„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Zbigniew Gregorczyk

Uszlachetnianie okrywy włosowej skór 744[03]Z3.04

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:

dr inż. Tadeusz Sadowski

dr inż. Jan Żarłok

Opracowanie redakcyjne:

mgr inż. Zbigniew Gregorczyk

Konsultacja:

mgr inż. Zdzisław Feldo

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 744[03].Z3.04
„Uszlachetnianie okrywy włosowej skór” zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu garbarz skór.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

9

5.1. Barwniki i ich podział

9

5.1.1. Ćwiczenia

9

5.2. Barwienie okrywy włosowej innymi rodzajami barwników

11

5.2.1. Ćwiczenia

11

5.3. Uszlachetnianie okrywy włosowej skóry futerkowych metodą polofiksowania

14

5.3.1. Ćwiczenia

14

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

16

7. Literatura

24

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1.

WPROWADZENIE

Treści zawarte w tym poradniku są przeznaczone dla nauczyciela prowadzącego

nauczanie zawodowe w systemie modułowym w szkole kształcącej w zawodzie garbarz skór
744[03].Z3. Jednostka modułowa zawiera:
–

wymagania wstępne,

–

szczegółowe cele kształcenia,

–

przykładowe scenariusze zajęć,

–

propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,

–

środki dydaktyczne, wskazania metodyczne do realizacji materiału nauczania, propozycje
metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia,

–

wykaz literatury z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem:
–

pokazu z objaśnieniem,

–

tekstu przewodniego,

–

ćwiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej

pracy uczniów do pracy zespołowej.

Treści kształcenia jednostki modułowej zostały ujęte w tematach:

1. Barwniki i ich podział.
2. Barwienie okrywy włosowej innymi rodzajami barwników.
3. Uszlachetnianie okrywy włosowej skór futerkowych metodą polofiksowania.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel

może posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym
różnego rodzaju zadania.

W rozdziale tym podano również:

–

plan testu w formie tabelarycznej,

–

punktację zadań i uczenia się,

–

propozycje norm wymagań,

–

instrukcję dla nauczyciela,

–

instrukcję dla ucznia,

–

kartę odpowiedzi,

–

zestaw zadań testowych.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie realizacji programu uczeń musi przestrzegać regulaminów, przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju
wykonywanych prac. Z tymi przepisami należy zapoznać uczniów podczas trwania nauki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

744[03].Z3.04

Uszlachetnianie okrywy

włosowej skór

744[03].Z3.05

Uszlachetnianie tkanki

skórnej skór z włosem

744[03].Z3

Technologia wykończenia

i uszlachetniania skór z włosem

744[03].Z3.01

Natłuszczanie skór z okrywą

włosową

744[03].Z3.02

Suszenie skór wyprawionych

z okrywą włosową

744[03].Z3.03

Przygotowanie skór

wyprawionych z okrywą włosową do

uszlachetniania

744[03].Z3.06

Ocena jakościowa,

rozsortowanie i przechowywanie

skór wyprawionych z okrywą włosową

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2.

WYMAGANIA

WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej „Uszlachetnianie okrywy

włosowej skór” uczeń powinien umieć:

−

odczytywać i stosować instrukcje technologiczne dotyczące czynności i operacji
natłuszczania oraz przygotowania skór do uszlachetniania,

–

przygotowywać skóry do chemicznego, termicznego i mechanicznego uszlachetniania,

–

sporządzać kąpiele umartwiającą, zaprawiającą i barwiącą włos zgodnie z instrukcją
technologiczną,

−

stosować podstawowe metody badania organoleptycznego skór przeznaczonych do
barwienia,

−

rozpoznawać sposoby przygotowania skór do barwienia,

−

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,

−

dobierać i stosować odzież ochrony osobistej na stanowiskach mechanicznej i chemicznej
obróbki skór,

−

stosować zasady bezpiecznej pracy i ochrony środowiska przy obsłudze maszyn
i urządzeń oraz transportu skór między stanowiskami pracy,

−

korzystać z różnych źródeł informacji.

