Haslo "Memento mori" w literaturze sredniowiecza
Teocentryzm byl jedna z charakterystycznych cech okresu sredniowiecza. Byl to poglad filozoficzny, który w centrum zainteresowania stawial Boga, jako stwórce swiata, uznawano wyzszosc dóbr duchowych nad materialnymi, w filozofii natomiast dominowala mysl o zyciu posmiertnym.Obraz przemijalnosci, kruchosci urody, brzydoty starosci przypomina nam sredniowieczne "Memento mori" (pamietaj o smierci) i taniec smierci. Haslo "Memento mori" jest uwidocznione w literaturze hagiograficznej, czyli w zywotopisarstwie swietych. Doskonalym przykladem jest utwór "Legenda o swietym Aleksym". Jest utworem ropagujacym skrajna asceze. Ascetami okresla sie ludzi, którzy dobrowolnie decyduja sie na umartwianie, odrzucanie wszelkich przyjemnosci swiata, zycie w skrajnej nedzy i cierpieniu. Celem takiej postawy bylo, oprócz doskonalenia w sobie cnoty i poboznosci, uzyskanie zbawienia i osiagniecie swietosci juz na ziemi. Acseci wierzyli, ze po smierci czeka ich szczescie wieczne. Aleksy jest przykladem typowego idealnego czlowieka sredniowiecza odrzucajacego swiat materii dla Boga i wicznego szczescia w niebie.Innym przykladem jest utwór "Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Smiercia". Autor zwraca sie do czytelników - szczególnie tych, którzy nie zwracaja uwagi na to, ze sami tez kiedys umra - z przestroga, ze smierc dosiegnie kazdego. Utworze nawiazuje do charakterystycznego motywu sredniowiecza - Dance macabre czyli taniec smierci. Smierc zaprasza do tanca wszystkich, od krolów po kmiotków, zrównuje stany, nasmiewa sie z ziemskich wartosci. Celem jest przestroga, iz zycie ziemskie i wszelkie ziemskie dobra sa dla czlowieka marnoscia nie warta zabiegów i staran, natomiast zycie wieczne jest prawdziwa wartoscia, do której warto dazyc."Kazania Swietokrzyskie", w szczególnosci "Kazanie drugie: na dzien sw. Katarzyny" takze nawiazuje do "Memento mori". Bóg ukazuje sie grzesznicy i nakazuje jej zyc w cnocie, gdyz zycie ziemskie przemija, natomiast liczy sie zycie wieczne."Wielki Testament" jest poematem Francois'a Villona. Jest to spowiedz grzesznika, próba nawrócenia. Podmiot liryczny zaluje swej rozwiezlej mlodosci, uswiadamia sobie nieuchronnosc smierci, zycie wieczne. Zaluje jednak, ze tak pózno to zrozumial. Utrór wienczy najslynniejszy chyba cytat z Villona "ach gdzie sa niedgysiejsze sniegi" - slowa ilustrujace ludzka tesknote za przeszloscia.Do utworów wiazanych z haslem "Memento mori" musimy zaliczyc takze "Boska Komedie" Dante Alighieri. "Boska Komedia" jest przypowiescia o sensie istnienia czlowieka na ziemi. Celem zycia ludzkiego jest Bóg i osiagniecie zbawienia. Zbawienie mozna osiagnac poprzez podporzadkowanie calego zycia Bogu, dazeniu do doskonalosci, do zbawienia. Przeslanie "Boskiej Komedii" jest w tym wymiarze zrozumiale: zycie kazdogo czlowieka jwst nieustanna wedrówka, której celem jest Bóg i zycie wieczne.