Sylwia Łozińska 10/04/2011
Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
PUW, Pedagogika, semestr 4
Przedmiot: Zawodoznawstwo
Charakterystyka Zawodu Pedagoga
Opis zawodu
Określenie typu pracy w zawodzie:
Praca jednozmianowa, w zależności od unormowań karty nauczyciela określa się liczbę godzin pracy w tygodniu. Czasem wynikają sytuacje w których konieczna jest praca po godzinach. Pedagodzy szkolni zobowiązani są również do wywiązania się z realizacji przepisu Karty Nauczyciela dotyczącego prowadzenia dodatkowych zajęć opieki świetlicowej lub zajęć w ramach godzin przeznaczonych w ramowych planach nauczania do dyspozycji dyrektora szkoły ( szkoły podstawowe i gimnazja - 2 godziny w tygodniu, szkoły ponadgimnazjalne - 1 godzina w tygodniu ).
2. Miejsce zawodu w strukturze gospodarczej kraju:
dziedziny gospodarki zatrudniające specjalistów w danym zawodzie:
Pedagodzy zatrudniani są w sektorze edukacyjnym nauce, oświecie, zdrowiu publicznym. Najczęściej jest to szkoła, lub poradnia psychologiczno-pedagogiczna, gdzie podstawowym celem jego pracy jest organizowanie pomocy, opieki pedagogicznej i psychologicznej dla dzieci i młodzieży oraz dbanie o prawidłowy rozwój psychiczny uczniów. Czasem znajdują też zatrudnienie w sektorze prywatnym (również w szkołach i poradniach).
cel wykonywanych w zawodzie prac:
kompensacja niedoborów ucznia,
profilaktyka niepożądanych zachowań,
rozwiązywanie problemów dzieci i młodzieży,
uzupełnianie, rozszerzanie i pogłębianie działalności dydaktyczno-wychowawczej i opiekuńczej nauczycieli,
inne cele wynikające z potrzeb danej placówki i środowiska.
ewolucja zawodu:
Początków pracy pedagoga szukać należy w historii wychowania. Pajdagogos, określenie człowieka - nauczyciela - pedagoga było używane już w starożytności. Przez ten czas zawód pedagoga ewoluował na tyle, by z roli niewolnika, stanowić zawód współczesny.
Zawód nauczyciela i sposób pojmowania go zmieniał się na przestrzeni wieków, tak samo jak zmieniały się ideały wychowawcze. W starożytności od nauczyciela wymagało się po prostu znajomości nauczanego przedmiotu. Najczęściej nauczaniem zajmowali się kapłani, którzy cieszyli się dużym poważaniem. W Indiach kapłani utrzymywali z uczniami stosunki przyjacielskie, dlatego często traktowani byli jak ojcowie. W Chinach nauczycielem mógł zostać każdy, kto osiągnął odpowiedni stopień wiedzy. Nauczyciele nie cieszyli się tak dużym szacunkiem jak urzędnicy państwowi, dlatego stosowali wobec uczniów kary cielesne.
W wychowaniu spartańskim rolę pedagogów spełniały początkowo "mamki", a potem wyznaczeni rówieśnicy i starsi młodzieńcy.
W starożytnym Rzymie stosowano publiczne egzaminy w celu sprawdzenia u nauczyciela przydatności do zawodu. Tylko Ci uczący filozofii i retoryki cieszyli się uznaniem.
W średniowieczu większego znaczenia nabiera przygotowanie zawodowe nauczycieli, chociaż tyczyło się to tylko uniwersytetów. Na niższych szczeblach nadal pozostawiało ono wiele do życzenia.
Na przełomie XVII/XVIII wieku zaczęły powstawać na terenie Niemiec i Francji seminaria nauczycielskie
W XIX wieku kształcenie nauczycieli w seminariach nauczycielskich jest zjawiskiem powszechnym. Dużą wagę przykładano do profesjonalnego wychowania. Pozycja nauczyciela znacznie wzrasta, staje się on urzędnikiem państwowym.
Od XX wieku, który miał być "wiekiem dziecka", wzrosły wymagania wobec nauczycieli zarówno z zakresie jego cech osobistych, jak i kwalifikacji merytorycznych i pedagogiczno-psychologicznych. Współcześnie wymaga się od nauczyciela ciągłego samokształcenia. Zmiany w jego przygotowaniu zawodowym wynikają ze współczesnych wyzwań edukacyjnych.
