MAKROEKONOMIA

WYKŁAD 13.06.2010

Polityka pieniężno-kredytowa

Funkcje Banku Centralnego

Określenie stopy rezerw obowiązkowych - polega na określeniu przez Bank Centralny stopy rezerw obowiązkowych tj. ustaleniu minimalnego stosunku rezerw w gotówce w kasie danego banku komercyjnego i rezerw tego banku zdeponowanych w Banku Centralnym do ogólnej sumy wkładów zgromadzonych w tym banku komercyjnym.

Wprowadzenie rezerw obowiązkowych jest podyktowane 2 powodami :

1/ Chodzi o zapewnienie wypłacalności banków komercyjnych i utrzymanie ich płynności.

2/ Kontrolowanie przez BC zdolności kreowania (tworzenia) pieniądza bankowego (kredytu) przez banki komercyjne.

Rezerwa obowiązkowa - ze względu na to, że z reguły jest nieoprocentowana - jest faktycznie formą podatku, który Bankowi Centralnemu muszą płacić banki komercyjne.

W przypadku nie odprowadzenia rezerwy obowiązkowej banki komercyjne muszą płacić karne odsetki.

Na egz.!

Podwyższenie stopy rezerw obowiązkowych wywołuje następujące efekty :

- ogranicza możliwości ekspansji kredytowej banków

- obniża potencjalne zyski banków komercyjnych (ze względu na obniżenie rozmiarów kredytów)

- mobilizuje banku komercyjne do ściągania wierzytelności od dłużników

- zachęca banki komercyjne do sprzedaży papierów wartościowych (weksle, akcje, obligacje) w celu uzupełnienia rezerw obowiązkowych w gotówce.

! Podwyższenie stopy rezerw obowiązkowych ma też swój wymiar makroekonomiczny, powoduje zmniejszenie się ilości pieniądza w obiegu.

To powoduje zmniejszenie dopływu pieniądza do przedsiębiorstw i gospodarstw domowych co skutkuje ograniczeniem wydatków inwestycyjnych i konsumpcyjnych . Prowadzi to do spadku aktywności gospodarczej. I odwrotnie.

! Zmniejszenie stopy rezerw obowiązkowych przez BC stwarza możliwość przeznaczenia większych kwot na kredyty przez banki komercyjne. Wzrasta ilość pieniądza w obiegu.

Rosną dochody i popyt przedsiębiorstw oraz gospodarstw domowych.

! Wszystko to prowadzi do wzrostu aktywności gospodarczej.

Zmiany stopy redyskontowej

! Stopa redyskontowa - jest stopą procentową pobieraną przez BC od pożyczek udzielanych bankom komercyjnym.

Operacje otwartego rynku

! Operacje otwartego rynku polegają na sprzedaży lub zakupie papierów wartościowych prze BC na otwartym rynku giełdowym.

Sprzedając lub kupując papierów wartościowych na otwartym rynku giełdowym BC bezpośrednio wpływa na podaż pieniądza w gospodarce.

! Sprzedaż papierów wartościowych przez BC prowadzi do zmniejszenia ilości pieniądza w obiegu.

! Skupując papiery wartościowy BC zwiększa podaż pieniądza na rynku.

! Operacje otwartego rynku są najczęściej stosowanym elastycznym i skutecznym instrumentem polityki pieniężnej. Zatem BC w celu pobudzenia aktywności gospodarczej (w okresie dekoniunktury lub recesji) może prowadzić politykę ekspansywną - zwiększając kontrolowaną podaż pieniądza poprzez :

a/ obniżenie stopy rezerw obowiązkowych

b/ obniżenie stopy redyskontowej

c/ skup papierów wartościowych

LUB

! Prowadzić politykę restrykcyjną - ograniczenie podaży pieniądza na rynku (w okresie napięć inflacyjnych i groźby załamania gospodarczego) poprzez :

a/ podniesienie stopy rezerw obowiązkowych

b/ podniesienie stopy redyskontowej

c/ sprzedaż papierów wartościowych

Polityka fiskalna państwa

Na egz. !

Budżet państwa to plan finansowy zawierający dochody i wydatki państwa, związane z realizacją przyjętej polityki społecznej, gospodarczej i obronnej.

Jest on sporządzany na okres 1 roku i zatwierdzany przez władzę ustawodawczą (parlament: sejm i senat).

