1. Przedmiot , zakres stosunków międzynarodowych

Stosunki międzynarodowe - ogół reakcji, czyli wzajemnych spotkań interakcji, zachodzących pomiędzy jednostkami w społeczności międzynarodowej, polegających na wymianie materii i idei w środowisku międzynarodowym: wymiana materii - rzeczy, towarów (sprzedaż, kupno); wymiana idei (filozofii, nauki, sztuki, doktryn, np. Guenter Grass i „Blaszany bębenek”; cesarzowa Katarzyna czytała Woltera); środowisko międzynarodowe - terytorium (obszar, na którym dochodzi do tych reakcji, wymiany; to także czas - wydarzenia polityczne, które odbywają się w miejscu i czasie) - lądowe, morskie, powietrzne; kontekst międzynarodowy - rzutuje na dane wyobrażenie - otoczenie, które wpływa pośrednio lub bezpośrednio).

Państw na świecie jest około 202; organizacji międzynarodowych - 5.500 (NGO - są to organizacje pozarządowe, jest ich 5.000; GO - organizacje rządowe - 500); są też narody - 300 - to wszystko składa się na społeczność międzynarodową. Wszystkich jednostek w społeczności międzynarodowej jest około 6.000.

Charakter stosunków międzynarodowych: a) synoptyczny (ogólny obraz) - system całościowy, tak postrzegany; b) eksplanacyjny (wyjaśniający) - wszystko trzeba wyjaśniać, tłumaczyć, interpretować; c) kumulatywny (ogniskujący wydarzenia w jakąś teorię) - np. zbiera się wojny jugosłowiańskie i wychodzi konflikt bałkański.

Podejście do stosunków międzynarodowych: a) systemowe; b) strategiczne (traktują wydarzenia w sposób przewidywalny i decyzyjny, w jakim kierunku mają zmierzać); c) prognostyczne - występują prognozy strategiczne, związane z czasem (krótkoterminowe - na 5 lat, sprawdzalność15%; średnioterminowe - do 10 lat, sprawdzalność powyżej 10%; długoterminowe - powyżej 10 lat, sprawdzalność poniżej 5%).

Prognozy są po to, aby się przygotować.

Inna prognoza - prognozy ekstrapolacyjne - tworzone na bazie wydarzeń z historii, które miały podobne parametry, a teraz mogą się teraz rozwinąć, powtórzyć.

Typy stosunków międzynarodowych: 1. dziedzina operowania, w której się obracamy: a) gospodarcze; b) majątkowe; c) polityczne, d) kulturalne; e) sport; 2. Stan relacji między państwami: a) rywalizacja; b) współpraca; c) wojna; d) tolerancja (np. Białoruś); 3. Ze względu na zasięg stosunków międzynarodowych: a) multilateralne (wielostronne); b) regionalne (kontynentalne); c) subregionalne (Rada Nordycka); d) bilateralne (także trilateralne) - kraje Beneluksu, Rada Bałtycka; 4. kolejny typ: a) dyplomatyczne; b) konsularne.

Stosunki dyplomatyczne posługują się dorobkiem innych nauk: a) prawo międzynarodowe (nauki równoległe ze stosunkami międzynarodowymi); b) prognozologia (prognozowania przyszłości); c) system bezpieczeństwa (działania i wojny, rozbrojenia, układy rozbrojeniowe); d) polemologia (socjologiczna teoria wojny i pokoju, tłumaczy relacje); e) imagologia (nauka o obrazie narodu w postrzeganiu innych narodów, stereotyp); f) stosunki konsularne; g) stosunki dyplomatyczne; g) organizacje międzynarodowe.

2. Historia rozwój stosunków międzynarodowych w Polsce

W Polsce naukowymi badaniami tej dziedziny zajmują się placówki akademickie, m.in. ISM UW, ISM UMK, Collegium Civitas; ośrodki państwowe, przede wszystkim Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, a także organizacje pozarządowe, np. Instytut Badań nad Stosunkami Międzynarodowymi.

3. Paradygmat liberalizmu lub idealizmu politycznego

4. Paradygmat realizmu i neorealizmu politycznego

5. Paradygmat współzależności międzynarodowej

6. Postmodernizm
7. Wpływ ekonomii, gospodarki na stosunki międzynarodowe
8. Wpływ sfery militarnej na stosunki międzynarodowej
9. Wpływ czynnika geograficznego ( determinizm geograficzny)
10. Wpływ czynnika demograficznego
11. Wpływ religii na stosunki międzynarodowe
12. Wpływ narodów i nacjonalizmu na stosunki międzynarodowe
13. Wpływ wybitnych jednostek na stosunki międzynarodowe
14. Państwo jako uczestnik stosunków międzynarodowych
15. Proliferacja państw w XX wieku

16. Organizacje międzynarodowe o charakterze rządowym + 17. Organizacje międzynarodowe o charakterze poza rządowym

Organizacja międzynarodowa - najwyższa forma współpracy między państwami lub innymi podmiotami członkowskimi na arenie międzynarodowej ograniczona merytorycznie i personalnie oraz zamknięta lub otwarta dla świata zewnętrznego. (ograniczenie personalne odnosi się do państw; wyrażenie „merytoryczne” odnosi się do postawionego sobie zadania; otwarta lub zamknięta - współpracuje z innymi lub nie, autonomiczna lub nie).

Zanim powstały organizacje międzynarodowe, to kongresy, zjazdy, itp. były formami pozaorganizacyjnej współpracy międzynarodowej.

Stopnie współpracy międzynarodowej:

Organizacja międzynarodowa - posiada statut, czyli dokument założycielski (dokument prawny), np. dla ONZ jest to Karta NZ; program (katalog działań i celów poczynań na arenie międzynarodowej (jest to dokument polityczny); członkostwo (organizacja ma ścisłe członkostwo, płaci się składki); finanse (opierają się na składkach, mogą powoływać banki, fundacje, sponsoring, własna działalność gospodarcza); instytucje i organy (wyłączna domena organizacji międzynarodowych, np. wewnętrzne trybunały, komisje, grupy, itp.).

Niższe formy przeradzają się w wyższe, np. GATT przekształcił się z inicjatywy międzynarodowej (pierwszy stopień współpracy) w organizację międzynarodową (WTO w 1993 roku) - czyli najwyższy stopień współpracy międzynarodowej. Inny przykład - KBWE w OBWE (1995 rok).

Podział organizacji międzynarodowych:

Kryterium - charakter - wojskowe (NATO); gospodarcze (EFTA); sportowe (FIFA); kulturalne (UNESCO).

Kryterium - zasięg - globalne (ONZ); transatlantyckie (przynajmniej 2 kontynenty), np. NATO, Liga Państw Arabskich; regionalne (OPA - Organizacja Państw Afrykańskich); subregionalne (EFTA).

Kryterium - ścisły charakter działania - policyjna (Interpol); studencka (ELSA); religijna (LWF - Światowy Związek Luterański); portowa (BPO - Bałtycka Organizacja Portów); naukowa (EADS); transportowa (IAO)

Kryterium - sposób kierowania - jednoosobowe (ONZ); kolektywne (Unia Europejska)

Kryterium - członkostwo - otwarte (warunkowe, np. NATO, gdzie trzeba spełnić określone warunki; bezwarunkowe, np. ONZ, gdzie trzeba akceptować zasady Karty ONZ); zamknięte (Rada Bałtycka - Litwa, Łotwa, Estonia); rządowe (GO) - NATO; pozarządowe (NGO) - FIFA.