Zadania wykonywane w zawodzie (szczegółowo):
opis wszystkich zadań występujących w danym zawodzie:
Zadania ogólne:
rozpoznawanie indywidualnych potrzeb uczniów oraz analizowanie przyczyn niepowodzeń szkolnych,
określanie form i sposobów udzielania pomocy uczniom, w tym uczniom wybitnie uzdolnionym, odpowiednio do rozpoznanych potrzeb,
zapobiegania zachowaniom dysfunkcyjnym uczniów oraz wspierania ich rozwoju,
organizowanie (prowadzenie) różnych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów, rodziców i nauczycieli,
organizowanie (prowadzenie) zajęć psychoedukacyjnych w celu wspomagania wychowawczej funkcji rodziny,
organizowanie (prowadzenie) warsztatów dla rodziców i nauczycieli w celu doskonalenia umiejętności z zakresu komunikacji społecznej oraz umiejętności wychowawczych,
udzielanie porad dla uczniów, rodziców i nauczycieli oraz konsultacji dla rodziców i nauczycieli,
wspieranie rodziców i nauczycieli w rozwiązywaniu problemów wychowawczych,
podejmowaniu działań mediacyjnych i interwencyjnych w sytuacjach kryzysowych,
podejmowanie działań wychowawczych i profilaktycznych wynikających z programu wychowawczego szkoły i programu profilaktyki w stosunku do uczniów, z udziałem rodziców i nauczycieli. Wspieranie działań wychowawczych i opiekuńczych nauczycieli, wynikających z tych programów,
udzielanie nauczycielom pomocy w dostosowaniu wymagań edukacyjnych wynikających z realizowanych przez nich programów nauczania do indywidualnych potrzeb ucznia, u którego stwierdzono specyficzne trudności w uczeniu się, uniemożliwiające sprostanie tym wymaganiom,
współorganizowanie zajęć dydaktycznych prowadzonych przez nauczycieli nauczania specjalnego dla uczniów niepełnosprawnych w .szkołach ogólnodostępnych, oraz udzielania rożnych form pomocy psychologicznej i pedagogicznej uczniom realizującym indywidualny program lub tok nauki,
prowadzenie edukacji prozdrowotnej i promocji zdrowia wśród uczniów, nauczycieli i rodziców,
planowanie i koordynowanie zadań realizowanych przez szkołę na rzecz uczniów, rodziców i nauczycieli w zakresie wyboru przez uczniów kierunku kształcenia i zawodu, w przypadku gdy w szkole nie jest zatrudniony doradca zawodowy. Wspieranie uczniów, metodami aktywnymi, w dokonywaniu wyboru kierunku dalszego kształcenia, zawodu i planowaniu kariery zawodowej oraz udzielanie informacji w tym zakresie,
działanie na rzecz zorganizowania opieki i pomocy materialnej uczniom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej,
pedagog szkolny powinien zwracać szczególną uwagę na przestrzeganie przez szkołę lub placówkę postanowień Konwencji o prawach dziecka,
pedagog szkolny posiadający przygotowanie specjalistyczne może prowadzić zajęcia specjalistyczne oraz inne zajęcia o charakterze terapeutycznym.
Zadania szczegółowe:
Wśród działalności wychowawczej:
dokonywanie okresowej oceny sytuacji wychowawczej w szkole,
dbanie o realizację obowiązku szkolnego przez uczniów szkół podstawowych,
udzielanie pomocy uczniom w prawidłowym wyborze zawodu i kierunku dalszego kształcenia,
koordynowanie prac zespołu dokonującego badania dojrzałości szkolnej dzieci,
udzielanie rodzicom porad ułatwiających rozwiązywanie przez nich trudności w wychowywaniu własnych dzieci,
współudział w opracowywaniu planu dydaktyczno-wychowawczego szkoły.
Wśród działalności profilaktycznej:
rozpoznawanie warunków życia i nauki uczniów sprawiających trudności w realizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego,
opracowywanie wniosków dotyczących uczniów wymagających szczególnej opieki i pomocy wychowawczej,
rozpoznawanie sposobów spędzania czasu wolnego przez uczniów wymagających szczególnej opieki wychowawczej,
stwarzanie uczniom wymagającym szczególnej opieki i pomocy wychowawczej możliwości udziału w zajęciach sportowych, turystycznych, rekreacyjnych oraz w innych zorganizowanych formach zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych,
udzielanie pomocy wychowawcom i nauczycielom w ich pracy z uczniami sprawiającymi trudności wychowawcze,
współpraca z organizacjami młodzieżowymi w zakresie wspólnego oddziaływania na uczniów wymagających szczególnej opieki i pomocy wychowawczej.
Wśród działalności korekcyjnej i kompensacyjnej:
organizowanie pomocy w wyrównywaniu braków w wiadomościach szkolnych uczniom napotykającym na szczególne trudności w nauce,
organizowanie pomocy w zakresie wyrównywania i likwidowania mikrodefektów i zaburzeń rozwojowych (korekcja, reedukacja, terapia),
organizowanie różnych form terapii zajęciowej uczniom z objawami niedostosowania społecznego.
Wśród działalności opiekuńczej w aspekcie pedagogiczno-psychologicznym:
udzielanie uczniom pomocy w eliminowaniu napięć psychicznych nawarstwiających się na tle niepowodzeń szkolnych,
udzielanie porad uczniom w rozwiązywaniu trudności powstających na tle konfliktów rodzinnych,
udzielanie porad i pomocy uczniom posiadającym trudności w kontaktach rówieśniczych i środowiskowych,
przeciwdziałanie skrajnym formom niedostosowania społecznego młodzieży.
Wśród działalności związanej z pomocą materialną:
organizowanie opieki i pomocy materialnej uczniom opuszczonym i osieroconym, uczniom z rodzin alkoholicznych, zdemoralizowanych, uczniom z rodzin wielodzietnych mającym szczególne trudności materialne, organizowanie pomocy uczniom kalekim, przewlekle chorym itp.,
dbanie o zapewnienie miejsca w świetlicy lub internacie (półinternacie) uczniom wymagającym szczególnej opieki wychowawczej,
dbanie o zapewnienie dożywiania uczniom z rodzin posiadających szczególnie trudne warunki materialne,
wnioskowanie o kierowanie spraw uczniów z rodzin zaniedbanych środowiskowo do odpowiednich sądów dla nieletnich,
wnioskowanie o skierowanie uczniów osieroconych i opuszczonych do placówek opieki całkowitej.
