monter instalacji i urzadzen sanitarnych 713[02] z1 2 3 4 03 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Marzena Więcek

Montaż instalacji z rur miedzianych
713[02].Z1/2/3/4.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Piotr Czerwiński
mgr inż. Beata Wiśniewska - Milej

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Marzena Więcek

Konsultacja:
dr inż. Bożena Zając

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 713[02].Z1/2/3/4.03:
„Montaż instalacji z rur miedzianych”. Jednostka jest wspólna dla modułów: 713[02]Z1 –
Technologia montażu instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych, 713[02]Z2 – Technologia
montażu instalacji centralnego ogrzewania, 713[02]Z3 – Technologia montażu instalacji
gazowych, 713[02]Z4 – Technologia montażu instalacji wentylacyjnych i klimatyzacji.

Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Wymagania dotyczące rur i kształtek z miedzi

5.1.1. Ćwiczenia 12
5.2. Prace przygotowawcze i obróbka przewodów miedzianych

5.2.1. Ćwiczenia 14
5.3. Łączenie rur i kształtek miedzianych

5.3.1. Ćwiczenia 16
5.4. Montowanie instalacji z rur miedzianych

5.4.1. Ćwiczenia 19
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy

Państwu Poradnik dla nauczyciela „Montaż instalacji z rur miedzianych”,

który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie
monter instalacji i urządzeń sanitarnych 713[02].
W poradniku zamieszczono:

− wymagania wstępne,
− wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,
− przykładowe scenariusze zajęć,
− propozycje ćwiczeń, które mają na celu ukształtowanie u uczniów umiejętności

praktycznych,

− wykaz literatury, z której uczniowie mogą korzystać podczas nauki,

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze szczególnym
uwzględnieniem:

− pokazu z objaśnieniem,
− tekstu przewodniego,
− metody projektów,
− ćwiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej
pracy uczniów do pracy zespołowej.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może
posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym
różnego rodzaju zadania.
W tym rozdziale podano również:

− plan testu w formie tabelarycznej,
− punktacje zadań,
− propozycje norm wymagań,
− instrukcję dla nauczyciela,
− instrukcję dla ucznia,
− kartę odpowiedzi,
− zestaw zadań testowych,
− test – próba pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

713[02].Z3.05

Instalowanie urządzeń gazowych

713[02].Z3

Technologia montażu instalacji gazowych

713[02].Z1/2/3/4.01

Prace przygotowawczo – zakończeniowe
przy wykonywaniu instalacji sanitarnych

713[02].Z1/2/3/4.03

Montaż instalacji z rur miedzianych

713[02].Z1/2/3/4.02

Montaż instalacji z rur stalowych

713[02].Z3.04

Montaż instalacji gazowej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

− rozpoznawać materiały instalacyjne,
− stosować terminologię budowlaną,
− organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii i bhp,
− przestrzegać zasad bhp, przewidywać i zapobiegać zagrożeniom,
− stosować procedury związane z ratowaniem poszkodowanego w wyniku wypadku przy

pracy,

− posługiwać się przyrządami pomiarowymi,
− trasować miejsca montażu instalacji,
− rozpoznawać oznaczenia graficzne w dokumentacji budowlanej,
− odczytywać dokumentację budowlaną,
− korzystać z różnych źródeł informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji ćwiczeń podanych w poradniku uczeń powinien umieć:

− określić wymagania materiałowe dotyczące miedzi,
− scharakteryzować wymagania dotyczące stanu kwalifikacyjnego elementów

instalacyjnych
z miedzi,

− wskazywać zasady oznakowania, pakowania, magazynowania i transportu rur

miedzianych,

− rozróżnić kształtki miedziane,
− przygotować na podstawie wykazu materiały potrzebne do montażu instalacji z rur

miedzianych,

− ocenić stan techniczny rur i łączników miedzianych niezbędnych do montażu instalacji,
− wykonać cięcie rur miedzianych na określony wymiar,
− przygotować końcówki rur miedzianych do montażu,
− wykonać gięcie rur miedzianych o różnych średnicach,
− przygotować sprzęt do lutowania rur miedzianych, wykonać połączenia nierozłączne rur

miedzianych za pomocą lutowania twardego i miękkiego,

− wykonać połączenia rozłączne rur miedzianych,
− wykonać prace przy montażu instalacji z rur miedzianych, zgodnie z obowiązującymi

przepisami bhp i ochrony ppoż.,

− zamocować elementy instalacji z rur miedzianych w budynku,
− przeprowadzić instalacje z rur miedzianych różnymi sposobami,
− wykonać kompensatory wydłużeń cieplnych przewodów z rur miedzianych,
− wykonać przejścia instalacji z rur miedzianych na instalacje wykonane z innych

materiałów,

− posłużyć się instalacyjną dokumentacją techniczną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca ……………………………………………….
Modułowy program nauczania: Monter instalacji i urządzeń sanitarnych 713[02]
Moduł: Technologia montażu instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych 713[02]Z1,
Technologia montażu instalacji centralnego ogrzewania 713[02]Z2, Technologia montażu
instalacji gazowych 713[02]Z3, Technologia montażu instalacji wentylacyjnych i
klimatyzacji 713[02]Z4.
Jednostka modułowa:

Montaż instalacji z rur miedzianych 713[02].Z1/2/3/4.03

Temat: Wykonywanie połączeń na przewodach miedzianych przy pomocy lutowania

miękkiego.

