Wiadomości ogólne o psychologii społecznej

Psychologia społeczna - zajmuje się relacjami między jednostką, a społeczeństwem

Według Allporta psychologia społeczna to naukowe badanie sposobu , w jakim wyobrażona bądź rzeczywista obecność ludzi wpływa na zachowanie człowieka.

Według Stanisława Miki psychologia społeczna bada procesy psychiczne i zachowania człowieka znajdujących się w sytuacjach społecznych.

Sytuacja społeczna to sytuacja, w której występują inni ludzie

Podział sytuacji społecznych :

• Pośrednie - są zapośredniczone przez proces socjalizacji, czyli uspołeczniania człowieka przez społeczeństwo

• Bezpośrednie - sytuacje, w których obecność innych ludzi jest realna

Psychologia społeczna ma powiązania z naukami : psychologią i socjologią

Socjologia dostarcza ogólnych praw i teorii dotyczących społeczeństw, a nie jednostek

Psychologia społeczna bada procesy psychologiczne pojawiające się, gdy ludzie przebywają ze sobą, co powoduje, że stają się podatni na wpływ społeczny

Psychologia osobowościowa bada właściwości, które powodują, że jednostki są unikatowe i różną się od siebie

Metody badawcze w psychologii

Psychologia społeczna jest nauką empiryczną opartą na badaniach i eksperymentach

Rodzaje metod badawczych :

• Opisowe - polegają na opisywaniu, mierzeniu zachowań w ich stanie naturalnym. Zachowania mogą być motoryczne ( to co ludzie robią ) i werbalne ( to co ludzie mówią )

• Obserwacja naturalna - ukryta obserwacja w naturalnych badaniach

• Obserwacja uczestnicząca - badacz wchodzi do grupy, która chce zbadać z tym, że nie ujawnia swojej roli w badaniach

• Stadium przypadku - intensywne badanie jednostki lub grupy

• Badania archiwalne - badanie zbiorów dokumentów

• Korelacyjne - służą do ustalania związków współwystępowania dwóch zmiennych

• Sondaże - badanie opinii publicznej

• Testy psychologiczne - badanie naszych właściwości intelektualnych

• Eksperymentalne - metoda ta pozwala nam powiedzieć co jest przyczyną, a co skutkiem

Metody opisowe dają możliwość tylko opisania danego zjawiska. Nie dają możliwości wyciągania wniosków. Metody te dają możliwość formułowania hipotez.

Współczynnik korelacji to współczynnik występowania lub współwystępowania ze sobą dwóch lub więcej czynników

Rodzaje współczynników korelacji :

• Dodatni - wzrostowi jednego czynnika towarzyszy wzrost drugiego np.: im więcej zarabiamy, tym więcej wydajemy

• Ujemny - wzrostowi jednego czynnika towarzyszy spadek drugiego np.: im wyższa szybkość tym mniejsze bezpieczeństwo

• Zerowy - obydwa czynniki nie są ze sobą powiązane

Korelacja mówi nam o współwystępowaniu, a nie o tym co jest przyczyną

Zmienna zależna - to czynnik, który zmienia się pod wpływem innych zmiennych lub czynników. Zależy od poziomu zmiennej niezależnej

Zmienna niezależna - to zmienna, którą badacz zmienia lub różnicuje, aby zbadać czy ma ona wpływ na jakąś inną zmienną

Eksperyment - polega na tym, że badacz manipuluje jednym aspektem sytuacji i stara się w ten sposób zmienić zachowanie uczestników eksperymentów

Rodzaje eksperymentów :

• Laboratoryjny

• Naturalny

Właściwości eksperymentów :

• Trafność wewnętrzna - stopień pewności eksperymentatora, co do tego, że wpływ na zmienna zależną miała tylko i wyłącznie zmienna niezależna. Randomizacja polega na losowym przydziale osób do grupy. Dzięki randomizacji, każda osoba może znaleźć się w jednej lub drugiej grupie. Kontrola zmiennych ubocznych

• Trafność zewnętrzna - stopień jaki wyniki eksperymentu można generalizować, czyli odnosić do innych okoliczności i innych osób. Realizm psychologiczny i sytuacyjny to zadbanie o to, aby warunek eksperymentalny był w jak najlepszym stopniu podobny do rzeczywistej sytuacji

Trafność zewnętrzna można zwiększyć poprzez :

• Randomizację

• Powtórzenie eksperymentu

Eksperymenty w psychologii społecznej są przedstawiane w postaci klasycznej, ale są powtarzane w innych krajach i na innych uczestnikach

Grupa eksperymentalna - eksperymentator manipuluje osobami w tej grupie

Grupa kontrolna - brak ingerencji eksperymentatora w grupie

Badania eksperymentalne powinny być etyczne

Dysonans poznawczy

Twórcą teorii dysonansu poznawczego był Leon Festinger

Główne założenie zgodności teorii poznawczej jest takie, że ludzie odczuwają wewnętrzną potrzebę harmonii pomiędzy własnymi przekonaniami

Dysonans poznawczy można zdefiniować jako rzeczywistość pomiędzy uznawanymi przekonaniami

Przekonanie to zdanie opisujące jaka jest dana osoba. Przekonanie musi dotyczyć sfery ocen, dla ulepszenia działania

Założenia teorii dysonansu poznawczego :

• Uznawanie przekonań pozostających w dysonansie jest psychologicznie nieprzyjemne

• Osoby uznające takie przekonania starają się ten dysonans zredukować, uniknąć bądź unikać sytuacji, które nasilają dysonans

• Im większe napięcie związane z dysonansem, tym silniejsze dążenie do jego redukcji

• Napięcie wywoływane przez dysonans jest tym większe, im bardziej znaczące dla osoby są przekonania pomiędzy którymi ten dysonans zachodzi

• Napięcie spowodowane przez dysonans można zmniejszyć bądź usunąć

Metody redukcji dysonansu poznawczego :

• Zaprzeczenie

• Bagatelizowanie

• Zdewaluowanie źródła informacji dysonansowej

• Zmiana zachowania

• Powoływanie się na autorytety

• Transcendencja - podporządkowanie dwóch sprzecznych przekonań, przekonaniu nadrzędnemu wobec którego konflikt przestaje istnieć