Kryterium - struktura ONZ - specjalne (UNICEF, UNU - Uniwersytet Narodów Zjednoczonych w Tokio); wyspecjalizowane (FAO, WHO); autonomiczne (WTO, MAEA - Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej w Wiedniu, Hans Blix szefem).

Funkcje organizacji międzynarodowych:

Administracyjna - zarządzanie wewnętrzne, administrowanie instytucjami.

Komunikacyjna - porozumiewanie się, komunikowanie się.

Stymulacyjna - pobudzanie do współpracy.

Jednocząca (integracyjna) - jednoczy państwa.

Kooperacyjna - współpraca, wspólne działanie (najważniejsza funkcja)

Organizacja międzynarodowa przestrzega prawa międzynarodowego (funkcja bierna) i tworzy prawo (funkcja czynna).

Uchwały org. międzynarodowych ze względu na wpływ na prawo międzynarodowe:

Praeter legem (prawo pierwotne) - regulują pola nieobjęte wcześniej prawem (białe plamy) - jakieś pole nie jest regulowane prawem międzynarodowym, np. dno morskie na morzu otwartym.

Secundum legem - doskonalenie i aktualizacja prawa już istniejącego (wtórnego, drugiego, późniejszego).

Ultra vives (uchwała niezgodna z prawem międzynarodowym) - są jej trzy przypadki: zaniechać uchwały; zastąpić uchwałę na zgodną z prawem,; zbudować zupełnie nową uchwałę.

18. Rola korporacji międzynarodowych
19. Wyznaczniki i cele polityki zagranicznej
20. Mechanizm decyzyjny w polityce zagranicznej
21. Geneza i struktura ONZ

Idea powołania nowej organizacji, powstała jeszcze w czasie trwania II wojny światowej, na konferencji w Teheranie w 1943. Jej głównym pomysłodawcą był prezydent USA Franklin Delano Roosevelt, a jej nazwę zaproponował premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill (określenie "narody zjednoczone" w trakcie wojny stosowano nieraz dla Aliantów).

W drugiej połowie 1944 przedstawiciele Francji, Chin, Wielkiej Brytanii, USA oraz ZSRR spotkali się w Waszyngtonie, gdzie przedyskutowano zakres, cele i sposoby działania nowej organizacji.

25 kwietnia 1945 roku zwołano pierwszą konferencję ONZ w San Francisco, w której uczestniczyło 50 państw z całego świata - pierwszych członków organizacji. Za członka ONZ od założenia uznawana jest też Polska, której przedstawiciele z powodów politycznych nie mogli uczestniczyć w konferencji w San Francisco. Podczas konferencji, 26 czerwca, podpisano Kartę Narodów Zjednoczonych, akt prawny regulujący działalność ONZ.

Organizację Narodów Zjednoczonych powołano do życia 24 października 1945, kiedy postanowienia konferencji ratyfikowało pięciu przyszłych stałych członków Rady Bezpieczeństwa (Chiny, Francja, ZSRR, Wielka Brytania i USA), oraz większość pozostałych państw członkowskich. Powołanie ONZ położyło jednocześnie kres działalności Ligi Narodów, która rozwiązała się formalnie 18 kwietnia 1946, przekazując pełnienie swej misji nowej organizacji.

W grudniu 1945 Kongres USA wystosował propozycję, aby siedziba ONZ mieściła się w Nowym Jorku, co zostało przez organizację zaakceptowane. Budynek siedziby głównej otwarto 9 stycznia 1951 roku na terenach podarowanych ONZ przez Johna Rockefellera, gdzie mieści się do dziś. Część instytucji funkcjonuje jednak w innych miastach świata, m.in. w Genewie, Hadze, Nairobi i Wiedniu.

22. Rola Rady Bezpieczeństwa ONZ w sytuacjach zagrażających międzynarodowemu pokojowi i bezpieczeństwu

Na Radzie Bezpieczeństwa ciąży główna odpowiedzialność za utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa na świecie. Podobnie jak Zgromadzenie Ogólne, może ona nakładać sankcje na państwa członkowskie.

Szczególne znaczenie mają rezolucje Rady Bezpieczeństwa dotyczące utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, a zwłaszcza decyzje o zastosowaniu sankcji nie wymagających użycia siły zbrojnej (art. 41. Karty) oraz decyzje o sankcjach zbrojnych (art. 42 Karty). Jako jedyne spośród rezolucji uchwalanych przez organy ONZ, mają moc prawnie wiążącą dla państw - na mocy art. 25 Karty Narodów Zjednoczonych.^[1] Ich legalność nie może być kwestionowana, nie podlegają także kontroli sądowej ze strony Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości^[2]

O znaczeniu rezolucji Rady Bezpieczeństwa może świadczyć choćby fakt, iż dwie wojny w XX wieku znajdowały w nich swe podstawy prawne: wojna koreańska w latach 1950-1953 (Rezolucja nr 85) oraz I wojna w Zatoce Perskiej w roku 1991 (Rezolucja nr 687). Ta ostatnia rezolucja była powoływana także jako podstawa interwencji w Iraku w 2003 roku, jednak legalność tej interwencji i doszukiwanie się podstawy prawnej dla niej w Rezolucji nr 687 było kwestionowane przez wiele państw.

23. Pokojowe załatwianie sporów międzynarodowych

arbitraż, negocjacje, mediacje, koncyliacje ad pierwszy semestr - znalexc
24. Rozpoczęcie misji dyplomatycznej

wysyłanie stałej misji dyplomatycznej:

• mianowanie szefa misji]

• uzyskanie agreement państwa przyjmującego

• wystaweinie przez państwo wysyłąjące listów uwierzytelniających (charge d'affaires - listy wprowadzające)

• rozpoczyna misję w chwili złożenia listów na ręce głowie państwa przyjmującego

25. Klasy i rangi dyplomatów

Podział szefów misji dyplomatycznych:

1. ambasadorowie i nuncjusze (akredytowani przy głowach państw)

2. posłowie, ministrowie, internuncjusze (j.w.)

3. charges d'affaires (akredytowani przy msz)(stali - en pied, en titre; tymczasowi - ad interim)

Klasy konsuli:

• konsul generalny

• konsul

• wicekonsul

agent konsularny
26. Funkcje misji dyplomatycznej

FUNKCJE DYPLOMACJI

1. reprezentowanie państwa wtstłającego w państwie przyjmującym

2. ochrona interesów państwa wysyłającego i jego obywateli w państwie przyjmującym

3. prowadzenie rokowań

4. działąnie na rzecz rozwoju przyjaznych stosunków (np. dyplomacja kulturalna)

5. zaznajamianie się wszelkimi legalnymi sposobami z warunkami panującymi w państwie przyjmującym i informowanie o tym państwa wysyłającego

6. możliwość pełnienia przez misję dyplomatyczna funkcji konsularnych

27. Przywileje i immunitety dyplomatyczne

Przywileje i immunitety

Immunitet - niepodleganie jurysdykcji władz państwa przyjmującego

Przywileje - ulgi, ulatwienia, prerogatywy,

Teorie:

1. reprezentacji - dyplomata jest osobistym przedstawicielem władcy i bnaruszenie jego godności równałoby się naruszeniem godności włądcy

2. eksterytorialności - pomieszczenia misji, osoba dyplomaty znajdują się poza terytorium danego państwa

3. funkcjonalna - przywileje i immunitety są przyznawane w zakresie niezbędnym do swobodnego i należyteog wypełniania funkcji

