Antropologia a lingwistyka, Studia Etnologia, • Antropologia a lingwistyka

Wykład z 22.03.2010r.

ONOMASTYKA- nauka o nazwach własnych.

Antroponimia- nauka o nazwach osobowych (określenia jednostkowe):

Imiona
Ksywy
Przezwiska
Nazwiska
Przydomki

Nadawanie nazw (imion) podczas rytuałów np. inicjacyjnych- chrzest; obrzezanie.

Więcej niejedno imię - jedno (pierwsze) jawne, a drugie tajne/święte.

Imiona znaczące/zdaniowe - pozytywne życzenia określonych cech dla dziecka.

Imiona złożone - dwuczłonowe np. Bożydar, Bolesław, Stanisław.

Imiona skrócone z dwuczłonowych - Zbyszko, Mieszko, Stach.

Imiona chroniące - apotropeiczne np. Niemoj, Nierad -> oszukuje złe duchy.

Przydomek:

- od cechy charakterystycznej np. Białowąs

- od wyrazów pospolitych np. Jagoda, Malina, Byczek

Najdawniejsze imiona chrześcijańskie (Bulla Gnieździeńska, tekst pisany łaciną, ale dający początek polskiemu pismu, polskie nazwy osobowe i miejscowe):

- Piotr, Szymon, Krzyżan

Przydomki: Krzywousty, Biały/Czarny.

Podczas chrztu, wcześniej postrzyżyn funkcjonowało imię obok pogańskiego-używanego.

Imiona żeńskie chrześcijańskie:

W średniowieczu NIE nadawano imienia Maria ( na tej samej zasadzie co imię Jezus). Tworzono więc inne, podobne, zbliżone imię aby obrać Marię na patronkę (Maryla, Marysia).

Po XVII wieku imiona z powieści (Laura, Julia, Emil) lub imiona odmęskie (Stanisława, Kazimiera)

Prawo dotyczące imion - lata '80. Wymieniono 655 imion męskich oraz 521 żeńskich.

Imię nie mogło zawierać ri, ti, zi, si, ani kończyć się na spółgłoskę lub na samogłoskę inną niż „a” jeżeli chodzi o żeńskie (np. Beatrycze)
Nie może pochodzić od nazw geograficznych (np. Praga Północ =P)
Musi rozróżniać płeć. Wyjątki: Beatrycze, Karmen, Noemi, Rut)
Męskie: spółgłoska lub „i” „y” i Mieszko.
Zapisane po polsku z fonetyką.
Zdrobnienie uznane za samodzielne imię np. Nina, Lena.
Obraźliwe imiona są odrzucane np. Kurtyzana.

Najazd obcokrajowców - rodziny mieszane ->

->każdy wniosek o „obce” imię jest rozpatrywany indywidualnie.

Nazwiska - służą identyfikacji osób

- od V wieku -> osoba+ miejsce np. Zbyszko z Bogdańca

- Przydomki

- Przymiotniki od nazw miejscowych

- Przezwiska odojcowskie (np. Szymonowic - syn Szymona)/później dodano końcówkę „icz”

- Ustalono brzmienie nazwisk szlacheckich, jedno konkretne, nie wiele przydomków( w końcu mógł mieć więcej wsi ;P)

- Nazwisko tylko dla ludzi z potwierdzonym szlachectwem.

-Nekanda Trepka „Liber Chamorum” - lista nazwisk brzmiących szlachecko, ale to tylko chamy/chłopy.

- XVIII wiek - obowiązek posiadania nazwiska, obowiązek taki narzucono pod zaborami.

- Urzędnicy nadawali nazwiska i często się naśmiewali. Nadawali nazwiska od nazw pospolitych lub od przydomków.

- Moda na nazwiska

- Nazwisko odprzezwiskowe (Kowal, Góral)

- Nazwiska odmienne

- Nazwisko można zmienić jeśli jest obce - spolszczone, albo obraźliwe.

Wykład z 12.04.2010r.

DIALEKTOLOGIA(terytorialne odmiany j.) I SOCJOLINGWISTYKA(społeczne odmiany j.

Dialektologia - przedmiotem badań są dialekty

Dialekt - odmiana danego języka jakim posługuje się ludność wsi danego regionu. W Polsce: Wielkopolski, Małopolski, Mazowiecki, Śląski, + dialekty kresowe PN i PD.

Dialektyzm - element językowy charakterystyczny dla danego obszaru np. „na dworzu” -niepoprawne.