Organizacja pracy nauczyciela-pedagoga szkolnego. W celu realizacji zadań zawartych w punktach 1-V pedagog powinien:
posiadać roczny plan pracy wynikający z niniejszych wytycznych, uwzględniający konkretne potrzeby opiekuńczo-wychowawcze swojej szkoły i środowiska,
zapewnić w tygodniowym rozkładzie zajęć możliwość kontaktowania się z nim zarówno uczniów jak i ich rodziców,
współpracować na bieżąco z władzami szkoły, wychowawcami klas, nauczycielami, lekarzem szkolnym, Komitetem Rodzicielskim w rozwiązywaniu pojawiających się problemów opiekuńczo-wychowawczych,
współdziałać z Towarzystwem Przyjaciół Dzieci, poradniami wychowawczo-zawodowymi i innymi organizacjami i instytucjami w środowisku zainteresowanymi problemami opieki i wychowania,
składać okresową informację radzie pedagogicznej na temat trudności wychowawczych występujących wśród uczniów danej szkoły,
prowadzić dokumentację:
przedmiot pracy:
Udzielanie uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Polega ona na rozpoznawaniu (diagnozowaniu) i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz rozpoznawaniu jego indywidualnych możliwości psychofizycznych,
Działania pedagogiczne prowadzone wraz z nauczycielami i innym specjalistami:
w przedszkolu (zerówka) - obserwacja pedagogiczna zakończona analizą i oceną gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole (diagnoza przedszkolna);
w klasach I-III szkoły podstawowej - obserwacja i pomiar pedagogiczny mające na celu rozpoznanie u uczniów ryzyka wystąpienia specyficznych trudności w uczeniu się;
w gimnazjum i szkole ponadgimnazjalnej - doradztwo edukacyjno-zawodowego.
Udział w pracy zespołu tworzonego przez nauczycieli i innych specjalistów pracujących w szkole z dzieckiem. Celem zespołu jest:
analiza poziomu wiadomości, umiejętności i funkcjonowania ucznia posiadającego orzeczenie lub opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej, a następnie opracowanie dla niego planu oddziaływań edukacyjnych lub terapeutycznych,
podejmowanie działań mediacyjnych i interwencyjnych w sytuacjach kryzysowych.
Współpraca przy tworzeniu indywidualnego programu edukacyjno - terapeutycznego dla ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.
Udzielanie uczniom porad i konsultacji.
Wspieranie rodziców i nauczycieli w rozwiązywaniu problemów wychowawczych i dydaktycznych oraz rozwijanie ich umiejętności wychowawczych, szczególne w formie porad, konsultacji, warsztatów i szkoleń.
Prowadzenie badań i działań diagnostycznych dotyczących poszczególnych uczniów, w tym diagnozowanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych.
Wspieranie mocnych stron uczniów.
Minimalizowanie skutków zaburzeń rozwojowych i zapobieganie zaburzeniom zachowania.
Realizacja różnych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej w środowisku szkolnym i pozaszkolnym poszczególnych uczniów.
Prowadzenie terapii indywidualnej i grupowej.
Pedagog może również (tak jak i inni nauczyciele i specjaliści zatrudnieni w szkole) prowadzić zajęcia związane z wyborem kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniem kształcenia i kariery zawodowej, a także - o ile posiada odpowiednie kwalifikacje, zajęcia korekcyjno-kompensacyjne, logopedyczne, socjoterapeutyczne oraz inne zajęcia o charakterze terapeutycznym.
środki pracy i narzędzia, maszyny, urządzenia pomocnicze i inne:
Arkusze obserwacji, arkusze diagnozy, karty uczniów z trudnościami edukacyjnymi i zdrowotnymi, dziennik pracy pedagoga, komputer, telefon, literatura pedagogiczna.
metody i techniki pracy, stałość i powtarzalność:
Praca pedagoga jest bardzo zróżnicowana i może być prowadzona na wiele sposobów np.:
obserwacje,
wywiady,
kwestionariusze
ankiety,
testy,
rozmowy,
metody aktywizujące (np. gry dydaktyczne, drama).
stopień samodzielności pracownika:
Zawód pedagoga charakteryzuje się dużą samodzielnością, ponieważ może on sam decydować o metodach swojej pracy. Współpracuje z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, policją, rodzinami dzieci oraz dyrekcją szkoły i nauczycielami.
stopień odpowiedzialności pracownika:
Duża swoboda działania przekłada się na ogromną odpowiedzialność za swoje obowiązki. Pedagog jest w pełni odpowiedzialny za przebieg swojej pracy i jej efekty. Odpowiedzialność ta to także relacja między pedagogiem a efektem jego oddziaływań, umożliwiającą ocenę jego pracy.
