USTRÓJ POLITYCZN RP
28 II 2015r
4 otwarte pytania na zaliczenie.
Temat I: Charakterystyka Konstytucji RP z 1997r Zasady ustroju politycznego. Konstytucyjny status jednostki - wolności i prawa człowieka i obywatela
Zmieniły się do tej pory tylko 2 artykuły. Jednak zmieniać ją chciano ponad 20 razy.
Cały porządek prawny musi być zgodny z konstytucją
Naród - każdy obywatel RP (Naród jako całość zapisywane jest wielką literą, w rozumieniu etnicznym z małeą)
Konstytucja składa się:
Z rozdziałów - podstawowa jednostka redakcyjna
Podrozdziały ze śródtytułem
Artykuł - podstawowa najmniejsza jednostka redakcyjna (możliwość wystąpienia ustępów i wyliczanek - art, ust, pkt)
I Nazwa
II Preambuła
III Rozdziały
Podrozdziały
Konstytucja ma wstęp - wyniosła preambuła. Konstytucja nie musi jej mieć. Kwietniowa konstytucja jej nie miała. Pełnoprawna część konstytucji. Napuszony wzniosły język. Nieprecyzyjne przepisy. Nadal jest częścią prawną i stanowi wytyczne, jednak jej
treść nie jest jasna. Często sądy najwyższe odnoszą się do preambuły, jednak nie było przypadku żeby ktoś próbował vetować jakąś ustawę w odniesieniu do preambuły.
Rozdziały - część pierwsza, występuje w nowszych konstytucjach (po II wojnie światowej)
Szerokie katalogi zasad ustrojowych i gospodarczych. Zawarte kluczowe zasady ustroju politycznego. Różnią się objętością. W RP ma on 29 art. Jest najdłuższy, trochę przegadany (lanie wody, te informacje nie muszą znaleźć się w konstytucji, a już niekoniecznie w rozdziale I)
Są w nim tematyczne wątki. Zasady są pojęciem doktrynalnym, kształtują je profesorowie uczelni.
Zasady - Różnice w konstytucjach - ilość zasad w katalogach, miejsce występowania, przedstawiona treść
Rozdział I
Tytuł: RZECZPOSPOLITA
Początkowe 6 art. odnajdujemy zasady
Art. 1 Rzeczpospolita Polska jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli. Nie jest zasadą
Art. 2 - jest zasadą demokratycznego państwa - uznawana przez wszystkich
Nie jest zasadą
Art. 3 Rzeczpospolita Polska jest państwem jednolitym. Nie może być
Federacją. Nie jest zasadą
Art.4 - suwerenność państwa - uznana przez wszystkich
Demokracja pośrednia i bezpośrednia - dominuje przedstawicielstwo i jest to demokracja pośrednia - Forma przedstawicielska
Zasada - art. 5 kiedyś się go nie pisało
Zasada - art. 6
Art. 7,8,9 - dotyczą prawnych przesłanek RP
Art. 7 zasada praworządności, zasada legalizacji - na podstawie prawa - skierowany do
aparatu państwowego.
Art. 8 dotyczy konstytucji, najwyższy akt prawny.
Hierarchiczny porządek prawny - budowa aktów w RP.
Ust II mówi nam że każdy może się bezpośrednio powołać na normę (chyba że
konstytucja stanowi inaczej np. jest zbyt ogólna i odsyła do ustawy)
Art. 9 Nowy przepis. Przestrzeganie prawa międzynarodowego. Jesteśmy państwem
przestrzegającym praw międzynarodowych. Zbyt duża fobia co do UE - nie ma słowa o UE ale w podtekście mówi właśnie o UE. Zawarty tam jest tekst mówiący „na około” o przestrzeganiu prawa międzynarodowego, wyrażono w nim chęć przynależności do UE, (nie byliśmy w UE) Info dotyczące przynależności do NATO.
Art. 10 - trójpodział władzy. Oparta na nim była konstytucja marcowa.
Ust II mówi o dwusegmentowej władzy.
Art. 11,12,13,14 - Większość analityków podchodzi do tego - analityka społeczeństwa
Politycznego, wolność tworzenia partii i jej działalności. Zrzeszanie się w partie polityczne.
Art. 11 i 13 - pluralizm polityczny, nie ma państwa demokratycznego jeżeni nie ma
możliwości tworzenia partii politycznych.
Art. 14 Wolność mediów.
(Art. 26 - Aby należeć do NATO należy spełnić 2 zasady. NATO oczekuje od państwa tego co jest ujęte w art. 26 - neutralne politycznie siły zbrojne. Siły zbrojne podlegają cywilnemu i demokratycznego kontroli)
Kiedy kończą się prace konstytucyjne. Działa duży obóz prawicowy mający swoją konstytucję oraz obóz komisji konstytucyjnej. Roz. I mówiący jakie partie nie mogą się znaleźć. Solidarność uważała że postulat z projektu obywatelskiego znalazł się w konstytucji nie może działać partia nazistowska itd. Więc mamy dwa antagonistyczne art. pozytywny i negatywny.
Art. 15 mówi że ustrój mówi o decentralizacji politycznej. Ust I decentralizacja,
Ust II Podział terytorialny
Art. 16-17 Polska ma być samorządem.
Art. 16 Stwarza przesłankę do powstania 3 samorządów.
Ust II - Samorząd terytorialny współrządzi i jest najważniejszy bo współdziała w sprawowaniu władzy publicznej. Z mocy prawa należymy do 3 wspólnot samorządu.