Gwary - dialekty nie tylko wiejskie, ale i miejskie. Coś mniejszego od dialektu. Nie należy do normy języka literackiego. Bywa także drugim językiem za oficjalnym.

Regionalizmy językowe - cechy regionalne języka z punktu widzenia normy językowej poprawne np. „na pole”. Występuje u wszystkich mieszkańców regionu we wsiach i miastach.

Regionalizmy możemy podzielić na:

Fonetyczne

Leksykalne :

Wyrazy, połączenia wyrazowe, mają podłoże gwarowe, ale aktualnie są regionalizmami
Staropolskie wyrazy - w innych regionach uważane za archaizmy
Powstałe pod wpływem języka obcego.

Fonetyka międzywyrazowa - udźwięczniająca lub ubezdźwięczniająca

Regionalizmy:

Krakowskie (małopolskie) - udźwięczniające. „szczelanie” - niepoprawny regionalizm, „Ę” - regionalizm małopolski, wymawiany wyraźnie. Inne: oglądnąć, grysik, pościelić(ogólnopolskie „posłać łóżko”), poszliźmy (niepoprawne).
Fonetyka międzywyrazowa : Brat ojca w krakowskim wymawiane jako „Bra(d) ojca”
Przy dwóch wyrazach ostatnia litera pierwszego wyrazu jest udźwięczniona.
„Panienka z okienka” - „n” tylnojęzykowe.
Poznańskie (wielkopolskie) - „n” tylnojęzykowe. Inny rodzaj gramatyczny np. ten Napoleonek zamiast ta Napoleonka, ta pora, ta selera.
Sypialka - sypialnia, petronelka - biedronka, sklep = piwnica, pyry - ziemniaki, fifka - słaba herbata, pamp erek - pajacyk.
Zdrobniania Chłopyszek
Warszawskie (mazowieckie) - ubezdźwięczniające, „n” zwykłe.
Wymyśleć (nie wymyślić), uśmieli się.
Kurczak, dzieciak - końcówka „ak”
Połączenia wyrazowe - na dworze, zsiadłe mleko (małopolska- kwaśne mleko), włoszczyzna (warzywa, jarzyny).

W języku polskim nie ma wielkiego zróżnicowania.

SOCJOLINGWISTYKA

- zajmuje się zawodowymi albo społecznymi odmianami języka.

Socjolekty - społeczne odmiany języka. Trzy cechy:

Zawodowość
Tajność
Ekspresywność

Socjolekt studencki - mało słów dot. nauki, raczej określenia na napicie się, upicie się. Dominuje ekspresywność.

Socjolekt przestępczy - dominuje tajność.

W kontekście tajności ważna jest intencja lub specyfika zawodowa.

Sposoby utajenia języka:

Wplatanie wyrazów obcych
Skracanie wyrazów
Zamienianie sylab
Dodawanie końcówek

Świetnie radzili sobie z tym w socjolekcie ochweśnickim.

Socjolekty:

Profesjolekty - pełni funkcję profesjonalno-komunikatywną
- chodzi o ścisłe przekazanie informacji
- żargony zawodowe intencjonalnie tajne
Pierwotna funkcja ekspresywna
- slangi
- kody wymyślane przez dzieci
- j. polityki/polityków
pierwsze dwa szybko się zmieniają, slang zmienia się wraz z realiami.

http//:gwary polskie.uw.edu.pl - interaktywny słownik gwar polskich.

Wykład z 19.04.2010r.

ETYMOLOGIA - nauka o pochodzeniu (znaczenia) danego wyrazu. Zajmuje się zmianami znaczeniowymi.

Zmiany znaczeniowe - wynikają ze znaczenia etymologicznego (pierwszego, podstawowego)

[„Rozwój semantyczny wyrazów Polskich” Buttler]

Wyróżnia się trzy typy zmian znaczeń:

Specjalizacja (zawężenia) znaczenia
Generalizacja (rozszerzenie) znaczenia
Przeniesienie nazw (metafora, metonimia)

Brak - oznaczał „wybór”, później „wybrane jako najlepsze”, dalej „coś odrzuconego, gorszego”

Ad. 2. Są wyrazami pospolitymi, wywodzącymi się od nazw własnych. Przykłady:

- Paragon - od nazwiska

- Chuligan - od ludzi (ich nazwiska), zachowujących się źle

- Piwnica - do przechowywania piwa

- Rodzaj - to co się urodziło

Ad. 1.

