Aktywność ruchowa osób niepełnosprawnych

Wysiłek fizyczny stosowany w kinezyterapii ogólnousprawniającej wywołuje zmiany czynnościowe, które poprzez efekt sumowania się zwiększają zdolności przystosowawcze ustroju do pracy fizycznej, czyli polegają na możliwości wykonywania wysiłku fizycznego przez dłuższy czas z większą intensywnością i zwiększona tolerancją na zmęczenie. Przejawia się to zwiększeniem wydolności fizycznej.

Wydolność tlenowa (aerobowa)

Pozwala na wykonywanie pracy o umiarkowanym wysiłku przez dłuższy czas, przy wykorzystaniu tlenowych źródeł energii

Wydolność beztlenowa (anaerobowa)

umożliwia wykonywanie intensywnej pracy i wysiłku fizycznego w krótkim czasie, przy wykorzystaniu energii ze źródeł beztlenowych

Wydolność fizyczna

To zdolność do podejmowania ciężkich i długotrwałych wysiłków fizycznych, wykonywanych z udziałem grup mięśniowych, bez szybko narastającego zmęczenia i warunkujących jego rozwój zmian środowiska wewnętrznego organizmu

Wskaźniki wydolności fizycznej

• PUŁAP TLENOWY: VO2max - określanie poboru tlenu podczas skrajnie intensywnego wysiłku: bieg na bieżni, pedałowanie na ergometrze (próba Astranda), test „stopnia” (próba Rhyming-Astranda, Harwardzka)

• POMIAR TĘTNA - skala Borga 6-20 pkt, wartość 18-20pkt odpowiada wysiłkowi maksymalnemu HR max - wiek. U młodych ludzi punkty x 10 = wysiłkowa częstość skurczów serca

• POMIAR MET: 1 MET = 3,5 ml tlenu/kg masy ciała

Zdolność wysiłkowa dzieci i młodzieży

• Dzieci mogą wykonywać bez szkody dla zdrowia długotrwałe wysiłki o średniej intensywności

• Nie należy obciążać dzieci pracą siłową z uwagi na mniejszą masę mięśniową

• Organizm dziecka po wysiłku wykazuje zapotrzebowanie na elektrolity

• Stabilizacja pułapu tlenowego: dz.15-16 lat, ch. 20-21 lat. 10-15% wyższa u chłopców

• W skrajnych temperaturach organizm dziecka jest bardziej podatny na hipo- lub hipertermię

• Dziecko pracuje na metabolizmie tlenowym, po zakończeniu dojrzewania przeważają procesy beztlenowe

Zdolność wysiłkowa osób dorosłych

• Od wieku 30 lat zwiększa się zawartość tłuszczu w organizmie (u mężczyzn po 40r.ż zwiększa się otyłość brzuszna)

• Od 30-70 r.ż zmniejszenie masy mięśniowej może sięgać 22%, co sprzyja osteoporozie

• Względny poziom siły utrzymuje się do 50r.ż i szybciej następuje zmęczenie

• Obniża się zdolność do wysiłków dynamicznych

Zdolność wysiłkowa osób starszych

• Zaburzenia rytmu i koordynacji

• Szybkie męczenie się

• Wzrost ciśnienia, zmniejszony przepływ krwi, zwężone naczynia

• Max. Obciążenie = 170 HR/min - wiek

Zmęczenie

• Obniżenie zdolności do pracy, przejawiające się spadkiem intensywności i efektywności ruchów oraz szeregiem objawów obiektywnych i subiektywnych

Oporność mięśniowa na zmęczenie:

• m. czerwone (typ I) - wolnokurczące się, duża oporność na zmęczenie (tlenowe)

• M. białe (typ II a) - szybkokurczące (beztlenowy metabolizm) - średnia oporność na zmęczenie

• M. białe (typ II b) - podatne na zmęczenie

Bezczynność ruchowa

• Zachowanie proporcji między aktywnością ruchową a spoczynkiem oraz pozycji pionowej w stosunku do pozycji leżącej jest warunkiem zachowania zdrowia

• Pozycja leżąca: obniżenie ciśnienia hydrostatycznego krwi, zmniejszenie siły ucisku działającej wzdłuż osi długiej kości, obniżenie tempa przemian energetycznych

• 2-3 dzień bezczynności: największe zmiany w gospodarce wodno-elektrolitowej organizmu oraz zmniejszenie napięcia naczyń pojemnościowych

• 6-7 dzień: zwiększone wydalanie z moczem elektrolitów i azotu, zwiększenie krzepliwości krwi

• 8-14 dni: zmniejszenie liczby krwinek czerwonych oraz zaburzenia mechanizmów usuwania ciepła z ustroju

• Po miesiącu: nadmierne wydalanie wapnia z moczem (hiperkalcuria), demineralizacja kości, obniżenie poziomu wydolności fizycznej, zmniejszenie kurczliwości serca, zmniejszenie pojemności minutowej i frakcji wyrzutowej serca, przyspieszenie częstości skurczów serca w spoczynku, obniżenie ciśnienia krwi, zmniejszenie objętości krwi, zmniejszenie wentylacji płuc, zaniki mięśniowe, stany lękowe, zaburzenia emocjonalne, tendencja do zakrzepów i zatorów

Zalecenia u pacjentów unieruchomionych

• Długotrwałe unieruchomienie winno być stosowane wyłącznie w sytuacjach niezbędnych

• Pacjentów należy najczęściej pozostawiac w pozycji siedzącej lub półsiedzącej, próbować pionizować

• Osoby aktywne fizycznie przed unieruchomieniem gorzej je tolerują i częściej dochodzi do zaburzeń ortostatycznych w pionizacji

• Należy podawać dużą ilość płynów hiperosmotycznych

• Stosować ćwiczenia dynamiczne i izometryczne

Gimnastyka poranna chorych i niepełnosprawnych

Zmiany w organiźmie podczas wypoczynku nocnego

• Zwolnienie częstotliwości akcji serca

• Zwolnienie oddechu

• Zmniejszenie procesów przewodnictwa nerwowego

• Obniżenie napięcia mięśniowego

• Spowolnienie perystaltyki jelit

• Hamowanie procesów trawiennych

• Obniżenie przemiany metabolizmu

• Obniżenie metabolizmu komórkowego

Wskazówki metodyczne:

• Gimnastykę można prowadzić z pacjentem indywidualnie lub grupowo

• Miejsce: łóżko pacjenta, sala chorych, sala gimnastyczna, itp.

