PSYCHOEWOLUCYJNE KONCEPCJE ZACHOWANIA CZŁOWIEKA

ETOLOGIA - K. Lorenz, N. Tinbergen, I. Eibl-Eibesfeldt

Motywacja jako gotowość do wykonania pewnego utrwalonego wzorca zachowania (fixed pattern action).

Etologowie uznają istnienie wrodzonych (nie związanych z uczeniem się) mechanizmów zachowania zarówno zwierząt, jak i człowieka.

Podstawowe pojęcia używane w etologii do wyjaśniania zachowania - instynkt, utrwalony wzorzec zachowania, wrodzony mechanizm wyzwalający zachowanie.

Instynkt (popęd) to biologicznie ukształtowany stereotypowy wzorzec zachowania wraz z potencjałem energetycznym.

Wrodzony mechanizm wyzwalający to niewymagający uczenia się bodziec lub zespół bodźców, stanowiących konieczny i wystarczający warunek wystąpienia zachowania instynktownego.

ZASADA PODWÓJNEJ KWANTYFIKACJI - Lorenz

Uruchomienie zachowania jest interakcyjnym efektem działania dwóch czynników: (1) siły działającego popędu oraz (2) siły bodźca wyzwalającego.

PRZYKŁADY WRODZONYCH MECHANIZMÓW STERUJĄCYCH ZACHOWANIEM

1. obserwacja zachowań noworodków przejawiających złożone sekwencje zachowania (ssanie, czepianie się, chodzenie, uśmiech)

2. obserwacja zachowań dzieci głuchoniewidomych lub kalekich - identyczne sekwencje mimiczne wraz z adekwatnymi formami motorycznymi

3. pozdrowienie na odległość - szybkie podniesienie i opuszczenie brwi połączone z uśmiechem i często skinieniem głowy

4. zachowanie związane z grożeniem - jako przykład reakcji mimicznej i pantomimicznej wspólnej najprzeróżniejszym kulturom oraz innym naczelnym

5. apel dziecięcy - charakterystyczne cechy dziecięcości jako wyzwalacz określonych form zachowań opiekuńczych

6. imprinting (wdrukowanie) jako przejaw wrodzonej dyspozycji do uczenia się

7. symbole falliczne jako przejaw wspólnej z innymi naczelnymi formy zachowań zabezpieczających