- Ukraina - coś, co jest na skraju

- Pustynia i puszcza - coś, co jest puste

- Ciąża - ciężar (pierwotnie)

- Zabawa - oznaczało zajęcie

Rzeczowniki odczasownikowe:

- Strzelba - od strzelania

- Bydło - od słów istnienie, byt

- Ta mężczyzna(ogół mężczyzn) -> męski osobnik

Ad. 3.

- Wąż (w znaczeniu szlaucha) - podobieństwo

- Dres (w znaczeniu dresiarza)

Metafory (od znaczeń konkretnych do abstrakcyjnych):

- Zachwycić - dawniejsze pochwycić

- Konać - skończyć

- Pogląd - spojrzenie (na pierwszy pogląd/rzut oka)

Słownictwo religijne:

- Bóg - szczęście, bogactwo - uległo uabstrakcyjnieniu

- Zboże - zawiera „boga” - dawało bogactwo

- Święty - człowiek silny, duży, mocny fizycznie

- Niebo - to, co nad ziemią

- Piekło - pkieł - smoła

- Grzech -błąd, pomyłka.

- Księżyc - syn księcia (tyle co ksiądz)

- Ksiądz - książę

Przesunięcie centrum znaczeniowego wyrazu.

Stosunek emocjonalny

degradacja znaczenia
melioracja znaczenia

Ad. 1.

- dupa - dziura (dziupla - na drzewie było dużo dup)

- kolaborant - współpracownik

- dziewka - córka / mloda dziewczyna -> pomoc domowa -> służąca, w chlewie -> zniknęło `e i pojawiła się dziwka - kobieta lekkich obyczajów

Ad. 2.

- maciora(matka prosiąt), mać - matka każdego

- dziad - dziadek -> przodek -> stary obdarzony szacunkiem -> później negatywne określenie

- baba - babcia -> kobieta odbierająca poród -> neg.

- kobieta - od kobyły; od kob (chlew)

Od XVI wieku -> mężczyźni ku większej pogardzie używali tego właśnie określenia

- niewiasta - mloda mężatka

- białoglowa - mężatka

- dziewka, dziewica - panna

- kobieta - w dzisiejszym znaczeniu od XVIII wieku

- zmiennik - pierwotnie -> człowiek zmienny, zdrajca

Fałszywi przyjaciele tłumacza - podobnie brzmiące wyrazy o różnym znaczeniu

Panna - oznacza w Czechach dziewicę

Iskać - w Rosji oznacza szukać czegoś - w PL zawężone - W Bułgarii chcieć czegoś

Zmiany znaczeniowe wynikające z obserwacji przyrody i wyobrażeń na różne tematy.

Np.

Styczeń - ledzień, prosiniec, tyczeń, styczeń, luty
Luty - sieczeń, luty
Marzec - marzec, unor
Kwiecień - łżykwiat(?)
Maj - Maj
Czerwiec - czerwiec, ugornik, zok
Lipiec - lipień, lupieć
Sierpień - sirpień, czerwień, czerwiec
Wrzesień - pajęcznik, październik
Październik - październik, wrzesień, listopad
Listopad - wrzesień, październik, listopad, grudzień
Grudzień - prosień, grudy

Badanie pochodzenia wyrazów.

Metoda historyczno-porównawcza

(nauka, która cały czas się rozwija)

[etymologia ludowa!]

Żona - wyraz ogólnosłowiański; żena -> żona (żenić się)

W języku staropolskim -> o kim? O czym? - o żenie

Prajęzyk - język rekonstruowany, niespisany

Żena - osoba, która rodzi (urodziła)

Praindoeuropejskie g' to z

<*g'e'na'

Genus (łac)

Gyne' (gr. Kobieta)

Queen (ang)

Mąż - pierwotnie meżczyzna

Manu

Monu

- osoba, która myśli

Pater (ojciec) - słow. Stryj

Ojciec - atta (ojciec biologiczny - tak zwracały się dzieci)

Szwagier -> wcześniej były różne określenia na różnych szwagrów w XIX wieku

Etymologia ludowa - powstaje na zasadzie skojarzeń

Wars i Sawa -> Warszawa

Podobnie Sandomierz.

Wiek XIX:

Bagdad - dany przez Boga (bułg.)

Babilon - babie łono

Hellen - jeleń (bułg.)

Amazonka - kobieta bez męża (bułg.)

Imiona Aniołów są bułgarskie :P

Słowianin - ten który mówi

Z bułgarskiego - od niewolnika

Niemcy - pogardliwe określenie sąsiadów

Cały czas są tworzone etymologie ludowe

Wykład z 25.04.2010r.