Przywileje i immunitety misji dyplomatycznej i konsularnej:

1. nietykalność pomieszczeń misji dyplomatycznej

• zakaz wkraczania na teren misji bez zgody jej szefa

• zapewnienie bezpieczeństwa i ochorny misji przez państwo przyjmujące

2. nietykalność majątku, funduszy misji dyplomatycznej:

• swobodne dysponowanie majątkiem ruchomym, środkami transportu i środkami finansowymi

3. nietykalność archiwów i korespondencji dyplomatycznej

4. przywileje podatkowe

• zwolnienie od wszelkich podatków i opłat skarbowych

5. przywileje celne

28. Klasyfikacja umów międzynarodowych

• kryterium - liczba stron:

(a) umowy dwustronne (bilateralne),

(b) umowy wielostronne (multilateralne)

• kryterium - sposób przystępowania:

(a) umowy otwarte (każde państwo może przystąpić),

(b) umowy warunkowo otwarte = półotwarte (może przystąpić nowe państwo po spełnieniu określonych warunków),

(c) umowy zamknięte (nowe państwo może przystąpić jedynie za zgodą wszystkich dotychczasowych stron umowy, umowami zamkniętymi są np. Traktat o Unii Europejskiej, Pakt Północno-Atlantycki (NATO))

• kryterium - forma zawarcia:

(a) umowy pisemne (zdecydowana większość umów),

(b) umowy ustne (są ważne i wiążą strony umowy, ale może zaistnieć problem w udowodnieniu ich treści)

• kryterium - procedura zawarcia:

(a) umowy zawarte w trybie prostym (do związania się umową wystarczy jej podpisanie),

(b) umowy zawarte w trybie złożonym (do związania się umową potrzebne są dwa kolejne kroki: 1. podpisanie umowy, 2 ratyfikacja, zatwierdzenie lub przyjęcie umowy)

29. Ważność umów międzynarodowych

• ratyfikacja ;)

Zgodnie z konwencją wiedeńską o prawie traktatów z 1969, przesłanki (przyczyny) nieważności umów międzynarodowych można podzielić na trzy grupy:

1. związane z naruszeniem prawa wewnętrznego kontrahentów dotyczącego zawierania umów - konwencja dopuszcza powołanie się na tę okoliczność wyłącznie w sytuacji, gdy pogwałcona norma prawa wewnętrznego ma zasadnicze znaczenie, zaś pogwałcenie było oczywiste, tj. obiektywnie widoczne dla każdego państwa postępującego w danej sprawie zgodnie ze zwyczajną praktyką i w dobrej wierze;

2. związane z wadami oświadczenia woli:

1. przekroczenie przez przedstawiciela państwa jego upoważnienie do wyrażenia zgody - przy czym na przesłankę tę można się powoływać tylko gdy ograniczenia upoważnienia były podane do wiadomości pozostałym państwom przed wyrażeniem zgody

2. błąd - jeżeli dotyczy faktu lub sytuacji, która istniała w czasie zawierania umowy i stanowiła istotną podstawę zgody państwa na zawarcie umowy. Nie może się na tę przesłankę powoływać państwo, które swoim postępowaniem przyczyniło się do powstania błędu lub okoliczności były takie, że powinno się liczyć z możliwością jego zaistnienia.

3. podstęp - przez co należy rozumieć umyślne wprowadzenie w błąd ze strony innego państwa negocjującego

4. przekupstwo

5. przymus wobec przedstawiciela państwa

6. przymus wobec państwa - chodzi tu wyłącznie o przymus polegający na groźbie lub użyciu siły. Nie dotyczy to jednak traktatów pokoju narzucanych państwu, które dopuściło się agresji, a następnie zostało pokonane. Pewnie kontrowersje budzi kwestia użycia przymusu ekonomicznego, ale przeważa stanowisko, iż on także nie mieści się w tym pojęciu.

3. związane ze sprzecznością z normą ius cogens - nieważna jest umowa, która w chwili zawarcia jest niezgodna z bezwzględnie obowiązującą normą powszechnego prawa międzynarodowego (czyli normą ius cogens).

30. Rola i istota konfliktów międzynarodowych + 31. Zmiana charakteru wojny współczesnej

W 1993 roku profesor prawa międzynarodowego wysunął koncepcję konfliktów cywilizacyjnych (clash of civilization). Wyodrębnił 8 kryteriów i 8 cywilizacji, a następnie podał wyniki.

Kryteria (stosunek do…) Cywilizacje (wartości)

Boga i człowieka---------------------------------------zachodnia (USA, Europa, Australia, Polska)

Indywiduum i grupy--------------------------------------------japońska (Koree, Japonia, Wietnam)

Obywatela i państwa----------------------------islamska (Płn. Afryka, Bliski Wschód, Indonezja)

Rodziców i dzieci-----------------------------------------------hinduistyczna (płw. Indyjski, Cejlon)

Mężczyzny, kobiety-------—słowiańsko-ortodoksyjna-prawosławna (Ukraina, Rosja, Serbia, Bułgaria)

Prawa i obowiązki---------------------amerykańsko-łacińska (Ameryka Środkowa, Południowa)

Wolności i autorytaryzmu------------------afrykańska (Afryka Czarna bez Białej, bez Magrebu)

Równości i hierarchii------------------------------------------------konfucjańska (Chiny, Mongolia)

Wyniki - hegemonia cywilizacji zachodniej (nie podoba się reszcie); konflikty międzykulturowe (światy kulturowe będą się bić); weapon states (państwa uzbrojone w broń atomową, niebezpieczne).

Huntington odkrył 38 konfliktów (separatyzmów, czyli dążenie odśrodkowe mniejszości od większości, wyodrębnienie się narodowe) na świecie: 1. Abchazja i Gruzja - o oderwanie się Abchazji od Gruzji; 2. Albania i Serbia - o Kosowo; 3. Armenia przeciw Azerbejdżanowi - lud z ludem; 4. Baskowie (ETA) - Hiszpania i Francja są tam; 5. Bośniacy w Jugosławii i Chorwacji - muzułmańscy; 6. Katalończycy w Hiszpanii; 7. katolicy kontra protestanci w Ulsterze; 8. Czeczeni i Inguszowie kontra Rosjanie; 9. obcokrajowcy w Niemczech, szczególnie we wschodnich (NRD); 10. Francuzi w Kanadzie - Quebek (I referendum w 1998 roku); 11. Grecy i Turcy na Cyprze; 12. mniejszość węgierska w Rumunii (Siedmiogród - tu więcej jest Węgrów); 13. Hutu i Tutsi w Rwandzie; 14. Inguszowie i Osetyńczycy w Rosji i Gruzji - mikropaństwa; 15. Hindusi i Pakistańczycy o Kaszmir; 16. Kurdowie w Iranie, Iraku i Turcji - nie mają państwa, choć jest ich 20 mln; 17. Mołdawianie i Rosjanie na Ukrainie nad Dniestrem; 18. Palestyńczycy i Izraelczycy; 19. Sikhowie w Indiach (waleczna mniejszość); 20. Singalezi i Tamilowie na Sri Lance; 21. Tybetańczycy w Chinach (Tybet jest prowincją Chin); 22. mniejszość w Timorze.