• Można prowadzić z każdym pacjentem, który nie ma przeciwwskazań lekarskich

• Ćwiczenia powinny być prowadzone w przewietrzonych pomieszczeniach, na zasłanych łóżkach, pacjenci nie mogą być w ubiorach nocnych

• Zajęcia muszą być prowadzone przed toaletą poranną i przed śniadaniem ok. 15-20 min,

• Należy włączać muzykę

• Pacjentów sprawniejszych można wykorzystać do pomocy chorym leżącym

• Stosować ćwiczenia oddechowe torem brzusznym (przeponowym)

• Rozpoczynamy od stawów małych stopniowo włączając większe

• Zaczynamy od ćw. łatwych do trudniejszych

• Tempo wolne, ruchy obszerne w pełnym zakresie fizjologicznym

• Nie stosować ćw. Oporowych, tylko kształtujące

Wybrane metody fizjoterapii w profilaktyce i leczeniu niepełnosprawności

Metody kinezyterapeutyczne

są to powtarzalne, skuteczne i ekonomiczne schematy postępowania terapeutycznego. Metodę kinezyterapeutyczną można definiować jako samodzielny sposób podejścia do problemu postępowania leczniczego, zawierający adekwatne do stanu choroby techniki diagnostyczne, posiadający odpowiednio szeroki zasób ćwiczeń i działań leczniczych z uzasadnieniem ich wykonania oraz teoretycznym wyjaśnieniem przyczyn dysfunkcji.

Tylko działanie wykorzystujące czynnik ruchu w celach leczniczych można nazwać metoda kinezyterapeutyczną o ile spełnione są co najmniej trzy warunki:

• metoda posiada kompleksowy i rzetelny opis zastosowanych podstaw teoretycznych oraz wyjaśniony związek z aktualnie obowiązującą wiedzą ogólną

• stosowane procedury diagnostyczne pozwalają na szybką i obiektywną ocenę stanu pacjenta umożliwiając jednocześnie  stałą kontrolę efektów terapeutycznych

• muszą być określone cele usprawniania. Należy dokładnie przedstawić metodykę i zastosowane środki terapeutyczne.

METODY KINEZYTERAPEUTYCZNE

1. MECHANICZNE

- Butlera
- Cyriaxa
- Dobosiewicz
- Gocht Gaβner
- Hartmana
- Hoppe
- Jacobson
- Kaltenborn- Evjentha
- Karskiego
- Klappa
- Kostewicza
- Maigne'a
- Maitlanda
- Majocha

- Marnitza
- Mc Kenzie
- Mennella
- Mulligana
- Niederhöffera
- Pressio
- Rochera
- Scharll
- Schroth
- Siwka- Tylmana
- Smith
- Travell- Simons
- Upledgera
- Zandera

NEUROFIZJOLOGICZNE

- Brunkow
- Brunström
- Brüggera
- Fay'a
- Hanke
- Johnstone
- Kenny
- Klinkmann- Eggers
- NDT Bobath
- PNF
- Rood
- Vojty

EDUKACYJNE

- Ayers
- Carr- Shepherd
- Deavera
- Domana
- Klein- Vogelbach
- Petö
- Phelpsa
- Pilatesa
- S-E-T
- Sherborne

Metody mechaniczne

zasadniczym celem jest wykorzystanie czynnika ruchu dla zmiany właściwości fizycznych tych tkanek narządu ruchu, które przyczynowo lub objawowo są związane z zaburzeniem czynności organizmu. Efekt uzyskuje się poprzez wykorzystanie prostych odruchów bezwarunkowych i warunkowych sterowanych z poziomu rdzenia i ośrodków podkorowych.

Metody neurofizjologiczne Metody neurofizjologiczne

W celu nauki nowych niezbędnych wzorców ruchowych  (kontrolowanych przez ośrodki korowe, pola czuciowe, pola ruchowe oraz ośrodki scalania i koordynacji) wykorzystuje się głównie odruchy warunkowe. Efektem tego jest hamowanie odruchów patologicznych a wyzwalanie reakcji fizjologicznie prawidłowych.

Metody edukacyjne

wykorzystują zarówno odruchy bezwarunkowe jak i warunkowe lecz dopełnione są włączeniem świadomości, woli i determinacji osoby usprawnianej. W ten sposób dochodzi do poprawy na poziomie nie tylko funkcjonalnym ale i umysłowym.

Metoda Cyriax

• opracował ją doktor Jemes Cyriax. Metoda ta obejmuje badanie i leczenie tkanek miękkich takich jak; mięśnie, ścięgna, więzadła, ciałka stawowe, krążki międzykręgowe.

• BADANIE: wywiad -obserwacja -badanie funkcjonalne - badanie dotykowe

• TERAPIA: głęboki masaż poprzeczny, manipulacje ręczne, trakcje oraz wstrzyknięcia dostawowe.

Metoda Dobosiewicz

• Odtworzenie naturalnych wygięć kręgosłupa w pł. Strzałkowej, zwiększenie kifozy piersiowej

• Uruchomienie stawów żebrowo-kręgowych i żebrowo-poprzecznych strony wklęsłej poprzez asymetryczny wzorzec oddechowy

• Wyrównanie napięcia mięśniowego po obu stronach skrzywienia

• Utrwalenie uzyskanej korekcji

BADANIE: karta badań, badanie elektromiograficzne

TERAPIA: asymetryczne ćwiczenia oddechowe w symetrycznych odciążających pozycjach

Metoda Peto

• Istotę metody stanowi połączenie usprawniania leczniczego, psychopedagogicznego oraz różnych form adaptacji społecznej. Głównym zaś jej celem jest przygotowanie niepełnosprawnego dziecka do samodzielnego życia.

• Usprawnianie dzieci dokonuje się w systemie tzw. ”dyrygowanego nauczania”. Kluczową rolę w tym usprawnianiu pełni „dyrygent”, osoba prowadząca zajęcia z dziećmi. Jego zadaniem jest realizowanie wyznaczonego programu, łączącego elementy pedagogiki i terapii.

• Podstawową formę pracy „dyrygenta” są ćwiczenia „rytmicznej stabilizacji”. Polegają one na głośnym, chóralnym i wspólnym z „dyrygentem” opisie słownym wykonywanych ruchów, w celu utrzymania uzyskanej pozycji.

Metoda Faya.

• Najniższym stopniem tego rozwoju jest pełzanie homologiczne (jak u żaby). Podczas tego etapu kończyny dziecka poruszają się jednocześnie. Drugi etap stanowi homolateralne pełzanie. Wtedy to kończyna górna i dolna porusza się jednocześnie po tej samej stronie ciała (jak u salamandry). Ostatnim etapem rozwoju ruchowego jest pełzanie heterolateralne, tj. naprzemienne. Metoda Faya zaleca stosowanie tych wzorców usprawniania w zależności od możliwości ruchowych dziecka na danym etapie.

• W czasie usprawniania metodą Faya korzysta się dodatkowo ze środków służących obniżaniu spastyczności oraz pomocnych w opanowaniu mimowolnych ruchów. Ćwiczenia w metodzie są trudne i wymagają wielokrotnego powtarzania w ciągu dnia.

Metoda Domana

• W metodzie tej wychodzi się z założenia, iż na drodze rozwoju zdrowego dziecka pojawia się sześć najważniejszych obszarów, służących do pełnego funkcjonowania istoty ludzkiej. Są nimi: wzrok, słuch, dotyk, ruch, mowa oraz sprawność rąk.