• Różnicowanie - polega na dzieleniu obiektu na pod obiekty, wobec których mam różne postawy

Od czego zależy metoda redukcji dysonansu :

• Poziom racjonalności i inteligencji osoby

• Źródło informacji dysonansowej

• Czego dotyczy dysonans

• Cechy osobowości

• Doświadczenia związane ze stosowaniem danego sposobu redukcji dysonansu

Sytuacje dysonansowe :

• Dysonans podecyzyjny - pojawia się kiedy to my jesteśmy autorami podjętej decyzji ; pojawia się także wtedy, gdy mamy wybór realny. Wielkość dysonansu podecyzyjnego zależy od : ilości opcji spośród których wybieramy, ważności decyzji, ostateczności decyzji, atrakcyjności opcji odrzuconych, stopnia podobieństwa. Po podjęciu decyzji wzrasta wartość tego co zrobiliśmy, a spada wartość propozycji odrzuconej. Ludzie zachowują się zgodnie z podjętą decyzją. „Technika niskiej piłki”

• Decyzje dotyczące zachowań etycznych - eksperyment dotyczy ściągana , osoby, które ściągały zliberalizowały swoje poglądy, natomiast osoby które nie ściągały zradykalizowały swoje poglądy

• Niedostateczne uzasadnienia zachowania - jeżeli nie ma wystarczającego uzasadnienia zewnętrznego to ludzie zaczynają poszukiwać uzasadnień wewnętrznych

• Niewystarczające nagrody i kary - im słabsze utrwalenie pewnych zachować tym większe nagrody i kary, zachodzi wtedy efekt ulegania, który jest krótkotrwały. Jeśli chcemy trwalszych skutków powinniśmy stosować niewystarczające nagrody i kary. „Efekt naduzasadnienia” - polega na tym, że im silniejszy powód zewnętrzny zachowania tym zachowanie jest mniej trwałe

• Uzasadnienie wysiłku

• Uzasadnienie własnego okrucieństwa - w sytuacjach, kiedy zachowujemy się w okrutny sposób, ludzie szukają uzasadnienia dla swojego zachowania i jedynym ze sposobów jest dehumanizacja ofiary, czyli pozbawianie cech ludzkich

Poznawanie i rozumienie świata społecznego

Poznawanie społeczne to sposób, w jaki ludzie myślą o sobie samych i o świcie społecznym, a dokładnie w jaki sposób selekcjonują, interpretują, zapamiętują i wykorzystują informacje w wydawaniu sądów i podejmowaniu decyzji

Cechą charakterystyczna dzisiejszych czasów jest natłok informacji, dlatego stosujemy różnego rodzaju dróg na skróty, przez to jesteśmy bardzo podatni na manipulację

Pierwszym ze skrótów poznawczych są schematy poznawcze

Schematy to struktury poznawcze za pomocą, których ludzie organizują swoją wiedzę na świcie. Są to teorie dotyczące świata społecznego. Schematy utrwalają się z czasem. Schematy działają w sposób rekonstrukcyjny ( dostarcza wiedzy, której nie posiadamy )

Funkcje schematów :

• Upraszczają myślenie, ułatwiają poznanie i rozumienie świata

• Pozwalają kategoryzować bodźce, które do nas docierają

• Dostarczają informacji na temat tego co powinniśmy zrobić

Na wybór schematu, którego korzystamy wpływa jako świeżość, odstępczość.

Schemat może być zbudowany przez zdarzenie poprzedzające. Czasem schematy dyktują nam treść spostrzeżeń. Informacja obiektywna dotycząca skonfliktowanych grup jest odbierana przez grupę jako nieobiektywna, dzieje się tak, ponieważ obu grup interpretację konfliktu narzuca odmienny schemat

Efekt pierwszeństwa - sytuacja, w której najlepiej zapamiętujemy informację, które pojawiają się jako pierwsze i one wpływają później na ocenę osoby czy zdarzenia

Efekt świeżości - zapamiętujemy ostatnie informacje

Efekt uporczywości - ludzie nie zmieniają schematu mimo, że kolejne informacje są różne od pierwszego wrażenia

Pierwsze wrażenie warunkuje łańcuch zdarzeń przez które to co zakładaliśmy staje się rzeczywiste.

Samospełniające się proroctwo - schematy stają się rzeczywistością

Są pewne etapy samospełniającego się proroctwa :

• Realizowania wobec drugiej osoby

• Nasze oczekiwania wpływają na nasze zachowanie

• Obiekt odpowiada na nasze zachowania w sposób zgodny z naszymi oczekiwaniami, co stanowi dla nas dowód, że moglibyśmy mieć rację

Pierwszym celem, który kieruje naszym poznaniem świata społecznego, jeżeli uproszczenie rzeczywistości poradzenie sobie z nadmiarem informacji, które nas otaczają

STRATEGIE UPRASZACZAJĄCE

I schematy

II heurystyka - drogi na skróty upraszczające strategie wnioskowania :

1. reprezentatywność - klasyfikujemy rzeczy na podstawie ich podobieństwa do przypadku typowego

2. dostępność - wydajemy sądy na podstawie tego jak łatwo jest nam coś przywołać do świadomości

3. zakotwiczenie i dostosowanie

Uproszczone metody wnioskowania o innych ludziach :

• ukryte teorie osobowości - nasze przekonania na temat współwystępowania pewnych cech osobowości

• efekt halo - polega na tym, że na podstawie jednej cechy tworzymy ogólną, pozytywną lub negatywną charakterystyczna cechę danej osoby. Odmiany efektu halo to efekt anielski i efekt diabelski

• podstawowy błąd atrybucji - przecenione znaczenie atrybucji z dyspozycja nad atrybucję z sytuacji ( odgrywa tu rolę wyrazistość spostrzeżenia )

Rodzaje atrybucji :

• wewnętrzna - wyjaśnienie czyjegoś zachowania jego cechami wewnętrznymi ; inaczej atrybucja z dyspozycji

• zewnętrzna - wyjaśnienie poprzez odwołanie się do czynników zewnętrznych; inaczej atrybucja z sytuacji

Wnioskowanie z prób niereprezentatywnych - wyciąganie wniosków z jednostkowych przypadków