−

pracować w grupie i indywidualnie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3.

CELE

KSZTAŁCENIA

Po realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

rozróżnić i scharakteryzować metody uszlachetniania okrywy włosowej skór,

−

rozpoznać rodzaje barwników,

−

dobrać barwnik do rodzaju skór,

−

przeprowadzić proces barwienia włosa, kontrolować parametry technologiczne,

−

sporządzić zestaw aparatury do uszlachetniania włosa,

−

określić cel i sposoby prowadzenia procesu polofiksowania,

–

wykonać proces polofiksowania okrywy włosowej,

−

określić sposób i znaczenie prowadzenia uplastyczniania skór,

−

ocenić prawidłowość przeprowadzenia procesu barwienia,

−

zorganizować stanowiska do procesów barwienia zgodnie z zasadami bezpieczeństwa
i higieny pracy oraz wymaganiami ergonomii.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4.

PRZYKŁADOWE

SCENARIUSZE

ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca .....................................................................................................................
Modułowy program nauczania: Garbarz skór 744[03].
Moduł:

Technologia wykończania i uszlachetniania skór z włosem 744[03].Z3

Jednostka modułowa: „Uszlachetnianie okrywy włosowej skór” 744[03].Z3.04

Temat: Porównywanie okrywy włosowej skór uszlachetnionych różnymi metodami.
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności rozpoznawania skór barwionych różnymi

barwnikami.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

opisać wygląd skór po barwieniu różnymi barwnikami,

−

opisać wygląd skór po barwieniu różnymi metodami,

−

określać jakość wybarwień,

−

porównywać wpływ metod na jakość skór,

−

wskazywać wady powstałe w procesie wybarwiania okrywy włosowej.

−

wyjaśnić cel uszlachetniania okrywy włosowej.

Metody nauczania:

−

ćwiczenia praktyczne

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

grupowa

Czas: 90 minut
Środki dydaktyczne:

−

katalogi próbek skór po wybarwieniu,

−

katalogi z wadami skór po wybarwieniu,

−

skóry po różnych metodach wybarwiania.

Przebieg zajęć:

1. Powitanie uczniów.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Podział na grupy ćwiczeniowe.
4. Rozdanie katalogów.
5. Przydział próbek skór.
6. Porównywanie próbek skór uszlachetnionych różnymi metodami.
7. Zapisanie wniosków w zeszytach.
8. Zaprezentowanie wniosków dla całej grupy.

Zakończenie zajęć

Praca domowa
Na podstawie wiadomości teoretycznych dokonaj porównania skór po barwieniu barwnikami
utlenialnymi.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach
–

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca .....................................................................................................................

Modułowy program nauczania: Garbarz skór 744[03].
Moduł:

Technologia wykończania i uszlachetniania skór z włosem 744[03].Z3

Jednostka modułowa: „Uszlachetnianie okrywy włosowej skór” 744[03].Z3.04

Temat: Barwienie okrywy włosowej barwnikami utlenialnymi
Cel ogólny: zapoznanie uczniów z budową, podziałem i technikami uszlachetniania skór

futerkowych za pomocą barwników utlenialnych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

określać budowę chemiczną barwników utlenialnych,

−

podać podział barwników utlenialnych,

−

wymieniać ich przedstawicieli,

−

wyjaśniać zasady barwienia okrywy włosowej.

Metody nauczania:

−

wykład z elementami pokazu

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna

Czas: 45 minut
Środki dydaktyczne:

−

przezrocza przedstawiające budowę i podział barwników utlenialnych,

−

schematy technologiczne procesów uszlachetniania okrywy włosowej,

−

opisy i instrukcje technologiczne procesów barwienia włosa skór,

−

katalogi próbek skór wybarwionych barwnikami utlenialnymi,.

−

plansze obrazujące procesy uszlachetniania włosa skór.

Przebieg zajęć:

1. Powitanie uczniów.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Omówienie budowy barwników utlenialnych.
4. Wymienienie przedstawicieli tej grupy barwników.
5. Pokaz schematów i omówienie procesu technologicznego barwienia okrywy

włosowej barwikami utlenialnymi.