• ·    Blok rozwoju fizjologicznego, w zakresie, którego proponowane jest spożywanie dużej ilości witamin.

• ·    Blok rozwoju intelektualnego zmierzający do ciągłego doskonalenia intelektu, dzięki przekazowi „bitów inteligencji”.

• ·    Blok rozwoju społecznego przygotowujący do życia w społeczeństwie poprzez podanie zasad i norm współżycia społecznego i troskę o rozwój emocjonalny.

• ·    Blok rozwoju fizycznego zakładający osiąganie doskonałości fizycznej za pomocą pełzania, raczkowania, poprawnego chodzenia, ćwiczeń gimnastycznych.

• ·    Usprawnianie metodą Domana stanowi zatem bodźcowanie mózgu odpowiednimi sygnałami. Dzięki np. wielosensorycznej stymulacji następuje rozwój poszczególnych zmysłów: dotyku, smaku, wzroku, słuchu.

Metoda Sherbourne

• „Ruch Rozwijający”. Proponowany terapeutyczny system ćwiczeń wywodzi się z okresu wczesnego dzieciństwa z tzw. baraszkowania, które zawiera w sobie element bliskości fizycznej i emocjonalnej. Jest to zdaniem W. Sherbourne naturalna potrzeba dziecka do zaspakajania tych potrzeb, poprzez kontakt z osobami dorosłymi. Powstałe podczas ćwiczeń doznania wypływające z własnego ciała i odczuwanie go w kontekście z elementami otoczenia, dają dziecku poczucie jego indywidualności.

• Cechą charakterystyczną metody jest rozwijanie przez ruch: świadomości własnego ciała i usprawniania ruchowego, świadomości przestrzeni i działania w niej oraz dzielenia przestrzeni z innymi ludźmi i nawiązywania z nimi kontaktu.

Hipoterapia

• stanowi „proces usprawniania psychoruchowego dzieci, młodzieży i dorosłych z różnymi schorzeniami i zaburzeniami rozwojowymi”.

• Pośród zajęć z hipoterapii wymienia się etap wstępny, którego celem jest oswojenie dziecka z koniem, oraz zajęcia usprawniające na koniu. W programie hipoterapii wykorzystuje się stęp konia, jego spokojny marsz, albo kłus, w przypadku, gdy dziecko pewnie umie się utrzymać na koniu, nie tracąc równowagi w czasie jazdy i zmiany kierunku.

Program Stymulacji Intelektualnej

• opracowany przez Pomorskie Centrum Terapii Pedagogicznej - jest obecnie jedynym w Polsce tego typu rozwiązaniem, które określa nie tylko zasady prowadzenia zajęć, ale również posiada gotowe zestawy do rehabilitacji psychicznej przygotowane do wykorzystania przez terapeutę, rodzica lub opiekuna.

• Charakterystycznym elementem programu jest pokazywanie specjalnie przygotowanych plansz z wykorzystaniem odbioru informacji przez analizator wzrokowy i słuchowy. Docieranie do dziecka przez wzrok i słuch daje większe szanse opanowania określonych wiadomości. Metoda ta jest szczególnie skuteczna w prowadzeniu zajęć edukacyjnych dla dzieci o obniżonej sprawności intelektualnej.

Metoda Dobrego Startu

• element wzrokowy (znak graficzny), element słuchowy (piosenka) i motoryczny (realizacja znaku graficznego z rytmem piosenki).

• Ćwiczenia wprowadzane są kolejno, ze stopniowym zwiększeniem trudności. Wyróżnia się w nich części: wprowadzającą, właściwą oraz zakończeniową.

• Zajęcia wprowadzające służą celom korygującym postawę ciała, kształcącym orientację po lewej i prawej stronie. W tej części zajęć dzieci słuchają piosenki powiązanej ze znakiem graficznym.

• Częścią właściwą zajęć w metodzie są ćwiczenia ruchowe, ruchowo - słuchowe oraz ruchowo - słuchowo - wzrokowe.

• Ostatnim etapem metody są zajęcia końcowe. Przeważnie stanowią je zabawy o charakterze muzyczno-ruchowym, powiązane zazwyczaj z piosenką.

• Metoda Dobrego Startu służy nauce pisania i czytania, stąd w metodzie tej w trakcie ćwiczeń zwraca się uwagę na poprawne ułożenie ręki dziecka, na rytm i tempo śpiewanych piosenek oraz poprawność artykulacji.

• Służy ona również koordynacji wzrokowo-przestrzennej, rozwija pamięć słuchowo - wzrokową.

• Spełnia funkcje korekcyjne poprzez wyrównywanie deficytów rozwojowych. Ponieważ zajęcia przeprowadza się w formie zabaw i w atmosferze pełnej akceptacji, stwarzana jest okazją do odreagowania napięć.

Metoda ośrodków pracy

• jest powszechnie stosowana w klasach początkowych szkoły specjalnej dla dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim.

• W metodzie tej należy poznać następujące treści programowe:

• ·     obserwować, badać, porównywać, wyciągać wnioski, wyodrębniać cechy istotne na plan pierwszy;

• ·     zebrać wszelkie dostępne materiały o nich różnymi drogami i w różnej postaci;

• ·     skonkretyzować zebrane wiadomości i przeżycia związane z tym poznaniem.

• Dobór metod rewalidacji osób upośledzonych umysłowo wymaga między innymi:

• ·     dobrego poznania ucznia

• ·     zrozumienia jego trudności w poznaniu świata

• ·     uświadomienia istoty rewalidacji uczniów

• ·     znajomości potrzeb rozwojowych dziecka

• ·     tworzenia korzystnych warunków emocjonalnych w zespołach uczniowskich.

Niepełnosprawność - definicje, kategorie, stopnie

Niepełnosprawność...

To stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy, powodujący trwałe lub okresowe utrudnienie, ograniczenie, bądź uniemożliwienie egzystencji.

[Ustawa o pomocy społecznej 1998, art..2a, 1]

Termin niepełnosprawność
[wg Standardowe Zasady Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych]

• obejmuje wiele ograniczeń funkcjonalnych występujących w każdym społeczeństwie i w każdym kraju na świecie. Niepełnosprawność może być fizyczna, intelektualna lub polegać na dysfunkcji zmysłów; może wynikać z choroby somatycznej lub choroby umysłowej. Wymienione zaburzenia, sytuacje lub choroby mogą mieć charakter stały lub przejściowy.

• oznacza utratę lub ograniczenie możliwości uczestniczenia w życiu społeczeństwa w tym samym stopniu, co inni obywatele. Termin ten wskazuje na konflikt pomiędzy osobą niepełnosprawną a jej środowiskiem. Celem tego terminu jest zwrócenie uwagi na braki w środowisku i w wielu zorganizowanych działaniach społecznych, dotyczących na przykład informacji, komunikacji międzyludzkiej i edukacji, które uniemożliwiają osobom niepełnosprawnym uczestnictwo na równych zasadach.