Tworzenie korelacji pozornych - opisują stopień powiązania dwóch zmiennych

STRATEGIE PODNOSZENIA POCZUCIA WŁASNEJ WARTOŚCI :

1. porównania społeczne - porównania do lepszych, do gorszych

2. atrybucje obronne - sposoby wyjaśniania rzeczywistości, które bronią nas od poczucia bycia śmiertelnym i podatnym na zranienia np.: wiara w sprawiedliwy świat - dobre rzeczy przytrafiają się dobrym ludziom, a złe rzeczy złym ludziom. Pozwala nam odzyskać kontrolę nad naszym życiem, nad tym co nam się przydarza. Prowadzi do obwinienia ofiary

3. atrybucje w służbie ego - ma podnieść lub utrzymać nasza samoocenę

4. podkreślenie atutów i minimalizowanie słabości - inteligencja, poczucie humoru, uprzejmość, kreatywność, wrażliwość, przedsiębiorczość

5. złudzenie kontroli - większość ludzi przecenia możliwość własnej kontroli nad zdarzeniami nawet jeśli są to zdarzenia losowe

6. odcinanie się od porażki

7. świecenie odbitym blaskiem

DĄŻENIE DO SŁUSZNOŚCI :

1. pozyskiwanie bezstronnych informacji

2. bycie swoim adwokatem diabła - szukanie dziury w całym

3. model współzmienności

Trzy rodzaje informacji :

• efekt zgodności - zachowanie osób wobec tego samego bodźca

• efekt wybiórczości - jak osoba, której zachowanie wyjaśniamy reaguje na bodźce

• efekt spójności - dotyczy częstotliwości z jaką zachowanie pomiędzy tymi osobami powtarza się w czasie i okolicznościach

Atrybucji zewnętrznej dokonujemy, gdy wszystkie informacje są wysokie, natomiast atrybucji wewnętrznej dokonujemy, kiedy zgodność i wybiórczość są niskie, a spójność jest wysoka

Autoprezentacja i sprawstwo

Autoprezentacja polega na internacjonalnym ujawnieniu własnego „ja”. Osoba prezentująca się chce by przypisano jej określone cechy.

Skłonność do autoprezentacji nasila się w sytuacjach publicznych lub będąc w obecności osób, które posiadają coś na czym nam zależy. Jest też większa w sytuacji porażki, ponieważ zwiększa się wtedy rozbieżność między wizerunkiem aktualnym, a poprzednim. Zwiększa się z obecności osoby, która nas kontroluje. Nasila się też u osób, którym zależy na tym jak postrzegają je inni. Mniejsza jest, gdy działamy pod wpływem silnych emocji lub jesteśmy bardzo zaangażowani w coś i nie mamy na to czasu.

Strategie obronne - celem ich stosowania jest obrona podtrzymania, zagrożonej tożsamości. Motywem stosowania tej strategii jest chęć uniknięcia porażki autoprezentacji. Strategie te są stosowane przez osoby o silnej samoocenie

Rodzaje strategii obronnych :

• samozatrudnienie - „rzucanie kłód pod nogi” ; polega na tym, że przed dużym wyznaniem angażujemy się w działanie, które obniża nasz sukces, ale jednocześnie zwalnia z osobistej odpowiedzialności za porażkę.

• Wymówki - polega na zaprzeczeniu intencji wyrządzenia szkody i przekonanie innych, że nie miało się kontroli nad zachowaniem, które jest szkodą wyrządzoną

• Suplikcje - autoprezentacja negatywna i autodepresyjna ; polega na tym, że osobie zależy na tym by przypisano jej negatywne cechy np.: słabości, które wymagaja pomocy od innych

• Usprawiedliwienie - akceptujemy swoją odpowiedzialność za zaistniałe zdarzenia, ale jednocześnie próbujemy zredefiniować czym jest mało szkodliwy

• Przeprosiny - przyjmuje się odpowiedzialność za dane zachowanie i przepraszam

Strategie asertywno - zdobywcze to zachowania ukierunkowane na zbudowanie lub utrwalenie nowej tożsamości - naszej osoby

Rodzaje strategii asertywno - zdobywczej :

• Ingracjacja - przymilanie formy komplementacyjnej kogoś, poprzez konformizmu, poprzez autoprezentację ; nie komplementujemy rzeczy osobistych ; konformizm to dostosowanie się do otoczenia ; autopromocja to tworzenie wizerunku na potrzeby drugiej osoby

• Zastraszanie - aktor, chce żeby przypisano mu takie cechy jak bycie groźnym lub agresywnym

• autopromocja - autoprezentacja pozytywna ; aktorowi zależy by przypisano mu jakieś ogólne kompetencje lub kompetencje w określonej dziedzinie

• Autopromocja przez skojarzenie

• Dawanie przykładu - dążenie do sprawowania wrażenia bycia osobą doskonale moralną

• Kontrwładza - polega na tym, że osoba obiektywnie słabsza zastrasza osobę obiektywnie silniejszą

Od czego zależy stosowanie konkretnej strategii autoprezentacyjnej :

• Samowiedza

• Wyobrażenia wizerunku

• Rola społeczna

• Oczekiwania widowni

Motyw sprawstwa to związek z potrzebą sprawowania kontroli nad otoczeniem z potrzebą wywierania wpływu na otoczenie

Koncepcje wyjaśniające, dlaczego ludzie chcą sprawować kontrolę nad otoczeniem :

• Komplementarne interakcje z otoczeniem - kiedy nabieramy nowych umiejętności, możemy je wykorzystywać do wywierania wpływu na otoczenie ; daje to nam wewnętrzną gratyfikację

• Skuteczność własnego działania - przekonanie jedno, że potrafi wykonać czynności niezbędne do osiągnięcia porządkowego przez siebie wyniku ; Brandur

• Chęć sprawowania efektywnej kontroli nad otoczeniem - de Charme ; pan sytuacji ; pionek - to która z tych ról wymieramy zależy od predyspozycji osobowościowych lub sytuacji ; czynniki wpływające to : rodzaj zadania angażującego podmiot, swoboda wyboru działania, natężenie zewnętrznych wzmocnień - nagród i kar

