Psychologia-osobowość człowieka, wszystko co jest charakterystyczne dla jego działania.

Celem psychologii jest opisywanie tego co się dzieje w sposób obiektywny, wyjaśnienie tego co się dzieje, wyjaśnienie przyczyn; ten opis i wyjaśnienie musi zmierzać do jakiegoś celu: możliwość przewidzenia naukowego - co się stanie, jak się zachowamy (na podstawie podobnych zachowań z przeszłości), jakie będą konsekwencje; kierowanie daną sytuacją próba pokierowania aby uniknąć jakichś zachowań - próba polepszenia jakości życia: stymulacja intelektualna, system nagród; polepszenie sposobu funkcjonowania.

Psychologia:

1. nauka o doświadczeniu jednostki

2. bada zachowanie człowieka i zwierząt

3. nauka o czynnościach człowieka, człowiek jako podmiot (Tomaszewski)

Psychologia dzieli się na:

1. psychologię teoretyczną: prawa procesów logicznych, myślenia

2. psychologię stosowaną: rozwiązywanie konkretnych problemów

Zadania: doskonalenie stosunków między człowiekiem a światem, ukazywanie możliwości człowieka oraz jego ograniczeń; opisywanie zaburzeń osobowości oraz metod ich leczenia.

Psychologia społeczna łączy psychologię teoretyczną i stosowaną - bada jak zachowania przekładają się na grupę, jakie są wewnętrzne przyczyny zachowań.

Psychologia społeczna to naukowe badanie sposobu, w jaki myślimy, odczuwamy i zachowujemy się pod wpływem rzeczywistej bądź wyobrażonej obecności innych; koncentruje się na tym, co powoduje, że nawet inteligentne i silne jednostki popełniają poważne błędy, stając w obliczu sprzecznych rad w odniesieniu do decyzji o wielkiej wadze.

Psychologia osobowości bada właściwości, które powodują, że jednostki są unikatowe i różnią się od siebie.

Socjologia: dostarcza ogólnych praw i teorii dotyczących społeczeństw, a nie jednostek

• Bada społeczne zachowania się człowieka, instytucji, grup społecznych oraz zachodzących w niech interakcje

• Celem socjologii jest usystematyzowanie i ściślejsze określanie owych codziennych społecznych doświadczeń przez poszerzenie naszego indywidualnego poglądu społecznego świata; istotne jest tu wyjście poza jednostkowe doświadczenie

• Bada ograniczenia społeczne i elementy składowe społeczeństwa, bada symbole kulturowe, które ludzie tworzą i wykorzystują do kontroli społecznej i organizowania społeczeństwa.

• Odkrywa i bada społeczne kultury, które porządkują życie społeczne; bada również wszystkie procesy i ruchy naruszające społeczny porządek.

Socjologia to również nauka o:

• Zbiorowościach

• Interakcjach

• Stosunkach społecznych

• Działaniach społecznych

• Życiu społecznym

• Zjawiskach społeczno-kulturalnych

Behawioryzm: szkoła psychologiczna, która utrzymuje, iż aby zrozumieć ludzkie zachowanie, wystarczy jedynie rozważyć nagradzające właściwości środowiska - to znaczy to, w jaki sposób pozytywnie i negatywnie wydarzenia w otoczeniu są związane ze specyficznymi zachowaniami.

behawioryzm nie negował życia wewnętrznego, twierdził, że nie ma ono wpływu na nasze zachowanie

Behawioryzm kierunek w psychologii XX w. Polega na odrzuceniu pojęcia świadomości oraz introspekcji jako metody subiektywnej i na badaniu wyłącznie bodźców bądź ich układu (sytuacji) i reakcji fizjologicznych im odpowiadających, czyli na analizie obiektywnego zachowania się człowieka lub zwierzęcia.