6. Omówienie zalet i wad barwienia barwnikami utlenialnymi.
7. Pokaz próbek skór wybarwionych przy użyciu barwników utlenialnych
8. Uczniowie robią notatki z wykładu.
9. Nauczyciel pyta uczniów czy mają jakieś pytania i ewentualnie udziela na nie

odpowiedzi.

Zakończenie zajęć

Praca domowa
Na podstawie wiadomości uzyskanych w trakcie zajęć podaj zasadę barwienia futraminami.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach
–

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

5.

ĆWICZENIA

5.1. Barwniki i ich podział

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Porównaj barwienie okrywy włosowej barwnikami kwasowymi przy zastosowaniu

różnych temperatur kąpieli.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym barwienia okrywy włosowej,
2) zapoznać się z metodyką kąpielowego barwienia okrywy barwnikami kwasowymi,
3) dobrać odczynniki do sporządzania kąpieli,
4) wykonać operację barwienia w kąpielach o różnych temperaturach,
5) porównać otrzymane wybarwienia,
6) ocenić i wybrać najlepszy efekt wykonanej próby,
7) zaprezentować wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne:

−

bębenki szklane typu Wacker z aparatem do obracania i podgrzewania,

−

próbki skóry z włosem,

−

barwniki kwasowe,

−

waga do ważenia odczynników,

−

stół roboczy,

−

termometr,

−

metodyki prowadzenia zaprawiania i barwienia,

−

odzież ochronna.

Ćwiczenie 2

Wykonaj barwienie za pomocą Futraminy D stosują różne jej stężenie. Zaprawa dla

wszystkich skór jest taka sama.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się ze sposobem i techniką wykonania operacji zaprawiania,
2) zapoznać się z metodyką przeprowadzenia ćwiczenia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

3) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp,
4) przeprowadzić operację barwienia stosując różne stężenia Futraminy D,
5) przeprowadzić operację utleniania stosując jednakową ilość środka utleniającego

do każdej kąpieli,

6) dokonać oceny okrywy włosowej po barwieniu i zaprezentować wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

urządzenia do barwienia,

−

próbki skór,

−

zestaw bębenków szklanych z aparatem do obracania,

−

środki chemiczne do barwienia,

−

boczek lub paleta do układania skór,

−

stół roboczy lub blat,

−

odzież ochronna.

Ćwiczenie 3

Przeprowadź przyciemnienie okrywy włosowej skór lisa.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym barwienia okrywy włosowej metodą

szczotkową

2) zorganizować stanowisko do wykonania ćwiczenia,
3) dobrać barwniki i przygotować ich roztwór,
4) przeprowadzić operację barwienia,
5) odłożyć skóry do odleżenia,
6) wysuszyć skóry i ocenić efekt wybarwienia,
7) zaprezentować wyniki.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne:

−

skóry lisa,

−

metodyka barwienia szczotkowego,

−

środki do barwienia,

−

perhydrol,

−

stół roboczy,

−

szczotka,

−

waga do ważenia środków chemicznych,

−

odzież ochronna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

5.2. Barwienie okrywy włosowej innymi rodzajami barwników

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Porównaj wybarwienie okrywy włosowej skór nutrii i owczych za pomocą barwników

kwasowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem teoretycznym jednostki modułowej,
2) zapoznać się z techniką przygotowania skór do barwienia,
3) omówić wybarwienie okrywy włosowej skór nutrii,
4) omówić wybarwienie okrywy włosowej skóry owczej,
5) omówić wady i zalety wybarwień poszczególnych rodzajów skór,
6) dokonać analizy porównawczej,
7) spostrzeżenia i wnioski zapisać w dzienniczku ćwiczeń.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne, obserwacja

Środki dydaktyczne:

–

skóry owcze,

–

skóry nutrii,

–

stół roboczy,

–

katalogi wybarwień.