• Subiektywne spostrzeżenie co do wzmocnień - człowiek zaspokaja swoje potrzeby poprzez działania, w wyniku których uzyskuje wzmocnienie. Te wzmocnienia warunkują, że jeśli uzyska się takie same wzmocnienie. Dla sposobu zachowania człowieka ważne jest to jak postrzega on wyniki swojego działania - subiektywne spostrzeżenie człowiek może postrzegać wzmacniania jako wywołanie swoim zachowaniem

Od czego zależy czy mamy poczucie kontroli wewnętrznej lub zewnętrznej :

• Sposób wychowania dziecka

• Kolejność urodzin

• Czynniki społeczne

Jak zmienia się poczucie sprawstwa :

• Wraz z wiekiem

• Sytuacja polityczna

• Treningi psychologiczne

Dlaczego poczucie kontroli wewnętrznej jest ważne :

• Nie zwalamy odpowiedzialności na innych

• Takie osoby są mniej podatne na manipulację

• Takie osoby rzadziej zmieniają swoje postawy

• Częściej pomaga innym

Koncepcja wyuczonej bezradności - M. Sligman - syndrom ten pojawia się kiedy jednostka jest bezradna obiektywnie jeśli prawdopodobieństwo zajścia tego wzmocnienia jest takie samo bez względu na to czy jednostka będzie działała na wszystkie możliwe sposoby, czy też nie będzie nic robiła

Konsekwencje syndromu wyuczonej bezradności :

• Deficyt poznawczy

• Deficyt motywacyjny - obniża się motywacja do kontrolowania wzmocnień

• Deficyt emocjonalny

Koncepcja Abransona - możliwe przyczyny bezradności :

• Wymiar stabilności - czynniki wobec których jestem bezradny mogą być stałe lub zmienne

• Wymiar umiejscowienia kontroli - może być wewnętrzne lub zewnętrzne

• Czynnik globalny i specyficzny - czynniki globalny to przenoszenie niepowodzeń na inne doświadczenia ; czynnik specyficzny odnosi się do jednego niepowodzenia

Dowody na istnienie motywacji nie wywiera wpływu :

• Istnieją awersyjne reakcje emocjonalne, w sytuacji zmuszania jej do wywierania wpływu na zdarzenia

• Ludzie unikają wpływu na zdarzenia losowe

• Ludzie wolą zrezygnować z kontroli osobistej i ograniczają swój wpływ na zdarzenia

• E. Fromm „Ucieczka od wolności” zaobserwował, że społeczeństwo niemieckie popierało Hitlera ; wytworzyły się dwie płaszczyzny : adoptowali się od tego co się dzieje, ale unikali za to odpowiedzialności

Wpływ społeczny

Wpływ społeczny to zmiana w zachowaniu spowodowana prawdziwym lub wyobrażonym naciskiem ze strony innych

Trzy formy wpływu społecznego :

- konformizm

- uleganie

- posłuszeństwo

Konformizm to zmiana w zachowaniu w taki sposób, by była ona zgodna z reakcjami lub działaniem innych, czyli dostosowanie się do otoczenia

Salomon Asch dowiódł eksperyment na temat konformizmu. Przeprowadził go w grupach. Zadanie polegało na tym, żeby wskazać odcinek, który jest najbardziej podobny do przykładowego. W grupie była badana tylko jedna osoba, która odpowiadała na końcu, a pozostali byli pomocnikami eksperymentu. Około 75 % badanych odpowiadało błędnie. Eksperyment ten był po części nieetyczny

Uleganie to zmiana w zachowaniu pod wpływem bezpośredniej prośby „ stopa w drzwi”, która polega na tym, że zaczynamy od małej prośby, a później dochodzimy do większej prośby

Posłuszeństwo to zmiana w zachowaniu pod wpływem polecenia osoby cieszącej się autorytetem

Stanley Miligram - zrobił eksperyment dotyczący posłuszeństwa wobec autorytetu. Eksperyment polegał na tym jak karanie wpływa na posłuszeństwo. Osoba badana zadawała pytanie innej osobie, która źle odpowiadając na pytanie dostawała karę w postaci zastrzyku prądu ( była podłączona do prądu ). Około 68 % badanych stosowało dawkę śmiertelną dla drugiej osoby

Przyczyny ulegania wpływowi społecznemu :

1. Chęć dokonania właściwego wyboru

Przez innych ludzi lub autorytet

W momencie kiedy ulegamy innym ludziom mamy do czynienia z konformizmem informacyjnym, czyli podporządkowywanie się innym ludziom, aby podjąć dobrą decyzję

Autorytet - atrybuty to : ubieranie, tytuł naukowy itp. Przykładem tu może być kapitanowa, która jest charakterystyczna dla nas wszystkich. Innym przykładem może być postawa autorytarna

Autorytaryzm :

- konwencjonalizm - sztywne przywiązanie się do wartości klasy średniej, wrażliwość na naciski zewnętrzne

- autorytarne podporządkowanie

- autorytarna agresja - potępienie, karanie osób łamiących konwencjonalne wartości

- antyintracepcja - niechęć wobec tego co subiektywne

- przesądność i stereotypowość - przypisanie nadmiernego znaczenia czynnikom zewnętrznym

- wiara w siłę bycia twardym

- destruktywność i cynizm

- przekonanie o wrogości świata

- przypisanie nadmiernego znaczenia sprawom seksu

Wpływ społeczny przez innych ludzi

Społeczny dowód słuszności - polega na tym, że wiele osób już tak zrobiło

Dysfunkcje społecznego dowodu słuszności:

- efekt widza - dotyczy sytuacji, gdzie jesteśmy świadkami zdarzenia i nie podejmujemy żadnego działania, ponieważ inni tez na to nie reagują i odwrotnie. Im więcej świadków danego zdarzenia, tym mniejsze prawdopodobieństwo, że ktoś udzieli pomocy ofierze. Występuje rozproszenie odpowiedzialności oraz kumulacja ignorancji

- efekt Wertera - opisuje naśladownictwo w dziedzinie samobójstw ; dzieje się tak przez nagłaśnianie samobójstw przez media

- masowa histeria - ludzie naśladują swoje zachowania i dziwnie się zachowują

Co nasila konformizm informacyjny :

• Niejednoznaczność sytuacji

• W nowych sytuacjach

• Trudność zadania

• Konsensus pozostałych osób

• Podobieństwo pozostałych osób do nas

• Wielkość grupy

2. Chęć uzyskania aprobaty społecznej

Konformizm normatywny lub afiliacyjny - dostosowanie się do innych po to, aby nas lubili.