Zachowanie człowieka jest, zdaniem behawiorystów, zespołem reakcji ruchowych i zmian fizjologicznych bedących odpowiedzią organizmu na określone bodźce nie tylko w przypadku prostych odruchów, ale również dla bardziej złożonych problemów (rozwiązywanie zadań intelektualnych, konflikty motywacyjne, myślenie itp.).Czyli otoczenia ma wpływ na nasze zachowanie. Zadaniem psychologii ma więc być badanie związków między bodźcami i reakcjami (formuła S-R, czyli stimulus-reaction) oraz wywieranie wpływu na zachowanie się ludzi. B. zakładał, że zachowanie się, rozwój i osobowość człowieka są efektem zewnętrznych bodźców działających na jednostkę. Zmiany zachowania się człowieka stanowią wynik uczenia się nowych reakcji (nie mają znaczenia instynkty ani cechy wrodzone, dlatego b. nazywano teorią uczenia się).

Behawioryzm - 1913 rok - podstawa: związek, cos się dzieje w środowisku, bodźce i reakcja na bodziec [albo jesteśmy aktywni, albo bierni]; proces badawczy nastawiony na to co się dzieje na zewnątrz i wewnątrz, czyli bodziec-reakcja

Zachowania reaktywne są wywoływane przez określony bodziec, są automatyczne i niewyuczone, wywołując mimowolne reakcje organizm zmienia coś w sobie a nie w otoczeniu; pawłowowskie reakcje bezwarunkowe: wydzielanie śliny na pobawienie się pokarmu w jamie ustnej, cofanie ręki przy zetknięciu z gorącym przedmiotem itp.

Bodziec bezwarunkowy - normalnie wywołujący daną reakcję, nie uczymy się go. (jedzenie) to bodziec biologicznie ważny, na który nie można nie zareagować. Jeśli nie zareagujemy, stanie się coś niekorzystnego dla organizmu.

Reakcja bezwarunkowa - normalnie występująca po bodźcu bezwarunkowym

Bodziec warunkowy - jest biologicznie obojętny tzn., że nie musimy na niego reagować. Bodziec ten nabiera cech bodźca biologicznie ważnego, jest z nim kojarzony i wtedy występuje odruch.

Odruch warunkowy (termin i badania I.P. Pawłowa) odruch wtórny w stosunku do odruchów wrodzonych (bezwarunkowych), bezwiednie wyuczony, czyli świadomy np. z czasem już na sam widok pożywienia wydziela się ślina i soki trawienne (badania I.P. Pawłowa na psach). To samo może występować na dźwięk dzwonka, jeżeli wcześniej dźwięk ten poprzedzał podanie pokarmu.

Odruch bezwarunkowy - Odruch bezwarunkowy (wrodzony) jest to bezpośrednia reakcja na podnietę, np. wydzielanie

enzymów trawiennych w czasie jedzenia. Odruch ten jest podstawowy dla utrzymania życia.

Nawyk - pojęcie nawyk rozumiane jest bardzo szeroko, nie tylko jako reakcja motoryczna, czy zmiany fizjologiczne ale i sposób myślenia, czy przeżywania danej sytuacji. Np. nawyk reagowania lękiem może przerodzić się na objawy fizjologiczne - napięcie mięśniowe, zaburz. wegetatywne, bóle głowy, może wywoływać amnezję, zawężenie pola widzenia, rozumowania. Nawyk to reakcja nabyta w procesie uczenia się, powtarzana tak samo w podobnych sytuacjach. Nawyk z czasem sam się wzmacnia.

10.Określić źródło zaburzeń zachowania w podejściu behawioralnym

Abstrahuje się od źródła i historii objawów. Terapeuta tutaj stawia sobie za cel nie tyle zrozumienie problemów pacjenta, co przekształcenie jego zachowań. Koncentruje się na procesie uczenia się, a nie na tym, co zostało wyuczone.

Tu zaburzenia są sposobami zachowań, jakimi pacjent nauczył się walczyć ze stresem i z trudnościami życiowymi, na jakie napotkał w kontaktach z otoczeniem. Zaburzenia zachowania są nabyte według tych samych zasad co zachowania normalne. Stąd zasady uczenia się przez pacjenta mogą być wskazówkami w psychoterapii.