Osoba niepełnosprawna...

• To ta, u której istotne uszkodzenie i obniżenie sprawności funkcjonowania organizmu powoduje utrudnienie, ograniczenie, czy uniemożliwienie wykonywania zadań życiowych i wypełniania ról społecznych, biorąc pod uwagę jej wiek, płeć, czynniki społeczne, kulturowe i środowiskowe.

[wg WHO]

• Oznacza jednostkę, której szanse uzyskania, utrzymania i awansu we właściwym zatrudnieniu są poważnie ograniczone na skutek fizycznej lub psychicznej niepełnosprawności oficjalnie orzeczonej

[definicja dla potrzeb rehabilitacji zawodowej]

Kategorie osób niepełnosprawnych:

• Osoby z niepełnosprawnością fizyczną: u których występuje uszkodzenie, zaburzenie, choroba narządu ruchu lub niektóre zaburzenia mowy

• Osoby z niepełnosprawnością zmysłową (sensoryczną) - niewidomi, niedowidzący, niesłyszący, niedosłyszący

• Osoby z niepełnosprawnością psychiczną lub umysłową - osoby z zaburzeniami i chorobami psychicznymi, z upośledzeniem umysłowym, z autyzmem

Klasyfikacja wg WHO:

• Niepełnosprawność zachowania

• Niepełnosprawność porozumiewania się

• Niepełnosprawność samoobsługi

• Niepełnosprawności lokomocyjne

• Niepełnosprawność dowolnych ruchów ciała

• Niepełnosprawność zręczności

• Niepełnosprawność umiejętności wybiórczych

• inne niepełnosprawności

Podział ze względu na okres życia:

• Osoby niepełnosprawne od urodzenia lub bardzo wczesnego dzieciństwa

• Osoby z niepełnosprawnością nabytą

CIEKAWE!!!

Niepełnosprawność biologiczna i prawna: nie każdy, u którego występują istotne ograniczenia w funkcjonowaniu spowodowane uszkodzeniem czy obniżeniem sprawności organizmu jest uznany w świetle prawa za osobę niepełnosprawną. Natomiast nie każdy z orzeczoną niepełnosprawnością rzeczywiście jest osobą z ograniczonym funkcjonowaniem

SYSTEM ORZECZNICTWA obowiązujący od 1 września 1997 roku

• I grupa inwalidzka: całkowita niezdolność do pracy oraz samodzielnej egzystencji =>znaczny stopień niepełnosprawności

• II grupa inwalidzka: Całkowita niezdolność do pracy => umiarkowany stopień niepełnosprawności

• III grupa inwalidzka: częściowa niezdolność do pracy lub celowość przekwalifikowania zawodowego =>lekki stopień niepełnosprawności

Stopnie niepełnosprawności:

ZNACZNY:

• Naruszona sprawność organizmu

• Niezdolność do podjęcia zatrudnienia

• Zdolność do wykonywania pracy w zakładzie pracy chronionej lub zakładzie aktywności zawodowej

• Konieczność niezbędnej stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji

UMIARKOWANY:

• Naruszona sprawność organizmu

• Zdolność do wykonywania zatrudninia na stanowisku pracy przystosowanym odpowiednio do potrzeb i możliwości wynikających z niepełnosprawności

• Koniecznoć częściowej lub okresowej pomocy innej osoby w związku z ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji

LEKKI:

• Naruszona sprawność organizmu

• Zdolność do wykonywania zatrudnienia

• Brak konieczności pomocy innej osoby w celu pełnienia ról społecznych

upośledzenie

• oznacza niekorzystną (gorsza) sytuację danej osoby będącą wynikiem uszkodzenia lub niepełnosprawności polegającą na ograniczeniu lub uniemożliwieniu wypełniania ról, które uważane są za normalne biorąc pod uwagę jej wiek, pleć, czynniki kulturowe i społeczne;

• upośledzenie jest następstwem uszkodzenia i niepełnosprawności.

Termin upośledzenie
[wg Standardowe Zasady Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych]

oznacza utratę lub ograniczenie możliwości uczestniczenia w życiu społeczeństwa w tym samym stopniu, co inni obywatele. Termin ten wskazuje na konflikt pomiędzy osobą niepełnosprawną a jej środowiskiem. Celem tego terminu jest zwrócenie uwagi na braki w środowisku i w wielu zorganizowanych działaniach społecznych, dotyczących na przykład informacji, komunikacji międzyludzkiej i edukacji, które uniemożliwiają osobom niepełnosprawnym uczestnictwo na równych zasadach.

Osoba z upośledzeniem umysłowym...

To taka, u której obserwujemy specyficzny stan funkcjonowania, charakteryzujący się:

• Istotnie niższym od przeciętnej (poniżej 2 odchyleń standardowych) ogólnym poziomem funkcjonowania umysłowego

• 2 lub więcej istotnymi ograniczeniami w funkcjach adaptacyjnych (komunikacja, samoobsługa, umiejętności społeczne, życie domowe, życie w społeczności, kierowanie sobą, zdrowie i bezpieczeństwo, funkcjonowanie akademickie, wypoczynek, praca)

• Czasem powstania - do 18 r.ż

Uszkodzenie...

• oznacza jakąkolwiek stratę lub wadę psychiczna, fizjologiczną lub anatomiczną struktury albo czynności; może być trwałe lub okresowe, wrodzone lub nabyte etc.;

• Brak lub deformacja anatomicznej struktury organizmu bądź też brak lub zaburzenie przebiegu fizjologicznych lub psychicznych funkcji organizmu.

I. Klasyfikacja uszkodzenia funkcji:

• Psychiczne

• Głosowe

• Wzrokowe

• Inne sensoryczne

• Sercowo-naczyniowe i oddechowe

• Trawienne, odżywcze, metaboliczne

• Immunologiczne, endokrynologiczne

• Moczowo-płciowe

• Nerwowo-mięśniowo-szkieletowe

• Skóry

II. Klasyfikacja działania:

• Patrzenie, słuchanie i rozpoznawanie

• Uczenie się i praktyczne stosowanie nabytej wiedzy i wykonywanie zadań

• Komunikowanie się z innymi osobami

• Wykonywanie czynności motorycznych

• Poruszanie się w przestrzeni

• Wykonywanie czynności życiowych

• Prowadzenie gospodarstwa domowego

• Zachowanie interpersonalne

• Reagowanie i radzenie sobie ze szczególnymi sytuacjami

• Posługiwanie się narzędziami i pomocami technicznymi

Skala trudności

0 - wykonywanie bez trudności

1 - wykonanie z niewielkim utrudnieniem

2 - wykonanie z umiarkowanymi trudnościami

3 - wykonanie ze znacznymi trudnościami

4 - niemożliwość wykonania

Skala pomocy osobistej:

0 - pomoc niepotrzebna

1 - potrzebna pomoc techniczna: np.. Protezy, wózek, podpórki, adaptacja miejsca zamieszkania, itp.