Norma wzajemności - polega na tym, że kiedy coś otrzymuje to pojawia się we mnie chęć odwdzięczenia się nawet jeśli nie chciałam niczego dostać

„Drzwiami w twarz” to technika normy wzajemności, która polega na dużej prośbie, z przejściem na małą prośbę. Inną techniką, na której opiera się technika „drzwiami w twarz” to zasada kontrastu - otoczenie wpływa na sposób spostrzegania

Czynniki nasilające konformizm informacyjny :

• U osób, którym zależy na aprobacie społecznej

• Od kultury ; kultury kolektywistyczne ( najważniejsze dobro grupy, a nie jednostki )

• Buntowniczość naszej natury ( antykomformiści - zawsze robią na przekór grupie, natomiast nonkonformiści nie ulegają decyzją grupy )

• Bycie obserwowanym

• Atrakcyjność grupy

Teoria reaktancji - oporu psychologicznego - Brehma - efekt bumerangowy

Zjawisko Romea i Juli - zdaniem Cialdiniego zakaz miłości spowodował wzmocnienie ; jeżeli rodzice by nie zakazali spotkań, nie doszło by do tragedii

Reguła niedostępności - ograniczenie dostępu do dobra ; zwiększa jego atrakcyjność ; ogranicza ilościowe bądź czasowe ; nasilana jest przez rywalizacje z innymi ; niedostępność jest silniejsza, gdy jest nowa

Konformizm informacyjny - prowadzi do prywatnej akceptacji poglądu grupy

Konformizm normatywny - w większości przypadków prowadzi do tymczasowej zmiany postawy lub zachowania ( konformizm publiczny )

c) zarządzanie wizerunkiem własnej osoby

reguła zaangażowania i konsekwencji - w większości społeczeństw bycie konsekwentnym jest spostrzegane jako pozytywna cecha ( dlatego, iż te osoby są dla nas bardziej przewidywalne ). Technika, która opiera się na regule zaangażowania i konsekwencji jest „stopa w drzwi”, „technika niskiej piłki” ( przynęta i zamiana ; na przykładzie działań maklera samochodów )

Komunikowanie perswazyjne

Postawa to względnie trwała ocena ludzi, zjawisk i przedmiotów

Każda postawa ma swój kierunek oraz siłę

Kierunek albo znak postawy oznacza czy jest ona pozytywna, negatywna i neutralna

Siła postawy to natężenie emocji pozytywnych lub negatywnych

Komponenty postawy :

• Emocjonalny

• Poznawczy

• Behawioralny

Postawy są kształtowane na procesie socjalizacji ( socjalizuje nas szkoła, rodzina, społeczeństwo itp. )

Proces komunikacji :

- nadawca

- odbiorca

- sprężenie zwrotne

- treść

- kanał

Mechanizmy psychologiczne, na których opiera się reklama :

• Efekt czystej ekspozycji - im częściej jesteśmy wystawieni na ekspozycję jakiegoś bodźca, tym bardziej jesteśmy ten bodziec polubić pod warunkiem, że jest on neutralny - efekt habituacji ( przyzwyczajenie bodźca )

• Efekt warunkowania klasycznego - bodźcem bezwarunkowym jest melodia lub obraz i chodzi o to, żeby przenieś pozytywne reakcje wyzwolenia emocje przez ten bodziec na reklamowany produkt

• Efekt warunkowania instrumentalnego - jest to mechanizm wykorzystywany w strategiach reklamowych, polega na tym, że zachowania nagrane zostają nagrodzone, a zachowań karanych oduczamy się

Nadawca przekazu perswazyjnego - kto występuje w reklamie ; cecha nadawcy jest wiarygodna ( czyli taka osoba, która ma autorytet lub jest ekspertem w danej dziedzinie ) i atrakcyjna ( czyli taka osoba, którą lubimy )

Konstrukcja przekazu to :

- argumentacja emocjonalna

- argumentacja racjonalna

Podział produktów :

• Emocjonalne kupowane z dużym zaangażowaniem - np.: biżuteria, perfumy, droższe kosmetyki ; prezentować powinny osoby atrakcyjne i zastosowano argumentację emocjonalną

• Racjonalne kupowane z dużym zaangażowaniem - np.: samochody, ubezpieczenia, sprzęt AGD i RTV ; prezentuje osoba wiarygodna i zastosowano argumentacje racjonalną

• Racjonalne z małym zaangażowaniem - np.: chemia gospodarcza, żywność ; zastosowano argumentacje quasi racjonalną

• Emocjonalne z małym zaangażowaniem - np.: tańsze kosmetyki, słodycze, papierosy, herbata ; osoby atrakcyjne i zastosowano argumentacje emocjonalną

Odbiorca komunikatu reklamowego :

• Zmienne demograficzne

• Wiek

• Wykształcenie

• Miejsce zamieszkania

• Płeć

• Dochody

• Zmienne psychologiczne

• Profil psychodemograficzny odbiorcy

• Postawy wobec określonych produktów

• Potrzeby odbiorcy

• Wartości, które dla niego się liczą

Argumentacja jednostronna - zalety jakiegoś produktu

Argumentacja dwustronna - wady jakiegoś produktu

Do osób z wyższym wykształceniem kierujemy argumentacje dwustronną, a do osób z niższym wykształceniem stosujemy argumentacje jednostronną

Jeżeli dana osoba jest zdecydowana to argumentacja jednostronna, natomiast jeżeli osoba jest niezdecydowana to wówczas argumentacja dwustronna

Dla osób młodych stosuje się argumentacje emocjonalną, natomiast dla osób starszych stosuje się argumentacje racjonalną

Na reklamy najbardziej podatne są dzieci oraz osoby w wieku 18 - 25 lat

Dwie ścieżki skutecznej perswazji :

• Centralna - wysoka motywacja i możliwość wysłuchania przekazu

• Peryferyczna - ludzie ukierunkowani na atrakcyjność, a nie na argumenty

Skuteczność reklamy odwołującej się do strachu :

• Wywołuje strach

• Podaje przyczyny

• Sposób rozwiązania

Przekaz podprogowy - przekaz ukryty, którego nie jesteśmy w stanie wychwycić, ale przekaz ten oddziałuje na nas

Zajonc przeprowadził eksperyment dotyczący przekazu podprogowego. W swoim eksperymencie przed każdym ideogramem chińskim wstawił uśmiechniętą, bądź smutną buźkę ( , ). Skutkami tego eksperymentu było to, że ideogramy chińskie z uśmiechniętymi buźkami były bardziej pozytywnie postrzegane, niż ideogramy chińskie ze smutnymi buźkami.