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności wykonywania połączeń nierozłącznych na

przewodach miedzianych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

− dobrać materiały i narzędzia do lutowania miękkiego,
− zorganizować stanowisko do wykonywania lutowania zgodnie z zasadami

bezpieczeństwa i higieny pracy,

− wykonać połączenia na przewodach miedzianych przy pomocy lutowania miękkiego,
− ocenić jakość wykonanych połączeń.
Metody nauczania-uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

− indywidualna.

Strategia: uczenie się przez doświadczenie

Czas: 135 minut.
Środki dydaktyczne:

− stół montażowy z dostępem do oświetlenia,
− imadło,
− 2 odcinki rury miedzianej miękkiej o jednakowych średnicach,
− miedziana złączka równoprzelotowa dwukielichowa o średnicy takiej samej, jak

odcinki rur podlegające łączeniu,

− kalibrowniki,
− materiały do czyszczenia -do wyboru: papier ścierny drobnoziarnisty, wełna stalowa,

włókno tworzywowe, szczotki druciane, wilgotna ściereczka,

− palnik z końcówką do lutowania na propan – butan i powietrze lub tlen z butlą

i zapalaczem gazu,

− topnik i dobrane do niego spoiwo,
− instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,

Przebieg zajęć:

1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
4. Wydanie uczniom materiałów do wykonywania ćwiczenia: odcinków rur miedzianych,

łączników o jednakowych jak rury średnicach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Dobranie przez uczniów materiałów do przygotowania końcówek rur miedzianych

do montażu, materiałów do lutowania, kompletnych zestawów palników do lutowania
miękkiego.

6. Realizacja tematu:

− Każdy uczeń sprawdza stan techniczny sprzętu i ocenia jakość materiału.
− Uczeń przygotowuje końcówki rur i łączników do połączenia.
− Przygotowane odcinki rur uczeń mocuje w imadle.
− Każdy uczeń wykonuje po 3 połączenia (czas trwania pierwszego połączenia

10 minut).

− Uczeń po wykonaniu połączenia sprawdza poprawność jego wykonania.
− Nauczyciel nadzoruje pracę uczniów i pomaga wykonać operację lutowania

i przygotowania końcówek rur i łączników do połączenia. Podpowiada najlepsze
rozwiązania.

7. Po wykonaniu wszystkich połączeń uczeń próbuje dokonać analizy wykonanego

ćwiczenia.

8. Uczeń wskazuje swoje mocne i słabe strony.
9. Nauczyciel analizuje prace ucznia i stwierdza, czy z każdym następnym połączeniem

czynione są postępy.

10. Uczniowie prezentują swoje prace w kolejności wykonywania.
11. Klasa wspólnie z nauczycielem dokonuje oceny prac.

Zakończenie zajęć

Praca domowa
Odszukaj w literaturze wiadomości na temat: Przegrzewanie połączeń lutowanych.

Na podstawie zgromadzonych informacji na następnej lekcji przygotuj się do wypowiedzi:
Jaki wpływ na trwałość wykonanej instalacji z rur miedzianych ma przegrzanie złącza?

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

− anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych

umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Technologia montażu instalacji centralnego ogrzewania 713[02]Z2,
Technologia montażu instalacji gazowych 713[02]Z3,
Technologia montażu instalacji wentylacyjnych i klimatyzacji 713[02]Z4.

Jednostka modułowa:

Montaż instalacji z rur miedzianych 713[02].Z1/2/3/4.03

Temat: Wykonywanie cięcia rur miedzianych na zadany wymiar. Dokonaj cięcia rury

miedzianej miękkiej o średnicy 28 mm na zadany dokumentacją wymiar, przygotuj końcówkę
przyciętej rury do połączenia.

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności cięcia rur miedzianych na zadany wymiar.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

− zorganizować stanowisko do cięcia rur miedzianych zgodnie z zasadami

bezpieczeństwa i higieny pracy,

− dobrać sprzęt i narzędzia do cięcia rur,
− posłużyć się sprzętem do cięcia rur miedzianych,
− ciąć rury miedziane na zadany wymiar,
− obrobić końcówki rur po operacji cięcia celem przygotowania ich do dalszego

montażu,

− ocenić jakość swojej pracy.

Metody nauczania-uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne,
− metoda tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

− indywidualna.

Strategia: uczenie się przez doświadczenie.

Czas: 90 minut.
Środki dydaktyczne:

− stół montażowy z dostępem do oświetlenia,
− przymiar liniowy,
− suwmiarka,
− odcinki rur miedzianych,
− prowadnica korytkowa przy wyborze piły z drobnozębnymi brzeszczotami,
− przecinarka krążkowa lub nożycowa,
− gratownik lub skrobak,
− kalibrownica,
− zestaw materiałów czyszczących,
− ołówek,
− arkusz do notatek.
− instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg zajęć:
Zadanie dla ucznia
Przedmiotem ćwiczenia jest wykonanie cięcia rur miedzianych na zadany dokumentacją
wymiar.

FAZA WSTĘPNA
Czynności organizacyjno-porządkowe, podanie tematu lekcji, zaznajomienie uczniów z pracą
metodą tekstu przewodniego.

FAZA WŁAŚCIWA

INFORMACJE
1. Jakie narzędzia służą do cięcia rur miedzianych?
2. Czym należy się kierować przy wyborze narzędzi do cięcia?
3. Kiedy należy wykonać cięcie rury miedzianej wykorzystując prowadnicę korytkową?
4. Jak określić długość przycinanego odcinka rury?
4. W jakie środki ochrony osobistej należy zabezpieczyć się podczas wykonywania cięcia

rur miedzianych?