Cypr (podzielony od 1974 roku):

Cypr Wschodni jest częścią turecką, ze stolicą w Famanguście; Cypr Zachodni jest grecki ze stolicą w Nikozji. Cypr podzielony jest linią demarkacyjną; istnieje też strefa buforowa ONZ, osadzona przez błękitne hełmy. Nikozja też jest podzielona (północna część należy do Turcji, południowa do Grecji). Występują także punkty kontrolne osadzone przez Brytyjczyków (Cypr był kiedyś brytyjski). Aneksja Turcji nie jest uznana międzynarodowo.

Indonezja:

Konflikt o Timor rozpoczął się w XVII wieku. Występował spór potęg kolonialnych - Portugalii i Holandii. W 1904 roku doszło do podzielenia ziem - część wschodnia przypadła Portugalii, zachodnia - Holandii. W 1949 roku Indonezja otrzymała niepodległość i dokonała aneksji Zachodniego Timoru. Od 1975 roku żołnierze z Indonezji okupują także Timor Wschodni. Problem jest taki, że Timor chce być samodzielny. W 1976 roku Indonezja dokonuje aneksji Timoru Wschodniego, co nie zostaje uznane.

Kanada:

Stany Zjednoczone Kanady; flagą Quebeku jest krzyż szkocki z lilijką (znak królów francuskich - Ludwików); Quebek - Montreal największe miasto i tu i w Kanadzie; w Kanadzie mieszka 28 mln ludzi, powierzchnia - 10 mln km kw. język angielski; Quebek - 1,5 mln km kw. powierzchni, 7 mln ludzi (25% ogółu), język francuski. Zostało ogłoszone referendum w sprawie niepodległości (tylko 1% był przeciwny oderwaniu); Quebek jest bardzo bogaty.

Europa:

Radzieckie interwencje (np. Litwa w 1991 roku o TV, Polska w 1956 roku); konflikty etniczne, religijne (IRA, ETA, Kurdystan w 1984 roku); interwencje wojskowe (o niepodległość - Karabach, Czeczenia, Bośniacy, Algieria); wojny domowe (Gruzja, Izrael, Cypr).

Wykład 11 (konflikt bliskowschodni):

W 1993 roku nastąpił przełom w stosunkach izraelsko - arabskich (porozumienie Rabin - Arafat). Ustalono, że może istnieć Autonomia Palestyńska, ale Palestyna ma wykreślić ze swojej konstytucji zapis mówiący o doszczętnym zniszczeniu Izraela.

W komisji dobrych usług zasiadał minister spraw zagranicznych Norwegii. Na jego pogrzeb do Oslo pojechali Rabin i Arafat.

Źródła konfliktu: świat arabski: Maroko, Libia, Nigeria, Sudan, Egipt, Afryka Biała, Półwysep Arabski.

Wzgórza Golan - tereny okupowane z Syrią. Część północno-wschodnia (kawałek należy do Libii). Jest tam strefa demarkacyjna, buforowa.

Strefa Gazy - południowo-zachodnia (półwysep Synaj) - enklawa okupowana przez Izrael (było w Egipcie).

Zachodni Brzeg Jordanu (pierwotnie było to terytorium palestyńskie) - Cisjordania (wschodnia część Transjordanii).

Jerozolima (historyczna stolica Izraela i świata arabskiego) - ale kneset jest w Tel Avivie.

Od 14 maja 1948 roku Izrael jako Erec Izrael (Wielki Izrael).

W 1947 roku Zgromadzenie Ogólnie wydało rezolucję nr 181 - miały powstać państwo arabskie i państwo izraelskie, Jerozolima miałaby status międzynarodowy.

Nablus - główna siedziba Jasira Arafata.

Pierwsza wojna żydowsko - arabska wybuchła w 1948 roku. koalicję antyżydowską tworzyły Irak, Syria, Jordania, Palestyna i Egipt. Stało się tak, gdyż rezolucja 181 ZO ONZ nie została zrealizowana (nie powstało państwo palestyńskie). W 1946 roku Jordania uzyskała niepodległość (wcześniej była mandatem brytyjskim). Po tej wojnie Cisjordania przechodzi do Jordanii (1949 rok - Transjordania + Cisjordania = Jordania). Od 1967 roku Cisjordania okupowana jest przez Izrael.

Trzecia wojna żydowsko - arabska:

Teraz Izrael jest potęgą. Zajął Wzgórza Golan (od Syrii), Cisjordanię (od Jordanii), Gazę (Egipt) + okupacją półwyspu Synaj (1974-1982), ale oddał Egiptowi. Jerozolima jest pod izraelską administracją. Izrael zwiększył swoje terytorium o 100%.

W 1956 roku Naser, promoskiewski prezydent Egiptu, znacjonalizował Kanał Sueski, a w 1982 roku kolejny prezydent Egiptu (proamerykański), Sadat, sprywatyzował go. W 1978 roku odbyła się konferencja w Camp David, a wypracowane porozumienie podpisał prezydent Egiptu - Sadat.

Po podpisaniu porozumienia w Camp David świat arabski wykluczył Egipt z Ligi Państw Arabskich.

Za czasów rządów prezydenta Egiptu Mubaraka Egipt powrócił do LPA i teraz jego stanowisko w kwestii Izraela jest wypośrodkowane.

Czwarta wojna żydowsko - arabska (1982 rok):

Atak na obozy w Szabraj i Szakil w Libanie (doszło tam do masakry) - dokonał tego Izrael, bo stamtąd wojsk izraelskie było ostrzeliwane przez Palestyńczyków. Liban w latach 70-tych był Szwajcarią Bliskiego Wschodu (najbogatszy kraj tamtego regionu). Dziś po 1982 roku Liban nie może się podnieść, panuje straszny chaos.

Stan na 1997 rok:

Autonomia Palestyńska - Cisjordania (Nablus i Gaza, która jest enklawą); Wzgórza okupowane przez Izrael; Jerozolima wciąż jest sporna; osiedla: występuje administracja A (największe miasta Cisjordanii = 30% innych obszarów Cisjordanii, 6.000 km kw. jest palestyńskie), B (około 68% pozostałych terytoriów jest pod arabskim zarządem, ale policja jest żydowska, nie w pełni palestyńska), C (2% w całkowitej kontroli Izraela).

Terroryzm w ideologicznej podstawie rozpoczął się w latach 60-tych. Bunt w 1968 roku młodzieży akademickiej w Europie (także Warszawa, Praga).

Ideolodzy terroryzmu (Francja):

Daniel Cohn-Bendit (czerwona linia) - cele grup terrorystycznych powinny być osiągnięte drogą polityczną, a jeśli miałaby wystąpić przemoc, to tylko bardzo mała - drobny szantaż, porwanie).

Herbert Marcuse (czarna linia) - linia bezkompromisowa, cel uświęca środki, dopuszczona jest możliwość ofiar walki, kamikadze, zbrojna walka - linia ekstremalnej walki).

Terroryzm międzynarodowy - nielegalna działalność militarna lub paramilitarna, godząca pośrednio lub bezpośrednio w osoby cywilne lub polityczne, w celu wywołania efektu zastraszenia, groźby lub obu naraz.

1937 rok - międzynarodowa konferencja w sprawie zapobiegania i zakazania aktów terrorystycznych (nie weszła w życie)

1972 rok - powołanie komitetu ds. terroryzmu międzynarodowego ONZ (po ataku na Igrzyskach Olimpijskich w Monachium w 1972 roku na zawodników z Izraela).

1984 rok - rezolucja ONZ (XXXIX Sesja ZO ONZ) „O niedopuszczalności polityki terroryzmu państwowego”.