Ćwiczenie 2

Porównaj wybarwienia okrywy włosowej przedstawionych próbek. Scharakteryzuj

poszczególne rodzaje wybarwień.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym barwienia,
2) dokonać oględzin skór,
3) w formie tabelarycznej zapisać pochodzenie skóry, określić jak została wybarwiona

i scharakteryzować wybarwienie,

4) zaprezentować wnioski.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne, objaśnienia, obserwacje

Środki dydaktyczne:

−

próbki różnych skór wybarwionych wieloma metodami,

−

katalogi skór wybarwionych,

−

podświetlany stół roboczy,

−

odzież ochronna.

Ćwiczenie 3

Przeprowadź operację barwienia skór owczych barwnikami kadziowymi.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem teoretycznym jednostki modułowej,
2) przygotować stanowisko do przeprowadzenia ćwiczenia,
3) zapoznać się metodyką prowadzenia procesu barwienia barwnikami kadziowymi,
4) odważyć środki chemiczne potrzebne do przeprowadzenia ćwiczenia,
5) przeprowadzić operację umartwiania,
6) przeprowadzić operację barwienia,
7) przeprowadzić proces utrwalenia barwnika,
8) scharakteryzować skóry po barwieniu,
9) spostrzeżenia i wnioski zapisać w dzienniczku ćwiczeń.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne, objaśnienia, obserwacje

Środki dydaktyczne:

–

urządzenia do przeprowadzenia ćwiczenia,

–

skóry owcze lub jagnięce,

–

boczki na skóry,

–

środki umartwiające,

–

barwniki,

–

waga do odważania środków chemicznych,

–

zlewki,

–

instrukcja BHP,

–

specjalistyczna odzież ochronna,

–

rękawice gumowe, okulary ochronne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Ćwiczenie 4

Przeprowadź proces barwienia skór króliczych przy pomocy barwników zawiesinowych.

Scharakteryzuj okrywę włosową po wybarwieniu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem teoretycznym jednostki modułowej,
2) zapoznać się z metodyką barwienia skór barwnikami zawiesinowymi,
3) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp,
4) wybrać odczynniki i środki chemiczne potrzebne do sporządzenia kąpieli barwiącej,
5) przeprowadzić proces barwienia,
6) wypłukać skór i zostawić do dalszej obróbki,
7) spostrzeżenia i wnioski zapisać w dzienniczku ćwiczeń.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne, objaśnienia, obserwacje

Środki dydaktyczne:

–

bębenki szklane typu Wacker z aparatem do obracania i pogrzewania, ,

–

skóry królicze,

–

boczki na skóry,

–

metodyka barwienia barwnikami kadziowymi,

–

instrukcja BHP,

–

odczynniki i środki chemiczne do barwienia,

–

waga do odważania środków chemicznych,

–

zlewki,

–

odzież ochronna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

5.3. Uszlachetnianie okrywy włosowej skóry futerkowych metodą

polofiksowania

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Porównaj skóry owcze po procesie polofiksowania przed i po barwieniu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się wiadomościami z zakresu umartwiania,
2) zapoznać się wiadomościami dotyczącymi polofiksowania,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia zgodnie z wymogami bhp,
4) przeprowadzić proces barwienia skór,
5) wykonać operację polofiksowania skór wybarwionych,
6) przeprowadzić polofiksowanie skór przed barwieniem,
7) dokonać analizy porównawczej skór po polofiksowaniu przed i po wybarwieniu,
8) spostrzeżenia i wnioski zapisać w dzienniczku ćwiczeń.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne, obserwacje

Środki dydaktyczne:

–

instrukcja do ćwiczeń,

–

stół roboczy,

–

waga do ważenia środków chemicznych,

–

zlewki,

–

próbki skór owczych,

–

formalina,

–

środki do barwienia,

–

bębenki szklane typu Wacker z urządzeniem do obracania,

–

odzież ochronna,

–

rękawice gumowe, okulary.