5. Pod jakim kątem należy wykonać cięcie odcinków rur?
6. Jak obrobić końcówki rur po operacji cięcia?

PLANOWANIE
1. Ustal, jakim narzędziem dokonasz cięcia rur.
2. Ustal, jak określisz długość przycinanej rury.
3. Zaplanuj kolejność czynności do wykonania operacji cięcia rury miedzianej na zadany

wymiar.

4. Zaplanuj czynności końcowe po wykonaniu cięcia rury.

UZGODNIENIE
1. Omów wszystkie punkty z fazy planowania z nauczycielem.
2. Odnieś się do uwag i propozycji nauczyciela.

WYKONANIE
1. Dokonaj pomiarów długości przycinanych odcinków rur.
2. Zapisz pomiary we wcześniej przygotowanej tabeli.
3. Wykonaj zgodnie z zaplanowanymi czynnościami operacje cięcia rury na zadany wymiar.
4. Dokonaj obróbki końcówek rur miedzianych po cięciu na zadany wymiar.
5. Zwróć uwagę na prawidłowość i dokładność twojej pracy.
6. Utrzymuj ład i porządek na stanowisku pracy.
7. Zagospodaruj odpady i nieużyte materiały.
8. Uporządkuj stanowisko po wykonaniu ćwiczenia.
9. Przygotuj się do zaprezentowania swojej pracy.

SPRAWDZANIE
1. Czy poprawnie zostały określone długości przycinanych odcinków rur?
2. Czy prawidłowo zostały dobrane narzędzia?
3. Czy prawidłowo posługiwano się sprzętem?
4. Czy dokonano obróbki końcówek rur po cięciu?
5. Czy utrzymywano ład i porządek na stanowisku pracy?
6. Czy uporządkowano stanowisko po wykonaniu ćwiczenia?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ANALIZA

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy ćwiczenia sprawiły im najwięcej

trudności. Nauczyciel podsumowuje całe ćwiczenie, wskazuje, jakie nowe, ważne
umiejętności zostały wykształcone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać
w przyszłości.

FAZA KOŃCOWA

Zakończenie zajęć

Praca domowa
Odszukaj w literaturze wiadomości na temat: ,,Równoczesne kalibrowanie końcówek rur
miedzianych”. Na podstawie zgromadzonych informacji na następnej lekcji przygotuj się do
wypowiedzi: Jaki wpływ na trwałość kalibratora ma posługiwanie się nim w sposób
umożliwiający kalibrację równoczesną wewnętrznej i zewnętrznej średnicy rury miedzianej.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

− anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności

podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1.Wymagania dotyczące rur i kształtek z miedzi.

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Z zestawu łączników dobierz te, które niezbędne są do wykonania fragmentu instalacji

wykonanej z miedzi twardej DN18 o zadanym przebiegu przedstawionym w dokumentacji
będącej częścią instrukcji.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z dokumentacją zadania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji zadania,
4) wybrać kształtki do montażu fragmentu instalacji,
5) sprawdzić przez wstępne połączenie, czy dobrane kształtki pasują ze względu na średnicę

i oczekiwaną wg. dokumentacji zadania technikę ich połączenia,

6) dokonać oceny poprawności ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne:

– zestaw rur o różnym stanie kwalifikacyjnym twardości, kształtek miedzianych oraz

łączników ze stopów miedzi o różnych średnicach,

– przybory do pisania,
– arkusze do pisania,
– instrukcja do wykonania ćwiczenia wraz z dokumentacją zadania,

− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Wykonaj zestawienie materiałowe niezbędne do wykonania fragmentu instalacji

przedstawionej w dokumentacji będącej częścią instrukcji.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z dokumentacją zadania,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji,
5) dokonać analizy rozwiązania wykonanego ćwiczenia,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

− pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne:

− instrukcja do wykonania ćwiczenia,
− dokumentacja projektowa fragmentu instalacji,
− literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Prace przygotowawcze i obróbka przewodów miedzianych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj cięcia rury miedzianej miękkiej o średnicy 28 mm na zadany dokumentacją

wymiar, przygotuj końcówkę przyciętej rury do połączenia.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją wykonania i dokumentacją zadania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) zapoznać się z zasadami cięcia rur miedzianych,
4) dobrać narzędzie do cięcia rury,
5) dobrać rurę miedziana miękką o średnicy 28 mm,
6) wytrasować obszar cięcia rury,
7) sprawdzić stan techniczny narzędzia do cięcia
8) ocenić jakość przycinanej rury, sprawdzić, czy nie ma deformacji,
9) wykonać cięcie rury zgodnie z zasadami cięcia i dobranym narzędziem,
10) usunąć graty,
11) dokonać kalibracji przyciętego końca rury,
12) oczyścić końcówkę rury do metalicznego połysku,
13) zlikwidować stanowisko pracy,
14) zagospodarować odpady,
15) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
16) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne, tekst przewodni.

Środki dydaktyczne:

– stół montażowy z dostępem do oświetlenia,
– przymiar liniowy,
– suwmiarka,
– odcinek rury miedzianej miękkiej o średnicy 28 mm,
– prowadnica korytkowa przy wyborze piły z drobnozębnymi brzeszczotami,
– przecinarka krążkowa,
– gratownik lub skrobak,
– kalibrownica,
– zestaw materiałów czyszczących
– instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,
– literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Wykonaj łuk o kącie 90° na odcinku rury miedzianej miękkiej o średnicy 22 mm zgodnie

z dokumentacją.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z dokumentacją zadania i instrukcją wykonania ćwiczenia,
3) zapoznać się techniką gięcia rur miedzianych,
4) dobrać rurę miedzianą miękką o średnicy 22 mm,
5) dobrać promień gięcia,
6) posłużyć się średnicówką, aby wytrasować obszar gięcia,
7) wsunąć rurę do giętarki aż do pokrycia się znaków na giętarce i oznaczeń na giętej rurze,
8) zgiąć rurę do zadanego promienia gięcia,
9) sprawdzić otrzymany kąt gięcia za pomocą kątownika,
10) skorygować ewentualne błędy,
11) wyjąć rurę z giętarki,
12) zlikwidować stanowisko pracy,
13) zagospodarować odpady,
14) zaprezentować efekty swojej pracy,
15) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne, tekst przewodni.