Typologie terroryzmu (zależny od czynnika sprawczego):

Państwowy (państwo wspiera terroryzm - Jemen, Libia, Irak, Somalia)

Grupowy (ETA, IRA)

Indywidualny (Sikhowie).

Podział terroryzmu grupowego:

Grupy separatystyczne - dążenie do oderwania się narodu, który reprezentują, od narodu, który nad nimi panuje - IRA (Irlandzka Armia Republikańska), ETA (Kraj Basków i Wolność)

Grupy ideologiczne (religie, faszyzm, lewackość) - Dżihad, Hesbollah, RAF, Al-fatah, Al-kaida).

Grupy idealistyczne (ich program jest nierealny, utopistyczny) - np. frakcja czerwonej armii, grupa Badermeinhof (poprzedniczka RAF-u) - było tak: 2 studentów w 1968 roku, którzy zakładają utopijną grupę - Urike Meinhof i Andreas Bader - walczą według arabskich metod walki, przez co policja nie wiedziała, jak oni działają, jakie mają struktury. Tą grupę szkoliła Stasi w NRD (RAF był w RFN). Ostatni lider RAF-u, Andreas Grams, został zastrzelony w 2001 roku w Niemczech, niedaleko Szczecina.

Struktura organizacyjna IRA:

Generalna Konwencja IRA (100 osób) → Kierownictwo IRA (12 osób, nie znają się osobiście) → Rada Tymczasowa IRA (7 osób, decydują o zamachach, jest to ścisłe kierownictwo) → Dowództwo Północne (5 brygad w Ulsterze i 1 w Irlandii - w Eire) i Dowództwo Południowe (Ulster) oraz Kwatera Główna IRA.

IRA Tymczasowa - odłam IRA. Walczą o oderwanie Ulsteru od Wielkiej Brytanii; uznali IRA za kolaborantów, są zradykalizowani.

Terroryzm islamski:

Na przykład FIS (Islamski Front Ocalenia) z Algierii (MSZ nie zaleca wycieczek do tego kraju.

Najbardziej żywotnym jest terroryzm palestyński (nie mają państwa, walczą więc o nie). OWP ma swoje ramię zbrojne (Al-fatah), której liderem był niegdyś Arafat. OWP była uznana przez społeczeństwo międzynarodowe. OWP i Al.-fatah miały 2 ośrodki pod sobą - Grupa 17 (typowa grupa uderzeniowa, której szefem jest Abdal Habit Ahta, a strategiem Abut Jel)) i Grupa Odcinka Zachód (kieruje nią Abu Jihad).

Z OWP wyodrębniły się radykalniejsze, samodzielne ugrupowania: Grupa Abdula Al Abbasa i Al-fatah Rada Rewolucyjna (rządzi nią Abu Nidal).

Potem powstały kolejne, ośrodki: Specjalne Komando (rządzi nim Satim Abu Salem) i Abu Ibrahim - Front (rządzi tu Abu Ibrachim) - nazwa organizacji to Grupa 15 maja (od dnia powstania).

Terroryzm islamski (w przewadze szyicki) dzieli się na: szyicki (Hesbollah, gdzie rządzi Hussein Fadallah i Islamska Partia Boga Amal, którą dowodzi Hussein Hussari) oraz szyicko-sunnicki (Islamski Dżihad, czyli święta wojna, opierający się na Koranie i Sunnie, czyli najistotniejszych częściach Koranu).

Al-kaida - powstała w 1988 roku, założona przez Osamę bin Ladena. Jest to rozproszona federacja grup terrorystycznych. Zasięg terytorialny - Północna i Wschodnia Afryka (Libia, Sudan, Płw. Arabski, czyli Jemen, Syria), Bliski Wschód (Liban), Środkowy i Daleki Wschód (Pakistan, Afganistan), Kaukaz (Czeczenia), Bałkany (Bośnia i Hercegowina - jedyne islamskie państwo w Europie).

Struktura - rozproszone pojedyncze komórki; podstawa ideologiczna - fundamentalny islamizm (pierwotny Koran).

32. Trzy generacje praw człowieka

Prawa I generacji można wywieść z szeroko pojętej wolności obywatelskiej, której działania państwa nie mogą ograniczać. Określa się je także mianem praw negatywnych. Należą do nich prawa obywatelskie lub osobiste (m.in. prawo do życia, wolność i bezpieczeństwo osobiste, wolność sumienia i wyznania, wolność słowa, zakaz tortur, prawo do sądu, prawo do obywatelstwa, prawo do prywatności, swoboda poruszania się) oraz prawa polityczne (m.in. prawo do wolnych wyborów, prawo do udziału w rządzeniu, wolność wypowiedzi w sprawach publicznych, wolność zgromadzeń i stowarzyszeń).

Prawa II generacji można wywieść z innej wartości demokratycznej - równości. Często określa się je mianem pozytywnych. W odróżnieniu od praw klasycznych, prawa II generacji są trudne, a niekiedy nawet niemożliwe do wyegzekwowania. Prawa te mają charakter ekonomiczny (prawo do pracy, odpowiednich warunków pracy, strajku, wolnych związków zawodowych), socjalny (prawo do zabezpieczenia socjalnego, prawo rodziny do ochrony i opieki, prawo do ochrony zdrowia, prawo do odpowiedniego poziomu życia) i kulturalny (prawo do nauki, prawo do udziału w życiu kulturalnym, wolność nauki i sztuki).

III generację praw można również określić jako prawa pozytywne, wymagają one jednak współpracy międzynarodowej państw, społeczeństw oraz organizacji. Wyrażają one szlachetne ideały: ogólnoludzką solidarność i braterstwo. Za prawa tej najnowszej generacji uważa się m.in. prawo do pokoju, prawo do czystego środowiska naturalnego, prawo do rozwoju, prawo do wspólnego dziedzictwa ludzkości, prawo do komunikowania się, prawo do pomocy humanitarnej.

33. Globalizacja -pojęcie i perspektywy

Globalizacja:

Zaczęła się w 1944 roku w Bretton Woods przez kraje walczące z państwami Osi. Państwa te podpisały układ - świat po II wojnie światowej powinien opierać się na walucie, która nie ucierpiała w wyniku wojny - tą walutą był dolar, który miał parytet w złocie (ile dolarów na świecie, tyle złota w rezerwach USA w Waszyngtonie). System Bretton Woods upadł w 1971/72, kiedy nastąpił kryzys energetyczny (dolar stracił parytet w złocie). Bretton Woods wygenerował GATT (od 1994 roku - WTO) - pierwsze dziecko Bretton Woods, następnie Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW - drugie dziecko Bretton Woods), a następnie Bank Światowy (BŚ - trzecie dziecko Bretton Woods).

Atrybut globalizacji: integracja; instytucje; gadżety.