Metody projekcyjne :

• Technika projekcyjna

• Przyjęcie

Badania fokusowe - są to badania szczegółowe, które przeprowadza się w grupie

Efekty nadmiernego wpływania na postawy:

• Efekt bumerangowy - im silniejszy zakaz, tym silniejsza tendencja do pokonania tego zakazu

• Efekt naduzasadnianie - wpływ na czyjeś zachowanie odwołując się do czynników zewnętrznych i wewnętrznych ; im większa kara lub nagroda, tym mniejsze próby poszukiwania przyczyn

Kanał w przekazie perswazyjnym to sposób w jaki komunikat trafia od nadawcy do odbiorcy

Reklama telewizyjna odnosi się do argumentacji emocjonalnej, natomiast reklama w prasie odnosi się do argumentacji racjonalnej

Nie zawsze za pomocą reklamy telewizyjnej dotrzemy do określonej grupy osób

Kontekst, czyli otoczenie ; najbardziej popularny jest kontekst kulturowy

Nie zawsze jest tak, że to co śmieszy w jednym kraju jest śmieszne w innych krajach

Zachowania spontaniczne - pojawiają się nagle ; żeby przewidzieć zachowanie spontaniczne trzeba znać postawę odbiorcy i czy postawa ta jest dostępna

Zachowania zaplanowane - postawa wobec konkretnego zachowania ; żeby przewidzieć zachowania zaplanowane trzeba wiedzieć czy : postawa wobec zamierzonego zachowania oraz normy subiektywne

Oprócz reklamy, które są dostępne poza miejscem sprzedaży, właściciele sklepów konstruują reklamy w sklepach :

• Promocje

• Degustacje

• Ustawienie produktów ( produkty drogie i słabo sprzedawalne ustawiane są z przodu, natomiast produkty tanie i dobrze sprzedawalne ustawiane są z tyłu )

• Określona muzyka

• Miłe zapachy

Grupy społeczne

Grupa niespołeczna - co najmniej 2 osoby, łączy ich to, że znajdują się w tym samym miejscu i czasie

Grupa społeczna - to co najmniej 2 osoby, łączy ich to, że grupę tworzą osoby współzależne od siebie, osoby współdziałają ze sobą ze względu na wspólne dobro i wspólny cel, osoby współdziałają w tym samym miejscy, znajdują się w tym samym czasie

Obecność innych ludzi :

• Zjawisko facylitacji społecznej

• Zjawisko próżniactwa społecznego

Facylitacja społeczna :

• Możliwa ocena indywidualnych działań

• Lęk przed oceną ; brak koncentracji

• Pobudzenie ( poprawa w działaniach prostych i pogorszenie działania w trudnych działaniach )

Próżniactwo społeczne :

• Brak możliwości oceny działania

• Brak lęku przed oceną

• Uspokojenie ( słabe działanie w prostych zadaniach i lepsze działania w trudnych zadaniach )

Zjawiska występujące w grupach niespołecznych :

• Facylitacja społeczna

• Próżniactwo społeczne

• Deindywidualizacja - utrata poczucia własnej indywidualności ; zaczynamy zachowywać się w sposób intensywny

Efektywność pracy w grupach społecznych zależy od typu zadania, które grupa wykonuje :

• Zachowania addytywne - efektywność pracy w grupie jest zależna od poszczególnych prac osób należących do grupy ; członkowie grupy robią podobne zadania np.: przeciąganie liny ; zadania addytywne zakończą się powodzeniem, jeżeli wszyscy członkowie grupy maksymalnie zaangażują się w zadanie

• Zachowania koniunktywne - poziom wykonywania uzależnione jest od osoby najsłabszej i najmniej zdolnej ; jednostka najsłabsza zaniża poziom wykonywania zadania

• Zachowania dysjunktywne - poziom wykonywania zadania zależy od osoby najlepszej ; dzięki jednostce najlepszej grupa idzie w górę

Myślenie grupowe w grupach społecznych :

• Warunki sprzyjające występowaniu myślenia grupowego

• Duża spójność grupy

• Izolacja grupy

• Autorytarny przywódca

• Słabo wypracowane sposoby podejmowania decyzji

• Symptomy myślenia grupowego

• Złudzenie odpornością na ataki

• Przekonanie o moralnych decyzjach grupy

• Autocenzura

• Ukierunkowany nacisk na dysydentów

• Złudzenie jednomyślności

• Strażnicy jednomyślności

• Sposoby zapobiegania myślenia grupowego

• Otwarcie na zewnątrz

• Autorytet może stworzyć taką atmosferę

• Podzielić grupę na małe zespoły

• Możliwość wygłaszania swoich opinii

• Wprowadzenie tajniejszego głosowania i anonimowość swoich opinii

Polaryzacja grupowa w grupach społecznych :

• Grupa podejmuje bardziej ryzykowne decyzje w stosunku do jednostek ; jeżeli początkowe decyzje są ryzykowne to dalsze też są bardziej ryzykowne, natomiast jeżeli początkowe decyzje są łagodniejsze to dalsze działania są bardziej łagodniejsze

Konflikt grupowy w grupach społecznych :

• Rodzaje konfliktów

• Konflikt interpersonalny - między członkami grupy

• Konflikt o sumie zerowej - jedna osoba zyskuje, a druga osoba traci

• Konflikt motywów mieszanych - obie strony mogą zyskać jeżeli będą ze sobą współdziałać lub jedna osoba może zyskać więcej jak będzie rywalizować

