania do wymaganego ciśnienia,
Kryterium wykonania: Uczeń uzupełnił wodę w instalacji
centralnego ogrzewania do wymaganego ciśnienia,

Czynność 15.: Odpowietrzyć pion centralnego ogrzewania,
Kryterium wykonania: Uczeń odpowietrzył pion centralnego
ogrzewania,

Czynność 16: Odpowietrzyć grzejniki przyłączone do danego
pionu,
Kryterium wykonania: Uczeń odpowietrzył grzejnik przyłączone
do danego pionu,

Czynność 17: Sprawdzić szczelność wykonanego połączenia,
Kryterium wykonania: Uczeń sprawdza szczelność wykonanego
połączenia,

Czynność 18.: Utrzymywanie ładu i porządku na stanowisku
pracy
Kryterium wykonania: Uczeń utrzymywał ład i porządek na
stanowisku pracy

Czynność 19.: Porządkowanie stanowiska pracy

zadania
z
zachowaniem
przepisów bhp
i wymagań
ergonomii

Kryterium wykonania: - uczeń po zakończeniu zadania
uporządkował stanowisko pracy

Czynność20.: Prezentacja i ocena przez ucznia wykonanego
zadania

Prezentowanie
i ocena
wykonanego
zadania

Kryterium oceny: Uczeń zaprezentował swoja prace, ocenił jej
jakość, wskazał ewentualne nieprawidłowości

Łączna uzyskana ilość punktów

Uzyskana
ilość punktów

Uzyskana ocena szkolna

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów ze sposobem testowania: „próba pracy” oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę oceny wykonywanych czynności, jakie będą w teście.
5. Omów z uczniami sposób wykonania zadania typu „próba pracy”,
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom Instrukcje do wykonania zadania wraz z dokumentacją, podaj czas

przeznaczony na wykonanie zadania.

8. Rozdaj uczniom zestawy niezbędnych materiałów, narzędzi i zestaw grzejnikowy.
9. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

10. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia wykonania ćwiczenia.

11. Wpisz do karty obserwacji wyniki przeprowadzonego testowania..
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te czynności, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z dokumentacją zadania.
3. Test „próba pracy” oceniany jest według punktacji określającej zarówno czynności

wykonywane podczas testowania, jak i ich prawidłowość.

4. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
5. Zorganizuj stanowisko do wykonania ćwiczenia.
6. Zapoznaj się z dokumentacją zadania.
7. Wykonaj czynności przygotowawcze: odcięcie wody na pionie, spuszczenie wody z

pionu.

8. Wykonaj czynności związane z wyposażeniem i wymianą grzejnika.
9. Sprawdź poprawność montażu grzejnika.
10. Skoryguj ewentualne błędy.
11. Utrzymuj ład i porządek na stanowisku pracy.
12. Po zakończonym zadaniu uporządkuj stanowisko pracy.
13. Zaprezentuj efekty swojej pracy, wskaż trudności lub niedociągnięcia.
14. Na wykonanie .zadania masz 120 minut.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

– Instrukcja z dokumentacją zadania,
– grzejnik płytowy z zasilaniem bocznym,
– grzejnikowy zawór termostatyczny,
– grzejnikowy zawór powrotny,
– odpowietrznik ręczny ½”,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– komplet kluczy płaskich,
– komplet kluczy oczkowych,
– komplet kluczy hydraulicznych,
– komplet wkrętaków płaskich,
– komplet wkrętaków krzyżakowych,
– poziomnica,
– przymiar składany,
– młotek,
– kombinerki,
– wiertarka udarowa z kompletem wierteł,
– apteczka pierwszej pomocy,
– środki ochrony ososbistej,
– literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Cieślowski S., Krygier K.: Instalacje sanitarne cz. 1. WSiP, Warszawa 1998
2. Hendrich Z., Maciuszko S.: Instalacje w domkach jednorodzinnych, Arkady, Warszawa

1986

3. Karty katalogowe firmy BROTJE (www.brotje.com.pl)
4. Karty katalogowe firmy Flamco (www.flamco.pl)
5. Karty katalogowe firmy Heimeier (www.heimeier.com)
6. Karty katalogowe firmy LFP (www.lfp.com.pl)
7. Karty katalogowe firmy Vaillant (www.vaillant.pl)
8. Karty katalogowe firmy Vissman (www.vissman.pl
9. Krygier K., Cieślowski S.: Instalacje sanitarne cz. 2. WSiP, Warszawa 1998
10. Krygier K.,Klinke T, J. Sewerynik,: Ogrzewnictwo, wentylacja, klimatyzacja. WSiP,

Warszawa 2005

11. Mroczek W., Wojtas J.: Instrukcja projektowania i montażu instalacji sanitarnych z rur

wielowarstwowych (PE/AL./PE) systemu KISAN, KISAN, Warszawa 1999

12. Płuciennik M.: Warunki techniczne wykonywania i odbioru instalacji ogrzewczych.

COB-RTI „INSTAL”, Warszawa 2003

13. PN-EN 12171:2003: Instalacje ogrzewcze w budynkach. Instrukcje eksploatacji,

konserwacji i obsługi. Instalacje ogrzewcze, które nie wymagają wykwalifikowanego
personelu obsługi.

14. PN-EN 12170:2005: Instalacje ogrzewcze w budynkach. Instrukcje eksploatacji,

konserwacji i obsługi. Instalacje ogrzewcze, które wymagają wykwalifikowanego
personelu obsługi.

15. PN-EN 12828:2006: Instalacje ogrzewcze w budynkach. Projektowanie wodnych

instalacji centralnego ogrzewania.

16. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dn. 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków

technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie

17. Rubik M.: Centralne ogrzewanie, wentylacja, ciepła i zimna woda oraz instalacje gazowe

w budynkach jednorodzinnych. Ośrodek Informacji „Technika instalacyjna w
budownictwie”, Warszawa 2000 Sp.zo.o., Warszawa 2003

18. Sękowski K.: Poradnik projektanta i wykonawcy-system Kan-therm, KAN
19. Spaethe / Mast: Ogrzewanie – Praktyczny poradnik instalatora w pytaniach

i odpowiedziach Instalator Polski, Warszawa 1998

20. Wasilewski Z.: Rysunek zawodowy – Instalacje sanitarne i rurociągi przemysłowe.

WSiP, Warszawa 1993