Występujące w zawodzie specjalności, sfery działalności zawodowej, możliwe miejsca pracy:
Specjalności są dodatkowym atutem pracy pedagoga, jednak by pracować w zawodzie wystarczy mieć wykształcenie wyższe pedagogiczne. Możliwe specjalizacje na studiach pedagogicznych:
doradztwo zawodowe i personalne - absolwent zdobywa umiejętności pozwalające mu na udzielanie pomocy w wyborze zawodu przez uczniów oraz w wspieraniu osób dorosłych w podnoszeniu lub zmianie kwalifikacji zawodowych zgodnych z oczekiwaniami rynku pracy. Dzięki teoretycznej wiedzy popartej praktykami studenckimi studia przygotowują studenta do pracy w różnych placówkach systemu edukacji i resortu pracy. Absolwenci będą przygotowani do pomocy osobom bezrobotnym oraz absolwentom wchodzącym na rynek pracy. Będą oni przyczyniać się do zapobiegania bezrobociu i służyć profesjonalną, efektywną pomocą doradczą (możliwe miejsca pracy: szkolny doradca zawodowy, specjalista w urzędach pracy i innych instytucjach rynku pracy, doradca zawodowy i personalny w agencjach doradztwa personalnego i pośrednictwa pracy, specjalista w działach personalnych różnych firm, pedagog lub psycholog w poradniach psychologiczno-pedagogicznych, doradca zawodowy w studenckich biurach karier, pracownik instytucji szkoleniowych, specjalista zajmujący się rekrutacją pracowników w instytucjach państwowych, samorządowych i prywatnych),
edukacja i promocja zdrowia - absolwent zdobędzie wiedzę i umiejętności z zakresu pedagogiki, psychologii i medycyny. Jego kwalifikacje umożliwią mu realizację takich zadań, jak poznawanie potrzeb zdrowotnych i wykrywanie zagrożeń w danym środowisku, planowanie, organizowanie i ocena działań prowadzonych w różnych kręgach środowiskowych w zakresie edukacji zdrowotnej, propagowanie wiedzy o zdrowiu oraz kształtowanie postaw prozdrowotnych (możliwość miejsca pracy: pedagog, wychowawca, opiekun z kompetencjami z zakresu edukacji i promocji zdrowia w szkołach, placówki oświatowe, zakładały opieki zdrowotnej, placówki opieki społecznej, samorządy terytorialne, prewentoria i sanatoria, ośrodki sportu i rekreacji oraz młodzieżowe domy kultury),
edukacja wczesnoszkolna i wychowanie przedszkolne - absolwent jest wszechstronnie przygotowany do pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Posiada przygotowanie merytoryczne i umiejętności metodyczne do pełnienia ról zawodowych: nauczyciela przedszkoli, nauczyciela nauczania początkowego i innych alternatywnych form wychowania przedszkolnej i edukacji wczesnoszkolnej (możliwe miejsca zatrudnienia: przedszkola publiczne i niepubliczne szkoły podstawowe publiczne i niepubliczne (klasy I-III; klasy integracyjne; nauczanie indywidualne), Domy Małego Dziecka, alternatywne formy edukacji przedszkolnej, szkolne oddziały przyszpitalne, szkoły sanatoryjne),
pedagogik opiekuńczo-wychowawcza - absolwent zdobywa umiejętności niezbędne w działaniach opiekuńczych zarówno w pracy z dziećmi, młodzieżą, jak i ludźmi starszymi. Dzięki teoretycznej znajomość form i metod pracy opiekuńczo-wychowawczej, popartej wiedzą praktyczną zdobytą w toku praktyk studenckich w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, przygotowuje studenta do podjęcia przyszłych działań zawodowych oraz pomaga mu twórczo organizować zajęcia praktyczne w placówkach opiekuńczych różnego typu. Dokładnie wypisałam możliwość miejsca zatrudnienia w pytaniu 3, podpunkt 2 (możliwość miejsca zatrudnienia: domy dziecka, pogotowia opiekuńcze, szkoły na stanowisku pedagoga szkolnego, domy pomocy społecznej, świetlice szkolne, świetlice środowiskowe, ośrodki szkolno-wychowawcze, internaty i bursy, domy samopomocy, fundacje i stowarzyszenia działające na rzecz pomocy potrzebującym, oraz schroniska, domy opieki i hostele),
pedagogika resocjalizacyjna - absolwent zdobywa kwalifikacje niezbędne do pracy opiekuńczo - wychowawczo - terapeutycznej z młodzieżą nieprzystosowaną społecznie oraz dorosłymi, którzy złamali normy prawne i obyczajowe. W efekcie kształcenia Student nabywa znajomość teoretycznych źródeł organizacji i przebiegu oddziaływań resocjalizacyjnych, rozumie biopsychologiczne i społeczne mechanizmy nieprzystosowania społecznego i warunkujące proces nabywania tożsamości dewianta, zyskuje warsztat diagnostyczny w pedagogice resocjalizacyjnej oraz świadomość i rozumienie związku diagnozy resocjalizacyjnej z organizacją procesu wychowawczo - terapeutycznego (możliwość miejsca zatrudnienia w: Zakładach Poprawczych, Młodzieżowych Ośrodkach Socjoterapii, Młodzieżowych Ośrodkach Wychowawczych, Zakładach Karnych, Kuratorskich Ośrodkach Pracy, Sądach (w charakterze kuratora sądowego), świetlicach środowiskowych, ogniskach wychowawczych, ośrodkach pomocy społeczno - wychowawczej, ośrodkach interwencji kryzysowej, organizacjach działających na rzecz dzieci i młodzieży zagrożonej społecznie, poradniach uzależnień),