(brak początku)

Językowy obraz świata.

Jest zawarty w rytuałach, mitach, legendach, w wiedzy potocznej

Dane językowe :

- gramatyka relatywna

- słownictwo

- połączenia wyrazowe

Dane trzyjęzykowe:

- wiedza potoczna

- mity, legendy itp.

- antropocentryzm

- etnocentryzm naiwny (w znaczeniu: nienaukowy)

*Profil/profilowanie

Prawica/Lewica - jedno słowo mające różne profile (program polityczny, system wartości..)

- profilowanie jest subiektywne, ma na celu kształtowanie, definiowanie

- opisujemy rzeczy antropocentrycznie, z perspektywy człowieka

- podkategoria/aspekt = faseta - wygląd, cechy, funkcje, użyteczność

W ramach różnego typu wiedzy.

Rama doświadczeniowa - nasza wiedza, to co widzimy, z czym wiążą się emocje, to co jest utrwalone. Doświadczenie zbiorowe.

Stereotyp językowy (językowo-kulturowe)

- najszerzej rozumiane pojęcie stereotypu jako obrazu w naszej głowie.

Lippmann - pierwsze ujęcie stereotypu.

Nie jest on wartościujący.

1. Stereotyp a 2. prototyp

Ad. 2.

Typowy, najlepszy przedstawiciel danego gatunku. (kognitywny)
Pierwowzór
Zespół cech typowych dla gatunku

Ad. 1. Bardzo podobne do prototypu, więc wg Grzeworczykowej należy rozróżnić te pojęcia.

Pojęcie prototypu wg definicji nr 1 natomiast definicja dla stereotypu : ustabilizowane, społecznie przekonania, wyobrażenia, skojarzenia utrwalone w języku nie wiążąc się z (rzeczą) ale z cechami „nadanymi” przez człowieka.

[nie pomoże mydło gdy z panny straszydło]

Stereotyp domu:

Dom - metonimia - (część domu) - dach, komin, próg, ściany, drzwi.

[zwietrzyć dym w kominie]

[ktoś kto trzyma z kuchnią - ktoś gruby]

Wykład z ??

Pokrewieństwo i powinowactwo językowe

Powinowactwo językowe - takie podobieństwo powstaje przez bliskie sąsiedztwo języków. Relacje między nimi - zapożyczenia itp.

[Najwcześniejsze z łac. Przez j. czeski np. ewangelia, anioł]

XIII wiek - z niemieckiego: burmistrz, ratusz, cegła

XVI wiek - „włoszczyzna”: kalarepy, kalafiory, sałata, pomidory

XVII i XVIII - łacina, francuski: buduary, alkowy, abażury

XIX i XX wiek - zapożyczenia rosyjskie

Współcześnie - j. angielski

Powinowactwo łączy się ze wspólnotami, ligami językowymi np. liga języków europejskich.

Wspólne cechy gramatyczne, wspólne wyrazy.

Liga j. bałkańska:

- bułgarski, macedoński(słowiański), rumuński(romańskie), grecki(bez rodziny), albański(bez rodziny)

- cechy wspólne : *ograniczona fleksja *rodzajnik za rzeczownikiem

Pokrewieństwo językowe - grupa języków spokrewnionych -> pochodzące od wspólnego przodka.

- Rodziny językowe

Alfabety:

Łaciński (nie jest odpowiedni do słowiańskich języków stąd „polskie” litery itp.”
Cyrylica (od prawosławia, poza Grecją)
Arabski

Języki NIEindoeuropejskie w Europie:

-węgierski

-fiński

-estoński (pierwsze trzy z gr. Ugrofińskiej)

-baskijski

-turecki (gr. Turecka)

XIX wiek - odkrycie sanskryptu -> idea rozwoju języków od jednego przodka

II i III tysiąclecie przed naszą erą -> początek upadku prajęzyka -> wielkie migracje ludzi, w dwie strony: - zachód - str. Indoirańska + j. hetyckie(anatolijskie)

Praojczyzna - dane archeologiczne, hipotezy, badania onomastyczne (dorzecze dolnej Wołgi, Morze Kaspijskie)

EUROPA

Rodzina słowiańska:

Zachodniosłowiańska - Polski, kaszubski, czeski, słowacki, górnołużycki i dolnołużycki (jedyne uznawane w Niemczech języki mniejszości)
Wschodniosłowiański - Rosyjski, ukraiński, białoruski, łemkowski
Południowosłowiański - Macedoński, bułgarski, serbski, chorwacki, bośniacki, czarnogórski, słoweński