Ćwiczenie 2

Przeprowadź proces polofiksowania okrywy skór owczych roztworem formaliny

zawierającej środek powierzchniowo czynny.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wiadomościami na temat polofiksowania,
2) zapoznać się z instrukcją obsługi prasowarki,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia zgodnie z wymogami bhp,
4) przygotować roztwór do przeprowadzenia procesu polofiksowania,
5) przeprowadzić nawilżanie okrywy włosowej,
6) przeprowadzić prasowanie skór,
7) scharakteryzować okrywę włosową po przeprowadzonej operacji
8) spostrzeżenia i wnioski zapisać w dzienniczku.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne, obserwacje.

Środki dydaktyczne:

–

prasowarka,

–

instrukcja obsługi prasowarki,

–

odczynniki i środki chemiczne do polofiksowania,

–

waga,

–

skóry owcze do polofiksowania,

–

odzież ochronna.

Ćwiczenie 3

Przeprowadź proces uszlachetniania okrywy włosowej metodą szablonowania. Porównaj

skóry przed i po szablonowaniu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się wiadomościami o uszlachetnianiu okrywy włosowej za pomocą

szablonowania,

2) przygotować skóry do szablonowania: dokonać trzepania, czesania, strzyżenia,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia zgodnie z wymogami bhp,
4) scharakteryzować wygląd skór przed barwieniem,
5) przygotować roztwór barwników,
6) przeprowadzi barwienie,
7) poddać skóry odleżeniu,
8) scharakteryzować wygląd skór po barwieniu,
9) spostrzeżenia i wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne, obserwacje.

Środki dydaktyczne:

– szablony,
– maszyny i urządzenia do przygotowania skór do szablonowania: trzeparka, czesarka,

strzyżarka,

– instrukcja technologiczna uszlachetniania skór przez szablonowanie,
– odczynniki i środki chemiczne do barwienia,
– waga,
– skóry owcze,
– odzież ochronna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

6.

EWALUACJA

OSIĄGNIĘĆ

UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1

Do jednostki modułowej 744[03].Z3.04 „Uszlachetnianie okrywy włosowej skór”

Test składa się z 21 zadań, z których:

−

zadania 1-15 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 14-21 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt, za złą odpowiedź lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

–

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 5 zadań z poziomu podstawowego,

–

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

–

dobry – za rozwiązanie co najmniej 16 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego,

–

bardzo dobry – za rozwiązanie co najmniej 20 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu
ponadpodstawowego.

Plan testu

Klucz odpowiedzi

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1.

Znać cel barwienia okrywy włosowej

A

P

a

2.

Znać podział barwników

B

P

b

3.

Określić metodę otrzymywania imitacji
ocelotów

B

P

c

4.

Określić rodzaj surowca do barwienia
barwnikami naturalnymi

C

P

c

5.

Podać procesy poprzedzające
barwienie barwikami anionowymi.

B

P

b

6.

Określić sposób prowadzenia procesu
polofiksowania.

B

P

a

7.

Wyjaśnić cel uplastyczniania okrywy
włosowej

A

P

a

8.

Dobrać parametry do barwienia
barwnikami zawiesinowymi.

B

P

b

9.

Określić sposób barwienia barwnikami
utlenialnymi.

A

P

...nie barwią,
...słabo,
...keratyną włosa

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

10.

Znać sposób barwienia przez barwniki
metalokompleksowe o różnych
układach.

B

P

..tkankę skórną,
…włos,
... tkankę skórną

11.

Podać własności barwników
kadziowych.

A

P

..nierozpuszczalne,
..kwasów
...zasad

12

Podać techniki prowadzenia procesu
uszlachetniania przez barwienie
barwnikami utlenialnymi

B

P

- kąpielowe,
- szczotkowe,
- natryskiwanie

13.

Podać podział barwników kwasowych

A

P

- barwiące w

środowisku słabo
kwaśnym

- barwiące w

środowisku silnie
kwaśnym

14.

Podać technikę barwienia barwnikami
kadziowymi.

C

P

- przygotowanie

zasadowego
roztworu
barwnika,

- barwienie

właściwe,

- utrwalenie

wybarwienia

15.

Określić moment prowadzenia procesu
polofiksowania.

B

P

- po barwieniu,
- przed barwieniem

16.