Art. 17 w drodze ustawy MOŻNA tworzyć samorządy zawodowe, zarządy zawodowe
zaufania publicznego. Samorządy prawnicze i medyczne. Przynależność obowiązkowa w momencie nabycia prawa do wykonywania zawodu. Istotny wpływ na wolności wykonywania zawodu i wolności podejmowania działalności gospodarczej.
Ust II mówi nam o możliwości powstania 3 rodzaju samorządu - inne rodzaje -
samorządy gospodarcze. Nie powstały w PL. Mają wskazane ograniczenia „Samorządy te nie mogą naruszać wolności wykonywania zawodu ani ograniczać wolności podejmowania działalności gospodarczej.”
Art. 18 Małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, rodzina, macierzyństwo i
rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej. Nie ma zakazu tworzenia innych związków, mimo iż dużo ludzi używa argumentu że ten zakaz tutaj jest bo niestandardowe związki nie podlegają ochr nie.
Art. 19 Rzeczpospolita Polska specjalną opieką otacza weteranów walk o niepodległość,
zwłaszcza inwalidów wojennych.
W rozdziale I mamy zasady ustroju polityczne i społeczno - gospodarczego.
Solidarność dała propozycję zawarcia w konstytucji zasad kierowania gospodarką rynkową. Zostało to przekształcone w gospodarkę społeczno- gospodarczą ponieważ gospodarka rynkowa nie opiekuje się ludźmi, a państwo ma być opiekuńcze.
Art. 20 „Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej,
własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej.”
Art. 21-22
Art. 21 - Rzeczpospolita Polska chroni własność i prawo dziedziczenia.
Ust 2 Wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy jest dokonywane na cele
publiczne i za słusznym odszkodowaniem. Mówimy że wywłaszczenie jest możliwe. Cena jest wyznaczana przez państwo w oparciu o cenę rynkową. Zabranie terenu [pod inwestycje państwowe
Art. 22 Ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze
ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny. Daje możliwość ograniczenia działalności gospodarczej tylko z istotnych pobudek
Art. 23 Podstawą ustroju rolnego państwa jest gospodarstwo rodzinne. Zasada ta nie narusza
postanowień art. 21 i art. 22. Artykuł dla partii PSL - nie wnosi niczego szczególnego bo 2 zdanie neguje pierwsze.
Art. 24 Praca znajduje się pod ochroną Rzeczypospolitej Polskiej. Państwo sprawuje nadzór
nad warunkami wykonywania pracy.
Art. 25 Państwo a kościół. Tylko instytucjonalny (nie pomylić z 53!) Pierwsze 3 ust jest to jeden problem - dotyczy 3 uniwersalnych zasad państwo - kościół dotyczących każdej religii.
Ust 1 - RÓWNOUPRAWNIENIE „Kościoły i inne związki wyznaniowe są
równouprawnione.”
Ust 2 - BEZSTRONNOŚĆ „Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej
zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym”
Ust 3 - POSZANOWANIE NIEZALEŻNOŚCI I AUTONOMIA
Stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi
są kształtowane na zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie, jak również współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego
Ma swój podmiot nadrzędny np. Watykan - kościół katolicki. O tym mówi ustęp 4 który dotyczy tylko kościoła katolickiego i mówi o umowach międzynarodowych i ustawach. Ust 5 dotyczy regulacji z innymi religiami - umowa ta zostanie zamieniona na ustawę.
Ust 4 - Stosunki między Rzeczpospolitą Polską a Kościołem katolickim określają
umowa międzynarodowa zawarta ze Stolicą Apostolską i ustawy
Ust 5 - Stosunki między Rzeczpospolitą Polską a innymi kościołami oraz związkami
wyznaniowymi określają ustawy uchwalone na podstawie umów zawartych przez Radę Ministrów z ich właściwymi przedstawicielami.
Art. 26 - Aby należeć do NATO należy spełnić 2 zasady. NATO oczekuje od państwa tego co
jest ujęte w art. 26 - neutralne politycznie siły zbrojne. Siły zbrojne podlegają cywilnemu i demokratycznego kontroli.
Rozdział II
Konstytucja powinna regulować aparat państwowy czyli władze oraz status. Ta konstytucja uchyliła małą konstytucję która obowiązywała razem z utrzymanymi przepisami - 62 artykuły z konstytucji z 1952r - Rozdział VII Satsua i obowiązki obywateli.
Konstytucja z 52 zbudowana była wyłącznie o krajowe standardy, a wchodziliśmy w układy międzynarodowe, które też musiały znaleźć swoją regulację w konstytucji.
W obecnej konstytucji narodziła się ochrona praw człowieka. Pierwszy ogólnoświatowy dokument był dokumentem ONZ. Zaczęto budować następnie systemy regionalne. Europejska konwencja o ochronie praw człowieka i wolności z 1952 roku. Pakty praw człowieka ONZ z 1966 roku. Polska ratyfikowała w 1976 roku. W roku 1989 zmiana ustrojowa Polski. W 1992 roku Polska dokonuje ratyfikacji w systemie praw człowieka na poziomie Europejskim. Kolejnym etapem jest UE która pierwotnie zajmowała się tylko aspektami gospodarczymi. Pod koniec XX wieku UE tworzy swój akt praw człowieka. „Karta praw podstawowych UE” powstała w 2000r i stała się prawem obowiązującym. PL jest w 3 aktach ochrony praw człowieka. Konstytucja z 1997 roku pierwszy raz reguluje prawa człowieka.
Rozdział II
Tytuł: WOLNOŚCI, PRAWA I OBOWIĄZKI CZŁOWIEKA I OBYWATELA
Jest podzielony na podpodziały.
Art. 30,31,32 Zawiera 3 naczelne wartości, fundamentalne wartości ochrony praw.