Grupa Bałtycka(wspólne cechy bałtosłowiańskie)

J. litewski
J. łotewski

Wymarłe:

J. pruski (znany z zabytków)
J. jadźwiński (nie zachowany)

Oraz:

Języki mniejszościowe

Rodzina germańska(obszary Danii i PŁN Niemiec)

Podgrupy:

Zachodniogermańskie - niemieckie, holenderski(flamandzki i niderlandzki), angielski, luksemburski
Północnogermańskie - duński, szwedzki, norweski, farerski, islandzki
Wschodniogermańskie - języki gockie (ostrogotów, wizygotów) -> dziś nieistniejące

Italoceltycka trochę jak bałtosłowiańska-rozpadła się

Italska - łacina + języki romańskie (francuski, włoski, hiszpański, portugalski, kataloński, kastylijski, retoromański, dalmatyński.

Celtycka

Grupa:

Galijska - wymarła
Walijski - jeszcze się trzyma
Irlandzko- szkocka - diakrytyczne (irlandzki, szkocki)

Rodzina grecka - czasem łączy się z antyczną Macedonią - nowogrecki

Grupa iliryjsko-wenecka - dziś nieistniejąca.

Grupa tracko-ormiańska - zasięg euroazjatycki

j. fracki - tereny Rumunii - stamtąd wywodzi się j. albański wg niektórych badaczy.

j. ormiańskie - staro ormiański: stara literatura chrześcijańska; nowo ormiański: Armenia wschodnia i zachodnia oraz Ormianie w Europie.

AZJA

j. hetyckie oraz indoirańskie

Grupa indoirańska rozpadła się 1,5 tys. Lat przed naszą erą.

Przy czym mowa tu jedynie o językach przynależnych do grupy indoeuropejskiej.

Hindi - oficjalny język Indii, ale nie wszyscy mieszkańcy go znają.

Teksty święte zapisane w sanskrycie.

Około tysiąca lat przed naszą erą został spisany język wedyjski, także był j. tekstów świętych i literackich.

j. hindi - posiada własny alfabet, wywodzi się z potocznych języków (polipraktyty(?) = j. potoczne)

j. urdu - podobny do hindi (alfabet arabski - zmodyfikowany)

j. bengali - Bangladesz

j. romani - j. cygański

j. syngaleski - Cejlon

Grupa irańska/perska

j. amestyjski - j. literacki i teksty święte, VI w pne

Scytowie, Sarmaci (stamtąd zapożyczenie „topór”)

Współczesne, grupa nowoirańska:

- j. perski (nowoperski) - oficjalny język Iranu - to samo co irański ( potocznie)

- j. afgański - w Afganistanie + nowoperski

- j. kurdyjski

Języki wymarłe:

j. hetyckie (anatolijskie) - obszary dzisiejszej Turcji; alfabet klinowy spisany w XVI wieku pne

j. tocharskie - obszary środkowej Azji, pomiędzy V a VIII w ne

Dwie odmiany:

A - zachodni
B - wschodni

Ad. 1.

Języki satemowe

Języki centralne

Języki:

- irańskie

- indyjskie

- tracho-ormiańskie

- albański

- bałtyckie

- słowiańskie

Ad. 2.

Języki kentumowe

Języki peryferyjne

Języki:

- germańskie

- italskie

- celtyckie

- grecki

- hetyckie

- tocharskie

Rozwój zmiękczonej spółgłoski „k” v „g”

W j. kentumowych pozostało, w satemowych przeszło w „s” -> dalsze zmiękczenie (sto, satem)

Wykład z 24.05.2010r.

Wielokulturowość.

Wyznacznik identyfikacji grupy - tożsamość.

Język - coś ogólnego, przypisanego grupie, ważny dla grupy (działania państwa dotyczące podniesienia standardu języka)

* Wyższy prestiż - należy znaleźć normę ponad dialektalną

Podręczniki, gramatyka, powstanie j. literackiego.

* Polityka językowa

[Smolicz]

Wartości podstawowe (centralne) - tzw. obiektywne wyznaczniki

- język a religia

Dla Polaków język jest bardzo ważny, a np. dla Irlandczyków już nie.

- skodyfikowany

- spaja grupę

- pełni różne funkcje : integracyjna, prestiżowa, separująca, normatywna.