2 - potrzebna pomoc osobista innej osoby przy wykonywaniu danego działania

3 - potrzebne obie formy pomocy - techniczna i osobista

III. Klasyfikacja uczestnictwa

Rodzaj i zakres zaangażowania się osoby

w sytuacje życiowe w środowisku, w którym żyje.

• Czynności samoobsługowe

• Przemieszczanie się

• Wymiana informacji

• Kontakty społeczne

• Edukacja, praca zawodowa, zajęcia w czasie wolnym

• Życie ekonomiczne

• Życie obywatelskie i środowiska lokalnego

Skala zakresu uczestnictwa:

0 - pełne uczestnictwo w zwykłych warunkach

1 - zagrożone pełne uczestnictwo w przypadku braku czynników ułatwiających

2 - uczestnictwo ograniczone, tylko w niektórych dziedzinach

3 - uczestnictwo niemożliwe, nawet przy sprzyjających warunkach

4 - uczestnictwo nieoczekiwane ze względu na wiek, płeć i inne względy natury kulturowej lub społecznej

5 - uczestnictwo nie ma zastosowania do danej osoby, ze względu na wiek i rodzaj niepełnosprawności

Skala czynników ułatwiających lub utrudniających uczestnictwo

0-produkty, narzędzia i przedmioty powszechnego użytku

1-osobiste wsparcie i pomoc

2-społeczne i polityczne instytucje

3-system edukacji i szkolenia

4-instytucje ekonomiczne

5-inna publiczna infrastruktura

6-struktura społeczno-kulturalna, normy i zasady

7-fizyczne środowisko stworzone przez człowieka

8-naturalne środowisko

9-inne czynniki

Rehabilitacja... [łac. habilitas- zręczność, sprawność; re-przywrócić]

• To złożony proces obejmujący oddziaływania lecznicze, społeczne i zawodowe, a w przypadku dziecka, także pedagogiczne, zmierzające do przywrócenia sprawności i umozliwienia samodzielnego życia w społeczeństwie człowiekowi, który takich możliwości nie miał lub z powodu choroby lub przebytego urazu utracił

[Encyklopedyczny Słownik Rehabilitacji 1986]

Rehabilitacja wg prof. M. Weissa

• Zorganizowane medyczno-spoeczne działanie, które umozliwia rekonstrukcję funkcji uszkodzonego narządu i przystosowanie do normalnego życia w społeczeństwie tych osobników, którzy na skutek urazu lub schorzenia tą zdolność utracili.

Cechy procesu rehabilitacji:

• Wczesne rozpoczęcie

• Kompleksowość

• Trwałość, ciągłość

• Powszechność

Kompensacja:

Proces, który wyzwala naturalne możliwości zastępcze, jakie istnieją w każdym organizmie żywym, zmierzający do całkowitego lub częściowego wyrównania skutków działania czynników szkodliwych

Prawa Anochina:

1. Istotą kompensacji jest wykorzystanie , przy zaburzeniu funkcji organizmu, naturalnych możliwości zastępczych.

2. Aby wystąpiła kompensacja, konieczna jest sygnalizacja defektu, uszkodzenia za pośrednictwem bodźców dośrodkowych z obwodu do OUN

3. Procesy kompensacyjne powstają niezależnie od lokalizacji uszkodzenia, od tego jaka funcja została zaburzona

4. Kompensacja wymaga stałego utrwalania, stosowania właściwych bodźców fizjologicznych przez dobór właściwej formy ćwiczeń stosowanych na odpowiednie zespoły dynamiczne (nieuwzględnienie tych zasad może prowadzić do kompensacji patologicznej)

5. Funkcja kompensacyjna uzyskana w przebiegu procesu leczniczego wymaga ciągłego treningu. Zaprzestanie prowadzi do zaniku.

Czynniki kompensacji

• Umiejscowienie

• Rozmiar uszkodzenia

• Szybkość powstawania uszkodzenia

• Ogólny stan chorego

• Motywacja do opanowania niepełnosprawności

• Wiek chorego

• Dobór technik kinezyterapeutycznych

KIERUNKI ROZWOJU KOMPENSACJI

• Samoistny

• Sterowany

• sztuczny

Adaptacja:

• Umiejętność dostosowania człowieka do zmiany warunków czynnościowych i socjalnych występującej w następstwie zaburzenia funkcji

Regeneracja

• Polega na odradzaniu się części ciała, narządów, tkanek i komórek przez przystosowanie plastycznej drogi autoreprodukcji komórek i struktur międzykomórkowych

Akceptacja

• To przyjęcie aktualnego stanu psychofizycznego przez osobę niepełnosprawną

Kinezyprofilaktyka

Świadomie kierowany proces polegający na celowym wykorzystaniu sciśle określonych ćwiczeń fizycznych dla uzyskania efektów psychicznych i fizycznych, przeciwdziałających obniżaniu możliwości przystosowawczych organizmu

Kinezyterapia

• Leczenie ruchem, czyli ćwiczenia fizyczne wykonywane dla celów leczniczych

• Kinezyterapia miejscowa

• Kinezyterapia ogólna

• Metody kinezyterapeutyczne

OCENA ŻYCIOWYCH MOŻLIWOŚCI OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH

Problemy psychologiczne

• Poczucie własnej wartości

• Ból

• Stres

• Funkcje poznawcze

• Zaburzenia emocjonalne: depresyjne, lękowe, osobowości

Problemy psychofizyczne związane z czasem powstania dysfunkcji

• Niepełnosprawność od urodzenia

• Niepełnosprawność powstała nagle

• 
  Niepełnosprawność postępująca w przebiegu chorób

Zespół rehabilitacyjny i zadania jego członków w procesie rehabilitacji osób niepełnosprawnych

Sport osób niepełnosprawnych
a proces rehabilitacji

Sport to aktywność. To zmaganie się z własnymi słabościami i przezwyciężanie ich. To walka ze swoimi wyobrażeniami o tym, że wykonanie przez nas pewnych czynności jest niemożliwe. To droga do samodzielności i samorealizacji. Daje satysfakcję z pokonania własnych ograniczeń, wyzwala chęć rywalizacji, działania. Uprawianie sportu utrzymuje człowieka w dobrej formie psychicznej i fizycznej. Sprzyja podnoszeniu sprawności ciała oraz pokonywaniu barier: psychicznych, fizycznych i społecznych. Pomaga w osiąganiu niezależności i samodzielności życiowej. Dzięki niemu można przezwyciężyć własną niewiarę, niepewność i zniechęcenie. A dzięki temu łatwiej jest żyć.