Strategia SWOT (siła, słabość, możliwości, zagrożenie):

Trzeba mieć wiedzę charakteryzującą najbardziej skuteczne działania świata XXI wieku; musi być nowy wzór postępowania na arenie międzynarodowej (musi być wizja); państwa, które chcą odnieść sukces, muszą wziąć pod uwagę analizę SWOT; wizja poparta możliwościami danego państwa (aspiracje, cele, możliwości); z wizji rodzi się wzór działania na arenie międzynarodowej; ten wzór musi wziąć pod uwagę rozpiętość wszystkich celów; z tego rodzą się 3 strategie, na które działa wizja nowego działania:

a) lokalna strategia, która odzwierciedla lokalnych aktorów w świecie międzynarodowym, warunki stawiane przez środowisko;

b) globalna i regionalna strategia;

c) i najważniejsza strategia (jest to zsynchronizowana strategia z dwóch poprzednich - jest cały rozmach w działaniach państw, zintegrowana, dopasowana spośród lokalnej i globalnej strategii). W efekcie mamy wymaganą architekturę na świecie (bezpieczeństwo) i wdrożenie planów (wykonanie)

34. Pojęcie regionu i regionalizacja stosunkach międzynarodowych

Regionalizacja - proces wydzielania regionów, forma klasyfikacji, w której występuje dodatkowe kryterium sąsiedztwa przestrzennego. Dokonując regionalizacji wydzielamy większe terytoria złożone z mniejszych obszarów o podobnych, badanych cechach (region strefowy) lub skupione wokół jakiegoś ośrodka (region węzłowy). Procesy międzynarodowej integracji gospodarczej.

Regionalizm - w stosunkach międzynarodowych to forma współpracy państw w regionie. Organizacje regionalne mają za zadanie zapewnienie pokoju i bezpieczeństwa, a także rozwój współpracy gospodarczej i kulturalnej w regionie.

Po II wojnie światowej zjawisko regionalizmu stało się przedmiotem regulacji w Karcie NZ (rozdz. VIII, "Układy regionalne") i licznych rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ. O nasileniu się tendencji regionalistycznych w Europie Zachodniej można mówić zwłaszcza od końca lat siedemdziesiątych. Regionalizm europejski zdynamizował się po 1989 roku, co widoczne jest np. w porozumieniach międzyrządowych państw tworzących tzw. euroregiony.

35. Perspektywy współpracy transatlantyckiej
36. Rola USA, Chin i Rosji w stosunkach międzynarodowych

37. Rola transformacja NATO

Transformacja Sojuszu

Nie oznacza to, że NATO i Unia Europejska będą interweniować w każdym dowolnym miejscu na świecie; przeciwnie - działania będą zdeterminowane przez konkretną sytuację strategiczną oraz przez konsensus polityczny.

Sojusz będzie musiał:

• poświęcić więcej uwagi możliwościom implicite zawartym w artykule 4 Traktatu Północnoatlantyckiego, który czyni z NATO forum konsultacji z innymi podmiotami;

• optymalizować proces podejmowania decyzji oraz tworzyć najbardziej skuteczne mechanizmy, aby zwiększać zdolność sił, zgodnie z koncepcjami transformacji i użyteczności;

• ponownie przemyśleć struktury partnerstwa, by zwiększyć ich synergię i globalny zasięg

• pogłębić współpracę z państwami Azji i Pacyfiku, nie po to, aby być w przyszłości podmiotem globalnym, ale w celu rozważania ewentualnych interwencji wpierających wspólne interesy bezpieczeństwa państw członkowskich, w ramach szerszych koalicji.

Jeżeli z jednej strony NATO jest polityczno-wojskową inkarnacją Sojuszu transatlantyckiego, z drugiej strony Unia Europejska musi być gotowa do tego, aby być wiodącym podmiotem zajmującym się okresem przejściowym w transformacji ustrojowej oraz niestabilnością. Jest to możliwe, ponieważ Unia Europejska ma wymagane narzędzia polityczno-ekonomiczne i - poprzez rozwój Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony (ESDP) - tworzy swój komponent bezpieczeństwa zbiorowego i spraw wojskowych, aby radzić sobie z problemami bezpieczeństwa. To jest droga do przyszłości Europy. Silne poparcie polityczne oraz konsolidacja rzeczywistych zdolności do wypracowania wspólnej polityki zagranicznej i handlowej muszą być sprzężone z tworzeniem wymiaru wojskowego Unii.

Poza tym, w obrębie tego rdzenia, funkcjonuje inny czynnik, którego skutki najprawdopodobniej doprowadzą do kolejnego przyspieszenia ewolucji w dziedzinie globalnego bezpieczeństwa. Od pewnego czasu następuje spektakularny wzrost niektórych podmiotów, zwłaszcza w Azji. Chiny i Indie dogonią i przegonią wiele obecnie bogatych państw, co będzie miało konsekwencje dla bezpieczeństwa i stabilności.

W bliskiej przyszłości, zwiększona wielobiegunowość nie będzie oznaczać powrotu do konfrontacji wojskowej. Interakcje pomiędzy rdzeniem, a luką będą obszarem najwyższego ryzyka. Z drugiej strony, wzajemne powiązania i równoważenie sił pomiędzy kluczowymi ośrodkami i ich zbiorowymi instytucjami bezpieczeństwa mogłyby decydująco wpłynąć na przyszłe sposoby konfrontowania się ze źródłami ryzyka, zwłaszcza na przeciwdziałanie proliferacji. W międzyczasie potencjalne konflikty mogą stać się rzeczywistością, z którą będzie musiała sobie radzić społeczność międzynarodowa.

Transformacja wojskowa

Ze wszystkich dostępnych środków, komponent wojskowy jest czasami decydującą opcją w bardzo wielu sytuacjach, na przykład związanych z dyplomacją zapobiegawczą, zarządzaniem kryzysowym, akcjami humanitarnymi, misjami utrzymywania pokoju i egzekwowania rozwiązań pokojowych, a także operacjami stabilizacyjnymi i powojenną odbudową. Interwencja wojskowa jest niezbędna w przypadku kryzysów, które już się zaogniły, jednak także w wielu innych sytuacjach - nawet niskiego i bardzo niskiego ryzyka - siły zbrojne zapewniają warunki bezpieczeństwa niezbędne do rozwijania całego szeregu inicjatyw, także cywilnych.

Istotne jest, by zrozumieć, jak te rewolucyjne zmiany w sytuacji bezpieczeństwa mają równie rewolucyjny wpływ na charakter operacji. Dobrym przykładem są aktualnie prowadzone operacje. Obecnie operacje wojskowe niekoniecznie kończą się pokonaniem sił przeciwnika, ale są kontynuowane i przechodzą w fazę stabilizacji oraz odbudowy. Zazwyczaj te długie, skomplikowane i trudne etapy, których celem jest rozprawienie się z przyczynami destabilizacji, są kluczowe dla osiągnięcia celów polityczno-strategicznych. W tych fazach siły zbrojne są wzywane nie tylko po to, aby osiągnąć i utrzymać niezbędny minimalny poziom bezpieczeństwa, ale także po to, aby wnosić bezpośredni i często decydujący wkład poprzez wielowymiarowe kontakty z miejscową ludnością podczas kryzysu.

Obecnie coraz częściej działamy nie tylko „przeciwko” komuś lub „wspierając” kogoś, ale także stojąc „pomiędzy” nimi; często oponenci są elementem składowym tego, co należy stabilizować. To oznacza, że zwycięstwo w interwencjach „egzekwujących” nie jest już wystarczające do osiągnięcia celów polityczno - strategicznych. Gdy konieczne, użycie siły musi być proporcjonalne, wybiórcze, wydajne i bardzo szybko decydujące. Przede wszystkim potrzebna nam jest zdolność do szybkiego zdobywania wiedzy, jeśli możliwe - z wyprzedzeniem, o tym, co się dzieje w każdej konkretnej sytuacji. Poza tym, musimy być zdolni do monitorowania obszarów, gdzie rozwinąć się może zagrożenie i kryzys po to, aby dostrzec je i im zapobiec, zanim wybuchną - tak, abyśmy mogli zastosować wszystkie możliwe środki w celu uniknięcia prawdziwych kryzysów. Jeżeli kryzysy się pojawią, musimy być zdolni do opanowania zasięgu rebelii, zamiast czekać, aż rozszerzą się one, sięgając naszych państw.