Po zatwierdzeniu przez parlament umożliwia rządowi gromadzenie dochodów oraz ich wydatkowanie.

Na egz. !

Funkcje budżetu państwa:

1. Fiskalna

Gromadzenie dochodów budżetowych (z podatków) umożliwiających utrzymanie aparatu państwowego i realizację określonych zadań.

2. Redystrybucyjna (rozdzielająca)

1. Umożliwia zmniejszenie dysproporcji w poziomie rozwoju gospodarczego różnych regionów.

2. Niwelowanie nadmiernego zróżnicowania dochodów różnych grup społecznych (progresywne opodatkowanie różnych grup ludności, ulgi i zwolnienia podatkowe).

3. Wydatki budżetowe w formie transferów (świadczenia społ. zwiększające dochody ludności bez potrzeby świadczenia jakichkolwiek działań) tj. renty, emerytury, zasiłki dla bezrobotnych, zasiłki chorobowe.

3. Stymulacyjna - na egz. np.na czym polega ta funkcja

Za pomocą odpowiednio skonstruowanych systemów podatkowych można regulować życie społeczne i gospodarcze w państwie. Można pobudzać lub hamować różne ludzkie działania, np. wzrost lub spadek konsumpcji, hamować przyrost naturalny, łagodzić skutki bezrobocia, zwiększać aktywność zawodową, itp.

Polityka budżetowa

Polityka budżetowa państwa opiera się na określonych zasadach, umożliwiających:

1. Władzy wykonawczej (rząd) - prowadzenie polityki finansowej państwa.

2. Władzy ustawodawczej (parlament) - tworzenie i kontrolowanie polityki finansowej (kontrolę nad działalnością rządu).

Na egz. ! Zasady polityki budżetowej

1. Rocznego budżetowania - plan dochodów i wydatków obejmuje okres 1 roku.

2. Zupełności - budżet powinien obejmować wszystkie dochody i wydatki państwa (żadna działalność państwa nie może zostać pominięta).

3. Jedności - budżet państwa powinien tworzyć 1 zwartą całość.

4. Jawności - budżet państwa powinien być podany do publicznej wiadomości.

5. Równowagi budżetowej - wpływy i wydatki państwa powinny się bilansować (równoważyć).

W praktyce gospodarczej nie są w pełni przestrzegane te zasady. Powoduje to powstawanie deficytu budżetowego.

Na egz. ! Przyczyny powstawania deficytu budżetowego :

a/ Sposób uchwalania budżetu w systemie parlamentarnym.

W Parlamentach reprezentowane są różne siły społeczne, które z 1 strony są zainteresowane minimalizacją wysokości podatków, a z 2 dążą do maksymalizacji finansowania niezaspokojonych potrzeb społecznych, np. w sferze obronności i bezpieczeństwa wewnętrznego, bezrobocia, kultury i oświaty, ochrony zdrowia. Stąd w parlamentach przesadny optymizm, co do szacowania dochodów i wydatków budżetowych. Dlatego też budżety bywają nieoszacowane.

b/ Niedobory budżetów lokalnych.

We współczesnej gospodarce obserwuje się wzrost zadań realizowanych przez wadze lokalne, np. utrzymanie szkolnictwa podstawowego i średniego, utrzymanie dróg, ochrona porządku publicznego itp. stąd subwencje (dodatki uzupełniające z budżetu centralnego) np. na meliorację, budowę dróg lokalnych, usuwanie skutków lokalnych kataklizmów.

c/ Nadmierne wydatki budżetowe spowodowane np. militaryzacją gospodarki, rozbudowaną

administracją państwa, dużymi rozmiarami inwestycji państwowych, wysokimi kosztami

długu zagranicznego, itp.

d/ Zbyt niski budżet.

Niskie podatki, mało skuteczny system ściągania podatków, spadający poziom produkcji

i Dochodu Narodowego.

DOCHODY BUDŻETU PAŃSTWA

Podstawą dochodów budżetowych są podatki.

Na egz. !

Podatki to przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenia pieniężne pobierane przez państwo na podstawie przepisów prawa w celu uzyskania dochodów na pokrycie wydatków państwowych.