Art.30 - Godność - jest przyrodzona i niezbywalna. Włada publiczna ma chronić tą godność.
Art. 31 - Wolność
Ust 3 - Mechanizm ochronny przed sejmem, chroni nas przed państwem
„Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.”
Władza publiczna może wprowadzić ograniczenia ale tylko w określonej sprawie. Będzie musiał się tłumaczyć przed trybunałem konstytucyjnym dlaczego te ograniczenia muszą być wprowadzone i czemu służą danej ustawie. Ustawodawca musi przekonać trybunał że jest to niezbędne ograniczenie dla funkcjonowania ustawy.
Musi być określona w ustawie, służy w jednej z wymienionej korzyści i być poparta przez trybunał konstytucyjny.
Art. 32 Klauzula antydyskryminacyjna
Ust 1 Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.
Ust 2 Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.
Art. 33 Równość kobiet i mężczyzn
Art. 34 Zasada nabywania praw. W świetle naszej konstytucji nie można pozbawić nikogo
obywatelstwa.
Art 35 Ochrona mniejszości narodowej i religijnej.
Podrozdział 1
Kategoria I Wolności i prawa osobiste
Kategoria II Wolności i prawa polityczne
Kategoria III Wolność i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne
Kategoria I Wolności i prawa osobiste
Art. 38 - Prawo do życia. Początek życia- nie jest uwzględniony w konstytucji, nie ma
regulacji co do prawa śmierci
Art. 41 - 45 dotyczy sfery uregulowanej w prawie karny.
Art. 41 - Chroni wolność i nietykalność. Dotyczy zatrzymania
Kiedyś było to 48h ale teraz jest to 72h Każdy zatrzymany musi być poinformowany o powodzie zatrzymania. W ciągu 48h musi być przekazany do sądu. I kolejne 24h przechodzimy pod zatrzymanie sądowe.
Ust 1 Każdemu zapewnia się nietykalność osobistą i wolność osobistą. Pozbawienie lub ograniczenie wolności może nastąpić tylko na zasadach i w trybie określonych w ustawie.
Ust 2 Każdy pozbawiony wolności nie na podstawie wyroku sądowego ma prawo odwołania się do sądu w celu niezwłocznego ustalenia legalności tego pozbawienia. O pozbawieniu wolności powiadamia się niezwłocznie rodzinę lub osobę wskazaną przez pozbawionego wolności.
Ust 3 Każdy zatrzymany powinien być niezwłocznie i w sposób zrozumiały dla niego poinformowany o przyczynach zatrzymania. Powinien on być w ciągu 48 godzin od chwili zatrzymania przekazany do dyspozycji sądu. Zatrzymanego należy zwolnić, jeżeli w ciągu 24 godzin od przekazania do dyspozycji sądu nie zostanie mu doręczone postanowienie sądu o tymczasowym aresztowaniu wraz z przedstawionymi zarzutami.
Ust 4 Każdy pozbawiony wolności powinien być traktowany w sposób humanitarny.
Ust 5 Każdy bezprawnie pozbawiony wolności ma prawo do odszkodowania.
Art. 42 Reguła ponoszenia odpowiedzialności karnej.
Ust 1 Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto dopuścił się czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia. Zasada ta nie stoi na przeszkodzie ukaraniu za czyn, który w czasie jego popełnienia stanowił przestępstwo w myśl prawa międzynarodowego.
Ust 2 Każdy, przeciw komu prowadzone jest postępowanie karne, ma prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania. Może on w szczególności wybrać obrońcę lub na zasadach określonych w ustawie korzystać z obrońcy z urzędu.
Ust 3 - „Każdego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu”
Jeżeli jest regulowany międzynarodowo to też odpowiadamy za przestępstwo nawet jeżeli
Nie jest regulowane polską ustawą.
Art. 45 - Prawo do sądu - Przewlekłość postępowań sądowych - dużo zwycięstw obywateli w Sztrasburgu nad PL
Art. 48 - Prawa dziecka - opieka nad dziećmi.
Ust 1 „Rodzice mają prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami. Wychowanie to powinno uwzględniać stopień dojrzałości dziecka, a także wolność jego sumienia i wyznania oraz jego przekonania.”
Ust 2 Ograniczenie lub pozbawienie praw rodzicielskich może nastąpić tylko w przypadkach określonych w ustawie i tylko na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu.
Art 51 - ochrona danych osobowych - nowość w konstytucji
Władza może gromadzić informacje o obywatelach tylko w wyjątkowych sytuacjach. Mamy do nich dostęp chyba że istnieją ważne pobudki które temu zaprzeczają ale musi być to regulowane. W innym przypadku jet to nielegalne.
Ust 1 Nikt nie może być obowiązany Inaczej niż na podstawie ustawy do ujawniania informacji dotyczących jego osoby
Ust 2 Władze publiczne nie mogą pozyskiwać, gromadzić i udostępniać innych informacji o obywatelach niż niezbędne w demokratycznym państwie prawnym.
Ust 3 Każdy ma prawo dostępu do dotyczących go urzędowych dokumentów i zbiorów danych. Ograniczenie tego prawa może określić ustawa
Ust 4 Każdy ma prawo do żądania sprostowania oraz usunięcia informacji nieprawdziwych, niepełnych lub zebranych w sposób sprzeczny z ustawą
Ust 5 Zasady i tryb gromadzenia oraz udostępniania informacji określa ustawa.