Rodzaje sportów uprawianych przez osoby niepełnosprawne

NURKOWANIE

to jedna z niewielu dyscyplin (form aktywności), w której osoby niepełnosprawne używają identycznego sprzętu (wyposażenia, takiego jak: pianka, automat oddechowy, kamizelka i in.), jak w pełni sprawni nurkowie. Kolejną zaletą nurkowania jest przebywanie w wodzie, a tym samym uwolnienie się od koniecznego na lądzie wózka, czyli „stan odciążenia” miejsc stale narażonych na ucisk, pionizacja. Taka „niby-nieważkość” podczas nurkowania i swobodne poruszanie się w dowolnym kierunku, pozwalają odkryć nowe możliwości ruchowe własnego ciała. Woda nie tylko podtrzymuje i unosi, ale także - przy odpowiedniej temperaturze - zmniejsza napięcie mięśni, co sprzyja sprawniejszemu niż na lądzie poruszaniu się.

MONO-SKI

to nazwa dyscypliny i urządzenia, które pozwala osobie poruszającej się na wózku (lub o kulach) uprawiać narciarstwo alpejskie. Dla osób, które jeździły na nartach przed wypadkiem, to „powrót na śnieg”. Natomiast pozostałym mono-ski daje szansę spróbowania nowej formy aktywności tym atrakcyjniejszej, że zimowej ,a jak wiadomo wózkowicze nie mają zimą zbyt wielu możliwości ruchu na świeżym powietrzu. Dzięki mono-ski (zwanemu potocznie „bobem”, od mono - ski - bob) można wspólnie z przyjaciółmi lub rodziną spędzić np. ferie w górach. Po osiągnięciu wprawy mono-ski daje dużą swobodę na stoku, pozwala korzystać z wyciągów orczykowych oraz krzesełkowych. I podnosi poziom adrenaliny, bo na „bobie” można jeździć tak samo szybko jak na klasycznych nartach, czy desce.

HANDBIKE

„Ręczny rower”, trójkołowiec, to napędzana rękami konstrukcja, odpowiednik roweru. Występuje także w wersji doczepianej do aktywnego wózka inwalidzkiego, wówczas montuje się z przodu dodatkowe koło z układem napędowym. Dzięki odpowiednim przekładniom, takim jak w zwykłych rowerach, na handbike`u można poruszać się z podobną prędkością, nie męcząc się tak, jak przy szybkiej jeździe wózkiem. Handbike daje wiele możliwości - od wycieczki rowerowej ze znajomymi, po start w maratonie.

DOWNHILL (TRIAL)

To odpowiednik ekstremalnego sportu rowerowego - to karkołomne zjazdy po stromych stokach, ścieżkach górskich i leśnych. Używa się do nich specjalnie skonstruowanych czterokołowych wózków z mocnymi, często tarczowymi hamulcami, amortyzatorami i kierownicą.

WATER-SKI

„Narty wodne na siedząco” - do specjalnej narty (wielkości deski snowboardowej) przymocowane jest siedzisko, stopy zabezpiecza dodatkowy pasek. Start odbywa się z wody. Uprawianie tego sportu daje dużą dawkę adrenaliny.

PARAGLIDING

Paralotnia, zwana także skrzydłem, to specjalnie skonstruowany do lotu ślizgowego spadochron. Pozwala na długie utrzymywanie się w przestworzach i dalekie, nawet kilkudziesięciokilometrowe, przeloty. Do lotu startuje się z ziemi, start odbywa się z górskiego zbocza, skarpy, urwistego brzegu morza, itp., albo na terenach płaskich (łąki, lotniska) przy pomocy wyciągarki. Osoby niepełnosprawne mogą latać: samodzielnie, wówczas do startu i lądowania służą im specjalne wózki lub „poduszki powietrzne”, albo w tandemie z innym pilotem.

JAZDA KONNA

Osoby z porażeniem kończyn dolnych i słabą stabilizacją tułowia mogą jeździć konno w specjalnym, podtrzymującym je siodle. Wejście na konia może ułatwić rampa, na którą wjeżdża się wózkiem. Rekreacyjna jazda konna to świetny sposób spędzania wolnego czasu i okazja do obcowania z naturą. To także element rehabilitacji - idący stępa koń wymusza na jeźdźcu ruchy, które mają dobroczynny wpływ na jego organizm. Istotna jest też temperatura ciała konia, wyższa niż człowieka - ciepło może rozluźnić mięśnie (spastyczność) i poprawić krążenie.

Przedstawione powyżej przykładowe sporty, oprócz zaspokojenia naszych ambicji, w znacznym stopniu pełnią funkcję rehabilitacyjną i integracyjną: kształtują pozytywny stosunek do życia, integrują ze środowiskiem osób sprawnych, pomagają przezwyciężyć słabości i lęki, zwiększają poczucie własnej wartości. Przebywanie w grupie, wspólne działanie i wzajemna odpowiedzialność powodują, że osoby niepełnosprawne wychodzą z izolacji, są otwarte na kontakty z drugim człowiekiem i światem

DLACZEGO SPORT ?

• - kształtuje hart ducha,

• - wyzwala energię,

• - trenuje wytrwałość w dążeniu do zamierzonego celu,

• - stanowi cenną inspirację i zachętę do aktywnego spędzania czasu,

• - zmusza do wyjścia z domu,

• - pozwala na kontakty ze społeczeństwem,

• - poszerza horyzonty,

• - wyrywa z apatii,

• - nie pozwala się nudzić,

• - wyprowadza z „czterech ścian”.

DYSCYPLINY OBOZÓW AKTYWNEJ REHABILITACJI

PŁYWANIE

• - daje ogromną swobodę i umożliwia uprawianie sportów wodnych, np. żeglarstwa lub nurkowania,

• - poprawia ogólną sprawność,

• - środowisko wodne stwarza warunki odciążenia, co umożliwia dużą aktywność nawet u osób ze znacznymi ograniczeniami ruchowymi,

• - daje poczucie niezależności i siły,

• - uczy samoobsługi.

TENIS STOŁOWY

• łatwo dostępny sport,

• - poprawia refleks (podobnie jak łucznictwo),

• - poprawia koordynację, równowagę i sprawność mięśni,

• - poprawia ogólną sprawność fizyczną,

• - poprawia koncentrację i koordynację wzrokowo-ruchową,

• - wzmacnia grzbiet i mięśnie brzucha (praca głównie górną partią ciała).

ŁUCZNICTWO

• - poprawia stabilizację, koordynację wzrokowo-ruchową i koncentrację,

• - rozwija mięśnie rąk, grzbietu, klatki piersiowej i brzucha,

• - wyrabia zdyscyplinowanie, wytrwałość, opanowanie, spostrzegawczość.

TRENING OGÓLNOKONDYCYJNY

• - regularne ćwiczenia zwiększają sprawność fizyczną, siłę mięśni oraz wydolność krążeniowo - oddechową,

• - regularne ćwiczenia ogólnokondycyjne mogą obniżyć ryzyko wystąpienia problemów sercowo-naczyniowych, oraz wtórnych powikłań związanych z poruszaniem się na wózku.