• Konflikt międzygrupowy

• Sposoby rozwiązywania konfliktów

• Mediacja - osoba trzecie próbuje pogodzić obie strony

• Negocjacja - obie strony próbują rozwiązać konflikt

• Arbitraż

Kultury kolektywne - stosują negocjacje i mediacje ; kultury kolektywne to Rosja, Ameryka Południowa

Kultury indywidualne - stosują arbitraż ; do kultur indywidualnych można zaliczyć USA, Wielką Brytanię, Włochy, Kraje Skandynawskie, Francję, Niemcy

Cechy tłumu wg Le Bon'a :

• Jednokierunkowość myśli i uczuć

• Symbolizacja

• Zmienność nastrojów

• Przesadność uczuć

• Impulsywność

• Nietolerancja

• Podatność na halucynacje

Jednostka w tłumie wg Le Bon'a :

• Utrata indywidualności

• Poczucie niezwyciężnoiści

• Zaraźliwość

• Przewaga procesów nieświadomych

• Entuzjazm człowieka pierwotnego

Mechanizmy w tłumie wg Le Bon'a :

• Zaraźliwość

• Podatność na sugestie

• Mielenie, tarcie

• Wpływ specyficznych jednostek na działania tłumu

• Panika

• Euforia

Agresja

Agresja to zachowanie, którego celem jest wyrządzenie fizyczne bądź psychiczne szkody drugiej osobie

Rodzaje agresji :

• Wroga - poprzedzona jest uczuciem gniewu, a jej celem jest wyrządzenie psychiczne bądź fizyczne szkody drugiej osoby

• Instrumentalna - to narzędzie do osiągnięcia innego celu np.: kradzież, sytuacje sportowe

Wrodzoną agresją jest :

- popęd

- instynkt

Nabyta agresja to ;

- obserwacja innych ludzi

Na gruncie teorii Freuda powstała teoria hydrauliczna, która polega na tym, że jeżeli nie pozbywamy się stopniowo uczuć to może dojść do wybuchu ekspresji, czyli agresja

Czynniki zwiększające szansę zachowań agresywnych to :

• Sytuacje uwarunkowania prowadzące do agresji

• Drażnienie ciała migdałowego

• Alkohol

• Ból

• Niewygoda

• Sytuacje społeczne prowadzące do agresji

• Frustracja - pojawiają się przeszkody, które są przed osiągnięciem celu. Frustracje zwiększa bliskość osiągnięcia celu ; przeszkoda pojawia się niespodziewanie i stwierdzamy, że to nas spotyka jest niesprawiedliwe ; deprawacja relatywna - porównujemy się do osób, które mają się lepiej od nas i okazuje się, że te osoby mają od nas więcej

• Bezpośrednia prowokacja i odwet

• Obecność przedmiotów kojarzących się z przemocą

• Teoria społecznego uczenia się

Eksperyment Bandury dotyczył wpływu agresji i oglądanej na zachowania dzieci. Dzieci nie tylko naśladują, ale także wprowadzały inne metody maltretowania Lalki Bobo.

Wpływ mediów na zachowania agresywne :

• Wpływ mediów na zachowania agresywne są wyższe u dzieci, niż u dorosłych, ponieważ dzieci uczą się naśladując pewne zachowania, nie mają ukształtowanych w pełni pewnych zasad, które są dobre, a które są złe. W USA przeprowadzono badania związane z korelacją. 14 - latkowie oglądający telewizję od 1 godziny w dorosłym życia ponad 6 % jest narażona na konflikt z prawem, natomiast 14-latkowie oglądający telewizję do 1 do 3 godzin w dorosłym życiu na konflikt z prawem jest narażone ponad 22 %

• Szkodliwością dla dzieci jest oglądanie agresji na żywo

• Oglądając telewizję, gdzie występuje agresja u dorosłych osób to występuje u nich mniejsze uodpornienie na agresję. Oglądanie w telewizji agresji daje możliwość ujawniania negatywnych cech.

• Agresja nie ma wpływu na dzieci, kiedy ją oglądają, jeżeli agresja jest karana

Jak zmniejszyć zachowania agresywne :

• Karanie agresji u dzieci - nie można kara agresją, ponieważ dziecko uczy się tego karania, bo skoro dorosły może to robić to dzieci również ; kara musi być natychmiastowa, ale nie może być odroczona, ponieważ dziecko tego nie pamięta ; kara musi być proporcjonalna do przewinienia ; kara nie może być wysoka, ponieważ wystąpi „efekt naduzasadnienia” ; kara musi być mniejsza niż wysoka

• Karanie agresja u dorosłych - musi spełniać funkcje koregujące ( osoby, które zrobiły coś złego ) oraz funkcję odstraszającą ( ma odstraszać tych, którzy nie zachowani się jeszcze agresywnie ) ; kara musi odbierać funkcję nagradzającą zachowaniu agresywnemu ; kara musi być natychmiastowa i nieunikniona ; nie ma reguły co do tego jak wysoka ma być kara

Teoria „ Katharsis”, czyli oczyszczenie stwierdza, że trzeba pozbyć się negatywnych zachowań

Rodzaje ( hipotezy ) „katharsis” :

• Właściwa -dokonanie efektu agresji przez daną osobę ; jeżeli ktoś mnie zdenerwuje to stosuje agresję

• Pomocnicza - wykonywanie innego niż agresja działania np.: uprawianie sportu

• Zastępcza - obserwacja innego człowieka w sposób, gdzie zachowuje się agresywnie

Stwierdzono, że żadna z tych form nie ma zastosowania w przyszłości. Agresja zastępcza powoduje tylko, że nasze negatywne emocje zostaną w nas pobudzone. Negatywne emocje nie można w sobie tłumić.

Jak radzić sobie z negatywnymi emocjami :

• Rozmowa o emocjach

• Przeprosiny

Modelowanie zachować nieagresywnych jest skutecznym sposobem u dzieci np.: pokazywanie dziecku w jaki sposób można sobie radzić z negatywnymi emocjami

Rozwijanie empatii - czyli wczucie się w sytuację drugiej osoby

Stereotypy, uprzedzenie i dyskryminacja

Stereotyp to uogólnienie, generalizacja w ramach, której identyczne charakterystyki przypisuje się wszystkim członkom danej grupy

Uprzedzenie to negatywna postawa, bądź wroga dotycząca wyróżniających się osób grupy oparta wyłącznie na ich przynależności do grupy. Wszystkim członkom danej grupy osoba uprzedzona przypisuje negatywne cechy, osoba może być uprzedzona negatywnie lub pozytywnie.