W psychoterapii symptomy psychopatologiczne traktowane są jako nieprzystosowawcze odruchy warunkowe. Są one oznaką, skutkiem złego uczenia się. Na kształt objawów chorobowych pacjenta mają wpływ właściwości jego autonomicznego układu nerwowego (różnice indywidualne) oraz czynniki sytuacyjne. Bezpośrednia modyfikacja symptomów chorobowych dokonuje się w procesie oduczania reakcji niepożądanych i uczenia zachowań prawidłowych. Modyfikacja zachowań oparta jest na zasadach warunkowania klasycznego, warunkowania sprawczego (instrumentalnego-coś za coś) oraz modelowania (procesu symbolicznego uczenia się).

FAZY ROZWOJU WG. ERIKSONA

1. Ufność w przeciwieństwie do nieufności 1 rok życia dziecko potrzebuje spójnej i trwałej troski aby mogło wykształcić w sobie poczucie bezpieczeństwa

Kryzysy:

1. Narodziny - w skutek przerwania więzi z matką (z jej ciałem - przecięcie pępowiny) dziecko musi przezwyciężyć kryzys obecności świata. W toku karmienia dziecka wchłania świat. Nabiera ufności do świata kiedy matka je głaszcze, przytula, kołysze - daje to poczucie bezpieczeństwa. Świat wchłaniany jest całym ciałem bo wrażenia dotykowe są bardzo ważne. Ważną rolą odgrywa miękkość kontaktów. Dziecko poznaje matkę przez zapach. Dziecko zaczyna mieć poczucie ciągłości i stabilności.

Wskaźnikiem poczucia ufności u dziecka jest głębokość snu, oraz ciągłe przyjmowanie pokarmu. Dziecko ufna pozwala oddalić się matce, bawi się itp.

- ząbkowanie ok. 6-m.-ca

w tym okresie może pojawić się lęk 8-go m-ca.

Erikson zwraca uwagę , że matka decydująca się na dziecko musi mieć świadomość tego czynu, nie może być to osoba nieodpowiedzialna.

Tu kształtują się relacje między braniem i oddawaniem. Bardzo ważna jest stabilność jednolitej opieki nad dzieckiem

Pomyślne rozwiązanie konfliktu - zaufanie do świata i nadzieja na przyszłość

Niepomyślne rozwiązanie konfliktu - podejrzliwość, brak poczucia bezpieczeństwa, obawa o przyszłość

2. Autonomia w przeciwieństwie do wstydu i zwątpienia 2-3 rok życia

Dziecko poszukuje dróg uniezależnienia się rodziców. Metody wychowawcze stosowane przez rodziców nie powinny być zbyt sztywne i surowe.

Odpowiada fazie analnej, dziecko uczy się fizjologicznych, okres treningu czystości. Trening czystości zależy od kultury i społeczności w jakiej się dziecko wychowuje. Rygory i kary mogą doprowadzić do zaburzeń neurotycznych, poczucia braku autonomii.

Pomyślne rozwiązanie konfliktu - poczucie autonomii i własnej wartości, sprzyjają temu tolerancyjni opiekunowie

Niepomyślne rozwiązanie konfliktu - uczucie wstydu i zwątpienie we własne zdolności kierowania sobą, dziecko będzie zaborcze, egoistyczne, dążące do posiadania

3. Inicjatywa w przeciwieństwie do poczucia winy 4-5 rok życia

Dziecko poznaje swoje otoczenie i planuje swoje działanie w nim. Jest aktywne w działaniu, w mowie i wyobraźni. Pojawiają się zabawy a tu tendencja do zabaw chłopców i dziewczynek. Dziecko identyfikuje się z rodzicami - podstawy socjalizacji. Ciekawość seksualna dziecka powinna być traktowana przez rodziców ze zrozumieniem. Głębokie frustracje i poczucie winy mogą owocować w histeriach. Wg Eriksona wiele dzieci rozpoczyna szkołę nierozwiązawszy tego konfliktu.