ZAGROŻENIA W SPORCIE WYCZYNOWYM

Osoby niepełnosprawne, które podejmują wyczynowy wysiłek fizyczny, podlegają takim samym zagrożeniom jak osoby sprawne. Przeciążenie organizmu może prowadzić do kontuzji, a nadmierne skoncentrowanie się na wynikach - do stosowania dopingu. Dodatkowe ryzyko wynika z dysfunkcji ruchowej, czuciowej i autonomicznej. Zatem konieczne jest właściwe wykonywanie ćwiczeń oraz przestrzeganie zasad bezpieczeństwa - zarówno podczas treningu, jak i wyczynowego uprawiania sportu.

Turystyka osób niepełnosprawnych

Turystyka osób niepełnosprawnych oznacza zamierzoną, celową, dobraną do potrzeb aktywność fizyczną realizowaną w różnych formach podróżowania, ściśle związaną z aktywnością krajoznawczą. Traktowana jest jako element rehabilitacji osób niepełnosprawnych, której cel stanowi przywrócenie maksymalnej sprawności fizycznej, psychicznej, społecznej i zawodowej oraz przystosowanie do normalnego życia. Turystykę ludzi niepełnosprawnych należy traktować nie tylko jako rozrywkę czy relaks, ale również jako środek terapeutyczno-wychowawczy umożliwiający wypróbowanie swoich sił w różnych, często trudnych warunkach.

Cele uprawiania turystyki i krajoznawstwa przez ludzi niepełnosprawnych

1. Cel leczniczy

• Turystyka powinna być w miarę możliwości kontynuacją programu leczenia i usprawniania zwłaszcza układu i narządów ruchu. Należy to uwzględnić w doborze dyscyplin turystycznych. Uprawianie turystyki powinno zapobiegać zmianom, jakie mogą wystąpić w wyniku choroby czy choćby zmniejszonej aktywności fizycznej, nie może jednak szkodzić

2. Cel biologiczny

• Ruch jest niezbędny człowiekowi do życia. Systematyczny ruch pozwala na znaczną kompensację ubytków morfologicznych sprawności fizycznej. Inwalidztwo przyspiesza zazwyczaj starzenie się organizmu, zmniejsza rezerwy biologiczne ustroju i prowadzi do zależności od innych. Turystyka może zmniejszyć biologiczne skutki starzenia się ludzi niepełnosprawnych, a krajoznawstwo aktywizować ich intelektualnie

3. Cel anatomiczno-fizjologiczny.

• Najczęściej bezpośrednim celem postępowania usprawniającego jest utrzymanie właściwych stosunków anatomicznych w obrębie stawów, zapobieganie przykurczom i zanikom mięśni. Te najczęstsze zadania kinezyterapii rozciągane są również na sport i turystykę. Bardzo często zachodzi bowiem konieczność hiperkompensacyjnego zwiększenia ruchomości stawów, zwiększenia siły mięśniowej, co może choć częściowo zmniejszyć skutki choroby czy kalectwa. Działalność turystyczna wpływa korzystnie na podstawowe funkcje ustroju, zaś końcowym efektem uprawiania turystyki jest ekonomizacja tych funkcji u osób niepełnosprawnych, które czynności dnia codziennego wykonują ze znacznie zwiększonym wydatkiem energetycznym.

4. Cel higieniczno-zdrowotny.

• Codzienne ćwiczenia fizyczne są wskazane dla każdego zdrowego człowieka. A dla ludzi niepełnosprawnych są one wręcz obowiązkiem. Aktywność fizyczna może ćwiczenia te uatrakcyjnić. Uprawianie turystyki i krajoznawstwa powinno stać się okazją do hartowania organizmu, zdobycia odporności na trudy i niewygody oraz opanowania umiejętności kontrolowania stanu zdrowia i stanu sprawności fizycznej

5. Cel wychowawczo-psychologiczny

• Uprawianie sportu i turystyki kształtuje również pozytywne cechy charakterologiczne. Wśród dzieci i młodzieży niepełnosprawnej obserwuje się często postawy egocentryczne, agresywne lub apatyczne, świadczące o nieprzystosowaniu się do życia społecznego. Kalectwo, będące czynnikiem ograniczającym w istotny sposób możliwości życiowe człowieka, powoduje stres, wpędza w depresję, wywołuje poczucie niższości i niepełnowartościowości. Turystyka pozwala chociaż w części kompensować występujące braki, usuwać przykre uczucie mniejszej wartości. Udział w zajęciach zespołowych uczy życia w grupie, uaktywnia dzieci i młodzież, wyrabia odwagę i hartuje psychicznie. Terapia poprzez turystykę ułatwia przezwyciężanie stanów frustracji.

6. Cel hedonistyczny

• Udział w kulturze fizycznej i turystyce musi dawać radość i zadowolenie. Ćwiczenia rehabilitacyjne są zwykle monotonne i nawet najbardziej słuszna motywacja nie zapobiegnie zniechęceniu. Wysiłek fizyczny towarzyszący aktywności turystycznej nie nuży i pozwala wykonywać setki i tysiące ruchów powtarzanych podczas pracy np. wioślarza, kolarza, piechura. Turystyka połączona z krajoznawstwem pozwala nawiązywać kontakty towarzyskie, otworzyć drzwi zamknięte na świat.

7. Cel społeczny

• Cel ten wynika z głęboko humanitarnych pobudek. Nowoczesne koncepcje rehabilitacji zakładają nie tylko powrót do zdrowia przez przywrócenie funkcji ruchowych, które pozwoliłyby na podjęcie pracy zawodowej, lecz również możliwie pełne włączenie się w całokształt życia społecznego, kulturalnego czy towarzyskiego.

Formy turystyki stosowanej przez osoby niepełnosprawne

• Piesza

• Wodna

• Rowerowa

• Samochodowa

• Obozy specjalne

• Grupy turystyczne

Przeszkody i bariery w uprawianiu turystyki

• Bariery architektoniczne występujące w obiektach turystycznych i terenach odwiedzanych przez turystów;

• Bariery komunikacyjne polegające na utrudnieniach w podróży oraz braku środków transportu dla osób z dysfunkcją narządu ruchu;

• Bariery społeczne wyrażające stosunek społeczeństwa do niepełnosprawności. Polegają przede wszystkim na unikaniu osób niepełnosprawnych, przekonaniu, że niepełnosprawnością można się "zarazić" oraz chęci oddalenia od siebie myśli o niepełnosprawności i jej konsekwencjach. Odmianą tej postawy jest izolowanie się osób obarczonych różnymi rodzajami dysfunkcji od ludzi pełnosprawnych, niska samoocena osób niepełnosprawnych oraz lęk przed nieznanym. Przykro odczuwana jest także zarówno nadopiekuńczość, jak i niechęć;

• Brak sprzętu turystycznego dostosowanego do potrzeb osób niepełnosprawnych. Tę barierę pokonać można przez grupowe działania w sekcjach i klubach turystycznych, gdzie istnieje możliwość dofinansowania zakupu sprzętu i jego adaptacji. Dotyczy to głownie przystosowania kajaków, łodzi żaglowych i samochodów;

• Wysokie koszty uczestnictwa w różnych formach uprawiania turystyki przy niskim stanie dochodów osób niepełnosprawnych. Bariera finansowa utrudnia dostęp ludzi niepełnosprawnych do niektórych form uprawiania turystyki. Zwiększa bowiem wydatki na przejazd do obiektów turystycznych i przystosowanie sprzętu turystycznego. Złagodzenie kosztów uczestnictwa w turystyce może nastąpić poprzez dofinansowanie z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) lub też innych organizacji pozarządowych;

• Niedostateczna informacja o potrzebach turystycznych ludzi niepełnosprawnych i możliwości ich zaspokojenia.