Gdy będziemy wezwani do interwencji, musimy posiadać zdolność do rozróżniania czynników destabilizujących oraz do stworzenia warunków do ich przezwyciężenia. Wróg jest częścią tego samego społeczeństwa, które musimy stabilizować, zatem klasyczne koncepcje wojskowe trzeba odpowiednio zrewolucjonizować. Trzeba wypracować zdolności, metodologie i narzędzia, a koncepcje muszą być oparte na osiąganiu efektów zgodnych z pożądanymi celami. Obejmuje to stworzenie architektury opartej na rozwiązaniach sieciowych, która obejmowałaby czujniki, informacje, decydentów, operatorów, narzędzia i wszystko, co mogłoby zwiększyć szanse na sukces misji.

To nowe podejście do koncepcji bezpieczeństwa jest nazywane transformacją - koncepcyjną i innowacyjną rewolucją obejmującą wszystkie sektory: organizację, strukturę, kształcenie i szkolenie, zdolności, koncepcje i doktrynę w zakresie wykorzystania sił zbrojnych.

Jeżeli koncepcyjny zwrot w odpowiedzi na nowe wyzwania ma być oparty na wielonarodowej i interdyscyplinarnej synergii, z zachowaniem zdolności do osiągania pożądanych celów politycznych i wojskowych, transformacja musi osiągnąć:

• interoperacyjność wielonarodową i interdyscyplinarną;

• integrację różnych rodzajów sił zbrojnych

• potencjał ekspedycyjny (osiągnięty dzięki strukturze sił, która musi być sprawna, elastyczna, modułowa, zdolna do bardzo szybkiego rozmieszczenia i utrzymania się nawet w bardzo odległych miejscach);

• przewagę informacyjną

• zdolności oparte na rozwiązaniach sieciowych

• zaawansowane zdolności do współpracy cywilno-wojskowej

Zgodnie z tymi tendencjami, włoskie siły zbrojne przyspieszają swoją niedawno rozpoczętą transformację tak, aby zapewnić im w pełni połączone środki, interoperacyjność z sojusznikami, a także wysoką użyteczność i zdolność do rozmieszczania. Celem jest dalsze wnoszenie wkładu do międzynarodowych organizacji bezpieczeństwa, które są dla naszego państwa punktami odniesienia, a także utrzymanie naszych standardów i jakości na poziomie naszych europejskich partnerów, wśród których potencjał operacyjny i użyteczność są priorytetowymi wymogami niepodlegającymi negocjacji.

Pełna zdolność: NATO obecnie musi pozyskać właściwe zdolności wojskowe pozwalające mu wypełniać mandat i dostosowane do jego transformacji politycznej ( © SHAPE)

Mario Bartoli analizuje postępy w udoskonalaniu zdolności wojskowych Sojuszu

Szczyt w Rydze będzie czasem podsumowań. Kiedy szefowie państw i rządów spotkają się w łotewskiej stolicy w listopadzie bieżącego roku, ich obrady będą koncentrować się wokół następujących kluczowych kwestii stojących przed Sojuszem: Czy NATO uczyniło już dostatecznie dużo, aby wzmocnić swoją zdolność do stawiania czoła wyzwaniom rodzącego się współczesnego środowiska bezpieczeństwa? Czy może i powinno uczynić więcej, aby pozostać żywotnym i znaczącym podmiotem na scenie międzynarodowej? Jak możemy zaoferować najlepszą możliwą ochronę naszym jednostkom i naszym misjom w niebezpiecznych warunkach, daleko od domu?

Ataki terrorystyczne z 11 września, z Madrytu i Londynu w tragiczny sposób popchnęły Sojusz do wzmacniania swoich zdolności do reakcji na wyzwania dla bezpieczeństwa niezależnie od ich potencjalnego źródła. Terroryzm, rozprzestrzenianie się broni masowego rażenia, upadające państwa posiadające niebezpieczne technologie oraz niestabilność, to główne zagrożenia dla bezpieczeństwa. Aby na nie reagować, Sojusz tworzy adekwatny zestaw zdolności. Podczas szczytów przywódców Sojuszu, które odbyły się w Pradze w 2002 roku i w Stambule - w 2004 roku, NATO uruchomiło nowe inicjatywy zmierzające do wzmocnienia potencjałów narodowych w obronie przed terroryzmem, a także do zwiększenia interoperacyjności i wypracowania zdolności do bardzo szybkiego rozmieszczania sił i ich utrzymania w terenie. Siły Odpowiedzi NATO (NRF) zainicjowane w Pradze, stały się podstawą potencjału ekspedycyjnego Sojuszu. Zdolności te są coraz bardziej potrzebne, aby poradzić sobie z całym wachlarzem misji, od tradycyjnych działań wojennych prowadzonych na pełną skalę, w związku z obroną zbiorową wynikającą z artykułu 5, po operacje wspierające działania humanitarne w odległych regionach.

Obecne działania NATO w Afganistanie, jego misja szkoleniowa w Iraku oraz ostatnie działania humanitarne prowadzone w Pakistanie w jasny sposób pokazują, że rzeczywiste przestawienie się na działania operacyjne już się dokonało. Wyzwaniem i szansą dla Sojuszu jest zagwarantowanie, że dysponujemy właściwymi zdolnościami do prowadzenia tych operacji. Nasze ośrodki zbrojeniowe intensywnie pracują nad tym, aby udzielić wsparcia naszym jednostkom działającym na misjach poprzez wzmocnienie zdolności wojskowych o aktywa mobilne, interoperacyjne i zdolne do utrzymania się w terenie.

Ocena osiągnięć

Naszym zadaniem w Kwaterze Głównej NATO jest przeprowadzenie oceny tego, co udało nam się dotychczas osiągnąć oraz sporządzenie zwięzłych zaleceń wskazujących, co jeszcze pozostało do zrobienia. Aby przygotować podstawy pod udany szczyt Sojuszu, musimy skoncentrować się na kilku konkretnych kwestiach, aby przezwyciężyć nasze najważniejsze niedociągnięcia w dziedzinie zdolności. Rozwój sił NRF, trwałe i mocne zobowiązanie do podejmowania działań w obronie przed terroryzmem, wysiłki zmierzające do udoskonalenia transportu strategicznego oraz stworzenie Sojuszniczego Systemu Obserwacji Obiektów Naziemnych z Powietrza (Alliance Ground Surveillance - AGS) będą ważnymi tematami Szczytu. Przy tak dużej liczbie żołnierzy NATO rozmieszczonych w odległych regionach świata, szczyt musi być wizytówką naszego zaangażowania w ich wspieranie.

Przeszliśmy od koncepcji sił NRF w sile 25 tysięcy żołnierzy do stanu operacyjnego sił, aby zapewnić właściwy dobór różnorodnych zdolności ekspedycyjnych NATO. Siły NRF są najżywotniejszym mechanizmem transformacji, jakim obecnie dysponuje Sojusz. Okażą się niezbędne do udoskonalenia zdolności ekspedycyjnych NATO w kluczowych dziedzinach, takich jak zintegrowana wielonarodowa logistyka oraz mobilne systemy łączności i informacyjne (CIS). Wielonarodowe, elastyczne i wspólne dla różnych rodzajów sił działania logistyczne w znaczący sposób zwiększyłyby tempo i wydajność działania oraz zaoszczędziłyby znaczące środki. Mobilne systemy CIS - z konieczności lekkie, interoperacyjne i zdolne do obsługi superpilnych informacji wywiadowczych - są kluczowe, jeżeli nasze siły mają odnosić sukcesy daleko o własnego terytorium.