pedagogika terapeutyczna z rehabilitacją ruchową - wyposaża w wiedzę i umiejętności zawodowe pedagoga ze szczególną znajomością i umiejętnością stosowania metod terapii ruchem. Absolwent zdobywa przygotowanie do prowadzenia zajęć ruchowych w zakresie profilaktyki zdrowotnej i kinezyterapii, w tym do organizowania i realizowania takich form rekreacji, które uwzględniają cele profilaktyczno - zdrowotne (możliwość miejsca zatrudnienia: pedagog, wychowawca, instruktor, terapeuta zajęciowy i opiekun w szkołach integracyjnych, warsztaty terapii zajęciowej, domy opieki społecznej, ośrodki wychowawcze, sanatoria, ośrodki rekreacyjne, instytucje promujące zdrowie, fundacje i stowarzyszenia działające na rzecz dzieci i osób niepełnosprawnych, ośrodki sportu działające na rzecz osób niepełnosprawnych, jako instruktor rekreacji, pozaszkolne placówki edukacyjne, gdzie prowadzone są zajęcia wspomagane terapią ruchem),
psychopedagogika z profilaktyką społeczną - wykształcenie pedagogów, którzy obok kanonu wiedzy i umiejętności pedagogicznych poznają elementy wiedzy psychologicznej, umożliwiającej skuteczne doskonalenie warsztatu pracy pedagoga. Absolwent tej specjalności, dzięki poznaniu psychologicznych mechanizmów funkcjonowania człowieka, będzie w stanie lepiej dostosowywać pracę pedagogiczną do rzeczywistych potrzeb i psychologicznych możliwości ucznia, wychowanka bądź klienta swych oddziaływań (możliwość zatrudnienia: przygotowanie do pracy w szkole w charakterze pedagoga szkolnego oraz wychowawcy świetlicy, firmy szkoleniowe, fundacje prowadzące działalność społeczną i profilaktyczną, warsztaty terapii zajęciowej, ogniska resocjalizacyjne i świetlice terapeutyczne, ośrodki pomocy społecznej, domy opieki, ośrodki kultury firmy doradztwa zawodowego i personalnego, oraz inne miejscach pracy z ludźmi, gdzie nieodzowne są rozwinięte umiejętności interpersonalne oraz wiedza psychologiczno - pedagogiczna).
Pedagog może także kontynuować swoją naukę na studiach podyplomowych na specjalnościach:
Animator teatralno medialny,
Arteterapia,
Coaching w zarządzaniu reformującą się szkołą i placówką oświatową,
Doradztwo zawodowe i personalne,
Dydaktyka języka angielskiego w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej,
Edukacja dla bezpieczeństwa,
Edukacja plastyczna z elementami grafiki komputerowej,
Innowacje w edukacji,
Integralna edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna z elementami metody Montessori,
Logopedia,
Metody aktywizujące w edukacji,
Metody rozwoju podmiotowości,
Opieka nad osobą starszą i administrowanie systemem opieki,
Pedagogika opiekuńczo - wychowawcza,
Pedagogika resocjalizacyjna,
Praca z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych,
Profilaktyka społeczna,
Przygotowanie pedagogiczne,
Przygotowanie pedagogiczne z metodyką projektu edukacyjnego,
Rozwiązywanie konfliktów mediacje,
Terapia pedagogiczna i poradnictwo,
Terapia pedagogiczna z elementami logopedii,
Współczesne wyzwania i problemy pedagogiki,
Wychowawcze umiejętności kluczowe.
Opis warunków pracy w zawodzie:
organizacyjnych:
Pedagog pracuje w szkole na ustalonych dyżurach. Podczas nich jest dostępny dla uczniów, rodziców i nauczycieli (ten czas najczęściej ustala mu dyrektor szkoły). W pracy pedagoga konieczne jest załatwianie spraw w różnych instytucjach, np. poradni, co sprawia, że czas pracy pedagoga bywa ruchomy (musi on dostosować czas do godzin otwarcia poradni, czasami musi poświecić swój wolny czas, np. weekend, gdy sprawa jest pilna i wymaga natychmiastowego załatwienia). Zwierzchnikiem pedagoga jest dyrektor szkoły. Szczegółowe warunki są oferowane przez poszczególne placówki edukacyjne, opiekuńczo-wychowawcze etc. z reguły są to indywidualne elementy ustalane w celach organizacji pracy.
fizycznych:
Z reguły jest to praca, którą realizuje się w gabinecie/pokoju pedagoga szkolnego, często praca przy „biurku” w celu wypełniania wielu formalności dotyczących uczniów. Bywa również w klasach prowadząc lekcje czy obserwacje zachowania uczniów. Pedagog wychodzi także poza obręb szkoły - do poradni, sądu czy internatu, w którym mieszkają uczniowie. Pracy fizycznej jako takiej raczej nie wykonuje.