Art. 52 Swoboda poruszania się
Art. 53 Sprawy religijne - nadregulowany
Ust 1 Każdemu zapienia wolność sumienia i religii
Ust 2 Wolność religii obejmuje wolność wyznawania lub przyjmowania religii według własnego wyboru oraz uzewnętrzniania indywidualnie lub z innymi, publicznie lub prywatnie, swojej religii przez uprawianie kultu, modlitwę, uczestniczenie w obrzędach, praktykowanie i nauczanie. Wolność religii obejmuje także posiadanie świątyń i innych miejsc kultu w zależności od potrzeb ludzi wierzących oraz prawo osób do korzystania z pomocy religijnej tam, gdzie się znajdują
Ust 3 Rodzice mają prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami. Przepis art. 48 ust. 1 stosuje się odpowiednio
Ust 4 Religia kościoła lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej może być przedmiotem nauczania w szkole, przy czym nie może być naruszona wolność sumienia i religii innych osób.
Ust 5 Wolność uzewnętrzniania religii może być ograniczona jedynie w drodze ustawy i tylko wtedy, gdy jest to konieczne do ochrony bezpieczeństwa państwa, porządku publicznego, zdrowia, moralności lub wolności i praw innych osób.
Ust 6 Nikt nie może być zmuszany do uczestniczenia ani do nieuczestniczenia w praktykach religijnych.
Ust 7 Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawnienia swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania
Art. 54 Zakaz cenzury prewencyjnej (Wszystkie publikacje musiały zostać poddane opinii
władzy, obecnie konstytucja zapewnia wolność publikacji)
oraz wolność poglądów, pozyskiwania i rozpowszechniana informacji.
Ust 1 Każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz
pozyskiwania i rozpowszechniania informacji
Ust 2 Cenzura prewencyjna środków społecznego przekazu oraz koncesjonowanie prasy są zakazane. Ustawa może wprowadzić obowiązek uprzedniego uzyskania koncesji na prowadzenie stacji radiowej lub telewizyjnej.
Art. 55 Pierwsza zmiana w konstytucji. Całkowity zakaz ekstradycji. Pierwotnie Polak
który popełnił przestępstwo w innym kraju i jest teraz w PL, za zbrodnie w innym kraju odpowiada przed polskim sądem. Jednak Unijne prawo nadpisuje ten artykuł i wprowadza Europejski nakaz aresztowania, co daje możliwość wydania przestępcy do kraju UE w którym zostało popełnione przestępstwo. Poprawka tego artykułu jest taka że ekstradycja jest zakazana ale są do tego wyjątki między innymi prawo UE o nakazie aresztowania.
Art. 57 - 58 Wolność tworzenia pokojowego zgromadzenia i zrzeszenia się.
Art. 59 Związki zawodowe
Art. 60 Prawo dostępu do służby publicznej
Art. 61 Aparat państwowy i jego struktury musi być otwarty, przejrzysty i jawny, chyba że jakiś przepis nadpisuje ten artykuł
Art. 62 Czynne prawo wyborcze - prawo do głosu
Ust 1 Obywatel polski ma prawo udziału w referendum oraz prawo wybierania Prezydenta Rzeczypospolitej, posłów, senatorów i przedstawicieli do organów samorządu terytorialnego, jeżeli najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat.
Ust 2 Prawo udziału w referendum oraz prawo wybierania nie przysługuje osobom, które prawomocnym orzeczeniem sądowym są ubezwłasnowolnione lub pozbawione praw publicznych albo wyborczych
(trybunał stanu, sąd karny, sąd cywilny może odebrać prawa) Z aktu UE wynika że państwo musi obywatelowi zagranicznemu mieszkającego na naszym terenie zagwarantować możliwość wyborów na poziomie terytorialnym np. wybór burmistrza - naciąganie konstytucji
Art. 65 Fundamentalne prawo ekonomiczne to jest prawo do pracy. Państwo nie może
zagwarantować pracy, gwarantuje wolność pracy
Ust 1 Każdemu zapewnia się wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy. Wyjątki określa ustawa.
Ust 2 Obowiązek pracy może być nałożony tylko przez ustawę.
Ust 3 Stałe zatrudnianie dzieci do lat 16 jest zakazane. Formy i charakter dopuszczalnego zatrudniania określa ustawa.
Ust 4 Minimalną wysokość wynagrodzenia za pracę lub sposób ustalania tej wysokości określa ustawa
Ust 5 Władze publiczne prowadzą politykę zmierzającą do pełnego, produktywnego zatrudnienia poprzez realizowanie programów zwalczania bezrobocia, w tym organizowanie i wspieranie poradnictwa i szkolenia zawodowego oraz robót publicznych i prac interwencyjnych
Art. 70 Nauka
Ust 1 Każdy ma prawo do nauki. Nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa. Sposób wykonywania obowiązku szkolnego określa ustawa
Ust 2 Nauka w szkołach publicznych jest bezpłatna. Ustawa może dopuścić świadczenie niektórych usług edukacyjnych przez publiczne szkoły wyższe za odpłatnością
Ust 3 Rodzice mają wolność wyboru dla swoich dzieci szkół innych niż publiczne. Obywatele i instytucje mają prawo zakładania szkół podstawowych, ponadpodstawowych i wyższych oraz zakładów wychowawczych. Warunki zakładania i działalności szkół niepublicznych oraz udziału władz publicznych w ich finansowaniu, a także zasady nadzoru pedagogicznego nad szkołami i zakładami wychowawczymi, określa ustawa
Ust 4 Władze publiczne zapewniają obywatelom powszechny i równy dostęp do wykształcenia. W tym celu tworzą i wspierają systemy indywidualnej pomocy finansowej i organizacyjnej dla uczniów i studentów. Warunki udzielania pomocy określa ustawa
Ust 5 Zapewnia się autonomię szkół wyższych na zasadach określonych w ustawie
Art. 79 Skarga konstytucyjna
Ust 1 Każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji
Przykład: Usunięcie z listy studentów, najpierw musimy się wykorzystać wszelkie możliwości odwołania się. Potem idziemy do trybunału konstytucyjnego i piszemy skargę konstytucyjna na podstawie art. 79. Jest przymus adwokacki i tylko on może wnieść skargę jako pełnomocnik.