Pomyślne rozwiązanie konfliktu - zdolność do inicjowania i czerpania przyjemności z ich realizacji

Niepomyślne rozwiązanie konfliktu - obawa przed karą i poczucie winy za przeżywanie określonych uczuć

4. Przedsiębiorczość w przeciwieństwie do poczucia niższości 6-11 rok życia

Dziecko opanowuje wiedzę i umiejętności właściwe jego kulturze. Tu pojawia się potrzeba by robić coś na serio, wiąże się to z nauką w szkole, gdzie uczy się pisać i czytać prawdziwe litery. Dziecko dąży do pozytywnej oceny swoich działań, zła ocena zniechęca zaczyna kształtować poczucie niższości. Ważną rolę odgrywa nauczyciel i koledzy. Jest fazą najważniejszą w procesie socjalizacji bo kształtuje stosunek do pracy. Dobry nauczyciel powinien doceniać pracą dziecka, wykorzystywać jego potencjał, dawać możliwości zainteresowania. Każda lekcja powinna kończyć się sukcesem. Wzorce satysfakcji stają się prototypem przyszłej pracy. Szkoła i nauczyciele powinni przyzwyczajać dziecko do produktywnej aktywności przy jednoczesnym poczuciu satysfakcji.

Pomyślne rozwiązanie konfliktu - poczucie kompetencji i sukcesu. Wiara we własną zdolność realizacji celów i osiągania różnych rzeczy

Niepomyślne rozwiązanie konfliktu - nieakceptujące reakcje ze strony innych mogą przyczynić się do powstania uczuć niedostosowania i niższości.

5. Tożsamość w przeciwieństwie do rozproszenia ról dorastanie 12-18 r. ż.

Młody człowiek poszukuje spójności tożsamości osobowej i zawodowej. Na skutek przemian biologicznych, ulegają zachwianiu mechanizmy wew. jednostki. Aby się one ustabilizowały konieczne jest ukształtowanie w jednostce poczucia tożsamości w zakresie pełnienia ról społecznych. Efektem tych przemian jest przekonanie, że nosi (dziecko) pewien zbiór tylko swoich cech. Jądrem poczucia tożsamości jest poczucie wew. równowagi między ja wew. a zew. - publiczne oraz poczucie niezależności od sytuacji. Wiąże się to z poczuciem autonomii - samodzielne określenie sobie celów, dokonywanie wyborów, racjonalną oceną autorytetów i umiejętnością podejmowania ról przywódczych oraz podporządkowywania się przywódcą. Patologią są dyfuzje - rozszczepienie tożsamości co może spowodować przyjęcie tożsamości negatywnej - narkomania, satanizm, alkoholizm.

Pomyślne rozwiązanie konfliktu - ujmowanie siebie w kategoriach spójnej i zintegrowanej osobowości z ukształtowanym poczuciem tożsamości.

Niepomyślne rozwiązanie konfliktu - zagubienie w kwestii własnej tożsamości

6. Intymność w przeciwieństwie do izolacji - samotności wczesna dorosłość 20-30/35 r. ż.

Człowiek poszukuje bliskich i trwałych związków i innymi ludźmi, szczególnie partnerem odmiennej płci. Dochodzi do bliskich intymnych kontaktów z osobami (seksualne, przyjacielskie). Zdolność do jednoczesnego zachowania własnej tożsamości jak i tożsamości partnera

Pomyślne rozwiązanie konfliktu - umiejętność przeżywania miłości i oddania w stosunku do innych

Niepomyślne rozwiązanie konfliktu - lęk przed utratą własnej tożsamości (skutek bycia samotnym, pozbawienia treści związków z innymi.

7. Produktywność w przeciwieństwie do stagnacji średnia dorosłość 36/40-64r. ż.

Jednostka poszukuje adekwatnych dla siebie form produktywności i twórczości, jak również własnego wkładu do społeczeństwa jako całości.