Elementy niebezpieczne występujące w zawodzie:
Elementy te wynikają z konieczności pracy z innymi, często problemowymi ludźmi-uczniami i ich rodzinami. Jest to aspekt niebezpieczny, powodujący utrudnienia w pracy. Zawód nauczyciela jest stresujący. Z takim stwierdzeniem prawdopodobnie zgodziła by się większość nauczycieli, jeśli nie każdy z nich. Z pewnością część nauczycieli dotyka zespół wypalenia zawodowego. Nauczyciel jest zawodem społecznym, dlatego też chciałabym więcej treści przeznaczyć na omówienie zagrożeń wynikających z bycia nauczyciele, który ma do czynienia z:
konfrontacjami z uczniami,
konfrontacjami z rodzicami/opiekunami,
konfrontacjami z przełożonymi/kolegami pracy,
wymaganiami kierunkowymi wobec nauczyciela,
wymaganiami osobistymi wobec siebie.
Nauczyciel nieustannie ma do czynienia z powyższymi źródłami wypalenia i stresu zawodowego. Ciągłe konfrontacje z uczniami podczas lekcji, w czasie przerw oraz w innych sytuacjach na terenie szkoły mogą być przyczyną silnego i długotrwałego stresu. Również brak dyscypliny oraz szacunku dla nauczyciela może być powodem rezygnacji z własnych działań i zaniku chęci kształcenia. Także sama istota prowadzenia lekcji, niezmienny sposób w jaki przekazywane są informacje, tak zwana rutyna wpływa na nauczyciela niekorzystnie.
Nauczyciele są w stałym kontakcie z rodzicami, których dzieci uczęszczają do szkoły. Zazwyczaj spotkania z nimi spowodowane są negatywnymi zachowaniami podopiecznych. Rodzice często przejawiają postawy roszczeniowe, zachowania oburzenia i buntu wobec decyzji nauczycieli. Ciągłe zmagania z trudną młodzieżą jak i z trudnymi rodzicami mogą być „zalążkiem” wypalania się.
Dyrektorzy szkół często stawiają barierę pomiędzy sobą, a nauczycielami, zwłaszcza tymi, których stopień awansu zawodowego jest jeszcze niski. Bariera ta ma charakter organizacyjny oraz interpersonalny. Wyraźnie szorstkie przekazywanie informacji oraz wymagań nauczycielom jedynie utrudnia pracę i przysparza wielu zmartwień.
Aktualnie obserwuje się nieustanny wzrost wymagań i zadań stawianych pedagogom. Nieadekwatne wynagrodzenie do wkładu pracy, konieczność ciągłego podnoszenia kwalifikacji, wizytacje, obserwacje oraz poniekąd konieczność awansu zawodowego sprawia, że natłok tych rzeczy jest zbyt duży.
Człowiek rozpoczynający pracę w zawodzie nauczyciela ma wiele aspiracji i zakłada sobie wiele celów do zrealizowania. Chęć bycia lubianym oraz chęć przekazywania wiedzy uczniom stanowi dla niego meritum sprawy. W starciu z rzeczywistością pewne plany ulegają zniszczeniu, unieważnieniu, któremu towarzyszy zniechęcenie do dalszej pracy.
Kolejną wadą są często złe warunki pracy. Miejsce pracy nauczyciela, jakim jest szkoła, stanowi specyficzny teren. Nie trzeba zaprzeczać, iż warunki pracy są dość uciążliwe. Ciągły hałas, gwar podczas dyżurów na przerwach oraz brak posłuszeństwa ze strony dzieci na zajęciach lekcyjnych utrudniają pracę.
Przyczyny stresu zawodowego w ścisły sposób jednoczą się z przyczynami syndromu wypalania się zawodowego.
Jak twierdzą Sven M. Litzke i Horst Schuh, typowe postawy nauczycieli, którym grożą w przyszłości utrudnienia to:
angażowanie się w pracę całym sercem;
duże oczekiwania względem własnej osoby;
negowanie własnych granic obciążenia;
spychanie na dalszy plan osobistych potrzeb i interesów;
dobrowolne i chętne przejmowanie nowych obowiązków i zadań.
Atrakcyjność zawodu - cechy zawodu kształtujące jego atrakcyjność:
Myślę, że największą zaletą jest kontakt z dziećmi i młodzieżą, rodzicami, szerokim gronem kolegów z pracy sprawia, że daną pracę trudno nazwać monotonną, odosobnioną i bez żadnych „wydarzeń”. Zaletą zawodu jeszcze do niedawna był fakt emerytur pomostowych. Nauczyciel ma bardzo dobre zaplecze socjalne państwa, liczne dotacje, dodatki, niekiedy gwarancja lokum - stanowią ciekawą ofertę dla nauczycieli. Zaletą określiłabym również możliwość udzielania korepetycji - stanowi to dodatkowe źródło dochodu. Nienormowany czas pracy, tj. brak 40 godzinnego przepracowania tygodnia. Atrakcyjne jest to, iż praca ta nie jest jedynie siedząca, pedagodzy odwiedzają rodziny uczniów, inne instytucje. Pedagog ma szansę na ciągły samorozwój i może stawiać sobie ciągle tonowe wyzwania.
Cechy pracownika warunkujące powodzenie w zawodzie.
Wymagany poziom wykształcenia:
Zgodnie z ustawą stanowisko nauczyciela może zajmować osoba, która posiada wyższe wykształcenie z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub ukończyła zakład kształcenia nauczycieli i podejmuje pracę na stanowisku, do którego są to wystarczające kwalifikacje.