Ust. 2 Przepis ust. 1 nie dotyczy praw określonych w art. 56
28.03.2015
Rozdział III
Źródła prawa
Nowy rozdział w KRP
Potencjalne przystąpienie PL do UE.
Został oparty na doświadczeniu teoretycznym jako produkt naukowy polegający na budowie całościowego, hierarchicznego źródła prawa. Ogólna doktryna. Wykaz aktów prawnych.
Składa się z 2 części cz. Górna i dolna -> źródła prawa powszechnie obowiązującego oraz dolne źródła prawa -> źródła prawa wewnętrznego obwiązującego
Górne źródła prawa powszechnie obowiązującego są zawarte w konstytucji i są wymienione w sposób zamknięty. Żeby zmienić źródła prawa należy zmienić konstytucję. (Wszystkie akty muszą być zgodne z konstytucją. Status jednostki musi być regulowany ustawowo. Ustawy są aktami normatywnymi i służą do regulowania innych praw. Są ustawami ogólnymi i abstrakcyjnymi.
Art. 87. 1. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.
2. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są na obszarze działania organów, które je ustanowiły, akty prawa miejscowego
Art. 94. Organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej, na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie, ustanawiają akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych organów. Zasady i tryb wydawania aktów prawa miejscowego określa ustawa. (kto tworzy organy państwowe- miejscowe)
Dolne źródła prawa -> źródła prawa wewnętrznego obwiązującego
Art. 93. 1. Uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia Prezesa Rady Ministrów i ministrów mają charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki organizacyjnie podległe organowi wydającemu te akty.
2. Zarządzenia są wydawane tylko na podstawie ustawy. Nie mogą one stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, osób prawnych oraz innych podmiotów.
3. Uchwały i zarządzenia podlegają kontroli co do ich zgodności z powszechnie obowiązującym prawem.
(Wiąże, obowiązuje tylko tych którzy są organizacyjnie podlegli. Nie są aktami wyłącznymi, nie jest to system zamknięty -> uchwały rady ministrów obowiązują tylko organizacje ministrów, zarządzenia prezydenta, uchwały sejmu, uchwały senatu, zarządzenia prezesa narodowego banku polskiego, ustawa o narodowym banku polskim)
Aktami prawa wew. Obowiązującego nie mogą kształtować praw i wolności obywatela -> tylko źródła prawa powszechnego.
Różnice i podobieństwa. Akty prawa wewnętrznego muszą być zgodne z ustawami i konstytucją tzn. z górnymi źródłami prawa -> prawa powszechnego
Art. 92. 1. Rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści
2. Organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać swoich kompetencji, o których mowa w ust. 1, innemu organowi.
(Prezydent art. 142 ust1 (kilkanaście ustaw), rada ministrów art. 146 ust 4 pkt.2 (setki ustaw), premier (kilkadziesiąt ustaw) ministrowie resortowi (wydają dużo aktów prawnych idzie to w setki) przewodniczący komitetów, rozporządzenia wydają władze wykonawcze
- >krajowa rada radiofonii i telewizji.) Jest to zamknięty konstytucyjnie katalog, żeby kogoś dodać należy zmienić konstytucję. Rozporządzenie zawsze służy wykonaniu ustawy.
Art. 87. 1. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.
(Organ upoważniony nie może nikomu przekazać swoich kompetencji. Sam musi wynkonac swoje rozporządzenie. )
Art. 87. 1. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.
(organem odpowiedzialnym za umowy międzynarodowe art. 146 ust 1 mówi, że w PL rządzi rząd na terenie wewnętrznym i zagranicznym ale już w ust 4 pkt. 10 który dotyczy umów międzynarodowych i tam jest informacja że umowy międzynarodowe odpowiada rząd. Rząd jest odpowiedzialny za przygotowanie i negocjowanie wszystkich umów więc również za międzynarodowe. Tylko rada ministrów prowadzi politykę zagraniczną, nie prezydent
Umowy niewymagające ratyfikacji tzn. mniejszej rangi, mniej ważne: Zawiera ją rząd lub minister i zatwierdza rząd. Bez zatwierdzenia nawet podpisana umowa nie jest wiążąca.
Umowy wymagające ratyfikacji
Mamy 3 rodzaje umów międzynarodowych (trzy procedury ratyfikacyjne)
Art. 89. 1. Ratyfikacja przez Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowej i jej wypowiedzenie wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie, jeżeli umowa dotyczy:
1) pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych,
2) wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji,
3) członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w organizacji międzynarodowej,
4) znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym,
5) spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy.