Podatki dzielimy w uproszczonej klasyfikacji na :

a) Podatki bezpośrednie !:

-Nakładane na dochody i majątki. Podmiot odpowiedzialny za płacenie podatków bezpośrednio rozlicza się z budżetem np.: podatek obrotowy, od dochodów osobistych (PIT), podatki spadkowe

i majątkowe.

b)Podatki pośrednie!:

-Zawarte są w cenie nabywanego produktu lub usługi.

Kupując towar lub usługę płacimy pośrednio dany podatek (podatek jest już zawarty w cenie), np.: akcyza (za alkohol, samochody, benzyna), VAT , cło.

Podatki pośrednie łatwiej jest wprowadzić oraz łatwiejszy jest ich pobór. Nie spotykają się z

taka niechęcią podatników jak podatki bezpośrednie.!

Na egz. !

KRZYWA LAFFER'A !

tu ma być przerywana linia

Maksymalne przychody z podatków można osiągnąć tylko przy danej stopie podatkowej t2.

Dalsze podnoszenie stopy podatkowej prowadzi do spadku dochodów budżetowych.

Bowiem nadmiernie wysokie podatki osłabiają bodźce do prowadzenia działalności gospodarczej.

Produkcja i dochody ludności spadają i zmniejszają się jednocześnie dochody budżetowe.

Natomiast zmniejszanie się obciążeń podatkowych przyczynia się do pobudzania aktywności gospodarczej.

Tę zależność odkrył amerykański ekonomista Laffer.

Aktywna polityka fiskalna

Polega na świadomym interwencjonizmie wymagającym każdorazowo podejmowania decyzji

o wykorzystaniu konkretnych instrumentów fiskalnych :

1/ Zwiększenie lub zmniejszenie wydatków budżetowych na określone cele

2/ Zmiany stawek i zasad opodatkowania

3/ Zmiany zasad subwencjonowania (dofinansowywania przedsiębiorstw)

tj. sposobu, zakresu i terminu wykorzystywania tych instrumentów.

Wymaga to :

- sformułowania nowych uregulowań prawnych (opóźnienie diagnostyczne)

- akceptacji nowych uregulowań prawnych (opóźnienie decyzyjne)

- wdrożenia nowych uregulowań prawnych (opóźnienie wdrożeniowe)

! To wszystko prowadzi do opóźnień w działaniu instrumentów polityki fiskalnej (w trakcie opóźnień może się zmienić sytuacja gospodarcza).

Pasywna polityka fiskalna

Polega na wykorzystaniu instrumentów wrażliwych na zmiany, które samoczynnie reagują na zmianę koniunktury gospodarczej bez potrzeby podejmowania konkretnych decyzji dostosowawczych.

! Nazywają się one automatycznymi stabilizatorami koniunktury.

! Są to :

- podatki od dochodów ludności PIT

- podatki od dochodów przedsiębiorstw CIT

- podatki pośrednie

- zasiłki dla bezrobotnych i inne formy świadczeń społecznych

- pogramy pomocy dla rolnictwa

Na egz.

PKB - definicja

Metoda oblicz. PKB - podstawowa (długa) opisać ją

Jakimi metodami obliczamy PKB - wymienić 3

Wady PKB - są 3

Deflator - definicja

Do czego służy delator

Bezrobocie - metody : strukturalne, frykcyjne ….

Aktywne i pasywne formy przeciwdziałania bezrobociu

Współczesne metody pozyskiwania nowych pracowników do firmy

Inflacja - definicja

3 teorie inflacji

Rodzaje inflacji ze wzgl. na nasilenie : pełzająca …..

Spirala inflacyjna

3 teorie inflacji - 1 opisać

Na czym polega polityka antyinflacyjna

Negatywne skutki inflacji

Klasyczny i współczesny cykl koniunkturalny

Dno kryzysu - opisać

Przyczyny osłabienia ostrości wahań cyklicznych po II wojnie św.

Faza recesji - na czym polega we współcz. cyklu koniunkturalnym

Funkcje budżetu państwa

Przyczyny powstawania deficytu budżetowego

Zasady polityki budżetowej

Podatki - pośrednie, bezpośrednie

Krzywa Laffera

Operacje otwartego rynku

Jakie narzędzia stosuje się …… nie wiem do czego!!!

Skup pap.wart. powoduje podnoszenie rezerwy budżetowej czy spadek gospodarczy?

Wpis z egz. 25V 17.30-19.30 bud.B

!

---