Podstawowy wymiar to dążenie do przedłużenia gatunku, wychowanie dzieci, nie tylko swoich ale i obcych w szkole, żłobkach, przedszkolu, przez muzea, encyklopedie. Kryzys tej fazy może spowodować złe relacji w małżeństwie, traktowanie małżonka jako dziecka - taki konflikt prowadzi do stagnacji.

Pomyślne rozwiązanie konfliktu - zdolność do opieki i troski o innych w szerokim tych słów znaczeniu

Niepomyślne rozwiązanie konfliktu - brak rozwoju, nuda i nadmierna troska o siebie samego

8. Integracja w przeciwieństwie do rozpaczy późna dorosłość 65 +

Jednostka dokonuje bilansu i oceny swoich osiągnięć w życiu. Zadanie: zdobycie uznania dla swych osiągnięć, uzasadnienie sukcesu życiowego zaakcentowania własnych osiągnięć.

Pomyślne rozwiązanie konfliktu - poczucie satysfakcji z własnego życia i dokonań, pogodzenie się ze śmiercią

Niepomyślne rozwiązanie konfliktu - żal z powodu błędów życiowych i straconych szans, lęk przed śmiercią

Fazy te stanowią model życia.

MOTYWACJA

Procesy motywacyjne są podstawą każdej działalności człowieka. Motywacja steruje czynnościami w taki sposób, aby został osiągnięty określony cel. W ramach zarządzania zasobami ludzkimi motywowanie to ważny element kierowania, dzięki któremu nadzorowana jest efektywność pracy i pobudzanie pracowników do zwiększania produktywności i osiągania postawionych celów, lepszej jakości pracy.

Motywowanie postrzegane jest jako jeden z kluczowych czynników decydujących

powodzeniu działań.

Do wszystkich form zachowań, dzięki którym jednostka lub grupa usiłuje osiągnąć swój cel stosuje się pojęcie zachowania motywacyjnego. Jest to takie zachowanie, które jest trwale skierowane ku jakiemuś celowi i pochodzi z pewnego podtrzymującego takie jak dążenie stanu organizmu.

Sterowanie pozytywne - wzmocnienia

Zachowanie jest zawsze narzędziem czy instrumentem do osiągnięcia pewnych skutków czy konsekwencji (przykład szczura uczącego się naciskania dźwigni w celu otrzymania pokarmu). W takim ujęciu zachowanie można nazwać sprawczym. Konsekwencje takiego zachowania, które są ważne dla człowieka, które sterują jego działaniem, nazywamy wzmocnieniem.

Wzmocnienia są różnorodne. Szczególne znaczenie ma jednak wyróżnienie wzmocnień pozytywnych i negatywnych. Do pierwszych z nich należą te, które są pożądane i korzystne (pokarm, wynagrodzenie, uznanie społeczne, awans, podziw a nawet miłość demonstrowana przez partnera). Bardzo często wzmocnienia te nazywane są nagrodami. Z kolei wzmocnienia negatywne to bodźce awersyjne, takie jak zagrożenie, przymus, dezaprobata grupy, degradacja zawodowa, porażka czy biurokratyzm. Są to po prostu szeroko rozumiane kary. Najprościej można to ująć mówiąc, że rzeczy dobre dla człowieka są wzmocnieniami pozytywnymi, a rzeczy złe - negatywnymi.

Z koncepcji behawiorystycznej wynika, że główną rolę w sterowaniu zachowaniem odgrywają wzmocnienia pozytywne. Aby skutecznie sterować zachowaniem należy sobie najpierw odpowiedzieć jaki wzmocnienia są odpowiednie w danych okolicznościach, jakie nagrody wpłyną na to, że uczniowie będą lepiej rozwiązywać zadania a politycy zaczną troszczyć się o interes narodowy? Dobór odpowiednich wzmocnień pozytywnych jest jednak bardzo trudny. Okazuje się bowiem, że ten sam bodziec zewnętrzny może być wysoką nagrodą dla jednych a surową karą dla innych. Dobór właściwych wzmocnień jest jedynie pierwszym krokiem manipulacji zachowaniem instrumentalnym. Duże znaczenie posiada również procedura stosowania nagród (system reguł, które decydują o tym, jak często, kiedy i za jakie zachowanie badacz wzmacnia reakcje człowieka)