(duża ratyfikacja - procedura wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie dotyczy 5 pkt. Patrz wyżej. Do sejmu trzeba wnieść projekt ustawy która ma zostać ratyfikowana-> w praktyce przyjęto że robi to tylko rząd a nie wszystkie organy ustawodawcze według konstytucji. Prezydent nie powinien wnosić projektu ustawy, mimo, że może to robić. Projekt ustawy ratyfikacyjnej jest bardzo charakterystyczny: bardzo słynna umowa międzynarodowa tzn. konkordat, wniesiony przez sejm J. Buska. Taki projekt musi mieć 2 artykuły. Pierwszy jest zawsze taki sam. „Wyraża się zgodę Prezydenta na wejście w życie projektu ……. i 2 dokument -> popiera się to uzasadnieniem oraz zawiera treść umowy międzynarodowej i 3 dokument mówiący o zgodzie z prawem unijnym) Projekt taki trafia do sejmu. Idzie na pierwsze czytanie (nie dużo mają do czytania, raptem jedno zdanie) potem kilka godzin dyskusji i następnie 2 i 3 czytanie i trafia do senatu. Senat może wnieść poprawki, ale że nie ma co wnosić bo oznaczałoby to że się nie zgadza z umową. Po braku poprawek wnosi do prezydenta który ma ją podpisać jeżeli się z nią zgadza, może ją zawetować lub zgłosić do trybunału konstytucyjnego. Prezydent podpisuje ustawę a potem ratyfikuje samą konwencję. Może, ale nie musi jej ratyfikować, bo jest to uprawnienie, może zwlekać z tym traktatem bo nie ma wyznaczonego terminu. Pod umową podpisuje się ten kto ją negocjuje, a ratyfikuje to prezydent czyli składa podpis, ale nazywa się to ratyfikowaniem! Podpis prezydenta i następnie podpis premiera, który nazywa się kontrasygnata. W praktyce zazwyczaj jest odwrotna kolejność. Kancelaria prezydenta daje znać kancelarii premiera że będzie ratyfikować i najpierw podpisuje się premier, a potem dopiero prezydent -> taka jest praktyka.
2. O zamiarze przedłożenia Prezydentowi Rzeczypospolitej do ratyfikacji umów międzynarodowych, których ratyfikacja nie wymaga zgody wyrażonej w ustawie, Prezes Rady Ministrów zawiadamia Sejm.
(mała ratyfikacja -> chodzi o wszystkie sprawy które nie są ujęte w 5pkt. Art89 ust 1. MSZ podejmuje decyzję czy jest to duża czy mała ratyfikacja. Jeżeli dochodzi do wniosku że to małą, to premier (prezes rady ministrów) wysyła do sejmu informację że jest to mała ratyfikacja. Jeżeli sejm godzi się z opinią rządu to umowa ta trafia do prezydenta i prezydent ratyfikuje a premier kontrasygnatuje.)
3. Zasady oraz tryb zawierania, ratyfikowania i wypowiadania umów międzynarodowych określa ustawa.
Art. 90. 1. Rzeczpospolita Polska może na podstawie umowy międzynarodowej przekazać organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach.
2. Ustawa wyrażająca zgodę na ratyfikację umowy międzynarodowej, o której mowa w ust. 1, jest uchwalana przez Sejm większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz przez Senat większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.
3. Wyrażenie zgody na ratyfikację takiej umowy może być uchwalone w referendum ogólnokrajowym zgodnie z przepisem art. 125.
4. Uchwałę w sprawie wyboru trybu wyrażenia zgody na ratyfikację podejmuje Sejm bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów
(wielka ratyfikacja - nowość, art. 90 wprowadzony po raz pierwszy i był wprowadzony z myślą o wejściu PL do UE. (nie ma wprost info o UE bo było Polacy mieli za duża fobię co do przystąpienia do UE. Mówi o tym ze PL zrzeka się części swoich kompetencji. Kiedyś mówiło się że państwo ma całkowitą suwerenność, jednak integracja europejska kazała wyrzucić tą doktrynę do kosza. Polska może ale nie musi -> konstytucja niczego nie narzuca, a stwarza tyko warunki.
Ratyfikacja traktatu -> mamy tu 2 ryby ratyfikacji na który musimy się zdecydować. Sposób pierwszy to ust 2 -> procedura ustawowa i sposób 2 -> referendum. W tej sprawie sejm podejmuje decyzje. Aby ratyfikować tą umowę należy osiągnąć 2/3 poparcia parlamentu i wtedy trafia do prezydenta
RERENDUM - potrzeba aby do urn poszło więcej niż połowa i więcej niż połowa zagłosowała za. Dopiero wtedy trafia do prezydenta)
Umowa międzynarodowa po uzyskaniu ratyfikacji musi zostać ogłoszona w dzienniku ustaw i stanowią część umowy krajowej. Te które nie wymagają ratyfikacji są publikowane w monitorze polskim
Art. 91. 1. Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy.
2. Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową.
3. Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską umowy konstytuującej organizację międzynarodową, prawo przez nią stanowione jest stosowane bezpośrednio, mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami.
(Ust 2 dotyczy wszystkich umów a ust 3 dotyczy tylko UE - mówi które umowy mają pierwszeństwo i reguluje sprawy kolizji między prawem UE i PL)
Art. 90 był zastosowany dwukrotnie. Za pierwszym razem w sytuacji wstąpienia PL do UE. Szczyt w Atenach w 16 kwietnia 2003r. a 17 kwietnia jest już rozmowa na temat ratyfikacji. Sejm podejmuje pierwszą uchwałę dotyczącą REFERENDUM. Ustala pytanie w referendum i datę tego referendum. Referendum było dwudniowe i do urn poszło 58,85% i 77,45% zagłosowało ZA wstąpieniem do UE. Były tylko 2 zastrzeżenia, tylko jedno zostało uznane ale nie miało wpływu na wyniki. W 3 miesiące ratyfikowaliśmy umowę wstąpienia do UE. 4maja 2004rok. (Premier nie musi podpisać traktatu, jednak raczej nie ma sytuacji żeby nie podpisał, dlatego pewnie najpierw podpisuje premier a nie prezydent)
Za drugim razem ustawa dotycząca traktatu lizbońskiego który wszedł w życie 1 grudnia 2009roku.