Znać budowę chemiczną barwnika

A

PP

a

17.

Określić własności fizyczne
barwników

A

PP

d

18.

Określić operacje poprzedzające
barwienie barwnikami kwasowo-
chromowymi

D

PP

a

19.

Podać skład barwników utlenialnych
dwuskładnikowych

B

PP

b

20.

Określić wpływ roztworu zwilżającego
na przebieg procesu polofiksowania

C

PP

...skraca,
...prasowanie,
...połysk,
...puszystość

21.

Określić kiedy konieczne jest
prowadzenie procesu polofiksowania

C

PP

...kwasowymi
...kadziowymi
...intensywne
...równomierne

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
6. Zapytaj czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wyjaśnij wszystkie wątpliwości.
7. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
8. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

9. Zbierz i sprawdź testy a wyniki wpisz do arkusza zbiorczego.
10. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

11. Ustal przyczyny niepowodzeń uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
12. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mające na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 21 pytań dotyczących przygotowania barwienia okrywy włosowej. Pytania

1-15 są z poziomu podstawowego a pytania 16-21 z poziomu ponadpodstawowego.

5. Udziel odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

- w pytaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku

pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić
odpowiedź prawidłową),

- w zdaniach do uzupełnienia wpisz brakujące wyrazy,
- w pytaniach z krótką odpowiedzią wpisz odpowiedź w wyznaczone pole,

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonania zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudności, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 90 minut.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja

−

zestaw zadań testowych

−

karta odpowiedzi

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Część I
1. Barwienie okrywy włosowej ma celu:

a) ujednolicenie barwy okrywy włosowej,
b) przygotowanie skór do garbowania,
c) przygotowanie skór futerkowych do natłuszczania,
d) przygotowanie skór do piklowania.

2. Futraminy należą do barwników:

a) kwasowych,
b) utlenialnych,
c) kwasowo-chromowych,
d) metalokompleksowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

3. Imitację ocelotów otrzymujemy przez:

a) prasowanie,
b) natryskiwanie,
c) szablonowanie
d) rozjaśnianie.

4. Do barwienia barwnikami naturalnymi wykorzystuje się skóry po:

a) garbowaniu,
b) piklowaniu,
c) umartwianiu,
d) natłuszczaniu.

5. Przed barwieniem skór barwnikami anionowymi okrywę włosową poddaje się:

a) prasowaniu,
b) czesaniu,
c) dogarbowaniu,
d) piklowaniu.

6. Polofiksowanie polega na:

a) zwilżaniu roztworem formaliny i prasowaniu,
b) natłuszczaniu okrywy włosowej,
c) płukaniu skór,
d) barwieniu.

7. Uplastycznienie okrywy włosowej ma na celu:

a) osłabieniu struktury wewnętrznej włókien keratynowych,
b) spęcznienie skór,
c) przygotowanie skór do suszenia,
d) umartwienie włosa.

8. Przy barwieniu barwnikami zawiesinowymi temperatura kąpieli wynosi:

a) 10-20

o

C,

b) 40-60

o

C,

c) 30-35

o

C,

d) 80-85

o

C.

9. Barwniki utlenialne .................................... lub barwią ........................ gdyż nie mają

zdolności wiązania się z ...............................................

10. Barwniki metalokompleksowe o układzie 1:1 barwią ........................... natomiast

o układzie 2:1 barwią ........................... i ................. .

11. Barwniki kadziowe są ................................. w wodzie i w rozcieńczonych roztworach

................ i ................... .

12. Jakimi technikami prowadzimy proces barwienia barwnikami utlenialnymi.

13. Jak dzielimy barwniki kwasowe.

14. Podaj etapy barwienia barwnikami kadziowymi.

15. Kiedy przeprowadzamy polofiksowanie?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Część II

16. Nośnikami barwy w barwnikach są grupy:

a) chromogenowe,
b) wodorotlenowe,
c) kwasowe,
d) sulfonowe.

17. Do nierozpuszczalnych w wodzie zaliczamy barwniki:

a) anionowe,
b) kationowe,
c) amfoteryczne,
d) siarkowe.

