NEOKANTYŚCI BADEŃSCY
Przedstawiciele:
- Wilhelm Windelband
- Henryk Rickert
- Hugo Munsterberg
- Maks Weber
- Helmut Plessner
Według Wilhelma Windelbanda przyrodoznawstwo odkrywa i ustala niezmienne prawa rządzące naszą rzeczywistością, a nauki humanistyczne ustalają fakty historyczne. Nauki przyrodoznawcze są nomotetyczne (ustalają prawa), a humanistyczne - idiograficzne (zajmują się ustalaniem faktów jednostkowych, opisem i objaśnianiem konkretnych zdarzeń). Nauki humanistyczne mają charakter historyczny. Obie nauki wychodzą od faktów postrzegalnych. Nauki nomologiczne będą opierać się na abstrakcji, natomiast idiograficzne będą skłaniały się w stronę poglądowości.
Henryk Rickert połączył myślenie Windelbanda i Wilhelma Dilthey'a. Usiłował scharakteryzować naukę od strony różnych jej przedmiotów. Podzielił wiedzę na nauki generalizujące (rozpatrują rzeczywistość pod względem tego, co ogólne; traktują podmiot przyrodniczo, historycznie) i indywidualizujące (rozpatrują rzeczywistość pod względem tego, co szczegółowe i jednostkowe; rzeczywistość zależy od tego, jak jest postrzegana). Rzeczywistość staje się przyroda, gdy ją rozpatrujemy ze względu na to, co ogólne, a staje się dziejami, gdy ją rozpatrujemy ze względu na to, co jednostkowe. Dzieli nauki ze względu na przedmiot: o naturze (generalizująca to fizyka czy chemia, a indywidualizująca to geologia) oraz o kulturze (generalizująca to socjologia czy filozofia, a indywidualizująca to historia).
Szkoła przeniosła kantyzm na nauki humanistyczne i o kulturze. Kultura jest urzeczywistnieniem wartości, bo kulturę oceniamy. Traktowali kulturę od strony sądów: naukowych, etycznych i estetycznych. Ważny jest moment odniesienia do tego, co powinno być prawdziwe, dobre, piękne. Istnieje odrębna sfera wartości, które nie istnieją, ale obowiązują. Oceny mają charakter konieczny, ale nie zależą od poglądów ludzi. Nie mówi się o naukach o duszy tylko o naukach o kulturze. Rzeczywistość składa się ze zjawisk jednostkowych. Nauki humanistyczne maja zajmować się tylko wyróżnionymi zjawiskami jednostkowymi. Zjawiska jednostkowe wyróżnia ich wartość. Przedmioty kultury są związane z wartościami i nazywamy je dobrami. Dobro to przedmiot moralny, rzeczywisty, mający wartość obiektywną. Świat składa się z rzeczywistości i wartości. Wartości spełniają rolę a priori. Świat wartości spotyka się w treściach. Uznawali idealizm. Stosowali metodę transcendentalną w naukach humanistycznych i w filozofii kultury. Położenie nacisku na wartości. Filozofia miała rozwiązywać problemy, jakie przed nią stoją. Filozofia to logika. Logika ma dokonywać rozgraniczeń pewnych obszarów w przepełnionej różnorodnością dziedzinie wiedzy ludzkiej. Filozofię i matematykę można zestawić w opozycji do nauk empirycznych. Nauki empiryczne potrzebują doświadczenia zmysłowego.