Środki dydaktyczne:

– stół montażowy z dostępem do oświetlenia,
– przymiar liniowy,
– suwmiarka,
– średnicówka,
– kątownik,
– odcinek rury miedzianej miękkiej o średnicy 22 mm,
– giętarka ręczna,
– ołówek,
– instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,
– literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Łączenie rur i kształtek miedzianych

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj połączenie rur miedzianych miękkich metodą lutowania miękkiego

wykorzystując do ich połączenia łącznik miedziany równoprzelotowy.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z dokumentacją zadania i instrukcją wykonania ćwiczenia,
3) zapoznać się z technologią lutowania miękkiego,
4) dobrać rury do wykonania połączenia metodą lutowania miękkiego,
5) dobrać łącznik równoprzelotowy dwukielichowy o średnicy takiej samej, jak łączone rury,
6) dobrać materiały czyszczące do przygotowania końcówek rur do połączenia,
7) dobrać lut i topnik,
8) dobrać palnik do lutowania miękkiego z końcówkami punktowymi,
9) sprawdzić stan techniczny palnika poprzez wstępne uruchomienie i wyregulowanie

płomienia palnika,

10) sprawdzić i ewentualnie dokonać kalibracji końcówek przewodów,
11) zamocować rurę w imadle,
12) oczyścić powierzchnię bosych końców rur oraz kielicha złączki,
13) powlec powierzchnię bosą końców rur topnikiem, wsunąć końce rur w kielichy złączek do

wyczuwalnego oporu,

14) równomiernie podgrzewać złącze do temperatury nieco powyżej punktu topnienia spoiwa,
15) podać równomiernie spoiwo w kierunku od krawędzi kielicha,
16) czynność powtórzyć z drugim kielichem złączki,
17) ochłodzić złącza,
18) usunąć resztkę topnika z obszaru złącza,
16) zlikwidować stanowisko pracy,
17) zagospodarować odpady,
18) zaprezentować efekty swojej pracy,
19) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne, tekst przewodni.

Środki dydaktyczne:

– stół montażowy z dostępem do oświetlenia,
– imadło,
– 2 odcinki rury miedzianej miękkiej o jednakowych średnicach,
– miedziana złączka równoprzelotowa dwukielichowa o średnicy takiej samej, jak odcinki

rur podlegające łączeniu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– kalibrowniki,
– materiały do czyszczenia -do wyboru: papier ścierny drobnoziarnisty, wełna stalowa,

włókno tworzywowe, szczotki druciane, wilgotna ściereczka,

– palnik z końcówką do lutowania na propan – butan i powietrze lub tlen z butlą

i zapalaczem gazu,

– topnik i dobrane do niego spoiwo,
– instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,
– literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Wykonaj połączenie rur miedzianych twardych o średnicy 15 mm metodą lutowania

twardego wykorzystując do ich połączenia łącznik miedziany równoprzelotowy.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z dokumentacją zadania i instrukcją wykonania ćwiczenia,
3) zapoznać się technologią lutowania twardego,
4) dobrać rury do wykonania połączenia metodą lutowania twardego,
5) dobrać łącznik równoprzelotowy dwukielichowy o średnicy takiej samej , jak łączone

rury,

6) dobrać materiały czyszczące do przygotowania końcówek rur do połączenia,
7) dobrać lut,
8) dobrać palnik do lutowania twardego z końcówkami punktowymi i zestawem butli,
9) sprawdzić stan techniczny palnika przez wstępne uruchomienie i wyregulowanie

płomienia palnika,

10) sprawdzić i ewentualnie dokonać kalibracji końcówek przewodów,
11) zamocować rurę w imadle,
12) oczyścić powierzchnię bosych końców rur oraz kielicha złączki,
13) wsunąć końce rur w kielichy złączek do wyczuwalnego oporu,
14) równomiernie podgrzewać złącze do temperatury, w której uzyska się czerwonobrunatną

barwę ,

15) podać równomiernie spoiwo w kierunku od krawędzi kielicha równocześnie

je podgrzewając,

16) czynność powtórzyć z drugim kielichem złączki,
17) ochłodzić złącza,
18) zlikwidować stanowisko pracy,
19) zagospodarować odpady,
20) zaprezentować efekty swojej pracy,
21) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

– stół montażowy z dostępem do oświetlenia,
– imadło,
– 2 odcinki rury miedzianej twardej o średnicach 15 mm,,
– miedziana złączka równoprzelotowa dwukielichowa o średnicy 15 mm,
– kalibrowniki,
– materiały do czyszczenia – do wyboru: papier ścierny drobnoziarnisty, wełna stalowa,

włókno tworzywowe, szczotki druciane, wilgotna ściereczka,

– palnik z końcówką do lutowania na propan – butan i tlen z butlą lub palnik acetylenowo-

tlenowy z zestawem butli i zapalaczem gazu,

– spoiwo lutownicze,
– instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,
– literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Montowanie instalacji z rur miedzianych