Moc języka (ten cały prestiż)

J. Zieniukowa - wysoka ocena społeczna języka (w grupie i poza nią)

Ujawnia się w sytuacjach konfliktowych, kiedy występuje j. dominujący.

Język może zyskać lub stracić prestiż. Kategorie:

- utrwalona forma pisana

- ukształtowana norma ponad dialektalna

- poliwalencja - zdolność języka do występowania w różnych stylach

- ważne jest też istnienie terminologii naukowej, przekład biblii na dany język.

j. mniejszościowe - np. j. łużyckie

j. strefy domowej

j. regionalny - kaszubski :

Przykład jedynego w Polsce uznanego języka regionalnego. Jest to język żywy, ale jednak zagrożony (za Polskim).

XVI-XVII wiek - najstarsze teksty w j. kaszubskim

XIX wiek - idea stworzenia literackiego j. kaszubskiego

- próby wprowadzenia ponad dialektalnych norm - Florian Ceynowa PN

- kolejna próba -> Hieronim Derdowski z PD

XX wiek - rozwój literatury przerwany przez IIWŚ

PRL - negacja istnienia j. kaszubskiego

Lata '70 - kaszubskie tłumaczenie Biblii - Nowego Testamentu. Trwają prace nad tłumaczeniem Starego Testamentu

Lata '80 - msze po kaszubsku przy okazji.

1987r - Papież odczytał fragment Biblii po kaszubsku i nakazał ochronę tego języka.

Język regionalny - język tradycyjnie używany na terenie jakiegoś państwa. Grupa używająca jest mniejsza od ilości reszty obywateli. Jest inny od j. urzędowego.

Język mniejszościowy - ^ to samo co wyżej, ale użytkownicy danego języka stanowią uznaną mniejszość etniczną lub narodową w kraju.

05.11.1992r - powstaje Europejska Karta Języków Regionalnych lub Mniejszościowych

- zdefiniowane pojęcia

- prawa użytkowników języka

- państwo ma wspierać języki mniejszościowe/regionalne, również finansowo

j. regionalne - kaszubski, prowansalski, dolnoniemiecki, asturyjski, j. bałtyckie: łatagalski i żmudzki

j. mniejszościowe - j. łużyckie, baskijski, j. diasporowi, j. terytorialne.

j. diasporowi - podgrupa j. mniejszościowych -> nie ma określonego swojego terytorium.

Mikrojęzyki - karaimski, hinglish, j. ugrofińskie: Izarski, Wotski, Liwski

Wymysojer - język bazujący na dialektach niemieckich.

Europejskie Biuro Języków Mniej Używanych :P

Wykład z 31.05.2010r

Grzeczność językowa

M. Marcjanik def. (niestety nie zapisałam)

Kategorie : wypada/nie wypada (należy/nienależy)

Strategie językowe grzeczności/ grzeczności językowe są sprzeczne z ……….. językowym.

Komunikacyjne funkcje grzecznościowe :

Powitanie
Przedstawianie się lub kogoś innym
Życzenia
Gratulacje
Wyrazy współczucia
Częstowanie (+toast)
Deklaracje pomocy
Dodatnie wartościowanie rozmówcy
Przejście na „Ty”
Prośba
Podziękowanie
Przepraszanie

Etykieta językowa - należy do wartości absolutnych (prawda, dobro, piękno)

Poprawność języka - a nie używanie wulgaryzmów.

Należy mówić tak, aby odbiorca czuł, że mówimy szczerze.

Ważne jest uznanie autonomii rozmówcy.

Negocjacja wzajemnych „pozycji”

Nie wypada odmawiać wprost.

Zachowanie (twarzy) tożsamości - należy szanować poglądy, uczucia rozmówcy.

Nie wypada pytać o:

- pieniądze

- wiek kobiety

- status związku (przykład mąż-żona -> partner)

Strategie grzecznościowe:

- Chcemy, żeby ktoś, coś dla nas zrobił

- może powinniśmy coś zrobić ? (włączenie odbiorcy)

- nie narzucanie się : czy mógłbyś…?; czy mogę Cię prosić… ?

Elementy niewerbalne - też.

To wszystko jest istotne przy uczeniu się języka.

Polska grzeczność językowa

Wyróżnienie kobiety w działaniach interakcyjnych (zachowania czasem uznawane za antykobiece)
Zachęcanie gości do jedzenia i picia (łowienie komplementów; zdrobnienia: kawka, herbatka?)
Zwierzanie się i narzekanie.
Naleganie
Polak chwali bo musi
Udzielanie rad