• Procedura stałych odstępów czasowych - zachowanie jest regularnie nagradzane po upływie określonego czasu. Procedura ta wywołuje jednak ujemne skutki. Skoro nie ma wyraźnej zależności pomiędzy osiągnięciami a wielkością wzmocnienia materialnego i moralnego ludzie często działają na zwolnionych obrotach, często pracują nierytmicznie; zwalniają tempo pracy po otrzymaniu wypłaty (nagrody) a jednocześnie zwiększają wysiłek tuz przed jej otrzymaniem

• procedura stałych proporcji - człowiek otrzymuje wzmocnienia po wykonaniu określonej pracy. W tej sytuacji człowiek otrzymuje wzmocnienie regularnie po każdej n-tej reakcji. Procedura ta pobudza aktywność i zwiększa tempo działania. Jego skuteczność w dużym stopniu zależy od tego czy umiemy prawidłowo określić, po ilu reakcjach człowieka należy podać wzmocnienie.

• procedura zmiennych odstępów czasowych - wzmocnienia są nieregularne. Czas upływający pomiędzy reakcją a nagrodą zmienia się losowo. Procedura ta nie pozwala na przewidywanie momentu otrzymania wzmocnienia

• procedura zmiennych proporcji - w tym przypadku zmienia się liczba reakcji, po których następuje wzmocnienie (w grze losowej przeciętnie co 10 los wygrywa jednak gracz może wygrać już za pierwszym razem albo dopiero za 100). Rozkład o zmiennych proporcjach jest najbardziej efektywny, gdyż ludzie pracują na wytężonych obrotach i żyją jakby „w nadziei” że wcześniej czy później zostaną nagrodzeni

 

Nawet najbardziej wyrafinowane procedury wzmacniania nie dadzą wyników, gdy człowiek nie nauczy się uprzednio określonych wzorów zachowań instrumentalnych.

W procesie sterowania ważną role odgrywają metody konstruowania reakcji człowieka.

• Metoda kolejnych przybliżeń - w początkowym etapie uczenia się nauczyciel czy psychoterapeuta nagradzają zachowania, które są wprawdzie bardzo odległe od pożądanych ale które zostały już opanowane przez człowieka. Stopniowo kryteria wzmacniania stają się coraz bardziej surowe. W kolejnych etapach nauczyciel czy psychoterapeuta zaczynają nagradzać jedynie bardziej złożone reakcje, które są zbliżone do reakcji pożądanych.

Zasady sterowania pozytywnego są zbyt rzadko przestrzegane co prowadzi do fatalnych konsekwencji, które nazwać można błędami sterowania. Najpowszechniejszy z nich to:

• Opóźnienie wzmocnienia - odroczenie nagrody zmniejsza jej znaczenie i obniża poziom ludzkiego wysiłku. Wzmocnienie powinno być bezpośrednie (dla ucznia dobra ocena jeśli otrzymuje ją kilka lub kilkanaście dni po wykonaniu zadania traci na znaczeniu, podobnie zbyt późne wyrażenie uznania lub podziwu albo odroczenie wynagrodzenia za pracę nie wpływa pozytywnie na dalszą aktywność człowieka).

  

Sterowanie negatywne - mit kary

 Inaczej to sterowanie punitywne lub awersyjne. Sterowanie to polega na stosowaniu wzmocnień ujemnych (deprywacja pokarmowa, kary pieniężne, przymus, represje, złe stopnie, odrzucenie przez grupę społeczną, przesunięcie na niższe stanowisko itp.). Tego rodzaju bodźce nazywane są karami. Zostały ono celowo wprowadzone przez ludzi w celu wyeliminowania zachowań dewiacyjnych i aspołecznych.