Rozdział IV
SEJM I SENAT
W PL mamy do czynienia w pełni odrębnymi dwuizbowymi organami, odrębne, niezależne, samodzielne z których każdy robi co do niego należy. Zgromadzenie narodowe -> dwa organy łączą są razem. Dwuizbowość symetryczna - mają identyczne kompetencje i ilość członków.
Z konstytucji marcowej poszliśmy w niesymetryczność. Wszystko zaczyna się od sejmu. Sejm jest ważniejszy, silniejszy, a zakres jego kompetencji jest większy. Jest to pierwszy garnitur.
Dwa organy parlamentarne które nie różnią się niczym istotnym. Sejm reprezentuje naród polski i jest wybierany w wolnym referendum, tak samo jak senat.
Dwuizbowość ma głębszy sens gdy sejm i senat wyrażają różne poglądy wspólnego dobra i muszą się dogadać.
Art. 95. 1. Władzę ustawodawczą w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sejm i Senat.
2. Sejm sprawuje kontrolę nad działalnością Rady Ministrów w zakresie określonym przepisami Konstytucji i ustaw.
(Kiedy sejm doszuka się błędów w ustawie to trafia to do senatu a senat szuka i poprawia błędy. Trafia to znowu do sejmu i sejm mówi czy zgadza się z poprawkami do ustawy. Tylko sejm sprawuje kontrolę. Senat nie zajmuje się kontrolą rządu.
Funkcja ustrojodawcza na 1 miejscu z pky. Widzenia hierarchii, Funkcja kreacyjna -> parlament powołuje i ustala stanowiska, ma 2 scenariusze. Sejm powołuje kogoś a senat wyraża na to zgodę -> wszystkie jednoosobowe. Organy wieloosobowy powstaje na skutek wysyłania z sejmu swoich osób, z senatu swoich i prezydent swoich. Tworzy to wieloosobowe organy.)
Wybory i kadencja
Art. 96. 1. Sejm składa się z 460 posłów.
2. Wybory do Sejmu są powszechne, równe, bezpośrednie i proporcjonalne oraz odbywają się w głosowaniu tajnym.
Art. 97. 1. Senat składa się ze 100 senatorów.
2. Wybory do Senatu są powszechne, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym.
(Parlament rozbity politycznie, ale demokratyczny, ciężko wyłonić rząd.)
Art. 98. 1. Sejm i Senat są wybierane na czteroletnie kadencje. Kadencje Sejmu i Senatu rozpoczynają się z dniem zebrania się Sejmu na pierwsze posiedzenie i trwają do dnia poprzedzającego dzień zebrania się Sejmu następnej kadencji.©Kancelaria Sejmu s. 20/56 2015-01-07
2. Wybory do Sejmu i Senatu zarządza Prezydent Rzeczypospolitej nie później niż na 90 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu i Senatu, wyznaczając wybory na dzień wolny od pracy, przypadający w ciągu 30 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu i Senatu.
3. Sejm może skrócić swoją kadencję uchwałą podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby posłów. Skrócenie kadencji Sejmu oznacza jednoczesne skrócenie kadencji Senatu. Przepis ust. 5 stosuje się odpowiednio.
4. Prezydent Rzeczypospolitej, po zasięgnięciu opinii Marszałka Sejmu i Marszałka Senatu, może w przypadkach określonych w Konstytucji zarządzić skrócenie kadencji Sejmu. Wraz ze skróceniem kadencji Sejmu skrócona zostaje również kadencja Senatu.
5. Prezydent Rzeczypospolitej, zarządzając skrócenie kadencji Sejmu, zarządza jednocześnie wybory do Sejmu i Senatu i wyznacza ich datę na dzień przypadający nie później niż w ciągu 45 dni od dnia zarządzenia skrócenia kadencji Sejmu. Prezydent Rzeczypospolitej zwołuje pierwsze posiedzenie nowo wybranego Sejmu nie później niż na 15 dzień po dniu przeprowadzenia wyborów.
6. W razie skrócenia kadencji Sejmu stosuje się odpowiednio przepis ust. 1..
(Kadencja określona co do sekundy. Może rozpoczynać się albo z dniem wyborów, albo z dniem zebrania się sejmu na pierwsze posiedzenie. Według konstytucji ta 2 forma jest poprawna. Zaczna się o północy i kończy się o północy.)
Przedłużenie kadencji- generalnie tego się nie robi. Wybieramy na 4 lata i ani dna dłużej. Jedyny wyjątek stany nadzwyczajne np. stan wojenny.
Skrócenie kadencji jest wydarzeniem raczej standardowym. Zazwyczaj robimy to kiedy dochodzi do konfliktu w którym nie widać możliwych rozwiązań. Sejm może skrócić kadencję i podejmuje taką decyzję sam z siebie niezależnie od nikogo, Konstytucja nie reguluje powodów.
Prezydent może podjąć decyzję o skróceniu kadencji sejmu jeżeli 1 : sejm nie umie utworzyć rządu. Mają 3 szanse. Jeżeli sejm nie uchwalił budżetu na czas to może ale nie musi skrócić kadencji sejmu.
Art. 99. 1. Wybrany do Sejmu może być obywatel polski mający prawo wybierania, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 21 lat.
2. Wybrany do Senatu może być obywatel polski mający prawo wybierania, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 30 lat.
3. Wybraną do Sejmu lub do Senatu nie może być osoba skazana prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego.
Posłowie i senatorowie
Art. 102. Nie można być równocześnie posłem i senatorem.
Art. 103. 1. Mandatu posła nie można łączyć z funkcją Prezesa Narodowego Banku Polskiego, Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka i ich zastępców, członka Rady Polityki Pieniężnej, członka Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, ambasadora oraz z zatrudnieniem w Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu, Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej lub z zatrudnieniem w administracji rządowej. Zakaz ten nie dotyczy członków Rady Ministrów i sekretarzy stanu w administracji rządowej.