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj fragment instalacji gazowej z miedzi zgodnie z dokumentacją budowlaną,

zamocuj wykonany fragment do przegrody budowlanej.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z dokumentacją zadania i instrukcją wykonania ćwiczenia,
3) wykonać zestawienie materiałów, sprzętu i narzędzi do wykonania zadania zgodnie

z dokumentacją budowlaną,

4) dobrać sprzęt i narzędzia do cięcia rur miedzianych,
5) dobrać narzędzia i materiały do mocowania instalacji do przegrody: punktak, wiertarkę

z kompletem wierteł, uchwyty do mocowania instalacji wraz z kołkami rozporowymi,

6) dobrać kalibrator,
3) dobrać rury do wykonania połączenia poprzez lutowanie twarde,
7) dobrać łączniki niezbędne do wykonania fragmentu instalacji,
8) dobrać materiały czyszczące do przygotowania końcówek rur do połączenia,
9) dobrać lut,
10) dobrać palnik do lutowania twardego z końcówkami punktowymi i przygotować go do

pracy,

11) sprawdzić stan techniczny palnika przez wstępne uruchomienie i wyregulowanie

płomienia,

12) przygotować wiertarkę do pracy,
13) sprawdzić stan techniczny wiertarki przez uruchomienie jej na jałowym biegu,
14) zabezpieczyć się w środki ochrony osobistej,
15) wyznaczyć trasę przebiegu fragmentu instalacji na przegrodzie budowlanej,
16) wyznaczyć punkty podparcia instalacji,
17) zamocować uchwyty mocujące w przegrodzie budowlanej,
18) przyciąć rury na zadany wymiar i dokonać ich gratowania,
19) sprawdzić i ewentualnie dokonać kalibracji końcówek przewodów,
20) dokonać wstępnego montażu fragmentu instalacji,
21) sprawdzić poprawność wstępnego montażu i skorygować ewentualne błędy,
22) oczyścić powierzchnię bosych końców rur oraz kielicha złączki,
23) wsunąć końce rur w kielichy złączek do wyczuwalnego oporu,
24) zabezpieczyć przegrodę przed działaniem płomienia poprzez wykorzystanie osłony

podczas lutowania,

25) uruchomić palnik,
26) równomiernie podgrzewać złącze do temperatury, w której uzyska się czerwonobrunatną

barwę,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27) podać równomiernie spoiwo w kierunku od krawędzi kielicha równocześnie

je podgrzewając,

28) czynność powtórzyć z drugim kielichem złączki,
29) ochłodzić złącza,
30) wykonać wszystkie połączenia lutowane w sposób analogiczny do czynności przy

wykonywaniu pierwszej złączki,

31) jeżeli w dokumentacji zadania występowały połączenia gwintowe – złącza te przed

zamontowaniem do instalacji uszczelnić,

22) zlikwidować stanowisko pracy,
23) zagospodarować odpady,
24) zaprezentować efekty swojej pracy,
25) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– metoda projektów, ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne:

– stół montażowy z dostępem do oświetlenia,
– imadło,
– przymiar liniowy,
– ołówek,
– suwmiarka,
– zestaw uchwytów do miedzi z kołkami rozporowymi,
– prowadnica korytkowa przy wyborze piły z drobnozębnymi brzeszczotami,
– gratownik lub skrobak,
– przecinarka krążkowa,
– odcinki rury miedzianej twardej,
– złączki miedziane zgodnie z dokumentacją,
– kalibrowniki,
– materiały do czyszczenia - do wyboru: papier ścierny drobnoziarnisty, wełna stalowa,

włókno tworzywowe, szczotki druciane, wilgotna ściereczka,

– palnik z końcówką do lutowania na propan – butan i tlen z butlą lub palnik acetylenowo –

tlenowy z zestawem butli i zapalaczem gazu,

– osłona palnika,
– wiertarka z kompletem wierteł,
– spoiwo lutownicze,
– środki ochrony osobistej: rękawice parciane, okulary ochronne,
– instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,
– literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Zmontuj prosty fragment instalacji z miedzi zakończony kształtką przejściową

umożliwiającą przejście instalacji na stal.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp i ergonomii pracy,
2) zapoznać się z dokumentacją zadania i instrukcją wykonania ćwiczenia,
3) wykonać zestawienie materiałów, sprzętu i narzędzi do wykonania zadania zgodnie

z dokumentacją budowlaną,

4) dobrać sprzęt i narzędzia do cięcia rur miedzianych,
5) dobrać kalibrator,
6) dobrać rury do wykonania połączenia przez lutowanie,
7) dobrać łączniki niezbędne do wykonania fragmentu instalacji,
8) dobrać materiały czyszczące do przygotowania końcówek rur do połączenia,
9) dobrać lut i ewentualnie topnik,
10) dobrać palnik do lutowania z końcówkami punktowymi i przygotować go do pracy,
11) sprawdzić stan techniczny palnika przez wstępne uruchomienie i wyregulowanie

płomienia,

12) przyciąć rury na zadany wymiar i dokonać ich gratowania,
13) sprawdzić i ewentualnie dokonać kalibracji końcówek przewodów,
14) zamocować rurę w imadle,
15) dokonać wstępnego montażu fragmentu instalacji,
16) sprawdzić poprawność wstępnego montażu i skorygować ewentualne błędy,
17) oczyścić powierzchnię bosych końców rur oraz kielicha złączki,
18) wsunąć końce rur w kielichy złączek do wyczuwalnego oporu,
19) uruchomić palnik,
20) równomiernie podgrzewać złącze do uzyskania odpowiedniej (dla wybranego rodzaju

lutowania) temperatury,

21) w przypadku wybrania lutowania miękkiego – nałożyć na bose końce rur topnik,
22) podać równomiernie spoiwo w kierunku od krawędzi kielicha równocześnie

je podgrzewając,

23) czynność powtórzyć z drugim kielichem złączki,
24) ochłodzić złącza,
25) wykonać wszystkie połączenia lutowane w sposób analogiczny do czynności przy

wykonywaniu pierwszej złączki,

26) wmontować przez lutowanie kształtkę przejściową: miedź/stal,
27) jeżeli w dokumentacji zadania występowały połączenia gwintowe – złącza te przed

zamontowaniem do instalacji uszczelnić,

26) zlikwidować stanowisko pracy,
27) zagospodarować odpady,
28) zaprezentować efekty swojej pracy,
29) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– tekst przewodni, ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