Uprzedzenia mają swoje komponenty, ponieważ jest to postawa :

• Emocjonalny - uprzedzenie

• Poznawczy - stereotyp

• Behawioralny - dyskryminacja

Dyskryminacja to negatywne zachowanie względem obiektu postawy

Przejawy dyskryminacji :

• Kobiety zarabiają mniej od mężczyzn, na tym samym stanowisku

• Kobiety trudniej znajdują pracę

• Apartheid

Przyczyny uprzedzeń :

• Uprzedzenie jako efekt uboczny poznania społecznego

• Kategoryzacja społeczna to przydzielenie osób do odpowiedniej kategorii na podstawie jakiejś wyróżniającej się cechy

• Efektem kategoryzacji społecznej jest podział na grupy „my” i „oni”

• Grupa „my” to faworyzowanie grupy własnej

• Grupa „oni” to defaworyzowanie grupy „obcej

• Eksperyment Tajfel'a - dotyczył grupy minimalnej ; dotyczył on tego , że podzielono osoby na dwie grupy na podstawie błędnego kryterium. W krótkim czasie grupy te zaczęły się nienawidzić

• W kategoryzacji społecznej dochodzi do ujednolicenia grup. Grupę obcą spostrzegamy jako ujednoliconą. W kategoryzacji zacierają się różnice między wnętrzem grupy, natomiast zwiększają się różńice między grupami

• Do powstania uprzedzeń prowadzi korelacja pozorna, czyli tworzenie fałszywych związków pomiędzy cechami, czyli tam gdzie one nie występują

• Uprzedzenie jako efekt sposobu w jaki przypisujemy znaczenie, czyli tendencyjność atrybucyjna

• Uprzedzenie jest efektem tendencyjności

• Uprzedzenie jako efekt krańcowej atrybucji, czyli przecenianie atrybucji z dyspozycji nad atrybucją z sytuacji z odniesieniem do całej grupy

• Uprzedzenie może być wzmacniane przez „samospełniające się proroctwo”

• Ważna jest kwestia „obwiniania ofiary”

• Uprzedzenie jako efekt sposobu w jaki rozmieszczamy zasoby

• Teoria „rzeczywistego konfliktu” - uprzedzenie nasila się w momencie, kiedy grupy rywalizują ze sobą o dobro, którego jest za mało

• Rola „kozła ofiarnego” - staje się grupa, która w jakiś sposób jest słaba, nie jest w stanie się obronić

• Uprzedzenie jako efekt sposobu w jaki się dostosowujemy

• Teoria „społecznego uczenia się” - zakłada się, że uprzedzeń można się nauczyć i można je sobie przyswoić w procesie socjalizacji

• Uprzedzenia mogą być „efektem naszego konformizmu” - przykład pastora, który zmienił parafie, gdzie pod wpływem jednych swoich wiernych jest za ludźmi czarnymi, a w innym stanie gdzie jego wierni są przeciw czarnym on postępuje tak jak oni.

„klasa układanka” - dzieli się grupę na małe podgrupy ; każde zadanie jest tak zorganizowane, że każda osoba w grupie musi brać udział w zadaniu. „Klasa układanka” jest skuteczna w momencie, kiedy zadanie się powiodło.

Warunki osłabienia uprzedzeń :

• Należy wyznaczyć cel ważny dla obu grup

• Cel mogą osiągnąć tylko ze sobą współpracując

• Musi być jednakowy status członków obu grup w nieformalnych warunkach

• Kontakt musi przebiegać w przyjacielskich warunkach

• Każdy ma osobiście możliwość porozmawiania drugiej grupy

• Muszą istnieć normy, które promują nowe zasady

Zachowania prospołeczne

Zachowania prospołeczne, czyli przyczyny dlaczego pomagamy innym

Każde zachowanie prospołeczne zawsze ma jakieś pobudki egoistyczne

Socjobiologowie wyjaśniają zachowania prospołeczne, zadali sobie pytania dlaczego nam się opłaca pomagać innym ?

Komu pomagamy według socjobiologów :

• Osobą spokrewnionym - dobór krewniaczy , pomagamy im, ponieważ jest większa możliwość, że przetrwają nasze krewniacze geny

• Osobą nie spokrewnionym - pomagamy ze względu na normę wzajemności, ponieważ kiedyś my możemy wymagać pomocy

„teoria wymiany społecznej”, polega na tym, że pomagamy tylko wtedy, gdy nam się opłaca. Ludzie dążą do maksymalizacji zysków i minimalizacji strat

„teoria altruizmu” - pomagamy ze względu na koszty, które mogą się z tym związać

Hipoteza empatii - altruizm Bostona

Przesłanki indywidualne pomagania :

• Poszukiwanie osobowości altruistycznej - rodzina wychowa dzieci, żeby pomagali ; rodzic musi pokazywać, że pomaga innym ; dzieci należą nagradzać pomagania, ale nie materialnie

• Zaobserwowani różnice między pomaganiem kobiet, a pomaganiem mężczyzn - kobiety pomagają wtedy, gdy jest wymagana długotrwała pomoc, natomiast mężczyźni pomagają tylko w sytuacjach, gdzie dochodzi do narażenia życia

• Wpływ samopoczucia - pomagamy, gdy jesteśmy w dobrym samopoczuciu, ponieważ tego chcemy

Interwencja i oferta pomocy :

• Zauważenie zdarzenia

• Zinterpretowanie zdarzenia jako nagłego wypadku

• Przyjmowanie odpowiedzialności

• Znajomość właściwych form udzielania pomocy

• Realizacja decyzji

Komu pomagamy :

• Osobą podobnym do nas

• Osobą atrakcyjnym fizycznie

• Z nami spokrewnionymi

Konsekwencje udzielania pomocy :

• Dla osoby udzielającej pomocy

• Podwyższenie samooceny

• Podwyższa się samopoczucie

• Zdobywanie uznania

• Dla osoby, której się pomogło

• Jest zobowiązana wobec osoby pomagającej

• Spadek poczucia własnej wartości

• Traci kontrolę nad własnym życiem

---