18. Barwienie barwnikami kwasowo-chromowymi przeprowadza się po:

a) zaprawianiu,
b) garbowaniu,
c) strzyżeniu,
d) natłuszczaniu.

19. Barwniki utlenialne dwuskładnikowe to:

a) pochodne kwasów,
b) stopy różnych półproduktów,
c) sole anilinowe,
d) związki metalokompleksowe.

20. Polofiksowanie okrywy włosowej roztworami formaliny z dodatkiem alkoholu .............

czas odleżenia, ułatwia ..................... , wpływa korzystnie na ................. i ....................
włosa.

21. Polofiksowanie przeprowadza się przede wszystkim po barwieniu barwnikami .................

i ..................... . Uzyskuje się wtedy bardziej .................... i ....................... wybarwienie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...................................................................................................

„Uszlachetnianie okrywy włosowej skór” 744[03].Z3.04

Zakreśl poprawną odpowiedź, wpisz brakujące części zdania lub udziel krótkiej
odpowiedzi

Numer
pytania

Odpowiedź

Punktacja

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

9.

.........................; ..............................; ........................;

10.

.........................; ..............................; ........................;

11.

.........................; ..............................; ........................;

12.

13.

14.

15.

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

....................; ......................; ..................; .....................

21.

....................; ......................; ..................; .....................

Razem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

TEST 2

Test praktyczny typu – „próba pracy” do jednostki modułowej
„Uszlachetnianie okrywy włosowej skór” 744[03].Z3.03

Treść zadania

Wykonaj operację polofiksowania skór owczych roztworem formaliny z dodatkiem

alkoholu po uprzednim uplastycznieniu. Wskaż urządzenia i maszyny na jakich wykonasz
zadanie. Dokonaj oględzin i scharakteryzuj skóry przed i po wykonaniu ćwiczenia. Dobierz
odzież ochronną obowiązującą przy wykonaniu tego zadania. Czas na wykonanie zadania
określi nauczyciel w zależności od rodzaju skór i wyposażenia technicznego zakładu.

Instrukcja dla nauczyciela

W badaniu osiągnięć ucznia w nabywaniu umiejętności praktycznych przewidzianych
w celach jednostki modułowej zaleca się zastosowanie zadania testowego typu „próba pracy”.
Zadanie jest tak dobrane aby pozwoliło sprawdzić poziom ukształtowanych umiejętności
w zakresie wiedzy teoretycznej i sprawności wykonywania czynności praktycznych.
Uczniowi należy stworzyć możliwość inwencji w zaplanowaniu poszczególnych etapów
wykonywania zadania: zorganizowania stanowiska pracy, doboru odpowiednich maszyn lub
urządzeń produkcyjnych, wykonanie podstawowych ustawień i regulacji maszyn oraz
wykazania się umiejętnością wykonania obróbki skór. Jest to jednocześnie możliwość
samodzielnego sprawdzenia przez ucznia poziomu nabytych umiejętności i dokonania analizy
podjętych działań praktycznych. Zadaniem nauczyciela jest stworzenie warunków
umożliwiających uczniowi wykonanie zadania zgodnie z zasadami technologicznymi
i w określonym czasie.

Uczeń powinien mieć udostępnione:

−

stanowisko pracy z maszynami i urządzeniami produkcyjnymi do operacji

uplastyczniania i polofiksowania,

−

skóry owcze wyprawione,

−

instrukcję obsługi maszyn i instrukcję technologiczną.

Nauczyciel powinien:

−

zadbać o przygotowanie odpowiedniego stanowiska produkcyjnego w warsztatach

szkolnych lub zakładzie produkcyjnym,

−

zabezpieczyć różne rodzaje skór owczych w półfabrykacie do operacji polofiksowania,

−

przypomnieć uczniom zasady bezpieczeństwa i higieny pracy i nakazać bezwzględne

ich przestrzeganie,

−

skontrolować użycie właściwego ubioru ochronnego,

−

przydzielić uczniom odpowiednie skóry do procesu polofiksowania,

−

określić czas na wykonanie zadania w zależności od rodzaju skór i użytych maszyn,

−

na bieżąco nadzorować pracę uczniów,

−

dokonać oceny wykonanej pracy.