– stół montażowy z dostępem do oświetlenia,
– imadło,
– przymiar liniowy,
– ołówek,
– suwmiarka,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– prowadnica korytkowa przy wyborze piły z drobnozębnymi brzeszczotami,
– gratownik lub skrobak,
– przecinarka krążkowa,
– odcinki rury miedzianej,
– złączki miedziane zgodnie z dokumentacją, w tym kształtka przejściowa miedź/stal,
– kalibrowniki,
– materiały do czyszczenia – do wyboru: papier ścierny drobnoziarnisty, wełna stalowa,

włókno tworzywowe, szczotki druciane, wilgotna ściereczka,

– palnik z końcówką do lutowania na propan – butan i tlen z butlą lub palnik acetylenowo-

tlenowy z zestawem butli i zapalaczem gazu,

– topnik i spoiwo lutownicze,
– instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,
– literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Montaż instalacji z rur
miedzianych”.

Test składa się z 20 zadań, z których:

− zadania 1-15 są z poziomu podstawowego,
− zadania 16-20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

dopuszczający – za rozwiązanie 10

÷11 zadań z poziomu podstawowego,

dostateczny – za rozwiązanie 12

÷14 zadań z poziomu podstawowego,

dobry – za rozwiązanie 15 lub 16 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu

ponadpodstawowego,

bardzo dobry – za rozwiązanie 17

÷20 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu

ponadpodstawowego.

Plan testu

Klucz odpowiedzi

Nr zadania

Cel operacyjny (mierzone osiągnięcia

ucznia)

Kateg

celu

Poziom

wymaga

Poprawna

odpowiedź

1 Zastosować zasady kwalifikowania rur

Zastosować zasady magazynowania rur
miedzianych

C P

3 Rozróżnić łączniki do miedzi

A P

4 Dobrać narzędzia do cięcia rur

C P

5 Określić własności rur miedzianych

B P

6 Dobrać operację obróbki rury miedzianej

C P

7 Określić kolejność czynności montażowych

B P

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Nr zadania

Cel operacyjny (mierzone osiągnięcia

ucznia)

Kateg

celu

Poziom

wymaga

Poprawna

odpowiedź

Scharakteryzować warunki wykonywania
połączeń lutowanych

B P

9 Zastosować wytyczne operacji lutowania

C P

Określić kolejność czynności podczas
lutowania

B P

11 Wykonać połączenia rozłączne

C P

12 Dobrać sprzęt do obróbki wstępnej rur

C P

13 Zamocować instalację z rur miedzianych

C P

Wskazać zasady dotyczące wykonywania
odgałęzień bocznych

A P

Zastosować wytyczne montażowe
dotyczące mocowania instalacji

C P

Rozróżnić łączniki do połączeń
nierozłącznych

A PP

Zastosować wytyczne dotyczące
wykonywania połączeń nierozłącznych na
dużych średnicach

C PP

Wykorzystać własności miedzi i jej
wyrobów

C PP

19 Określić cel stosowania topników

B PP

Ocenić , w jaki sposób jakość wykonania
złącza wpływa na trwałość instalacji

D PP

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

INSTRUKCJA DLA NAUCZYCIELA

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,

jakie będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.

2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.

4. Test zawiera 20 pytań dotyczących technologii wykonywania instalacji gazowej. Pytania

w teście są pytaniami wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

− w pytaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku

pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie

zakreślić odpowiedź prawidłową),

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, odłóż rozwiązanie na później

i wróć do pytania, gdy zostanie wolny czas. Trudności mogą przysporzyć Ci pytania:

16 – 20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.

8. Na rozwiązanie

testu

masz

min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

– instrukcja,
– zestaw zadań testowych,
– karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

I część
1. Oznaczenie: PN-EN 1057 15x1 R290 HUTMEN POLSKA 1198 oznacza, że jest to rura

miedziana o średnicy 15x1:

a) miękka,
b) twarda,
c) półtwarda,
d) o nieoznaczonej twardości.

2. Rury miedziane nieprawidłowo transportowane lub składowane:

a) mogą ulec trwałemu odkształceniu,
b) mogą ulec trwałemu wydłużeniu termicznemu,
c) nie mogą ulec odkształceniu,
d) mogą ulec trwałemu skurczeniu.

3. Przedstawiony łącznik miedziany to:

a) złączka równoprzelotowa,
b) złączka redukcyjna,
c) kolano jednokielichowe,
d) kolano dwukielichowe.

4. Cięcia rur miedzianych nie wolno wykonywać:

a) piłą z drobnozębnymi brzeszczotami,
b) piłą z grubozębnymi brzeszczotami,
c) obcinarką krążkową,
d) obcinarką nożycową.

5. Rury twarde miedziane o średnicy nominalnej poniżej 15 mm:

a) gnie się na gorąco,
b) gnie się po wyżarzaniu,
c) gnie się na zimno,
d) nie mogą być gięte.

6. Kielichowanie umożliwia wykonanie:

a) połączenia rozłącznego instalacji,
b) zmianę kierunku instalacji,
c) odgałęzienia instalacji,
d) nierozłącznego połączenia rur.