O ile nagrody są rzadkim środkiem sterowania, o tyle kary stanowią często główne narzędzie zmiany zachowania. Behawioryści wykazali, iż skuteczność sterowania negatywnego jest znacznie mniej skuteczna niż efektywność sterowania pozytywnego. Wzmocnienie negatywne, czyli szeroko rozumiana kara, z reguły nie eliminuje zachowań aspołecznych tylko je tłumi i zahamowuje na pewien okres (pozbawienie wolności za napad nie zawsze spowoduje, że przestępca nie powróci do przestępstwa). Człowiek ukarany za przewinienie przestaje zachowywać się aspołecznie ale tylko w okresie, w którym istnieje zagrożenie otrzymania ponownego wzmocnienia negatywnego. Gdy zagrożenie to mija, zaczyna znów reagować w sposób niepożądany. Często się zdarza tak, iż ludzie chcąc uniknąć następnych wzmocnień negatywnych planują bardziej wysublimowane i skomplikowane reakcje, które zmniejszą ryzyko otrzymania wzmocnienia negatywnego.

Kara może w pełni spełniać swoje zadania wtedy i tylko wtedy jeśli zostanie włączona w całościowy program modyfikacji zachowania. Nie wystarczy karać ale należy wskazywać ludziom nowe drogi osiągania wzmocnień pozytywnych.

Jednym ze zjawisk wywołanym przez wzmocnienia negatywne jest

• Generalizacja hamowania, która polega na tym, iż kara tłumi nie tylko reakcje niepożądane ale także wiele zachowań o dużej doniosłości społecznej. Aby temu zapobiec należy karać reakcje aspołeczne i jednocześnie nagradzać reakcje pożądane

• zaburzenia emocjonalne, które są reakcją na silne i nieadekwatne kary powodujące reakcje lękowe i unikania, gniew i agresję

• unikanie źródła karania, co może powodować unikanie miejsc i źródeł z których najczęściej otrzymywane są wzmocnienia negatywne (uczniowie często karani w szkole będą jej unikać

• dostarczanie negatywnych wzorców zachowania, podczas procesu karania zachodzi także proces uczenia się (dziecko karane za złe zachowanie będzie się uczyło jak samemu wymierzać karę)

  

Jedną z ważnych procedur sterowania negatywnego jest procedura polegająca nie tyle na stosowaniu kar co na pozbawianiu nagród. Odbieranie przywilejów i możliwości korzystania z praw pełni w tej procedurze rolę bodźca negatywnego. Specyficzne jest to, iż jeśli w poprzednich procedurach ludzie unikali źródła karania o tyle w tej procedurze skupiają się na źródła, które pozbawiają nagrody.

Podstawowe wymiary osobowości wg koncepcji H. Eysencka to:

extrawersja - introwersja

neurotyzm - stabilność emocjonalna

psychotyzm - zdrowie psychiczne.

Według RTO osobowość to:

System biospołeczny, w którym centralną role odgrywają struktury i mechanizmy nabyte w toku życia i doświadczenia osobniczego. Centrum osobowości tworzy struktura JA.

W jej skład wchodzi nasza inteligencja wraz z posiadanymi przez nas pojęciami i przekonaniami oraz nasze uczucia, potrzeby, wartości i postawy. To wszystko jest dość trudne do zdefiniowania, bo osobowość to nie suma tych składników, ale ich wypadkowa (wiemy [ ;-) ] z matematyki, co to oznacza...). To, co nas tu interesuje, to fakt, że osobowość jest dynamiczna - zmienia się w ciągu życia człowieka. To dlatego tak bardzo różnisz się od siebie sprzed pięciu, piętnastu, czy ...dziestu lat.

Osobowość autorytarna - tacy osobnicy cechują się wrogością, agresją wobec innych, sztywne zachowanie, surowość, nietolerancyjność.

NOTATKI: socjalizacja pierwotna, wtórna, osobowość

---