ROLA I ZADANIA MEDYCYNY UZDROWISKOWEJ W REHABILITACJI OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH

Podstawowe pojęcia

• BALNEOLOGIA: dziedzina wiedzy medycznej wykorzystująca naturalne metody lecznicze i czynniki fizykalne do leczenia, rehabilitacji, prewencji i diagnostyki

• MEDYCYNA UZDROWISKOWA: obejmuje całość zagadnień związanych z lecznictwem uzdrowiskowym: balneoterapię, klimatoterapię, i inne

• BALNEOREHABILITACJA = REHABILITACJA UZDROWISKOWA: wykorzystuje naturalne metody lecznicze, jakimi dysponuje uzdrowisko

Cele balneorehabilitacji

• Przywracanie lub poprawa ogólnej sprawności fizycznej organizmu lub chorego narządu

• Łagodzenie objawów stresu związanego z chorobą czy urazem

• Przygotowanie chorego do życia w środowisku lub podjęcia aktywności zawodowej

• Modyfikowaniu stylu życia

Zakłady i formy leczenia uzdrowiskowego

Zakłady lecznictwa uzdrowiskowego to zakłady opieki zdrowotnej posługujące się zespołem metod balneofizykalnych i klimatycznych w celach leczniczych, rehabilitacyjnych, profilaktycznych, usytuowane w uzdrowiskach statutowych

• SZPITAL UZDROWISKOWY: zakład opieki dla chorych hospitalizowanych. Leczenie ma charakter kompleksowy z przewagą zabiegów przyrodoleczniczych

• SANATORIUM UZDROWISKOWE: zakład opieki dla pacjentów przewlekle chorych. Podstawowe leczenie: balneokinezyterapia, fizykoterapia, kinezyterapia, farmakoterapia, edukacja zdrowotna

• ZAKŁAD PRZYRODOLECZNICZY: spełnia najważniejszą rolę w uzdrowisku. Może stanowić odrębną jednostkę lub wchodzić w skład szpitala czy uzdrowiska.

• Dział balneologiczny: kąpiele lecznicze, płukania, irygacje z wody mineralnej, inhalacje z wód mineralnych, kuracje pitne, kąpiele w basenie z wodą mineralną

• Dział peloidoterapii: okłady częściowe i całkowite, kąpiele borowinowe, tampony

• Dział hydroterapii: kąpiele wirowe, masaż podwodny, natryski, kąpiele perełkowe, hydromasaż

• Dział kinezyterapii: ćw.indywidualne, ćw. Zespołowe, ćw.w basenie

• Dział termoterapii: parafinoterapia, sauna

• Dział krioterapii: zimnolecznictwo miejscowe i ogólne

• Dział masaży

• Dział fototerapii: naświetlania IR, UV, laser

• Dział fizykoterapii: galwanizacja, jontoforeza, kąpiele elektryczno-wodne, prądy DD, IF, DK, elektrostymulacje, mikrofale, ultradźwięki, magnetoterapia

Formy lecznictwa uzdrowiskowego

LECZENIE ZAMKNIĘTE

• Wczesna rehabilitacja uzdrowiskowa

• Leczenie szpitalne

• Leczenie sanatoryjne

LECZENIE AMBULATORYJNE

METODY LECZNICZE

• KLIMATOTERAPIA: Wykorzystuje walory przyrodniczego środowiska. Obejmują: kąpiele słoneczne, kąpiele powietrzne, zabiegi powietrzno-ruchowe, kąpiele morskie, naturalne inhalacje

• BALNEOTERAPIA: wykorzystuje wody lecznicze do terapii, czyli naturalne wody podziemne posiadające właściwości lecznicze i czystość mikrobiologiczną

1. Kąpiele solankowe: w chorobach ortopedyczno-urazowych, reumatycznych, neurologicznych, ginekologicznych

2. Kąpiele kwasowęglowe: choroby serca, nadciśnienie, niedokrwienie k.d, nerwice narządowe

3. Kąpiele siarczkowo-siarkowodorowe: reumatyczne, ortopedyczno-urazowe, dermatologiczne, niedokrwienie kd

4. Kąpiele radoczynne: ch.naczyń obwodowych, drogi oddechowe, reumatyczne i ginekologiczne

5. Kąpiele tlenowo-ozonowe: miażdżyca, cukrzyca, owrzodzenia

• PELOIDOTERAPIA

• HYDROTERAPIA

• KINEZYTERAPIA

• FIZYKOTERAPIA

• MAGNETOTERAPIA

• ULTRADŹWIĘKI

• LECZENIE DIETETYCZNE

• EDUKACJA ZDROWOTNA

• FARMAKOTERAPIA

• PSYCHOTERAPIA

• FITOTERAPIA: leczenie ziołami

Rehabilitacja osób niepełnosprawnych w wodzie

Wskazania do ćwiczeń w wodzie

• Poprawa wydolności fizycznej

• Zwiększenie siły mięśniowej

• Poprawa koordynacji ruchowej

• Zmniejszenie napięcia mięśniowego

• Nauka chodzenia

• relaksacja

Przeciwwskazania

• Niewydolność oddechowo-krążeniowa

• Ostre stany zapalne

• Owrzodzenia, rany

• Odwapnienia kości

• Choroby przebiegające z czasową utrata świadomości

Jesteś fizjoterapeutą, który otrzymał zadanie przeprowadzenia zajęć kinezyterapii wodnej z pacjentami o różnym stopniu niepełnosprawności. Opracuj plan działań, na podstawie stanu funkcjonalnego pacjenta, rodzaju schorzenia, stanu ogólnego, wieku i płci.

Metodyka zajęć

• Miejsce

• Czynności przed wejściem do wody: organizacja grupy, liczba uczestników na 1 fizjoterapeutę, itp

• Bezpieczeństwo: przeprowadzenie do basenu, wejście do basenu, zajęcia w basenie,

• Prowadzenie zajęć: cel, część wstępna, część główna, część końcowa, miejsce i zadania fizjoterapeuty, itp.

• Zakończenie zajęć

Podział na grupy

• A - osoby niepełnosprawne na wózkach (porażenie dolnych kończyn)

• B - osoby niewidome, pełnosprawne ruchowo

• C - osoby z zespołem Downa

• D - osoby z mózgowym porażeniem dziecięcym - hemiplegia

• E - osoby niesłyszące

• F - osoby chore psychicznie, np. depresja

14

---