7. Krawędź rury miedzianej po cięciu musi być w pierwszej kolejności:

a) wyczyszczona do metalicznego połysku,
b) pozbawiona gratów zewnętrznych,
c) pozbawiona gratów wewnętrznych,
d) pozbawiona gratów wewnętrznych i zewnętrznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Lutowanie miękkie prowadzone jest w temperaturze:

a) powyżej 450°C,
b) poniżej 450°C,
c) powyżej 650°C,
d) pomiędzy 450 a 650°C.

9. Podczas lutowania miękkiego złącze podgrzewa się:

a) nieco wyżej od punktu topnienia spoiwa,
b) nieco powyżej punktu topnienia spoiwa,
c) nieco wyżej od punktu topnienia topnika,
d) nieco poniżej od punktu topnienia topnika.

10. Ogrzewanie wykonywanego złącza podczas lutowania miękkiego należy zaczynać od:

a) od rury,
b) od złącza,
c) równocześnie,
d) w dowolnej kolejności.

11. Połączenia rozłączne na instalacji miedzianej można wykonać za pomocą łączników

gwintowanych:

a) z miedzi,
b) ze stali,
c) z mosiądzu i brązu,
d) zwanych dwuzłączkami.

12. Klibrowniki służą do:

a) wykonywania odgałęzień,
b) cięcia rur na wymiar,
c) wykonywania kielichów,
d) przywrócenia kształtu i wymiaru rury.

13. Do mocowania instalacji gazowej wolno stosować:

a) uchwyty z tworzywa sztucznego,
b) kołki z tworzywa sztucznego,
c) uchwyty ze zwykłej stali,
d) uchwyty ze stali nierdzewnej.

14. Odgałęzienia boczne na rurach miedzianych (przewodach głównych) mogą być

wykonywane tylko wtedy, gdy średnica odgałęzienia jest:

a) dowolnej wielkości,
b) większa od średnicy przewodu głównego,
c) mniejsza od średnicy przewodu głównego,
d) taka sama jak średnica przewodu głównego.

15. Przy rozmieszczaniu uchwytów mocujących dla instalacji miedzianej należy:

a) brać pod uwagę estetykę,
b) brać pod uwagę oczekiwania zleceniodawcy,
c) ściśle trzymać się wytycznych technicznych,
d) rozmieścić je równomiernie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

II część
16. Przedstawione łączniki rurowe służą do:

a) zaprasowywania,
b) lutowania,
c) spawania,
d) gwintowania.

17. W przewodach miedzianych o średnicy powyżej 108 mm jedyną metodą wykonywania

połączeń nierozłącznych jest:

a) lutowanie twarde,
b) lutowanie miękkie,
c) zaprasowywanie,
d) spawanie.

18. Możliwość gięcia rur miedzianych wynika z ich:

a) twardości,
b) sprężystości,
c) wytrzymałości,
d) plastyczności.

19. Topnik w procesie lutowania:

a) nawilża i chroni powierzchnię przed utlenianiem,
b) wzmaga wytrzymałość złącza,
c) osłabia wytrzymałość złącza,
d) podwyższa temperaturę operacji lutowania.

20. Miejsca przegrzane podczas lutowania są:

a) narażone na korozję,
b) bardziej wytrzymałe,
c) mniej wytrzymałe,
d) takiej samej jak rura jakości.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Montaż instalacji z rur miedzianych

Zakreśl poprawną odpowiedź poprzez postawienie znaku X przy prawidłowej
odpowiedzi. Jeżeli pomylisz się – błędną odpowiedź zakreśl kółkiem.

Odpowiedź

Numer

pytania

a b c d

Punktacja

Razem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2
Test „próba pracy”

Zadanie: Z zestawu łączników dobierz te, które niezbędne są do wykonania fragmentu
instalacji wykonanej z miedzi twardej DN18 o zadanym przebiegu przedstawionym
w dokumentacji będącej częścią instrukcji.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłowo wykonaną czynność uczeń otrzymuje 1 punkt. Za źle wykonaną
czynność lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

dopuszczający - za wykonanie prawidłowo czynności 1, 3, 4, 5, oraz jedną z czynności

6 lub 7 lub 8 i uzyskanie 6 punktów,

dostateczny - za wykonanie prawidłowo czynności 1, 2, 3, 4, 5, 6 i uzyskanie 7 punktów,

dobry - za prawidłowe wykonanie czynności nr 1, 2, 3, 4, 5, 6 oraz 7 lub 8 i uzyskanie

8 punktów,

bardzo dobry - za wykonanie wszystkich czynności i uzyskanie 9 punktów.

Kryteria oceny
Klucz

punktowania

Obszar

wymagań

Numer

czynno

ści

Sprawdzana czynność Kryterium

wykonania

czynności

Punktacja

0 - 1

Uczeń zapoznaje się
z dokumentacją zadania

Zapoznał się z
dokumentacją zadania

0 lub 1

Organizacja
stanowiska
pracy

Uczeń organizuje
stanowisko pracy

Zorganizował stanowisko
pracy zgodnie z wymogami
bhp i ergonomii

0 lub 1

Uczeń dobiera łączniki
do wykonania ćwiczenia

Z zestawu łączników dobrał
zgodne z dokumentacją
łączniki

0 lub 1

Wykonywanie
zadania
z zachowaniem
przepisów bhp
i wymagań
ergonomii

Uczeń dobiera odcinki
rur do wykonania
ćwiczenia

Z zestawu odcinków rur
dobrał zgodne
z dokumentacją odcinki

0 lub 1

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5 Uczeń dokonuje

wstępnego montażu
fragmentu instalacji
z miedzi

Dokonał wstępnego montażu
fragmentu instalacji z miedzi

0 lub 1

6 Uczeń sprawdza

z dokumentacją
prawidłowość doboru
łączników i odcinków rur
miedzianych

Sprawdził
z dokumentacją
prawidłowość doboru
łączników, odcinków rur
miedzianych i skorygował
ewentualnie błędy