Przez przygotowanie pedagogiczne należy rozumieć nabycie wiedzy i umiejętności z zakresu psychologii, pedagogiki i dydaktyki szczegółowej, nauczanych w wymiarze nie mniejszym niż 270 godzin w powiązaniu z kierunkiem (specjalnością) kształcenia oraz pozytywnie ocenioną praktyką pedagogiczną - w wymiarze nie mniejszym niż 150 godzin.
Obecnie kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w różnych typach szkół określone są w Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli.
2. Cechy psychiczne:
zdolności:
empatia,
asertywność,
zdolność przewidywania skutków,
umiejętność rozpoznawania przyczyn różnych nieprawidłowości,
pozytywna samoocena, akceptacja siebie i innych,
spontaniczność w myśleniu, odczuwaniu i zachowaniu,
umiejętność skoncentrowania się na problemach, a nie własnym „ja”,
wrażliwość, życzliwość i szacunek dla ludzi,
oryginalność,
twórczość,
umiejętność pobudzania uczniów do aktywności samowychowawczej,
takt pedagogiczny,
umiejętność nawiązywania kontaktów,
stałość charakteru,
umiejętność logicznego myślenia,
zdolność do dostrzegania własnych błędów.
zainteresowania:
psychologia,
resocjalizacja,
dewiacje społeczne,
trudności ucznia i jego rodziny,
socjologia,
pedagogika.
temperament:
Pedagog powinien mieć łagodne usposobienie, ale jednocześnie musi potrafić być stanowczy, gdyż są sytuacje w których musi wykazać się spokojem, a w innych zdecydowaniem. Powinien panować nad swoimi emocjami, być komunikatywny, pozytywnie nastawiony, opanowany i rozsądny.
3. Cechy zdrowotne:
wymagana sprawność fizyczna:
Ze względu na konieczność kontaktowania się z różnymi instytucjami pedagogiem nie może być osoba niesprawna ruchowo - dopuszczalne są tylko niewielkie niesprawności w zakresie kończyn górnych.
wymagania dotyczące stanu zdrowia, narządów zmysłu i układów somatycznych:
Praca pedagoga należy do prac lekkich fizycznie, aczkolwiek obciążających psychicznie. Wymagana jest sprawność narządu słuchu (słuchanie) i wzroku (obserwowanie zachowania). Ze względu na charakter pracy - kontakt i rozmowy z ludźmi - pedagogiem nie może być osoba z wadami wymowy (np. jąkająca się czy mówiąca niewyraźne i bełkotliwie). Również wymagana jest umiejętność wypowiadania się za pomocą słów (ekspresja słowna). Pedagog nie może mieć odrażającego wyglądu - wyraźnego zeza czy zniekształceń i zeszpeceń twarzy i ciała. Dyskwalifikujące są zaburzenia psychiczne i emocjonalne (np. nerwica), a także upośledzenie umysłowe. Nosicielstwo chorób zakaźnych jest również niedopuszczalne u osób zatrudnionych na stanowisku pedagoga.
Możliwości Uzyskania Zawodu, Zatrudnienia i Kariery Zawodowej
Możliwość uzyskania zawodu:
tryb kształcenia, instytucje kształcące i czas trwania nauki:
Wykształcenie pedagogiczne zdobywa się na uczelniach wyższych: odział humanistyczny, kierunek pedagogika, specjalizacja opiekuńczo - wychowawcza, społeczno - profilaktyczna lub resocjalizacyjna.
Studia na kierunku pedagogika dzielą się na:
3 letnie studia licencjackie I stopnia na kierunku pedagogika,
2 letnie studia magisterskie II stopnia na kierunku pedagogika,
dla osób posiadających inne wykształcenie niż pedagogiczne (na stopniu licencjackim lub magisterskim) możliwością uzyskania zawodu są studia podyplomowe i przygotowanie pedagogiczne.
wymagania wstępne do podjęcia nauki:
Wykształcenie średnie maturalne.
przedmioty nauczania i zajęcia praktyczne:
Przedmioty:
Język obcy
Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania
Działania twórcze
Edukacja zdrowotna i ekologiczna
Etyka
Filozofia człowieka
Historia wychowania
Kwestie społeczne w pedagogice
Metody badań pedagogicznych
Metodyczne aspekty wychowania
Patologie społeczne
Pedagogika pracy z elementami bezpieczeństwa i higieny pracy
Pedagogika społeczna
Podstawy filozofii
Podstawy metodyki opiekuńczo-wychowawczej
Pojęcia i systemy pedagogiczne
Profilaktyka społeczna
Projekt przedsięwzięcia edukacyjnego
Psychologia ogólna
Psychologia rozwojowa
Psychologia wychowawcza
Socjologia ogólna
Socjologia wychowania
Technologie informacyjne
Teoretyczne podstawy kształcenia
Teoretyczne podstawy wychowania
Współczesne kierunki wychowania
WUP - integracja i komunikacja
Dodatkowo przedmioty specjalizacyjne i seminarium dyplomowe
Zajęcia praktyczne:
Nie znalazłam żadnych informacji na temat zajęć praktycznych. Natomiast wiele z wymienionych przedmiotów jest prowadzone na zasadzie praktyki np. podstawy metodyki opiekuńczo-wychowawczej czy edukacja przez dramę. Oprócz tego studenci muszą odbyć praktyki zawodowe.