Transformacja Sojuszu jest już faktem dokonanym, chociaż niedopełnionym

W minionych latach wypracowaliśmy również koncepcję natowskich militarnych zdolności zorientowanych sieciowo (NNEC) umożliwiających działania w sieciocentrycznym środowisku pola walki. Jest to jak dotąd najbardziej ambitne przedsięwzięcie NATO w dziedzinie systemów dowodzenia, kontroli i łączności. Łączy ze sobą różne komponenty środowiska operacyjnego za pomocą rozbudowanej sieci informacyjnej. Dzięki współużytkowaniu informacji znacząco poprawia świadomość sytuacyjną w teatrze działań, przez co pozwala na lepsze podejmowanie decyzji podczas misji. W przypadku jednostek działających w trudnych warunkach, udoskonalone informowanie może ocalać życie. Nasz sukces w budowie kolejnych elementów składowych NNEC obejmuje stworzenie programowalnych radiostacji (software defined radios -SDR) oraz systemu identyfikacji swój-obcy dla naszych sił w Afganistanie.

Nasz program obrony przed terroryzmem (DAT) ogłoszony w 2004 roku przyniósł już efekty. Ostatnio pierwotny program 8 inicjatyw został rozbudowany do 10. Każda z nich obiera sobie za cel ważny obszar walki Sojuszu z terroryzmem, zgłaszany przez państwo kierujące inicjatywą i poparty przez innych. Ten system korzysta ze wspomagania rządów, przemysłu i środowisk naukowo-badawczych w celu przyspieszonego tworzenia przeciwśrodków. Osiągnęliśmy znaczący sukces w tworzeniu prototypów, oceny systemów, szkoleniu sił i rozwoju doktryny, a także z zakresie taktyk, technik i procedur. Na przykład, ogromne kroki są czynione w tworzeniu zaawansowanych technologii mających przeciwdziałać urządzeniom wybuchowym o prowizorycznej konstrukcji (bomby-pułapki, IED), a także technologii do systemu precyzyjnego zrzutu ładunków i ludzi dla naszych specjalnych sił operacyjnych. Tych dwu zdolności obecnie dramatycznie brakuje naszym żołnierzom w Afganistanie. Jednak potrzebne jest ukierunkowane zaangażowanie i właściwe finansowanie, aby szybko posuwać ten program do przodu.

Przeszliśmy długą drogę w tworzeniu Sojuszniczego Systemu Obserwacji Obiektów Naziemnych z Powietrza (Allince Ground Surveillance - AGS), który może się stać największym dotychczasowym programem NATO. AGS zapewnia trwałą obserwację obiektów naziemnych obejmującą szeroki obszar, co jest ogromną pomocą dla naszych żołnierzy na misjach. AGS ma również kluczowe znaczenie dla zapewnienia dalszego rozwoju zdolności Sojuszu. Po długich pracach przygotowawczych oraz po uruchomieniu fazy projektowania i budowy, system ten jest obecnie w naszym zasięgu.

Program tzw. wielowarstwowej obrony przeciwrakietowej teatru działań (Active Layered Theatre Ballistic Missile Defence - ALTBMD) został uruchomiony, aby zapewnić ochronę naszym żołnierzom w teatrze działań przed rakietami krótkiego zasięgu. Ostatnio zakończono studium wykonalności znacznie szerszego programu kontynentalnej obrony rakietowej. Z tym przygotowaniem, dyskusje polityczno-wojskowe mogą doprowadzić do podjęcia decyzji odnośnie do tego, czy potencjał obrony rakietowej jest pożądany dla Sojuszu. Jeżeli odpowiedź będzie twierdząca, prace będą kontynuowane, aby ustalić najlepszy dobór różnorodnych planowanych i istniejących systemów i zdolności.

Nastawienie na działania ekspedycyjne wymaga zdolności w zakresie strategicznego transportu lotniczego, który jest potencjalną piętą achillesową zdolności Sojuszu. O ile NATO dysponuje stosunkowo potężnym potencjałem w zakresie transportu morskiego, alarmująco odczuwa brak tego, co jest mu najbardziej potrzebne - strategicznego transportu powietrznego. Czternaście państw członkowskich wcześniej w roku bieżącym stworzyło konsorcjum programu SALIS (Strategic Airlift Interim Solution), aby uzyskać zagwarantowany dostęp do strategicznego transportu lotniczego, co ma tymczasowo wypełnić braki, aż do ostatecznego stworzenia, pozyskania i wprowadzenia do użytku planowanego samolotu A400M. Jednak to tymczasowe rozwiązanie musi być uzupełnione, ponieważ zasady kontraktu przewidują wykorzystanie niezbędnego transportu powietrznego wyłącznie w warunkach pokojowych i ściśle na potrzeby humanitarne. W ramach tej inicjatywy trwają prace zmierzające do stworzenia sojuszniczego zaplecza w dziedzinie strategicznego transportu lotniczego, składającego się z wielonarodowej floty samolotów C-17 przeznaczonych do transportu strategicznego, będących własnością i użytkowanych przez państwa członkowskie NATO uczestniczące w programie.

Co po szczycie ryskim?

NATO jest trwale zaangażowane w sensie ekspedycyjnym i międzynarodowym. Nie chodzi już o przekształcenie się w nową organizację z nowymi celami i mandatami. Chodzi raczej o pozyskanie właściwych zdolności do wypełniania tych mandatów. Decyzje podjęte w Pradze i Stambule przyniosły efekty. Transformacja Sojuszu jest już faktem dokonanym, chociaż niedopełnionym..

Nasze propozycje przedstawione szefom państw i rządów muszą jasno stwierdzać, że istnieje długi szereg niedociągnięć. Podkreślając znaczący postęp osiągnięty do tej pory, musimy zaalarmować ich, że najtrudniejsze wyzwania dopiero przed nami - jest to praca, jaką należy wykonać z jeszcze większym zaangażowaniem i oddaniem. Cała lista zobowiązań do przekształcenia zdolności utoruje drogę do dalszej transformacji Sojuszu.

Admirał w stanie spoczyn

38. Priorytety polityki zagranicznej RP

POLITYKA ZAGRANICZNA POLSKI

91 - przystąpienie do Rady Europy, zmiana systemu polit w pl, wyprowadzenie wojsk radzieckich, nowe strategie wobec sąsiadów

Cele:

1. UE + NATO

2. stosunki z sąsiadami (wsch)

3. próba integracji regionalnej (grupa wyszechradzka, trójkąt weimarski (wymiar polit, nth special))

90. XXw.

• J.w.+

• Umacnianie suwerenności

• Bezpieczeństwo: NATO, OBWE, sąsiedzi

• Ściślejsza współpraca z USA

• Uczestnictwo w operacjach pokojowych

• UE

• Aktywne działanie na arenie mn i w środowisku mn

• Brak unormowanych stosunków z Rosją ( i Białorusią)

• Lakko niet ze Słowacją i Czechami

• Polityka zagr - NIE kreatywna

OECD (organizacja bezpieczeństwa i współpracy w europie)

• preferuje państwa wysoko rozwinięte

• organizacja elitarna

• wysokie kryteria akcesyjne

---