0 lub 1

7 Uczeń utrzymuje ład

i porządek podczas
wykonywania ćwiczenia

Podczas wykonywania
ćwiczenia uczeń utrzymywał
ład i porządek na stanowisku
pracy

0 lub 1

Wykonywanie
zadania
z
zachowaniem
przepisów bhp
i wymagań
ergonomii

8 Uczeń porządkuje

stanowisko pracy

Uporządkował stanowisko
pracy po wykonaniu
ćwiczenia

0 lub 1

Prezentowanie
i ocena
wykonanego
ćwiczenia

9 Uczeń prezentuje

i ocenia wykonane
ćwiczenie

Ocenił jakość swojej pracy,
wskazał ewentualne
nieprawidłowości

0 lub 1

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA OBSERWACJI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Wymagania dotyczące rur i kształtek z miedzi

Z zestawu łączników dobierz te, które niezbędne są do wykonania fragmentu instalacji
wykonanej z miedzi twardej DN18 o zadanym przebiegu przedstawionym

w dokumentacji będącej częścią instrukcji.

Obszar
wymagań

Czynności oceniane i kryteria wykonania

Liczba

punktów

Czynność 1. Zapoznawanie się z dokumentacją zadania
Kryterium wykonania: uczeń zapoznał się z dokumentacją
zadania

Czynność 2. Organizowanie stanowiska pracy

Organizacja
stanowiska
pracy

Kryterium wykonania: uczeń zorganizował stanowisko pracy
zgodnie z wymogami bhp i ergonomii

Czynność 3. Dobieranie łączników do wykonania zadania
Kryterium wykonania: uczeń dobrał łączniki zgodne
z dokumentacją

Czynność 4. Dobieranie odcinków rur do wykonania zadania
Kryterium wykonania: uczeń dobrał odcinki rur zgodne
z dokumentacją

Czynność 5. Dokonywanie wstępnego montażu
Kryterium wykonania: uczeń dokonał wstępnego montażu

Czynność 6. Sprawdzanie prawidłowości doboru odcinków rur
i łączników
Kryterium wykonania: uczeń sprawdził dobór odcinków rur
i łączników i ewentualnie skorygował błędy

Czynność 7. Utrzymywanie ładu i porządku na stanowisku
pracy
Kryterium wykonania: uczeń utrzymywał ład i porządek

Czynność 8. Porządkowanie stanowiska pracy

Wykonywanie
zadania
z
zachowaniem
przepisów
bhp
i wymagań
ergonomii

Kryterium wykonania: uczeń po zakończeniu zadania
uporządkował stanowisko pracy

Czynność 9. Prezentacja i ocena wykonanego zadania

Prezentowanie

i ocena
wykonanego
zadania

Kryterium wykonania: uczeń ocenił jakość swojej pracy,
wskazał ewentualne nieprawidłowości

Łączna liczba punktów

Uzyskana
liczba
punktów
i ocena

Uzyskana ocena szkolna

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

INSTRUKCJA DLA NAUCZYCIELA

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów ze sposobem testowania: „próba pracy” oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę ocenienia wykonywanych czynności, jakie będą w teście.
5. Omów z uczniami sposób wykonania zadania typu „próba pracy”.
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom Instrukcje do wykonania zadania wraz z dokumentacją, podaj czas

przeznaczony na wykonanie zadania.

8. Rozdaj uczniom zestawy różnych łączników i odcinków rur miedzianych.
9. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

10. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia wykonania ćwiczenia.

11. Wpisz do karty obserwacji wyniki przeprowadzonego testowania..
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te czynności, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z dokumentacją zadania.
3. Test „próba pracy” oceniany jest według punktacji określającej zarówno czynności

wykonywane podczas testowania, jak i ich prawidłowość.

4. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
5. Po dokonanym doborze odcinków rur i łączników – dokonaj wstępnego montażu

fragmentu instalacji.

6. Oceń poprawność wykonanego fragmentu instalacji przez porównanie go

z dokumentacją zadania.

7. Utrzymuj ład i porządek na stanowisku pracy.
8. Po zakończonym zadaniu uporządkuj stanowisko pracy.
9. Zaprezentuj efekty swojej pracy, wskaż trudności lub niedociągnięcia.
10. Na rozwiązanie

testu

masz

min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

− instrukcja z dokumentacją zadania,
− zestaw łączników i odcinków rur miedzianych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Andrzejczak E., Flis A.: Miedź w instalacjach gazowych. WSiP, Warszawa 2000
2. Baur G.: Technologia instalacji wodociągowych i gazowych. Część 1. Instalacje

wodociągowe. Podręcznik do nauki zawodu. Rea, Warszawa 1998

3. Baur G.: Technologia instalacji wodociągowych i gazowych. Część 2. Instalacje gazowe.

Podręcznik do nauki zawodu. Rea, Warszawa 1998

4. Górecki A., Michalski K.: Instalacje wodociągowe, ogrzewcze i gazowe z miedzi.

Poradnik. Polskie Centrum Promocji Miedzi, Wrocław 2000

5. Krygier K., Dieslowski S.: Instalacje sanitarne cz. 2. Podręcznik dla szkoły zasadniczej

i technikum. WSiP, Warszawa 1998