Możliwości zatrudnienia
a) najczęstsze miejsca pracy, przedsiębiorstwa zatrudniające ludzi w danym zawodzie:
przedszkola,
szkoły podstawowe,
gimnazja,
szkoły średnie,
zasadnicze szkoły zawodowe,
poradnie psychologiczno-pedagogiczne,
warsztaty terapii zajęciowej,
zakłady karne,
domy dziecka,
zakłady poprawcze.
Dodatkowo każda specjalizacja daje możliwości zatrudnienia w różnych miejscach np.
Po uzyskaniu dyplomu z doradztwa zawodowego i personalnego można pracować w:
działach personalnych firm,
agencjach doradztwa personalnego,
urzędach pracy,
ośrodkach pomocy społecznej,
szkolnych ośrodkach kariery.
Po uzyskaniu dyplomu z pedagogiki opiekuńczo wychowawczej można pracować w:
szkolnictwie (w charakterze pedagoga szkolnego),
internatach i bursach,
ośrodkach wychowawczych i szkolno-wychowawczych,
domach dziecka,
pogotowiach opiekuńczych,
świetlicach terapeutycznych,
świetlicach szkolnych.
poradniach psychologiczno-pedagogicznych.
b) miasta i regiony skupiające przedstawicieli zawodu:
Nie istnieją określone miasta/regiony, w każdej, nawet najmniejszej gminie czy miejscowości są przedstawiciele tego zawodu.
c) liczba zatrudnianych, podaż, popyt na nich zgłaszany przez różne działy gospodarki:
Trudno dokonać podsumowań osób pracujących w zawodzie pedagoga, jednak bazując na informacjach uczelnianych, pedagogika jest bardzo obleganym kierunkiem studiów. Zatem można przypuszczać, że istnieje dużo wykwalifikowanych pedagogów, natomiast kwestia zatrudnienia wygląda trochę gorzej, bo sporo pedagogów jest bez pracy.
Możliwości kariery zawodowej
a) długość wstępnego stażu, możliwość awansu, dalszej specjalizacji (kursy):
Pedagog szkolny może brać udział w zdobywaniu poszczególnych stopni awansu zawodowego. Złożony jest on z 4 części:
nauczyciel stażysta - staż trwa 9 miesięcy
nauczyciel kontraktowy - staż trwa 2 lata i 9 miesięcy
nauczyciel mianowany - staż również trwa 2 lata i 9 miesięcy
nauczyciel dyplomowany - staż trwa także 2 lata i 9 miesięcy
Istnieje wiele kursów dla pedagogów, więc mogą oni wciąż pogłębiać swoją wiedzę. Przeszukując Internet znalazłam bardzo dużo kursów właśnie dla pedagogów. Obejmują one wiele zagadnień pedagogicznych np.:
Kierownik wycieczek szkolnych,
Dla wychowawców kolonii i obozów młodzieżowych,
Psychorysunek i bajka w terapii dzieci,
Problemy w nauce i sposoby motywowania uczniów do pracy,
Rozwiązywanie problemów wychowawczych,
Agresja i przemoc rówieśnicza,
Praca z dzieckiem zdolnym,
Praca z dzieckiem napotykającym na trudności w nauce,
Psychologiczna sylwetka dziecka przedszkolnego,
Syndrom dziecka krzywdzonego,
Dziecko uzależnione od sieci, alkoholu, słodyczy,
Techniki aktywizujące myślenie dzieci,
Sytuacje kryzysowe w przedszkolu i szkole.
Czas trwania: 20 godzin
Koszt: 300 zł od osoby
b) możliwość doszkalania i dalszej nauki, zdobycia dodatkowych uprawnień zawodowych, zdobycia zawodu pokrewnego:
W zawodzie pedagoga szkolnego ma on wiele możliwości związanych ze studiami podyplomowymi, które mogą go następnie kwalifikować do prowadzenia zajęć korekcyjnych z zakresu pracy z dziećmi trudnymi, z deficytami rozwojowymi.
Pedagog może rozpocząć studia psychologiczne i w ten sposób pełnić dwie funkcje szkolne: pedagoga i psychologa(terapeuty).
Doświadczony pedagog może podjąć pracę w instytucji współpracującej ze szkołą (np. w poradni psychologiczno - pedagogicznej) bądź w instytucjach nadrzędnych wobec szkoły (np. w Kuratorium Oświaty lub Wojewódzkim Centrum Doskonalenia Nauczycieli). Awans w tym wypadku oznacza zmianę charakteru pracy na doradczą (doradca metodyczny ds. pomocy psychologiczno - pedagogicznej), konsultacyjną ( nauczyciel konsultant ds. pomocy psychologiczno - pedagogicznej) czy kontrolującą pracę innych pedagogów (wizytator).
Bibliografia:
K.Żegnałek, Dydaktyka ogólna, Warszawa 2005, s.326-328
Litzke M. S., Schuh H., Stres, mobbing i wypalenie zawodowe, Gdańsk: GWP, 2007
PUW, Renata Szczepanik, Podstawy pracy pedagoga szkolnego, 2009
Charakterystyka zawodu
Strona | 1