Instrukcja dla ucznia

Uczeń powinien wykonać następujące czynności:

−

dobrać i założyć odzież ochronną,

−

obejrzeć i scharakteryzować przydzielone do obróbki skóry,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

−

wskazać urządzenia

na

których

można

dokonać

operacji

uplastycznienia

i polofiksowania,

−

przygotować stanowisko pracy pod względem: bezpieczeństwa i higieny pracy,

uporządkowania i łatwego dostępu do obrabianych skór, wyposażenia w potrzebne
urządzenia pomocnicze,

−

dobrać odczynniki chemiczne i sporządzić roztwory nawilżające,

−

dokonać zwilżenia przed uplastycznieniem,

−

uruchomić maszynę i wykonać prasowanie,

−

dokonać operacji polofiksowania,

−

obejrzeć i scharakteryzować skóry po wykonaniu zadania – dokonać oceny wykonanej

obróbki.

Umiejętności podlegające ocenie

Lp.

Czynność wykonywana przez ucznia

Punkty

do

uzyskania

Punkty

przyznane

1. Dobranie odzieży ochronnej

5

2. Sposób oględzin i charakterystyka półfabrykatu

10

3. Zaplanowanie kolejnych czynności

10

4. Dobranie maszyny lub urządzenia do wykonania zadania

10

5. Przygotowanie stanowiska pracy:

−

czystość i porządek miejsca pracy,

−

zabezpieczenie pod względem BHP,

−

przygotowanie potrzebnych urządzeń i narzędzi

pomocniczych

10

6. Wykonywanie zadania:

−

nawilżenie – sposób i dokładność przeprowadzenia,

−

prasowanie – sposób i dokładność przeprowadzenia,

−

włączenie prasowaczki i ustawienie temperatury

prasowania,

−

wyłączenie maszyny

40

7. Wykonanie oględzin i ocena wykonania pracy

5

8. Ułożenie skór po wykonaniu pracy

5

9. Zaprezentowanie wykonania zadania

5

Razem

100

Normy wymagań na poszczególne oceny szkolne:

Ocena

Liczba uzyskanych punktów

dopuszczający

70

dostateczny

85

dobry

90

bardzo dobry

100

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

7.

LITERATURA

1. Bieńkiewicz K.: Fizykochemia wyprawy skór. WNT, Warszawa 1977
2. Duda I.: Skóry surowe futrzarskie. WNT, Warszawa 1992
3. Instrukcje obsługi i konserwacji maszyn i urządzeń.
4. Kopański R.: Zarys futrzarstwa, PWRiS, 1965
5. Lasek W., Persz T.: Technologia wyprawy skór. Cz. II. Wykończanie. WSiP, Warszawa

1985

6. Lasek W.: Kolagen – chemia i wykorzystanie. WNT, Warszawa 1978
7. Maleńczak J., Čujan Z.:Maszyny i urządzenia garbarskie. Skrypt WSI, Radom 1981
8. Michalec T.: Technologia garbarstwa i futrzarstwa – ćwiczenia laboratoryjne. WSI,

Radom skrypt nr 7, 1996

9. Persz T.: Materiałoznawstwo dla zasadniczych szkół skórzanych. WSiP, Warszawa 1997
10. Praca zbiorowa: Kuśnierstwo. WNT, Warszawa 1971
11. Praca zbiorowa: Vademecum garbarza, ITeE Radom 1996
12. Rodziewicz O., Śmiechowski K.: Technologia garbarstwa dla projektantów obuwia

i odzieży. Politechnika Radomska, Radom 2001

13. Sadowski T.: Materiałoznawstwo dla kuśnierzy. WSLiP 1988
14. Woźniakiewicz W.: Materiałoznawstwo futrzarskie. WSLiP 1965
15. Woźniakiewicz W.: Technologia futrzarstwa. WPLiS 1956