2. Sędzia, prokurator, urzędnik służby cywilnej, żołnierz pozostający w czynnej służbie wojskowej, funkcjonariusz policji oraz funkcjonariusz służb ochrony państwa nie mogą sprawować mandatu poselskiego.
3. Inne przypadki zakazu łączenia mandatu poselskiego z funkcjami publicznymi oraz zakazu jego sprawowania może określić ustawa.
M Ministerstwo |
Minister -> poseł lub senator |
Sekretarz stanu -> poseł lub senator |
Podsekretarz stanu - mimo tego że jest polityczny to nie może się łączyć. |
Dyrektor centralny |
Służby cywilne |
Brytyjskie normy grubą krechę stanowią pod podsekretarzem stanu a przed dyrektorem centralnym. Wcześniej mogą i się łączyć.
Mandat łączy nas obywateli z posłami i senatorami
Art. 104. 1. Posłowie są przedstawicielami Narodu. Nie wiążą ich instrukcje wyborców.
2. Przed rozpoczęciem sprawowania mandatu posłowie składają przed Sejmem następujące ślubowanie:
„Uroczyście ślubuję rzetelnie i sumiennie wykonywać obowiązki wobec Narodu, strzec suwerenności i interesów Państwa, czynić wszystko dla pomyślności Ojczyzny i dobra obywateli, przestrzegać Konstytucji i innych praw Rzeczypospolitej Polskiej.”
Ślubowanie może być złożone z dodaniem zdania „Tak mi dopomóż Bóg”.
3. Odmowa złożenia ślubowania oznacza zrzeczenie się mandatu.
Inne sposoby ochrony posła
Immunitet powstał żeby parlamentarzyście nie groziło nic ze strony monarchy. Obecnie nie jest on potrzebny bo żyjemy w krajach demokratycznych. Jednak u nas został tylko delikatnie ograniczony bo 1989r opozycjoniści potrzebowali immunitetu. Potem nie było ochoty znoszenia immunitetów. Jest to ewidentnie za szeroki zakres ochrony.
Art. 105. 1. Poseł nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za swoją działalność wchodzącą w zakres sprawowania mandatu poselskiego ani w czasie jego trwania, ani po jego wygaśnięciu. Za taką działalność poseł odpowiada wyłącznie przed Sejmem, a w przypadku naruszenia praw osób trzecich może być pociągnięty do odpowiedzialności sądowej tylko za zgodą Sejmu.
(immunitet materialny - inaczej jest to niekaralność, nie zależnie kto to jest nie ponosi odpowiedzialności za swoją działalność wchodzącą w zakres posiadania mandatu - do końca życia) Wprowadzone kary za brak nieobecności i odpowiedzialność tylko przed sejmem za występki w sejmie.
2. Od dnia ogłoszenia wyników wyborów do dnia wygaśnięcia mandatu poseł nie może być pociągnięty bez zgody Sejmu do odpowiedzialności karnej.
3. Postępowanie karne wszczęte wobec osoby przed dniem wyboru jej na posła ulega na żądanie Sejmu zawieszeniu do czasu wygaśnięcia mandatu. W takim przypadku ulega również zawieszeniu na ten czas bieg przedawnienia w postępowaniu karnym.
4. Poseł może wyrazić zgodę na pociągnięcie go do odpowiedzialności karnej. W takim przypadku nie stosuje się przepisów ust. 2 i 3.
(ust 2-4 - immunitet formalny, czyn jest karalny, ale będzie w inny sposób ścigany i rozstrzygana będzie jego sprawa. Można go ścigać ale sejm musi uchylić jego immunitet. Zawieszenie na czas kadencji. Można wystąpić do sejmu o uchylenie immunitetu, ale nigdy się to jeszcze nie zdarzyło. Zazwyczaj czeka się do zakończenia kadencji. Ust 4 - immunitet formalny nie jest własnością posła ale rządu, mimo to daliśmy możliwość zrzeczenia się immunitetu przez posła. Zazwyczaj zrzekają się kiedy jest bliżej wyborów, bo jest to lepiej postrzegane przez wyborców, lub kiedy jesteś niewinny to żeby nie być osądzanym niesprawiedliwie przez obywateli. Szybko się oczyścić z zarzutów.
5. Poseł nie może być zatrzymany lub aresztowany bez zgody Sejmu, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Marszałka Sejmu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.
6. Szczegółowe zasady pociągania posłów do odpowiedzialności karnej oraz tryb postępowania określa ustawa.
Art. 106. Warunki niezbędne do skutecznego wypełniania obowiązków poselskich oraz ochronę praw wynikających ze sprawowania mandatu określa ustawa.
Jeżeli zostałeś wybrany do rządu i masz swoją stałą pracę to musisz na drodze ustawy dostać w swoim miejscu pracy bezpłatny urlop i przechodzą na etat poselski i na dietę poselską.
Art. 107. 1. W zakresie określonym ustawą poseł nie może prowadzić działalności gospodarczej z osiąganiem korzyści z majątku Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego ani nabywać tego majątku.
2. Za naruszenie zakazów, o których mowa w ust. 1, poseł, uchwałą Sejmu podjętą na wniosek Marszałka Sejmu, może być pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu, który orzeka w przedmiocie pozbawienia mandatu.
(przepis antykorupcyjny. Jedyny przepis w konstytucji, który mówi o możliwości pozbawienia mandatu. Tylko trybunał stanu może uznać że poseł jest skorumpowany i uchyla jego mandat.